Arama: Kazazedenin bulunduğu yer ve durumunun tespiti için yapılan çalışmaların bütünüdür.

Arama kurtarmanın ne zaman yapılacağı önceden bilinemez. Aniden karşılaşılan olaylar sonrası yapılan operasyon her zaman tehlikeli, stresli ve karmaşık bir ortamda yapılmak zorundadır. Bu nedenle yapılacak çalışmanın olağan üstü koşullarda yapılacağı ve öngörülemez özellikler içerebileceği unutulmamalıdır. Karşılaşılan çok farklı ve özel durumlara karşın duygusallaşmaya yer yoktur. Karşılaşılan olay ve yapılacak çalışmanın özelliği ve amacı hiç bir zaman unutulmamalıdır. En önemli konu kazazede için aşağıda sırası ile yapılması gereken işlerdir.

• Kazazedenin yerini belirleme,
• Teknik yardımda bulunma,
• Tıbbi yardımda bulunma,
• Kazazedeyi tahliye etmedir.

Arama kurtarmada temel özeliklerden olan yeterlilikler; Acil durumda 72 saatlik tüm hayati ihtiyaçlarına sahip olmak, İlk yardımı bilmek, Stres yönetimini bilmek ve uygulayabilmek, Takım çalışması yapabilmek, Sorumluluk ve risk alabilmek, Bilgi ve beceri sahibi olmak, Gönüllü olmak, Anlayışlı olmak, Kanunlara uymak’dır.

Arama ve kurtarma türleri; Çalışma yerine göre, Tabii afetlere göre, Kaybolma ve kazalara göre üçe ayrılır.

Çalışma yerine göre arama kurtarma ekipleri şunlardır:

• Suda Arama Kurtarma
  • Su üstü
  • Su altı
• Havada Arama Kurtarma
  • Atmosfer içi
  • Atmosfer dışı
• Karada Arama Kurtarma
  • Yer üstü
  • Yer altı
• Meskûn Mahalde Arama Kurtarma
• Savaş ve Çatışma Alanlarında Arama Kurtarma

Tabii afetlere göre arama kurtarma ekipleri şunlardır:

• Yangında Arama Kurtarma
• Depremde Arama Kurtarma
• Çığda Arama Kurtarma
• Heyelanda Arama Kurtarma
• Selde Arama Kurtarma

Kaybolma ve kazalara göre arama kurtarma ekipleri şunlardır:

• Kaybolma durumunda Arama Kurtarma
• Engellere takılma durumunda Arama Kurtarma
• Kaza geçirme durumunda Arama Kurtarma
• Mahsur kalma durumunda Arama Kurtarma

Yapılan çalışmaların biçimine göre arama kurtarma çalışmaları, Basit (Hafif ) Arama Kurtarma Çalışmaları, Ağır (Zor) Arama Kurtarma Çalışmaları ve Destek Çalışmaları olarak üçe ayrılır.

Arama kurtarmada kullanılacak her ekipmanın; Personel ve olay yeri güvenliğinin sağlanmasına, karşılaşılan sorun ve engellerin ortadan kaldırılmasına ve olay yerine uygun olup olmadığı çok önemlidir.

Kullanım amaçlarına göre arama kurtarma ekipmanları; Genel (Ortak) Ekipmanlar, Kişisel Ekipmanlar, Özel Ekipmanlar olarak üçe ayrılır.

Olayların önlenmesi veya zararların azaltılması amacıyla, hazırlık ve onların olası zarar ya da risklerinin azaltılması ile birlikte duruma müdahale etme ve iyileştirme gibi çalışmaların tümünde yapılması gereken çalışmaların planlanması, yönlendirilmesi, desteklenmesi, koordine edilmesi, etkin ve verimli bir uygulamanın sağlanabilmesi için iyi bir planlama ve organizasyon gerekir.

Arama kurtarma çalışmalarının başarılı gerçekleştirilmesi;

• İyi bir planlama, sevk ve idareye,
• Kullanılan uygun ekipmanlara,
• Eğitimli uzman personellere,
• Uygun arama ve kurtarma yönteminin uygulanmasına,
• İyi bir iletişim ve koordinasyona bağlıdır.

Arama kurtarmanın aşamaları;

• Teorik Altyapı,
• Finans ve Yönetim,
• Ön Hazırlık,
• Değerlendirme,
• Operasyon,
• Kayıt, raporlama ve arşivdir.

Ön hazırlık aşamasının basamakları;

-Gönüllü kabulü

– Teorik eğitimler

– Pratik eğitimler

– Sistematik kurgu (Tatbikat)

Değerlendirme aşamasının basamakları;

– İhbar alma

– Değerlendirme

– Özel amaç ve hedeflerin belirlenmesi

– Alarm

? İletişimin sağlanması

? Koordinasyonun sağlanması

– Hazırlık

? Planlamanın yapılması

? Ekiplerin belirlenmesi

? Ekipmanların belirlenmesi

Operasyon aşamasının basamakları;

– Ekiplerin oluşturulması

– Ulaşımın sağlanması

– Güvenliğin sağlanması

– İletişim ve haberleşmenin sağlanması

– Lojistik desteğin sağlanması

– Koordinasyonun sağlanması

Günümüzde 29.05.2009 tarihinde çıkarılan 5902 sayılı Yasa ile afetlerde ayrı ayrı görevleri bulunan üç genel müdürlük bulunmaktaydı. Bunlar: İçişleri Bakanlığı bünyesindeki Sivil Savunma Genel Müdürlüğü, Başbakanlığa bağlı Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü, Bayındırlık Bakanlığına Bağlı Afet İşleri Genel Müdürlüğü.

Türkiye’de afet ve acil durumlara yönelik çıkarılmış kanunlar;

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının kuruluş ve görevleri, 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 30 ila 56. maddeleri arasında (RG: 15/7/2018, 30479) düzenlenmektedir
• 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun.

Türkiye’de afet ve acil durumlara yönelik çıkarılmış Bakanlar Kurulu Kararları;

• Türkiye Afet Risklerinin Azaltılması Platformunun Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları’dır.

Türkiye’de afet ve acil durumlara yönelik çıkarılmış yönetmelikler

• İl Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri Yönetmeliği
• Afet Ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği
• Afetlerin Genel Hayata Etkililiğine İlişkin Temel Kurallar Hakkında Yönetmelik
• Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer Tehlikelere Dair Görev Yönetmeliği
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Türkiye Deprem Veri Merkezi Sistemi Yönetmeliği
• İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik
• Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik
• Sığınak Yönetmeliği
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Disiplin Amirleri Yönetmeliği
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği
• Arama ve Kurtarma Teknisyenliği Sınav, Atama, Görev ve Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik
• İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri ile Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik
• Sivil Savunma Uzmanlarının İdari Statüleri, Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları ile Eğitimleri Hakkında Yönetmelik
• Türk Arama ve Kurtarma Yönetmeliği
• 112 Acil Çağrı Merkezleri Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliği.

Afet ve acil durum hizmetleri için oluşturulan resmi kurum ve kuruluşlarından bazıları şunlardır:

• “Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun” 18. maddesine göre, il afet ve acil durum müdürlüklerinin görevlidir. Afet ve Acil Durum Müdürlükleri ile Birlik Müdürlükleri, illerde il özel idaresi bünyesinde, valiye bağlı olarak kurulmuştur. Müdürlüğün sevk ve idaresinden vali sorumludur.
• Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezi (AAKKM): Karada, Havada ve denizde arama ve kurtarma hizmetinin en üst düzeyde koordinasyonunu ve işbirliğini sağlamaya yönelik kanunlar, uluslararası çok taraflı sözleşmeler esasları doğrultusunda ilgili ülkelerle faaliyet, koordinasyon ve işbirliği yapmaktadır.
• AFAD: T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı: Deprem riskini azaltma ve depremlerle baş edebilmede hazırlıklı, dirençli, güvenli ve sürdürülebilir bir yaşam biçimi yaratılması amacına yönelik AR_GE faaliyetleri ve ilgili çalışmaları yapar.
• AKOM:Afet Koordinasyon Merkezi

• “Afetlerde Sağlık Hizmetleri Birimi ve Ulusal Medikal Kurtarma Ekiplerinin Görevleri ve Çalışma Esaslarına Dair Yönerge”nin 12. maddesinde UMKE’nin görevleri belirlenmiştir. UMKE’nin amacı hertürlü afet durumunda yeterli ve nitelikli sağlık hizmeti sunabilme ve yurt ve dünya çapında afetzedelere yardım etmektir.

UMKE personeli olağandışı durumlarda UMKE acil müdahale timi adı altında ilinde veya bölgesindeki olaylara müdahale eder. UMKE personeli timlere ayrılarak görev yapar. Bir UMKE timi, en az biri hekim olmak üzere 5 sağlık personelinden oluşur. İllerin afet risk durumuna göre UMKE timleri; dağda kurtarma timi, suda kurtarma timi, KBRN timi, hava kurtarma ve/ veya nakil timi olarak yapılandırılır ve bu yönde eğitim almaları sağlanır. “Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birlikleri ve Ekiplerinin Kuruluşu, Görevleri, Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik” 7. Maddesine göre Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birlikleri ile İl Arama ve Kurtarma Ekiplerinin görevlendirilmişlerdir. İçişleri Bakanlığı Sivil Savunma Genel Müdürlüğüne bağlı olarak illerimizin afet yönünden durumları dikkate alınarak 11 ilimizde (Adana, Afyon, Ankara, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, İstanbul, İzmir, Sakarya, Samsun, Van) Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birlikleri kurulmuştur. Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birliği kurulmayan illerde, nüfus yoğunluğu ve hassasiyeti dikkate alınarak 10, 20 ya da 30 personelden oluşan sivil savunma arama ve kurtarma ekipleri oluşturulmuştur.

Afet ve acil durum hizmetleri için oluşturulan bazı gönüllü kurum ve kuruluşlar şunlardır:

• AKUT: Arama Kurtarma Derneği (0212 217 04 10) info@akut.org.tr – akut@akut.org.tr
• UMKE: Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (0212 638 30 00) www.umke.org
• AKAY: Arama Kurtarma Acil Yardım (0212 210 60 49) info@akay.org.tr - www.akay.org.tr

Afet ve acil durum hizmetleri kapsamında işbirliği yaptığımız uluslararası kurum ve kuruluşlar;

• UN-OCHA (Unıted Natıons Office for the Coordination of Humantarian Affairs: Birleşmiş Milletler İnsani Durumlar Koordinasyon Ofisi)
• UN-UNDAC (United Nations Disaster Assesment and Coordination Team: Birleşmiş Milletler Afet Değerlendirme ve Koordinasyon Ekibi)
• UN-INSARAG (International Search and Rescue Advisory Group: Uluslararası Arama ve Kurtarma Tavsiye Grubu)
• UN-OSOCC (On-Site Operations Coordination Centre: Olay Yeri Operasyon Koordinasyon Merkezi)
• UN-UNJLC (United Nations Joint Logictic Center: Birleşmiş Milletler Ortak Lojistik Merkezi)

• UN-ISDR (International Strategy of Disaster Reduction: Uluslar arası Afet Azaltma Strateji Merkezi)

• WHO (World Health Organization: Birleşm,ş Milletler Dünya Sağlık Örgütü)
• RED CROSS/RED CRESCENT (Kızılay/ Kızılhaç)

• FEMA (Federal Emergency Management Agency: Amerika Acil Durum Yönetimi Ajansı)