Olması muhtemel acil durumlar gerçekleşmeden önce, olay sırasında uygulanacak hareket tarzının davranışlarımıza yansıtılmasını sağlamaya yönelik pratik kazanmak amacıyla yapılan faaliyete Tatbikat denir.

Bilimsel bir ifade ile tanımlamak gerekirse, senaryo belirli bir sürecin sabit bir girdi gurubu için oluşan saçaklı (fuzzy) sonuçları (farklı değerde olasılıklı birden fazla durum kümesi) içindeki her bir olası durumu ifade eden terime verilen addır.

Peterson, Cumming ve Carpenter’e göre (2003) senaryo, belli bir konu hakkında spesifik vaziyet ve şartlar durumu olarak adlandırılmaktadır.

Senaryo gerçek olaylardan yola çıkarak ya da gerçeğe benzetilerek geliştirilen anlatımdır. Bu nedenle senaryo ya gerçek olaylara dayalı ya da onlar kadar gerçek olmalıdır (Açıkgöz, 2003).

Afet senaryosu (disaster scenario) Afet riskinin belirlenmesi çalışmaları sonucunda elde edilen ve farklı büyüklük ve konumlardaki tehlikelerin gerçekleşmesi hâlinde meydana gelebilecek tüm zarar ve kayıpları tahmin etmeye yarayan bilimsel bir çalışmadır.

Senaryo, konusunun uzmanı veya bir planlama personeli tarafından, eldeki veriler dikkate alınarak imkanlar ölçüsünde yazılabileceği gibi dört grubun bir araya gelmesi ile oluşturulacak bir ekip tarafından da yazılabilir.

Fütüristler, “gelecek senaryoları üzerine düşünen ve geleceğe dair öngörülerde bulunan kişiler” olarak ifade edilebilir.

Senaryonun bir uzman personel tarafından kaleme alınmasından ziyade konunun dört farklı açıdan beyin fırtınası metodu kullanılarak bir ekip tarafından, sorunları tespit ederek, konularını, kapsamını, taraflarını, yönelim ve yönlendiricileri ile kısıtlarını ve zamanını belirleyerek oluşturulması esas olmalıdır.

Bell ve Page’e (2003) göre, senaryo yazımında şu noktalara dikkat edilmesi gerekir.

• Senaryonun gerçekçi olması,

• Senaryoda oluşabilecek tüm olası durumların göz önüne alınarak bunlara senaryo içerisinde yer verilmesi,

• Katılımcıların karar verme sürecinde ihtiyaç duyduğu verilerin sunulması,

• Gerekirse uygun görsellerin kullanılması,

• Katılımcılara farklı biçimlerde dönütler verilmesi,

• Karşılaştırma gerektiren durumlar için uygun örneklere yer verilmesi.

Senaryo kaleme alınırken basit ve anlaşılabilir cümleler kurulmalı, giriş, gelişme ve sonuç bölümleri bulunmalı, terminolojisi uygun, dili sade, anlaşılır ve kendi içinde ve genelinde bir tutarlılığı olmalıdır. Senaryo yazımında, gerçeğe uygunluğu, amacı, biçimi, içeriği, katılımcı düzeyinin uygunluğu gibi noktalar önem arz etmektedir.

Bir senaryoda;

• Başlık,

• Amaçlar,

• Anlatım bölümleri bulunmalıdır.

Senaryo; yazma, planlama, uygulama ve düzeltme olmak üzere dört aşamada gerçekleştirilir.

Açıklamalı Afet Yönetimi ve Terimler Sözlüğünde tatbikat, “bir acil durum veya afet halinde yapılması planlanmış olan müdahale sürecinde yer alacak eylemlerin uygunluğunu, yeterliliğini ve güncelliğini mümkün olduğunca gerçeğe yakın koşullar altında ve bir senaryoya bağlı kalarak denemek amacıyla yapılan uygulama” olarak tanımlanmaktadır.

Tatbikatların amacı, kurumların var olan acil durum ve afet planlarını ve prosedürlerini test etmek, sorumlu personellerin karar verme kapasitesini değerlendirmek ve artırmak, afet planlarında yer alan kurum ve kuruluşlar arasındaki koordinasyonu geliştirmek ve personelin hizmet içi eğitiminin gerçekleştirilmesini sağlamaktır.

Afetlere hazırlıkta yapılacak olan tatbikatlar belirli bir sistematik işleyiş/prosedür içerisinde yapılmaktadır. Bu planlama ve tasarım, uygulama, değerlendirme ve planı güncelleştirme aşamalarından oluşur.

Bir tatbikatı planlamak için öncelikli olarak; bazı temel şartların sağlanması gereklidir. Bunlar (PAHO, 2011: 12):

•   Daha önceden hazırlanmış bir acil durum veya afet planı,

•   Tatbikat esnasında kullanılacak olan değerlendirme ölçütlerini açık bir şekilde belirtilmesi,

•   Tehlikeleri, kırılganlıkları, ve kapasiteyi düşünerek hazırlanmış gerçeğe en yakın risk senaryosu (bölgede daha önceden meydana gelen kaza ve afetlerden faydalanılabilir).

•   Katılımcılar için minimal risk ile acil durumu canlandırmak için uygun bir fiziksel çevresel şartların olduğu bir yerin hazırlanması,

•   Kurumsal altyapı, finansal kaynaklar ve yeterli lojistik destek gerekir.

Tatbikat planlama ve tasarımlarından amaç, kapsam, hedef kitle, gerçekleştirilmesi beklenen hedefler, kurumlar arası koordinasyon, bütçe ve kullanılacak olan unvanların belirlendiği bölümdür. Bu özellikleri belirledikten sonra bir tatbikatın kalbi diyebileceğimiz senaryoların yazılması aşaması gelir. Tüm senaryolar gerçekçi, makul ve zorlu olmalıdır. Ancak katılımcıların üstesinden gelebileceği karmaşıklıkla hazırlanmalıdır. Bu sayede katılımcıların, kurumların ve afet planının gerçek bir şekilde değerlendirilmesi ve geçerliliğini ortaya konması sağlanmalıdır.

Tatbikatın başlaması planlama sürecinde hazırlanan bir olayın (senaryonun) ilk haberi (mesajı) ile başlar. Daha sonra geliştirilen mesajlar belirli mantık silsilesi ile gönderilir ve tatbikat katılımcıların aldıkları kararlarla gelişir. Uygulama esnasında en önemli nokta değerlendiriciler aracılığıyla katılımcıların ve kurumların değerlendirilmesi için gerekli olan bilgileri içeren formların doğru ve olabildiğince kesin bilgileri içerecek şekilde doldurulmasıdır. Bu değerlendirme aşamasındaki çalışmaların gerçeğe en yakın biçimde yapılmasının ilk şartıdır. Tatbikat Koordinasyon Ekibi uygulama esnasındaki tüm faaliyetlerin dokümantasyonundan sorumludur.

Değerlendirme süreçlerinin amacı, beklenen örgütsel öğrenmeyi geliştirmek için kapasite ve kabiliyetlerin geliştirilmesi acil durum yönetimini etkili kılmak ve bilgiye dayalı karar vermeyi destekleyen yolların tahmin edilmesini sağlamaktır.

Değerlendirme izlem ve değerlendirme şeklinde ikiye ayrılır. İzleme, sonuçlarının başarılmasındaki sorumluluklar, ilerlemeler ve yetersizlikler arasındaki uyumun gösterilmesini sağlayan sürekli bir süreçtir. Değerlendirme ise amaçlanan hedef ile gerçekleştirilen uygulamanın etkililiği arasındaki farkın ortaya konulması sürecidir.

Değerlendirme Kriterleri;

• Tatbikatın planlama sürecinde amaçlanan hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığı,

•  Acil durum ve afet  yönetim sisteminde var olan plan, prosedür veya rehberlerdeki geliştirme ihtiyacı,

•  Personel yetersizlikleri ve eğitimi,

• Araç gereç ve malzeme ihtiyaçları, 

• Tatbikat sonrasında ilave bir tatbikat yapma ihtiyacının olup olmadığının belirlenmesidir.

Tatbikatlar basit olandan başlayarak daha karmaşık olana doğru yapılır. Sıralama şu şekildedir:

1. Yönlendirme semineri
2. Alıştırma
3. Masabaşı egzersizi
4. İşlevsel tatbikat
5. Gerçek boyutta tabikat

Bir planın uygulanabilirliğini ölçmek amacıyla tatbikat planlarken aşağıdaki sıra takip edilir.

• Tatbikatın kapsamı, amacı, ve formatı belirlenmeli,
• Tatbikatın tipi belirlenmeli,
• Tatbikatın zamanı ve süresi belirlenmeli,
• Haberli veya habersiz olup olmayacağına karar vermeli,
• Katılımcıları belirlenmeli,
• Raporlama ve değerlendirme süreci belirlenmeli,
• Tatbikatın beklenen çıktıları belirlenmeli.

Literatürde tatbikatlar, tartışma temelli ve operasyon temelli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Bu sınıflandırmanın dışında kalan tatbikatlar;

Katılımcı grupların gerçekleşmesi muhtemel acil durum ve afet olayları üzerine temellendirilmiş, mevcut kaynaklara göre masa başında karar vererek yanıt vermelerini sağlayan tatbikat türüdür.

Simülasyon organizasyonunda gerekli araçlar, prosedürler ve formlar kullanarak sistemin ve katılımcıların performansını değerlendirilmesi yapılabilmektedir. Aynı zamanda karar alma ve koordinasyonda gerekli olan görevler için eğitim ve uygulama yapılmasını da sağlar. Egzersizin sonuçlarını değerlendirme süreci, yönetimin güçlendirilmesi gereken yönleri ve kritik alanlarının belirlenmesine yardım edilmesi açısından önemlidir. İyi yönetilen bir masa başı tatbikatı ileride yapılacak olan gerçek tatbikatların ön aşaması olabileceği dikkatten kaçırılmamalıdır.

Masa başı tatbikatlarının amaçları:

• Bir organizasyonun içinde var olan acil durum planlarını ve prosedürlerini acil durum ve afetlere hazırlık ve yanıt için sorumlu olan personelin karar verme kapasitesini değerlendirmek,
• Özel bir kurum veya organizasyon için acil durum hazırlık ve yanıt planlarının geçerliliğini test etmek,
• Acil durum olaylarında farklı sektörler ve kurumların yanıt mekanizmasının koordinasyonunu değerlendirmek,
• Acil durum olaylarında kriz ve yönetim bilgisini yönetmek için karar verme de yetkili personeli hazırlamak,
• Katılımcı personelin bilgi, beceri ve tutumunu değerlendirerek geliştirilmesini sağlamaktır.

Egzersizde olaya ilişkin bilgi farklı zamanlarda dağıtılan mesajlar aracılığıyla sağlanır. Bilgiler sözlü, yazılı, dijital veya diğer iletişim kanalları aracılığıyla katılımcılara iletilir. Bir afet durumunda gerçekleştirilecek durumlar oluşturulmalıdır. Örneğin; gürültüye neden olacak, ışık ve sıcaklıkta oynayacak, kesintili hizmet sağlayacak (su, ışık, iletişim gibi) belirsizlik yaratarak, çelişkili veya eksik bilgi sağlayarak ve benzer afet koşullarında sık sık karşılaşılan problemler ilave edilebilir. Denetmenler senaryo hakkında yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Eğer gerekli olursa tanımlanan durumlarda temsil edilemeyen katılımcıların rollerini üstlenebilirler. Katılımcılara afet planındaki iş ve işlemleri gerçekleştirebilmeleri için gerekli olan harita, bilgisayar, olay fotoğra arı, hava durumu gibi bilgilerin tamamının verilmesi gerekir.

Bu tatbikat acil durumların hikaye şeklinde yazılarak yaralanma ve hasarların senaryo edildiği operasyonların yönetiminde gerçek uygulamaya dayanan pratik bir alıştırmadır. Tatbikatlar gerçek durumlarda uygulanabilecek olan bilgi, becerileri ve tekniklerin en gerçekçi biçimde uygulanmasına, afetlere hazırlık ve yanıt vermek için ilişkili/ilgili bireysel ve kurumsal kapasite ile ilgili prosedürlerin, araçların ve becerilerin değerlendirilmesine olanak tanır. Fiili tatbikatlarda Simülasyon/masa başı tatbikatından farklı olarak gerçek hareketler ve gerçek materyal ve personel kullanılır.

Tatbikatlar çeşitli alanlardaki acil durum hazırlığı ve yanıtla ilgili çabaları eğitmek için ve değerlendirmek ve geçerliliğini sınamak için etkili bir metottur. Sorumlulukların belirlenmesi, oluşturulan rollerin doğrulanması, tekniklerin kullanılması, performans ve becerilerin değerlendirilmesi ve kaynakların kullanılmasını sağlaması açısından önemlidir. Gerçek şartlar altında ve alanda kurumlar arası komuta, kontrol, koordinasyon ve işbirliği düzeyinin görülmesini sağlamaktadır. Bir başka önemli yönü ise olaylara yanıt verecek olan ambulans, itfaiye ve güvenlik ekiplerinin baskı altında bilgi, beceri ve davranışlarını değerlendirmek ve geliştirmektir.

Gerçek zamanlı tatbikatların amaçları:

Masa başı tatbikatlarının kapalı bir ortamda, zaman serbestliği taşıyarak, kaynak ve maliyeti düşük tutularak, bilgiyi yönetmeyi amaçladığı, güvenlik riskinin düşük ve kontrolörün sorumluluğunun tatbikatın geliştirilmesi ile sınırlı olduğu görülmektedir.

Gerçek zamanlı tatbikatlarda ise; gerçeğe yakın bir alanda, gerçek zamanda gerçekleştirildiği, insan ve malzeme kaynaklarının çok çeşitli olabildiği, tatbikatın icrasında, tatbikat hazırlanırken alınan ve o sırada uygulanan kararların hareketleri ve tatbikatın yönünü belirlediği görülmekte olup, gerçek zamanlı tatbikatlarda katılımcıların güvenlik risklerinin yüksek olması nedeniyle güvenlik planları ön plana çıkmaktadır.

Her iki tatbikatta, hazırlık planlarını, verilen cevapların doğruluğunu, geçerliliğini ve güvenilirliğini test edebilmek, eğitimi kolaylaştırmak, araçları ve süreçleri değerlendirmek için düzenlenmektedir.

Hemen hemen tatbikatların tamamı dört safhayı kapsamaktadır. Bu safhalar;

• Hazırlık safhası,
• Planlama safhası,
• Uygulama (İcra) Safhası,
• Değerlendirme safhasıdır.

Tatbikata katılması planlanan kuruluşların temsilcilerinin katılımıyla yapılacak koordinasyon toplantısı ile tatbikat hazırlığına başlanır. Bu toplantıda, öngörülen tatbikat tarihi kesinleştirilerek tatbikat senaryosunun oluşturulmasına başlanılır. Koordinasyon Toplantısını müteakip, tatbikata katılması planlanan kurum ve kuruluşlara “Tatbikat Talimatı” yayımlanır. Bu Talimatta,

• Tatbikatın Amacına,

• Tatbikatın İcra Tarihine,

• Tatbikatın kısa özetine,

• Tatbikata katılacak kurum ve kuruluşlara,

• Tatbikatın plan ve senaryosu gibi hususlara yer verilir.

Planlama faaliyetleri çerçevesinde, ilk planlama, ana planlama, olaylar koordinasyon ve son planlama toplantıları yapılır.

İlk planlama toplantısı yazısında;

• Toplantının amacı,
• Toplantının yeri ve tarihi,
• Toplantıya katılacaklar,
• Toplantıda ele alınacak konular,
• Diğer hususlar yer alır.

İlk planlama toplantısından yaklaşık bir ay sonra tatbikat planlama esasları konulu yazı ilgili kurum ve kuruluşlara gönderilir. Planlama esasları yazısında, tatbikatın amacına, kavramına (konseptine) ve hedeflerine, tatbikata katılanlara, katılımcı makamlardan isteklere ve taslak planlama takvimine yer verilir.

Tatbikatın uygulanmasına ilişkin bütün esasları kapsayan ve tatbikatın uygulama tarihinden asgari bir buçuk ay kadar önce yayımlanması gereken tatbikat uygulama esaslarında,

• Genel hususlara
• Tatbikat teşkilatına
• Uygulama esaslarına
• Görevlere
• Tatbikatın sevk ve idaresine
• İdari hususlara
• Haberleşme esaslarına
• Tatbikat senaryosuna
• Tatbikatta kullanılacak rapor ve formatlara
• Bilgilendirmelere (brifinglere) ve kesinleşmiş tatbikat takvimine yer verilir.

Tatbikatlarda, tatbikat ekibi; tatbikat başkanı ve tatbikat koordinatörü ile kontrol grubu ve oyuncu grubundan oluşturulur.

Tatbikat sonrasında, tatbikattan beklenen amaç ve hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığının değerlendirildiği safhadır. Bu safhada tatbikat genel olarak gözden geçirilerek enjekte edilen olaylara karşı gösterilen tepkiler ve tespit edilen hata ve noksanlıklar ele alınır.

Oyuncu grubu, kontrol grubu ve tatbikat koordinatörü tarafından yapılan değerlendirmeler ışığında tatbikat sonuç raporu hazırlanarak ilgili makamlara yayımlanır.

Tatbikat sonuç değerlendirme raporunda;

• Genel hususlar,

• Tatbikat planlama safhası,

• Tatbikat icra safhası, 

  •  Yürütülen faaliyetler

  •  Tatbikat icrasında karşılaşılan olumlu hususlar

  •  İdari hususlar

• Tatbikattan çıkarılan dersler 

• Sonuç ve değerlendirme hususları yer alır. 

4 numaralı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığının Kararnamesinin Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının teşkilat, görev ve yetkilerini düzenleyen maddeleri arasında, Eğitim Dairesi Başkanlığının görevlerini içeren 42’inci maddenin (1)/c) maddesinde, “Başkanlığın görev ve sorumluluk alanına giren konularda ilgili kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve özel sektörle işbirliği içerisinde tatbikatlar yapmak veya yaptırmak” ile 1/d maddesinde de, “Başkanlığın görev ve sorumluluk alanına giren konularda kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarının ihtiyaçları doğrultusunda eğitim politikası belirlemek, eylem planı oluşturmak ve bu çerçevede eğitim programları oluşturulmasını sağlamak” hükümleri yer almaktadır. 

7269 sayılı Sivil Savunma Kanununun 14’üncü maddesinde “sivil savunma hizmet kollarında vazifelendirilmiş olan mükelleflerin bu vazifelerde yetiştirilmeleri maksadı ile barışta tertiplenecek eğitim ve tatbikatlarda davet vukuunda iştirakleri mecburidir. Bu eğitim ve tatbikatların müddeti yılda 72 saati geçemez.” şeklinde düzenlenmektedir.

2941 sayılı Kanunun Seferberlik ve Savaş Hali Hazırlıklarını düzenleyen 3. bölümünde 5’inci maddenin 3’üncü fıkrası ile;

“Seferberlik ve savaş hali ile ilgili hazırlıkların denenmesi ve eğitimi amacıyla gerçek kişilerle, kamu ve özel kurum ve kuruluşlarının personel, mal ve hizmetlerine, kanunlarda gösterilen sınırlar içinde ve tüzükte belirtilecek esaslar dahilinde, yükümlüklerin uygulanmasını ve bu hazırlıkların tatbikatlarda denenmesini sağlamak,” görev, yetki ve sorumluluğu Bakanlar Kuruluna verilmiştir.

90/500 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğünün beşinci kısmında 93 ila 98’inci maddeleri arasında düzenlenen Seferberlik Tatbikatları;

• Personel seferberliği tatbikatları
• Araç seferberlik tatbikatları ve
• Mal ve hizmet seferberlik tatbikatları

Afet ve acil durum açısından özel bir alan olan KBRN konusunda diğer konulardan daha fazla eğitim ve tatbikatın yapılması gerekmektedir. Çünkü bu alanda çok özel elbise, araç, gereç ve malzeme kullanılmaktadır.

Ülkemizde mevzuat açısından seferberlik ve acil durum ve afet tatbikatlarının nasıl yapılacağına ilişkin tek düzenlemenin Başbakanlık tarafından 2007 yılında güncelleştirilerek yayımlanan Tatbikatlar Yönergesi bulunmaktadır. Yönergede Tatbikatlar;

• Plan tatbikatı ve semineri, 

• Milli kriz yönetimi tatbikatı ve semineri,

• NATO kriz yönetimi tatbikatları 

• Alarm tatbikatı 

Alarm semineri ve alarm eğitimi tatbikatı şeklinde tasnif edilmiştir.

Bununla birlikte grup çalışmaları da genel ve özel grup çalışmaları başlıkları altında toplanmıştır. Genel grup çalışmaları; panel, forum, bilgi şöleni (sempozyum), kolokyum, açık oturum, münazara, beyin fırtınası olarak açıklanmıştır. Özel grup çalışmaları ise; seminer, komisyon (komite), şura ve kongre şeklinde düzenlenmiştir

2013 yılında Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) hazırlanmıştır. TAMP’ın dayanak aldığı kanun ve yönetmelikler aşağıda verilmiştir:

• 4 numaralı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığının Kararnamesi,
• 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirler ile Yapılacak Yardımlara Dair Kanun,
• 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu,
• Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri Yönetmeliği,
• Afet ve Acil Durum Hizmetleri Yönetmeliği ve 
• Ulusal Deprem Stratejisi Eylem Planı

Acil durum planlarını hazırlanması ve tatbikatların yapılması ile ilgili hukuki düzenlemeler 2013/28681 sayılı İş yerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik ile yapılmıştır.

Tatbikat safhasının ilk aşaması olan hazırlık safhasıdır. Tatbikata katılması planlanan kuruluşların temsilcilerinin katılımıyla yapılan koordinasyon toplantısı neticesinde tatbikat tarihi kesinleştirilerek bu safhada, tatbikat koordinatörü olarak Türkiye Acil Durum Yönetimi (TAY) Genel Müdürlüğünce görevlendirilerek oyuncu gruplarına Başbakanlık Müsteşar Yardımcısının başkanlık etmesi kararlaştırılmıştır.

Oyuncu grubu olarak; ilgili Bakanlık, kurum ve kuruluşların kriz merkezleri, afete maruz kalan illerin il kriz merkezleri ile sivil toplum kuruluşları ve Türkiye Telsiz ve Radyo Amatörleri Cemiyeti Derneği (TRAC) belirlenmiştir.

Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi (BKYM) sekretaryasında, Başbakanlık, 15 bakanlık, 23 kurum ve kuruluş ile 1 sivil toplum kuruluşu (STK) temsilcisi görevlendirilmiştir. 

Bu safhada tatbikat koordinatörlüğünce, planlama faaliyetleri çerçevesinde düzenlenen seri toplantıları müteakip, tatbikat senaryosu ana hatları ile şekillenmeye başlamış ve tatbikatın amacı, kapsamı (konsepti) ve hede eri, tatbikata kimlerin katılacağı, planlama gurubunda kimlerin yer alacağı ve katılımcılardan istekler görüşülerek karara bağlanmıştır.

2009 yılında icra edilen AFET-2009 Tatbikatının Senaryosu, Gazi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Sayın Prof. Dr. Bülent ÖZMEN tarafından hazırlanmıştır.

Planlama safhasında belirlenen Bakanlık, kurum ve kuruluşlar ile katılımcı illerin kriz merkezlerini kendi kriz yönergelerine göre faaliyete geçirmeleri talimatı ile AFET-2009 Tatbikatında görevlendirilen tatbikat başkanı ve tatbikat koordinatörü sorumluluğunda oluşturulan kontrol grubu tarafından, senaryo çerçevesinde hazırlanmış olayların oyuncu grubuna enjekte edilmesiyle tatbikata başlanır.

Kriz merkezleri ile BKYM Sekretaryası arasındaki haberleşme “emniyetli muhabere sistemleri” kullanılarak, kapalı devre bilgisayar sistemi ile güvenli ve süratli bir şekilde sağlanmıştır.

İllerden il afet raporu ve afet durum raporları düzenli bir şekilde BKYM Sekretaryasına intikal etmiş, sorunların eşgüdüm içerisinde çözüme kavuşturulması sağlanmış ve gün sonunda planlama ve durum brifingi gerçekleştirilmiştir.

Tatbikatın ikinci gününde gelişmeler izlenerek ve enjekte edilen olaylardan elde edilen sonuçlar hakkında veya bir karar almayı gerektiren hallerde tatbikat başkanına bilgi sunulmuştur.

Tatbikat afet bölgesinden gelen taleplerin koordineli bir şekilde karşılanması, gelen taleplere verilen yanıtların hazırlanmasına imkan tanınması ve il kriz merkezlerine gönderilmesinin ve ceride formu ile gelen giden evrak kayıtlarının kontrolünden sonra tatbikat değerlendirmesi (kritiği) aşamasına geçilmiştir.

Bu safhada tatbikata katılım sağlayan oyuncu ve kontrol grubu, senaryo çerçevesinde enjekte edilen olaylara karşı gösterilen tepkiler ve tespit edilen hata ve noksanlıkları ele alarak yaptığı değerlendirme ve akabinde BKYM Sekretarya Başkanı ve Sekretarya Genel Koordinatörünün tatbikat sonrasında, tatbikattan beklenen amaç ve hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığının değerlendirmeleri ile tamamlanmıştır.