SİYASİ TARİH Dersi YUMUŞAMA soru detayı:

CEVAP:

Küba Krizi’nde, SSCB ile pazarlık yaparak Türkiye’deki Jüpiter füzelerini kaldıran ABD’nin Ankara nezdindeki güvenilirliğinde bir sarsıntı olmuştu. Ama Türkiye ile ABD arasındaki asıl güven bunalımı 1964’te yaşandı. Türkiye’nin 1963 sonundan itibaren baskı ve zulüm gören Kıbrıs Türk halkını korumak için Ada’ya askerî müdahalede bulunması, 5 Haziran 1964’te ABD Başkanı Lyndon Johnson’un Başbakan İsmet İnönü’ye yolladığı bir mektupla engellendi. Vietnam Savaşı’nın tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yükselttiği Amerikan karşıtlığı Johnson Mektubu’ndan sonra belirgin biçimde hız kazandı. 1960’ların sonunda haşhaş (afyon) anlaşmazlığı ve Türkiye’deki Amerikan askerlerinin statüsü gibi sorunlar ikili ilişkileri gerdi. Yine de askerî ve ekonomik açıdan ABD’ye bağımlı olan Türkiye’nin NATO’dan ayrılma gibi bir düşüncesi hiç olmadı. 1974’teki Kıbrıs Barış Harekâtı’ndan sonra ABD Türkiye’ye silah ambargosu uygulamaya başladı. NATO’nun Güneydoğu Kanadı’nı zayıflatan bu ambargo, 1978’de kısmen kaldırıldı. SSCB’nin Afganistan’ı işgal etmesiyle birlikte Türkiye’nin ABD için taşıdığı stratejik önem tekrar yükselmeye başlayacak ve iki ülke özellikle 12 Eylül 1980 darbesinden sonra yakın bir iş birliği dönemine gireceklerdir.