Afetlerle mücadelenin temelinde, afet yönetiminin tüm aşamalarını bir bütün olarak düşünmek, afet öncesi, sırası ve sonrasında, önceden belirlenen yol, yöntem ve eylemleri etkin ve hızlı bir şekilde uygulamak yatar.

Modern afet yönetimi kavramında; kayıp ve zararların azaltılması, hazırlık, tahmin ve erken uyarı, afetlerin etkilerini anlamak ve haritalamak gibi afet öncesi korunmaya yönelik çalışmalar “Risk Yönetimi”; etki analizi, müdahale, iyileştirme, yeniden yapılanma gibi afet sonrası çalışmalar ise “Kriz Yönetimi” olarak kabul edilmektedir.

Afet yönetim aşamalarında yapılan faaliyetler birbirleriyle iç içedir ve birbirlerini takip ederler. Bir önceki aşamada gerçekleştirilen faaliyetlerin büyük ölçüde bir sonraki aşamayı doğrudan etkilemesi gibi nedenlerden dolayı; afet yönetim aşamaları süreklilik göstermesi gereken birbirine geçmiş bir zincirin halkalarını oluşturur

Esasen; afetler, gerçekleştikleri coğrafya içinde tekrarlandıkları için, afet yönetimini de birbirini izleyen bir döngüsel model içinde görmek mümkündür. “Zarar Azaltma”, “Hazırlıklı Olma”, “Acil Müdahale” ve “İyileştirme” çalışmaları ayrı uzmanlıklar gerektiren ancak birbirini zaman içinde tamamlayan afet yönetiminin temel evreleridir.

İyileştirme İyileştirme, afete uğrayan toplumun yaşam koşullarını yeniden oluşturmak ve gelecekte tekrarlanabilecek olası afet risklerini azaltmak amacıyla gerekli düzenlemeleri yapmak için alınan kararlar ve faaliyetlerin tümüdür.

Afet sonrası müdahale ve iyileştirme adına yürütülen faaliyetlerin ana hedefi, afete uğramış toplulukların iaşe, ibate, haberleşme, ulaşım, su, elektrik, kanalizasyon, doğal gaz gibi hayati önem arz eden kritik altyapının çalışır hale getirilmesi ve diğer iyileştirme çalışmaları vasıtasıyla en kısa zamanda normale dönme çabasıdır. Bu nedenle mahallin ekonomik ve sosyal özelliklerinin göz önünde bulundurularak gereken tüm çalışmaların yapılması, düzenlenmesi ve denetlenmesi gerekmektedir.

Afet sonrasında öncelikli olan asıl hedefin, zarara uğramış birey ve toplulukların desteklenmesi olduğu kadar, yerel ekonomik canlılığın yeniden kazanılması, altyapının geliştirilmesi, sanayinin ve ticaretin desteklenmesi, toplum eğitimi, sosyal ve psikolojik destek hizmetlerinin sağlanarak toplumun olası bir yeni afet karşısında daha dirençli kılınması olduğu anlaşılmaktadır.

Afetler ile ortaya çıkan acil duruma ilişkin görevlerin yerine getirilmesinden sonra, en önemli konu, yerel toplulukların ve bireylerin mümkün olan en kısa sürede afet öncesi yaşam koşullarına kavuşturulmasıdır. Bu normale dönüş süresinin mümkün olduğunca kısaltılması iyileştirme çalışmalarının başlıca amacıdır. Bir afetin oluşundan hemen sonra başlayarak, afetin büyüklüğüne bağlı olarak bir kaç yıl sürebilen tüm faaliyetler iyileştirme aşamasının bir parçasıdır.

İyileştirme çalışmalarını, genel olarak hemen afet sonrası alınan önlemler kapsamında “ön iyileştirme çalışmaları” ve daha sonraki süreçte ortaya çıkan “yeniden yapılanma çalışmaları” olarak iki ana başlığa ayırabiliriz.

Ön iyileştirme çalışmaları, öncelikle yerine getirilmesi zorunlu acil yardım, kritik tesis ve alt yapının işler hale getirilmesi, beslenme ile ilgili önlemler, geçici barınma çalışmaları, enkaz kaldırma çalışmaları, defin hizmetleri ve sağlık ve psikososyal hizmetler olarak düşünülebilir. Afet sırasında ya da afet olduktan hemen sonra alınan önlemleri kapsar.

Ön iyileştirme çalışmalarından tüm afetzedeler faydalanır. Ancak yeniden yapılanma yardımlarından faydalanmanın bazı şartları vardır. 

Geçici barınma ihtiyacının gerçek boyutu, afet olayının meydana geldiği bölgelerdeki arazinin, bütün yapıların ve kamu tesislerinin incelenerek hasar tespit raporlarının düzenlenmesinin ardından netleşir.

Hasar tespit çalışmalarının amacı, afet olayının genel yaşamı etkileyip etkilemediğinin ve kimlerin zarar
gördüğünün saptanmasıdır.

7269 sayılı yasa, afetler sonrasında yapılacak yardımların şeklini belirleyebilmek amacıyla “Genel Hayata Etkililik” kavramını tanımlayarak, bir sınır koymuştur. Yapılacak yardımların şekli ve miktarı bu sınıra göre değişmektedir. Genel hayata etkililik, çeşitli büyüklüklerdeki yerleşme yerlerinde, doğal afetler nedeniyle yıkılan veya ağır hasar gören konut birimi sayısı esas alınarak belirlenmektedir.

Afet etütleri sonucuna göre gerektiğinde alınabilecek önlemleri, afete maruz bölge sınırlarını, haritaları ve afetzede listelerini içerir. 

Ön hasar tespit / afet etkisi belirleme çalışmalarının tamamlanmasının ardından “Kesin Hasar Tespit” çalışmaları gerçekleştirilir. Kesin hasar tespit çalışmaları ile afetzedelerin binalarının hasar durumları ağır, orta, az derecede hasarlı, yıkık ya da hasarsız olarak belirlenir. Hasar tespit çalışmaları sonrasında konutları az, orta, ağır hasarlı ya da yıkık olarak nitelendirilen afetzedelerin çeşitli yardımlar ve haklardan faydalanabilmesi için hak sahipliğinin incelendiği süreç başlar.

Afetler sonrası süratle ön hasar tespit / afet etkisi belirleme çalışmaları başlar. Bu çalışmaların temel amacı, hasarın yoğun olduğu bölgeleri belirlemek, can güvenliği bakımından oturulması sakıncalı olan, acil yıktırılması gereken binaları tespit etmektir.

• Kapsamdaki bütün konutların, ödenebilir seviyedeki primlerle, depreme karşı güvence altına alınması
• Yurtiçinde risk paylaşımının sağlanması
• Deprem hasarlarının ülkemize getireceği mali yükümlülüğün, sigorta yoluyla, uluslararası ikili sigorta (reasürans - yeniden sigortalama) ve sermaye piyasalarına dağıtılması
• Devletin, depremlerden -özellikle deprem sonrası afet konutları inşasından- kaynaklanan mali yükünün azaltılması
• Devletin mali yüklerinden kaynaklanan vatandaşa yansıyacak muhtemel ek vergilerin önlenmesi
• Sigorta sisteminin, sağlıklı yapıların üretiminde teşvik edici bir araç olarak kullanılması
• Deprem hasarlarının karşılanmasında uzun vadeli kaynak birikiminin temin edilmesi
• Toplumda sigorta ve sosyal dayanışma bilincinin gelişmesine katkıda bulunulması

• Kalacak yer temini (Geçici barınma dâhil)
• Yiyeceklerin dağıtımı, içme suyu temini
• Giyecek, yatak ve diğer zaruri ihtiyaçların dağıtımı ve/veya ödünç verilmesi
• Tıbbi bakım
• Mağdurları arama ve kurtarma
• Afet yüzünden zarar gören konutların geçici onarımı
• İş kurmak için gerekli fonların, donanım ve araç-gerecin dağıtılması ve /veya ödünç verilmesi
• Okul malzemelerinin dağıtımı
• Defin ve
• Yukarıdakilerin dışında yazılı olarak bildirilen durumlar.

• Önceden hazırlıklı olunmaması
• Organizasyon eksikliği
• Ulaşım sorunu, yapı ürünü malzeme taşınmasında zorluklar
• Kalıcı konut arazilerinin bulunma zorluğu
• Kredi – kaynak bulma aşamasında zaman kaybı
• İnşaat ihalelerinin gecikmesi
• Yapılacak konutların büyüklüğündeki anlaşmazlık
• Yapılacak konutların sayısındaki anlaşmazlık

• Hak sahiplerini belirleme sorunu, bundan kaynaklanan gecikmeler
• Kiracı afetzedelerin durumundaki belirsizlik