Koordinasyon: Belli bir amaca ulaşmak için türlü işler arasında bağlantı, ilişki, düzen ve uyum sağlama, eşgüdüm.

Müdahale: Afetin oluşundan hemen sonra başlayıp afetin yol açtığı kayıp ve zararların büyüklüğüne bağlı olarak 1-2 aylık süre içinde gerçekleştirilen tüm faaliyetlere verilen genel ad. Bu safhada yapılan faaliyetlerin ana hedefi; mümkün olan en kısa süre içinde çok sayıda insanın hayatını kurtarmak, yaralıların tedavilerini sağlamak, tedavisi sürenlerin tedavilerinin aksamamasını sağlamak açıkta kalanların barınma, beslenme, korunma, ısınma, haberleşme, ulaşım, tahliye, güvenlik, psikolojik ve sosyal destek, gibi hayati gereksinimlerini en kısa sürede ve en uygun yöntemlerle karşılamaktır.

İyileştirme: Afetlerden etkilenmiş olan toplulukların ihtiyaçlarının en akılcı yol ve yöntemlerle karşılanması, hayatın bir an önce normale döndürülmesi, muhtemel afetlerle baş edebilme imkânlarının geliştirilmesi ve en az zarar görmelerini sağlayacak daha güvenli bir yaşam çevresi oluşturulması için yapılması gereken yasal, kurumsal, fiziksel, sosyal ve ekonomik faaliyetlerin tümünü kapsayan uzun süreç. Afet yönetiminde, afete müdahaleden sonra gelen dönemi ifade eder.

Türkiye Afet Yönetimi Strateji Belgesi, Türkiye’nin afet yönetimindeki üst politikaların belirleneceği stratejik bir plan olarak hazırlanmaktadır. Ülkemiz afet yönetiminin mevcut durum analizinin yapılarak, sorunların belirleneceği ve bu sorunların çözülebilmesi için genel politika ve stratejilerin üretileceği bir belgedir.

Türkiye Afet Risk Azaltma Planı ise afetlerin risklerinin azaltılması konusunda, Türkiye Afet Yönetimi Strateji Belgesi’nin ürettiği politika ve stratejilere uygun olarak afet yönetiminde çalışan tüm kurum ve kuruluşların görevlerinin belirleneceği ve izleneceği bir belgedir.

Türkiye Afet İyileştirme Planı, iyileştirme faaliyetleri konusunda Türkiye Afet Yönetimi Strateji Belgesi’nin ürettiği politika ve stratejilere uygun olarak afet yönetiminde çalışan tüm kurum ve kuruluşların görevlerinin belirleneceği bir belgedir.

Türkiye Afet Müdahale Planı’na göre ana çözüm ortaklarının görevleri;

• Hizmet grubu hazırlık ve planlama çalışmalarını yönetmek
• Hizmet grubu organizasyonunu kurmak, yapılacak hizmetin bütününü analiz etmek
• Hizmet grubu kapasite geliştirme çalışmalarını yapmak
• İhtiyaç halinde destek çözüm ortaklarını göreve çağırmak ve bilgilendirmek
• Özel sektör ile çalışarak gerekli kaynakları sağlamak
• Afetlere hazırlık protokollerini yapmak
• Finansal yönetim çalışmaları yapmak
• Afet anında bakanlık ya da kurum merkezinde koordinasyonu sağlayacak koordinasyon ekiplerini belirlemek
• Afet anında kendi hizmet grubunda yer alan tüm bakanlık, kurum ve kuruluşlardan afet bölgesine gidecek saha destek ekiplerini ve afet bölgesindeki çalışma esaslarını belirlemek

Türkiye Afet Müdahale Planı’na göre “Haberleşme Hizmet Grubunu”n görev ve sorumlulukları;

1. Mevcut haberleşme kaynaklarını belirlemek ve kurumlar arası entegrasyonu sağlamak,
2. Afet alanındaki faal iletişim tesislerini belirlemek,
3. Geçici iletişim tesisleri kurmak, koordine etmek ve işletmek,
4. Haberleşme trafiği nedeniyle santrallerin hizmet dışı kalmasını önlemek,
5. Afet ve acil durum hizmetlerine ilişkin haberleşmeye öncelik tanımak,
6. Afet bölgesi ile iletişimin sürekliliğini sağlamak için alternatif haberleşme sistemlerini çalıştırmak,
7. İkaz ve alarm sistemlerini işler halde tutmak,
8. İkaz ve alarm haberlerinin halka duyurulması için gereken çalışmaları yapmak,
9. Hasar gören aktarıcıların, rölelerin tamirini/ yenilenmesini sağlamak

Ulusal Düzey Hizmet Grup Planlarının amacı; belirlenen hizmet başlığı altında ana çözüm ortaklarının koordinasyonunda destek, çözüm ortaklarının görev, yetki ve sorumlulukları paylaşmasını sağlamaktır. Ana çözüm ortağı plan yapma hizmet grubu özelinde eğitim ve tatbikatlar düzenleme, hizmet grubunun ihtiyaç analizini yapmak ve kapasitesinin geliştirilmesini sağlamak gibi birçok görevi bulunmaktadır. Planlama sürecinde bir araya gelerek afet öncesi hazırlığını bir arada yapan ana ve destek çözüm ortakları afet anında çok daha etkin ve koordineli bir şekilde çalışabilmektedir. Bu planda ulusal ve yerel hizmet grubunun teşkili de belirlenmektedir. 

İl Afet Müdahale Planları ise il düzeyinde İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri koordinesinde ildeki ana ve destek çözüm ortaklarının katılımlarıyla hazırlanmaktadır. İl Afet Müdahale Planları; biri ana plan, yirmi altısı yerel düzey hizmet grubu operasyon planı olmak üzere toplamda 27 plandan oluşmaktadır. İl Afet Müdahale Planı Ana Plan kısmında ilin tehlike ve riskleri ortaya konularak ile özel senaryosu belirlenir. Planların bazı başlıkları bu senaryoya göre hazırlanır. Ana çözüm ortakları ve destek çözüm ortaklarının görev ve sorumlulukları yine Ana Planda belirlenmektedir. Hizmet Gruplarının afet anında çalışacağı konuşlanma alanları ve vatandaşların afet sonrası toplanacağı toplanma alanları da bu planda belirlenmektedir.

Yerel Düzey Hizmet Grubu Operasyon Planlarının amacı belirlenen hizmet başlığı altında il düzeyinde ana çözüm ortaklarının koordinasyonunda destek çözüm ortaklarının görev, yetki ve sorumlulukları paylaşmasını sağlamaktır. Ana çözüm ortağının plan yapma, hizmet grubu özelinde eğitim ve tatbikatlar düzenleme, hizmet grubun ihtiyaç analizini yapma ve kapasitesinin geliştirilmesini sağlamak gibi birçok görevi bulunmaktadır. Planlama sürecinde bir araya gelerek afet öncesi hazırlığını bir arada yapan ana ve destek çözüm ortakları afet anında çok daha etkin ve koordineli bir şekilde çalışabilmektedir. Bu plan ulusal düzey hizmet grup planına uygun bir şekilde hazırlanmaktadır. Bu planlar standart operasyon prosedürlerinin ayrıntılı olarak çalışıldığı planlar olduğu için diğer planlardan farklı olarak adında “operasyon” kelimesini barındırmaktadır.

Afet ve acil durum müdahale planlamasının amacı, operasyonun daha hızlı ve etkili sürdürülebilmesi için gerekli olan hazırlıkların önceden tamamlanmasıdır. Sürecin merkez teşkilatta genel koordinasyonu Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, taşra teşkilatında ise İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri tarafından koordine edilmektedir. Sürecin sağlıklı yürütülebilmesi ve planlar arası entegrasyonda sıkıntılar yaşanmaması için AFAD tarafından TAMP uygulama genelgesi ile İl Afet Müdahale Planı, Ulusal Düzey Hizmet Grup Planları ve Yerel Düzey Hizmet Grup Planları için plan şablonları yayımlanmıştır. Sorumlu kurumlar planlarını bu şablonlar üzerinden hazırlamaktadır. Planlar sürekli olarak geliştirilmekte ve güncellenmektedir. İhtiyaç halinde AFAD plan şablonları güncelleme hakkını saklı tutar.

Afet ve acil durum müdahale planlamasının hedefleri;

1. Açıkta kalan görevleri belirlemek
2. Yetkileri tanımlamak
3. Kurumlar arası işbirliğini arttırmak
4. Mevcut kaynakları tespit etmek
5. İhtiyaç analizi yapmak
6. Kapasiteyi geliştirmek
7. İş adımlarını netleştirmek
8. Kurumsal/bireysel refleks yaratmak

Afet ve acil durum müdahale planlamasının destekleyen unsurlar;

1. Sahiplenme
2. Katılımcılık
3. Planlama kültürü
4. Bireysel ve toplumsal farkındalık
5. Sistemden haberdar ve talepkâr olan yöneticiler
6. Planlardan uygulamaya geçebilme

Sistemdeki Roller:

• Koordinatör: AFAD
• Ana Çözüm Ortakları (AÇO): AFAD, 8 Bakanlık ve Kızılay
• Destek Çözüm Ortakları (DÇO): 100’den fazla kurum, kuruluş, özel sektör ve sivil toplum kuruluşu

Sistemdeki Birimler:

• İl Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu (İl Yöneticileri)
• Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri (AADYM)
• Hizmet Grupları

Acil durum hizmet grupları;

• Haberleşme Hizmet Grubu
• Yangın Hizmet Grubu
• Arama ve Kurtarma Hizmet Grubu
• Tahliye ve Yerleştirme Planlama Hizmet Grubu
• KBRN Hizmet Grubu
• Sağlık Hizmet Grubu
• Enerji Hizmet Grubu
• Nakliye Hizmet Grubu
• Güvenlik ve Trafik Hizmet Grubu
• Ulaşım Alt Yapı Hizmet Grubu

Ön iyileştirme hizmet grupları;

• Hasar Tespit Hizmet Grubu
• Alt Yapı Hizmet Grubu
• Beslenme Hizmet Grubu
• Enkaz Kaldırma Grubu
• Gıda, Tarım ve Hayvancılık Hizmet Grubu
• Barınma Hizmet Grubu
• Defin Hizmet Grubu
• Psikososyal Destek Hizmet Grubu

Müdahale sistemin öne çıkan özellikleri; 

• Entegre Planlama Yaklaşımı
• Ulusal Düzeyde Planlama
• İhtiyaç Analizi ve Kapasite Geliştirme Kararları
• İşbirliği ve Koordinasyon
• Etkin ve Verimli Kaynak Yönetimi
• Bilgi Yönetimi (Standart Raporlama)
• Kamu-STK-Özel Sektör İşbirliği
• Modüler ve Dinamik yapı
• Standart çerçeve opsiyonel içerik

Türkiye Afet Müdahale Sistemi, koordine ve hizmet birimlerinin tanımlandığı, görev, yetki ve sorumluluk karmaşasına son vermek üzere hazırlanmış bir sistemdir. Sistem modüler ve dinamik yapısı ile her olay türü için kullanılabilir ve geliştirilebilir. Afet ve acil durumlar için hazırlanan ve hazırlanacak tüm planların kolaylıkla entegre edilebileceği, tüm kurum, kuruluş, STK, özel sektör ve gönüllülerin görev alabileceği çok bileşenli bir sistemdir.