CEVAP:

Tıbbi kozmoloji, tıbbi bilginin üretilmesindeki toplumsal ilişkilere gömülü, toplumsal etkileşim biçimleridir. Beş tip tıbbi kozmoloji vardır (Gönç-Şavran, 2010:36-37).

Birinci kozmoloji, yatak yanı tıbbıdır. 1770’lerden 1800’lere kadar süren bu dönemde hasta, doktorun patronu konumundadır. 

İkinci kozmoloji, 1800’lerde hastanelerin doğuşuyla başlayan ve 1840’lara dek devam eden hastane tıbbıdır (hospital medicine) (Jewson 1976:235). Bu dönemde, hastanelerin doğuşuna bağlı olarak hasta doktora bağımlı hale gelmiş, doktorlar kendi tasarruf­larında bulunan fakir bir hasta kitlesine sahip olmuşlardır.

Üçüncü kozmoloji, laboratuvar tıbbı (laboratory medicine) dönemidir. Bu dönem, 1840’lardan 1870’lere kadar sürer. Bu dönemde tıbbi bilgiyi artık bilim insanları, yani ‘laboratuvardakiler’ kontrol etmektedir.

Dördüncü kozmoloji, 20. yüzyılda gelişen gözetim tıbbı (surveillance medicine) dönemidir. Bu dönemde nüfusun sağlıkla ilgili bilgileri, anket gibi tekniklerle toplanmaktadır

Son kozmoloji ise yeni bilgi ve iletişim teknolojilerinin algı ve yorumlarımızı değiştirdiği internet tıbbı (e-scaped medicine) kozmolojisidir (Nettleton, 2004). Tıbbi bilgiye artık internet üzerinden ulaşılması, bir yandan bilginin farklı biçim ve yorumları nedeniyle tıbba olan güveni azaltmakta, bir yandan da hastalarla doktorlar arasındaki ilişkinin niteliğini değiştirmektedir.