Bitki ve hayvan evcilleştirmesinin ortaya çıktığı Neolitik döneme, yani günümüzden kabaca 10,000 yıl öncesine kadar bütün insanlar avcı-toplayıcı idiler.

Bugün avcı-toplayıcı yaşam ve geçim tarzını özgün biçimde temsil edebilen yegâne topluluk Güney Afrika (Botswana)’daki Kalahari Çölü’nde yaşayan !Kung San’lardır.

Biyolojik taşıma kapasitesi kavramı, belirli bir yaşam alanında (ekolojik eşikte), o çevrenin ekolojik koşullarının sunduğu olanaklarla, herhangi bir güçlük çekmeden yaşayabilecek en yüksek miktardaki canlı sayısını ifade eder, ayrıca bu yaşam alanının canlılara sağlayabileceği en yüksek yaşama olanağını da gösterir.

Kültürel besin listesi: Bir kültürün yenebilir saydığı beslenme ürünlerinin tamamıdır.

Avcı-toplayıcıların temel örgütlenme biçimine takım adı verilir.

Sessiz ticaret, Batı Afrika’nın avcı-toplayıcı topluluklarından Mbuti Pigme’le riyle bahçeci komşuları Bantu’lar arasında yapılır.

Bazı topluluklar arasında ticaret kardeşlikleri kurulur. Bu topluluklar karşılıklı olarak ellerindeki ürün fazlasını, yanında bazı armağanlarla birlikte kardeşlerine götürür ve karşılığında diğer topluluğun ürün fazlasını ve armağanlarını alarak dönerler. Burada değiş-tokuş edilen ürünlerin birbirine yakın değerde olmasına dikkat edilir.

Holosen: Günümüzden 10 bin yıl önce başlayıp hâlâ devam eden jeolojik dönemdir.

Ortadoğu’daki Epipaleolitik kültürler yerleşik köy hayatına geçişin ilk adımıdır.

Epipaleolitik dönem:

Neolitik dönemi hazırlayan ve günümüzden 12 ilâ 10 bin yıl öncesinde Ortadoğu bölgesinde ortaya çıkan kültürel gelişmeleri yansıtan dönemdir.

Kültür tarihçisi Gordon Childe, tarımın ortaya çıktığı kültür çağına atfen bu büyük değişime Neolitik Devrim adını verdi.

Bu tabloya baktığımızda, aslında Filistin’den başlayarak Suriye’yi kat eden ve Türkiye sınırları içinde Güneydoğu Toroslara değen, oradan Kuzey Irak’a geçen ve Zagros Dağları’nın batı eteklerine yayılan bir Neolitikleşme ve tarıma geçiş alanından söz etmekteyiz. Bu alanın bir hilâl görünümünde olması ve tarıma geçişin bu hilâlin üzerindeki Neolitik köylerde gerçekleşmesi nedeniyle, bu bölgeye Verimli Hilâl adı verilmiştir.

Ancak ilk evcilleştirilen hayvanın köpek olduğu bilinmektedir.

Göçebe-hayvancı geçim ve yaşam tarzı (pastoralizm), yukarıda söylendiği gibi, hayvan evcilleştirmesi temelli bir uyarlanmadır. Dolayısıyla yaşam biçimi tamamen üretimin temeli olan hay- vanların ihtiyaçlarına göre düzenlenmiştir.

Bu geçim tarzında insanların temel üretim ve besin kaynağı olan hayvan sürüleriyle birlikte her zaman taze olan otlak ve ça- yırlara hareketi, yani transhümans, esastır.

Bahçecilik (horticulture): Bu biçime çapa tarımı da denilmektedir. İnsanlar avcı-toplayıcılıktan tarıma geçtiklerinde ilk başvurdukları tarım yöntemi buydu.

Geçimlik Tarla Tarımı: Bahçecilik uygulamalarının olanaklı olduğu coğraf- yaların dışında, bir kaba tarım yöntemi olarak geçimlik tarla tarımı yapıldığı görülmektedir. Geçimlik tarla tarımında küçük ve düzensiz tarlalar söz konusudur. Ekilen üründen elde edilen verim, yine o ekim işini yapan bir hanenin ihtiyaçlarını giderecek kadardır. Yani bu tarım biçiminde de artık değer yaratımı söz konusu değildir, sadece geçimlik üretim söz konusudur.

Kalkolitik dönem: Neolitik dönemi izleyen ve aşağı yukarı İÖ. 5500 ilâ 3500 yılları arasında sürmüş olan, Tunç Çağı’nı hazırlayan ekonomik ve toplumsal gelişmelerin yaşandığı dönemdir.

Serf: Toprak sahibi olmayan, bir beyin ya da büyük toprak sahibinin toprağında, o toprakta üretim yapmak şartıyla yaşayan ve geçimini böylece temin eden köylü tipidir.

Klan: Ortak bir atadan geldiğine inanan, ancak bu atayla bağlarını somut biçimde belirlemeyen ya da bireylerden ataya doğru somut bir soy çizgisi izleyemeyen akraba grubudur.