Geçmiş yıllarda yaşanmış afetler nedeniyle çok sayıda can ve mal kaybının olması, önemli dere­cede ekonomik ve sosyal kayıplara maruz kalınmış olması; Türkiye’nin afetlerle başarılı bir şekilde mücadele edemediğini, afet risklerini azaltamadı­ğını açık bir şekilde göstermektedir.

4623 sayılı “Yersarsıntısından Evvel ve Sonra Alınacak Tedbirler Hakkında Kanun” 22 Temmuz 1944 tarih ve 5763 sayılı Resmi Gazete’de yayın­lanarak yürürlüğe girmiştir.

Türkiye’de uzun yıllar acil yardım planlarının hazırlanması, 7269 sayılı yasanın 4. maddesi gereğince hazırlanmış olan “Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik” gereğin­ce yapılmıştır.

17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen İzmit Körfezi ve 12 Kasım 1999 tarihinde meydana gelen Düzce-Kaynaşlı depremleri nedeniyle çok sayıda insanın yaşamını yitirmesi, yaralanması ve depremlerin çok geniş bir bölgeyi etkilemesi ve ortaya çıkan sorunlarla baş etmede karşılaşılan güçlükler nedeniyle afet yönetim sistemi ile ilgili yeni yasal düzenlemeler yapılması gereği ortaya çıkmıştır.

17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen İzmit Körfezi ve 12 Kasım 1999 tarihinde meydana gelen Düzce-Kaynaşlı depremleri nedeniyle çok sayıda insanın yaşamını yitirmesi, yaralanması ve depremlerin çok geniş bir bölgeyi etkilemesi ve ortaya çıkan sorunlarla baş etmede karşılaşılan güçlükler nedeniyle afet yönetim sistemi ile ilgili yeni yasal düzenlemeler yapılması gereği ortaya çıkmış ve 5902 sayılı yasa ile de afet yönetimi sisteminde önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu gelişme ve değişmelere bağlı olarak ta 18 Ara­lık 2013 tarihli ve 28855 sayılı Resmi Gazete’de “Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği” yayınlanarak 1988 yılında yayınlanmış olan “Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik” yürürlükten kaldırılmıştır.

Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliğinde belirtildiği şekilde Türkiye Afet Müdahale Planı hazırlanmış ve 3 Ocak 2014 tarihli ve 28871 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe sokulmuştur.

Bu yönetmelik kapsamında illerde valinin başkanlığında “İl Kurtarma ve Yardım Komiteleri” ilçe­lerde de kaymakamın başkanlığında “İlçe Kurtarma ve Yardım Komitesi” kurulmuştur.

Acil yardım hizmetlerini yürütmekten sorumlu komite, hizmetlerini aşağıda belirtilen hizmet grupları ile yürütmüştür:

1. Haberleşme Hizmetleri Grubu,
2. Ulaşım Hizmetleri Grubu,
3. Kurtarma ve Yıkıntıları Kaldırma Hizmetleri Grubu,
4. İlk Yardım ve Sağlık Hizmetleri Grubu,
5. Ön Hasar Tespit ve Geçici İskân Hizmetleri Grubu,
6. Güvenlik Hizmetleri Grubu,
7. Satın Alma, Kiralama, El Koyma ve Dağıtım Hizmetleri Grubu,
8. Tarım Hizmetleri Grubu,
9. Elektrik, Su ve Kanalizasyon Hizmetleri Grubu.

İl ve ilçe acil yardım planlarının yapılmasından, icrasından ve güncelliğinin korunmasından birinci derecede vali ve kay­makamlar sorumlu tutulmuştur.

Acil yardım hizmetlerinin planlanmasında, öncelikle ilçe ve/veya il hudutları içindeki kamu kurum ve kuruluşlarının güç ve kaynaklarının kullanılması esas alınmıştır.

Afet ve acil durum planları, bir kurum veya yerleşme biriminin, karşı karşıya bulunduğu tehlikeleri, bu tehlikelerin gerçekleşmesi ha­linde uğranacak, kayıp ve zararları gerçekçi bir biçimde ortaya koyan ve bu kayıp ve za­rarların en düşük düzeyde tutulabilmesi için, kimlerin, ne zaman, hangi görev ve yetkiyle, hangi kaynakları kullanarak görev üstlene­ceklerini açıkça tanımlayan belgelerdir.

Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) Tüm Bakanlık Kurum ve Kuruluşların Kendi Hizmet Binalarının ve Eklentilerinin Acil Durum Planları Yüksek Öğretim Kredi ve Yurtlar Kurumuna Bağlı Yurtların Afet ve Acil Durum Planları Üniversite ve Bağlı Birimlerin Afet ve Acil Durum Planı Okul Afet ve Acil Durum Planı Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) Yerel Düzey Sağlık Hizmet Grubu Operasyon Planı Büyükşehir Belediyesi Afet ve Acil Yardım Planı Belediye Afet ve Acil Yardım Planı İlçe Afet Müdahale Planı (Gerekli görülürse) Yerel Düzey Olay Türü Planları Yerel Düzey Hizmet Grubu Planları Il Afet Müdahale Planı Ulusal Düzey Olay Türü Planları

Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP), 18 Aralık 2013 tarihli ve 28855 sayılı Resmi Gazete’de yayın­lanarak yürürlüğe girmiş olan “Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği” ne dayandırılarak hazırlanmıştır.

Türkiye’de meydana gelebilecek her tür ve ölçekteki afet ve acil durumlara müdahalede görev alacak ba­kanlık, kurum ve kuruluşlar, özel kuruluşlar, STK’ler ve gerçek kişileri kapsayan Türkiye Afet Müdahale Pla­nının (TAMP) amacı; afet ve acil durumlara ilişkin müdahale çalışmalarında görev alacak hizmet grupları ve koordinasyon birimlerine ait rolleri ve sorumlulukları tanımlamak, afet öncesi, sırası ve sonrasındaki müda­hale planlamasının temel prensiplerini belirlemektir.

TAMP kapsamında ulusal ve yerel düzeyde ope­rasyon, bilgi ve planlama, lojistik ve bakım, finans ve idari işler olmak üzere dört servisten oluşan müdaha­le organizasyon sistemi oluşturulmuştur.

5902 sayılı “Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkan­lığı ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun ve 4 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine göre AFAD’a;

1. Ülke düzeyinde uygulanacak Afet ve Acil Durum Müdahale, Risk Yönetimi ve Zarar Azaltma Planlarını yapmak veya yaptırmak,
2. Afet ve acil durum risk azaltma, müdahale ve iyileştirme il planlarını, mahalli idareler ile kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği ve koordinasyon içinde yapmak, uygula­mak ve uygulatmak, görevleri verilmiştir.

5393 sayılı “Belediye Kanunu”na göre ise belediyelere, yangın, sanayi kazaları, deprem ve diğer doğal afetlerden korunmak veya bunların zararlarını azaltmak amacıyla beldenin özellikle­rini de dikkate alarak gerekli “Afet ve Acil Yardım Planlarını” yapma, ekip ve donanımları hazırlama görevi verilmiştir.

İl Sağlık Afet ve Acil Durum Planı (İL-SAP) ve Hastane Afet ve Acil Durum Planları (HAP) ile ilgi­li yasalar kapsamında İl Sağlık Afet ve Acil Durum Planları ve Hastane Afet ve Acil Durum Planlarının hazırlanması gerekmektedir.

Bu kılavuz, 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu ve ekleri ile bu kanunun uygulanmasına ait olarak şimdiye kadar yayınlanmış bulunan tüzük, talimat ve emirlere göre, resmi ve özel daire, müessese ve fabrikaların sivil savunma planlama ve diğer hizmetleri ile bu maksatla meydana getirecekleri teşkil, tesis ve tedbirleri ve bunlara ait araç, malzeme ve teçhizatı toplu ve detaylı olarak bir arada göstermek ve bu konuda ilgililere kolaylık sağlamak üzere hazırlanmıştır.

Bu temel mevzuat kitabında;

• 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
• 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun
• 4123 sayılı Tabii Afet Nedeniyle Meydana gelen Hasar ve Tahribata İlişkin Hizmetlerin Yürütül­mesine Dair kanun
• 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu
• 6305 sayılı Afet Sigortaları kanunu
• 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun
• 4539 sayılı Doğal Afet Bölgelerinde Afetten Kaynaklanan Hukuki Uyuşmazlıkların Çözümüne ve Bazı İşlemlerin Kolaylaştırılmasına İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabulü Hakkın­da Kanunlara, yönetmeliklere ve bakanlar kurulu kararları gibi birçok bilgiye ulaşmak mümkündür.