ÇALIŞMA PSİKOLOJİSİ Dersi EMEKLİLİK VE İŞSİZLİK PSİKOLOJİSİ soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Yetkin kuramı ne üzerine kurulmuştur?


CEVAP:

Bu kurama göre, yaşlılıkta görülebilir fiziksel ve zihinsel performans düşüşlerine rağmen, kalan yetkinlikler kendi başına görevler üstlenip anlamlı bir yaşam sürdürmeye fazlasıyla yetebilecek miktardadır. Yetenek ve becerilerin karmaşık görevleri yerine getirebilme gücü olarak tanımlayabileceğimiz yetkinlik, çevreden gelen performans talepleri ile bireysel özelliklerin etkileşiminden oluşmaktadır. İki tür yetkinlikten söz edilebilir: Temel yetkinlik, günlük yaşamı kendi başına sürdürebilmek için gerekli olan yetenek ve becerilerdir. Genişletilmiş yetkinlik ise yaşlı bireylerde de yaşamın sadece temel yetkinlikleri kullanmakla sınırlı olmadığını, çok sayıda boş zaman faaliyeti, sosyal faaliyetler ve karmaşık görevleri kapsayabileceğini öne sürmektedir. Araştırmalar, yaşlılarda yaşam kalitesi, işe yarama, etkili olma ve yaşamı üzerinde kontrol duygularına sahip olmanın genişletilmiş yetkinlik sayesinde oluştuğunu göstermektedir. Temel yetkinlikteki bireysel farklılıklar öncelikle biyolojik faktörler (hareket etmeyi engelleyen eklem sorunları gibi) tarafından belirlenirken, genişletilmiş yetkinlikte farkı belirleyen unsurlar çoğunlukla yaşlı bireylerin kişilikleri, tercihleri, güdülenmesi ve amaçlarıdır. Bunlar da çoğunlukla bireyin geçmişindeki yaşam biçimi, psikososyal ve kültürel faktörler tarafından belirlenmektedir.