TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ II Dersi CÜMLENİN TAMAMLAYICI ÖĞELERİ: NESNE, YER TAMLAYICISI, ZARF TÜMLECİ soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Yer tamamlayıcısının (Dolaylı Tümleç) özelikleri nelerdir?


CEVAP:

1. Bir cümlede birden fazla yer tamlayıcısı olabilir. Bu yer tamlayıcılarının aynı
cinsten olması gerekmez:
Ben garip çizgilerle uğraşırken başbaşa
Rastlamıştım duvarda bir şâir arkadaşa.
(Faruk Nafiz Çamlıbel) (duvarda/ bir şair arkadaşa)

2. Sıralı cümlelerde yer tamlayıcısı ortak olabilir:
Muhtelif kafileler, burada birikiyor, toplanıyor, kabarıyor; Homiros’un “bin bir
sesli unsur” dediği bir poyrazlı deniz manzarasını gösteriyordu.
(Yakup Kadri Karaosmanoğlu) (burada)

3. Bir kısım yer tamlayıcıları kendinden önceki yer tamlayıcılarının açıklayıcısı durumunda olur:
Tek pencerenin önünde, duvarın dibinde tozlu ve sefil, âdeta sürünen mevsim
sonu çiçeklerine bakarak düşünüyorum.
(Ahmet Hamdi Tanpınar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü) (Tek pencerenin önünde, duvarın dibinde)

4. Yaklaşma, bulunma ve ayrılma hâl eklerini taşıyan bazı tarz, zaman, miktar
zarf­ları; yer tamlayıcısı olarak değil doğrudan zarf tümleci olarak değerlendirilir: 

Açtın yeniden mucizeler devrine cedvel...
Sânî-i Muhammed misin, ey Fâtih-i evvel?
(Faruk Nafiz Çamlıbel) (yeniden)

5. İsimler ve isim değerindeki kelime grupları cümlede yer tamlayıcısı görevi
yapabilir:
Bahçende akasyalar açardı baharla,
Ne şirin komşumuzdun sen Fahriye Abla!
(Ahmet Muhip Dıranas) (Bahçende)

6. Cümle çözümlemelerinde yer tamlayıcılarını bulmak için yükleme “nereye, nerede, nereden; kime, kimde, kimden, neye, nede, neden” gibi sorular yöneltilir:
Serinlik, gölgelik içinden o kızgın yerlere hayretle bakıyorum.
(Refik Halit Karay) (Serinlik, gölgelik içinden/ o kızgın yerlere)