İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Açıklamalı Afet Yönetimi Terimler Sözlüğünde afet “Toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan, etkilenen toplumun baş etme kapasitesinin yeterli olmadığı doğa, teknoloji veya insan kaynaklı olay” olarak tanımlanmakta ve afetin olayın kendisi değil, doğurduğu sonuç olduğuna vurgu yapılmaktadır.

Yine aynı sözlüğe göre Hazırlık; “Afetlere zamanında, hızlı ve etkili olarak müdahale edebilmek için afet öncesinde yapılması gereken planlama, eğitim, tatbikat, erken uyarı
sistemlerinin kurulması, acil yardım malzeme stokları, halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi gibi faaliyetlerin sürekli ve sürdürülebilir olarak yürütüldüğü süreç” ve 5902 sayılı Kanuna göre hazırlık; “Afet ve acil durumlara etkin bir müdahale amacıyla önceden yapılan her türlü faaliyet” olarak tanımlanmaktadır.

Afete hazırlık bir afet sonrasında az veya çok bir zararın oluşacağını varsayarak hazırlıklı olmayı öngören çalışmaların bütünüdür.

Yerel gönüllüler, vatandaşlar, Sivil Toplum Kuruluşları (STK) ve işletmeler, büyük acil durumlar ve afetler öncesi, sırasında ve sonrasında aktif ve önemli role sahiptirler.

Afette bilgi teknolojileri; afet öncesi analiz, planlama ve hazırlık, afet anında haberleşme ve bilgi alış-verişi, afet sonrasında iyileştirme aşamalarında kullanılmaktadır

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS); yeryüzüne ait her türlü verinin, mekân ile ilişkileri kurularak bilgisayar ortamına aktarılması ve bu verilerin kullanılan özel programlar vasıtasıyla depolanması, sınıflandırılması, birbirleri ile karşılaştırılması, analiz edilmesi, güncellenmesi ve istenilen şekilde harita, grafik ve tablo olarak görsel hale getirilmesi işlemlerini kapsamaktadır.

CBS’yi diğer veri tabanı sistemlerinden ayıran en önemli özelliği, tüm verileri yeryüzündeki ait oldukları mekâna bağlı olarak depolaması ve bunlar arasında çok çeşitli mekânsal ilişkilendirmeler, yani çeşitli analizler yapılabilmesine imkân tanımasıdır.

Sosyal yaşamı, yerleşim ve yaşam alanlarını alt üst edecek herhangi bir afet olayı olmadan önce olası can ve mal kayıplarına karşı korunma ve afetin olumsuz etkilerini en az seviyede tutabilmek amacıyla çeşitli önlemler almak gerekmektedir. Bu önlemlerin tümü afet yönetimi sürecinin ilk aşaması olan “afet öncesi” safhasını oluşturmaktadır. Afet öncesi çalışmalar afet yönetiminin risk yönetimi evresi olarak bilinmekte olup; Zarar Azaltma ve Hazırlık aşaması faaliyetlerini içermektedir.

Hazırlık evresinin ana hedefi, tehlikelerin topluluklar ve yaşam alanları üzerinde doğuracağı olumsuz sonuçlarına karşı önlemler alarak, doğru zamanlama ve etkili müdahale için ön hazırlıkların yapılmasıdır.

• Merkezi ve il düzeyinde afet planlarının hazırlanması ve geliştirilmesi,
• Planlarda görev alacak personellerin eğitimlerinin yapılması, tatbikatlarla bilgi ve becerilerinin arttırılması,
• Bölgesel seviyede ihtiyaç merkezlerinin belirlenerek, malzeme stoklarının yapılması,
• Alarm ve erken uyarı sistemlerinin kurulması, geliştirilmesi,
• Topluma yönelik faaliyetlerin (organizasyon, eğitim) yürütülmesi,
• Hasar görebileceği düşünülen yapılar için
onarım, güçlendirme veya kentsel dönüşüm projelerinin yürütülmesi.

• Tehlike, risk ve zarar görebilirliğin değerlendirilmesi,
• Hazırlık planları,
• Müdahale yöntem ve stratejileri,
• Koordinasyon,
• Bilgi yönetimi,
• Erken uyarı sistemleri,
• Kaynak yönetimi,
• Eğitim ve tatbikatlar,
• Topluma dayalı afet hazırlığı

• Bir topluluğun karşılaştığı tehlikelerin özellikleri, sıklığı ve potansiyel şiddeti nedir?
• Bu tehlikelere karşı en duyarlı ve savunmasız olan belirli coğrafi alanlar ve topluluklar nerelerdir?
• Tehlikeye maruz ve etkilenebilecek topluluklara ait bilgiler nelerdir? (nüfus, altyapı, konut, hizmet vb.)
• Olası tehlikelerin etkilerine karşı koyma ve
baş etme becerilerinin değerlendirilmesi.

Hazırlık planlamasının amacı, bir afet durumunda müdahale sistemlerinin başarıyla çalışmasını sağlamak için organizasyonel ve teknik konuları kapsayan görev ve faaliyetleri tanımlamaktır.

03 Ocak 2014 tarih ve 28871 sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe giren Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) nın amacı afet ve acil durumlara ilişkin müdahale çalışmalarında görev alacak hizmet grupları ve koordinasyon birimlerine ait rolleri ve sorumlulukları tanımlamak, afet öncesi, sırası ve sonrasındaki müdahale planlamasının temel prensiplerini belirlemektir.

• Hayat kurtarmak,
• Kesintiye uğrayan hayatı ve faaliyetleri en kısa sürede normale döndürmek,
• Müdahale çalışmalarını hızlı ve planlı bir şekilde gerçekleştirmek,
• Halk sağlığını korumak ve sürdürmek,
• Mülkiyet, çevre ve kültürel mirası korumak,
• Ekonomik ve sosyal kayıpları azaltmak,
• İkincil afetleri önlemek ya da etkilerini azaltmak,
• Kaynakların etkin kullanımını sağlamaktır.

Türkiye Afet Müdahale planında, ulusal düzeyde müdahale yönetimi için minimum düzeyde hiyerarşi, maksimum düzeyde etkinlik, olay türü ve boyutuna göre modüler yapıya sahip müdahale organizasyonu için operasyon, bilgi ve planlama, lojistik ve bakım, finans ve idari işler servisi olmak üzere dört servis Ulusal Afet Müdahale Organizasyonu olarak belirlenmiştir.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) görevleriyle ilgili konularda kamu kurum
ve kuruluşları, üniversiteler, yerel yönetimler, Türkiye Kızılay Derneği ve konu ile ilgili diğer sivil toplum kuruluşları, özel sektör ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği ve koordinasyonu sağlamakla yetkilidir.

Koordinasyon birimi olarak, Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu (Bakanlar), Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu (AADKK) (Müsteşarlar), İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi (AADYM) , Bakanlıklar Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri (BAADYM’le), İl Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu (İAADKK) ve İl Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi (İAADYM’ler) görev yapar.

9 Temmuz 2018 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 703 numaralı Kanun Hükmünde Kararnameye göre 5902 sayılı kanunda yapılan bazı değişiklikler kapsamında Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu ve Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu kaldırılmıştır.

Erken uyarı sistemlerinin amacı, yaklaşan tehlike olaylarıyla ilgili uyarıları tespit etmek, öngörmek ve gerektiğinde uyarı yayınlamaktır.

• Afetle ilgili ilkyardım
• Hafif arama-kurtarma
• Yangın Söndürme
• Kimyasal, Biyolojik, Radyoaktif ve Nükleer (KBRN) tehlikeleri önleme
• Emniyet ve Tahliye
• Temel Afet Bilinci

Türkiye Afet Yönetimi Strateji Belgesi, ulusal strateji, plan ve eylemler için afet yönetimi ile ilgili konularda yol gösterici ve bağlayıcı bir nitelik göstermektedir. Türkiye Afet Yönetimi Strateji Belgesi, mevcut ve olası tüm afet risklerini, her türlü afet ve acil durumu, afet yönetiminin tüm süreçlerini kapsamaktadır. Bu belgede, afet yönetimine ait stratejik öncelikler belirlenmiştir.

• Kurumsal Altyapıyı Güçlendirmek
• Afet Yönetim Kapasitesini Güçlendirmek
• Afet Risklerini Önleme ve Azaltmaya Odaklanmak

1. Aile toplantısı
2. Güvenli alanların belirlenmesi
3. Deprem anında davranış
4. Çıkış yollarının belirlenmesi
5. Su ve Yiyecek
6. Tesisatların kapatılması
7. Buluşma noktalarının belirlenmesi
8. Bölge dışı bağlantı kişisinin belirlenmesi
9. Önemli evrakların kopyasının alınması

Afet çantası sadece evlerde değil işyeri, okul ve hatta sınıflarda da olmalıdır.

1. Fiziksel korunma önlemleri,
a. Otomatik söndürme sistemleri,
b. Duman dedektörleri,
c. Yangın söndürme tüpleri ve hortumlar,
d. Acil durum için otomatik aydınlatma sistemleri,
e. Acil çıkış yollarının belirlenmesi,
f. Tahliye tatbikatları

2. İlk Müdahale kapasitesi: kaynaklar ve beceriler
a. Çalışanlar ve ziyaretçiler için acil durumlarda ilk 72 saat içerisinde ihtiyaç duyulacak malzemelerin yeterli miktarda uygun alanlarda depolanması,
b. İlkyardım, kazazedeler arasında önceliklendirme (triyaj), hafif arama kurtarma, yangına müdahale, haberleşme (telsiz) gibi konularda bilgi ve becerilerin geliştirilmesi konularında eğitimlerin verilmesi,
c. Tesisatların yeri ve nasıl kapanacağının bilinmesi,
d. Yaşadığımız yerde olası afet durumunda kendi kendimize yardım edebilecek düzeyde organize olabilecek acil durum yönetim sistemlerinin kurulması,
e. Bölgedeki insanların ve toplum örgütlerinin acil durumlara müdahale çalışmalarının desteklenmesi ve karşılıklı yardımlaşma konularında kendi kaynaklarımızın kullanımı ile ilgili bir planların hazırlanması.