PSİKO-SOSYAL REHABİLİTASYON Dersi Yaşlılıkta Becerileri Koruma ve Geliştirme soru detayı:
SORU:
Yaşlı bireylerle çalışan bakım personelinin iletişimi güçlendirici ve sözel iletişimi kolaylaştırıcı pratik öneriler nelerdir?
CEVAP:
• Yaşlı ile iletişim için sakin ve sessiz bir yer belirleyin.
• Yaşlı ile sözel iletişime başlamadan önce dikkatini toplayın. Örneğin; adıyla seslenin, rahatsız olmuyorsa dokunun, ortamda gürültü varsa azaltın, yeterli aydınlık sağlayın.
• Yaşlı ile iletişim için önden yaklaşın, kendisine dokunmadan önce göz teması kurun ve göz hizasında iletişimi sürdürün.
• Yaşlıya iletişim için yaklaşıp sizi gördüğünden emin olduğunuzda gülümseyin.
• İletişim için kendinizi tanıtın ve yaşlının adını kullanın.
• Yaşlı birey ile olabildiğince az, yavaş ve net bir ses tonu ile konuşun.
• İletişim sırasında yaşlı bireyin aşina olduğu kelimeleri, mimik, işaretleri ve somut nesneleri kullanın.
• Bakım veren personel ile diğer tüm personel arasında kelime ve terminoloji kullanımına ilişkin görüş birliği olmasına dikkat edin.
• İletişim sırasında yaşlı bireye bilgi verirken pek çok hatırlatıcı sunun. Örneğin; “Bugün uzun boylu ve sarı saçlı hemşire, Ayşe Hanım yanına gelecek, sana banyo yapma becerisini öğretecek”.
• İletişim sırasında yaşlı bireyden bir cevap bekliyorsanız, bunun için kendisine zaman tanıyın.
• İletişim sırasında yaşlı birey konunun dışına sapmış ise, kendisine konuya tekrar dönmesi için hatırlatıcı ipuçları sunun, ancak ısrarcı olmayın. Örneğin; kaşık kullanarak yemek yeme becerisi öğretilen Zehra Hanım, bu sırada sevdiği bir restorandan bahsetmektedir. Araya girerek kendisine nazikçe “kaşığınızı kullanarak” hatırlatmasında bulunun.
• İletişim sırasında yalnız bir basit soru sorarak hatırlatmada bulunun. Örneğin; Zehra Hanıma yemek yeme becerisinin öğretimi sırasında “Hangi elinizle kaşık tutmalısınız?” şeklinde bir soru yönelterek beceriye ilişkin ipucu sunun.
• İletişim sırasında yaşlı bireyin kullandığı işitme cihazı varsa, bunun kulağında takılı ve açık konumda olduğundan emin olun.
• Yaşlı birey iletişim sırasında gözlük kullanıyorsa gözlüğünün temiz olup olmadığını kontrol edin.
• İletişim sırasında bazı hatırlatmalar için görsel ipucundan yararlanın. Örneğin; Zehra Hanımla beslenme konusunda bir sohbet geçiyorsa, çatal ve bıçak kullanarak yemek yiyen bir kadının resmi kendisine gösterilerek hatırlatmada bulunun.
• Bellek ve oryantasyona ilişkin sorunları olan yaşlıya geçmişiyle ilgili konuşması için cesaret verin. Örneğin; geçmişiyle ilgili yaşamından bazı kesitleri hatırlamayan Zehra Hanım huzurevine gelmeden önce evinde yaptığı etkinlikleri anlatması için cesaretlendirilebilir.
• İletişimi kolaylaştırmak için teşvik edici olun.
• İletişimi arttırmak için yaşlı bireyin tercih ettiği etkinliklere yer verin. Örneğin; kovboy filimleri seven yaşlıya bir film izleme fırsatı vererek, film sırasında yaşlı bireyin daha fazla sözel iletişim becerilerini kullanmasını sağlayın.
• Sözel iletişim sırasında yaşlı bireye kısa ve net sorular yönelterek, seçim fırsatı sunup hem ifade edici dil becerisi hemde kendini yönetme becerisinin gelişmesi için fırsat yaratın. Örneğin; Zehra Hanım’a seans öncesi fizyoterapist “yürüyüş mü yapalım yoksa basamak inip-çıkma çalışması mı yapalım” şeklinde bir soru yöneltir.
Yaşlı birey böylece hem sözel iletişim için bir ipucu alarak soruyu kolay cevaplar hemde tercih ettiği etkinliği yaptığı için ilave bir motivasyon ve dikkati yöneltme avantajı yakalar.