Etik, uygulamaya dönük genel tanımlamayla, birey ya da toplulukların değerlendirme ve davranışlarında doğru ile yanlışı, iyi ile kötüyü ayırt etmelerine rehberlik eden değerler, ilkeler ve standartlar şeklinde ifade edilebilir.

Ahlak, genel yaklaşımla, toplumda neyin doğru veya yanlış olduğunu (onaylar ve yasaklar) şekillendiren, bireyin içine doğduğu, yaşayarak öğrendiği, çoğunlukla içselleştirdiği toplumsal değer yargılarını, davranış biçimleri ve kurallarını ifade etmektedir.

Birey açısından ahlak verili (önceden belirli) bir toplumsal sistemdir; etik ise bir ahlaki duruş, davranış tercihi için bir ölçü, bir kılavuzdur.

Etik değer ve ilkeler bakımından afet ve acil durum yönetimi çerçevesinde ortak davranış esasları:

• Kamu görev ve hizmetleri kapsamında uyulması gereken temel etik ilkeler,
• Mesleki yeterlilik ve uygulama sorumluluğu çerçevesinde mesleki etik ilkeleri,
• Afet/acil durum yönetimi süreçlerinde ayrıca dikkate alınması gereken etik değer ve ilkeler

şeklinde sıralandırılabilir.

Ülkemizde kamu hizmetinde etik değer ve ilkelerin yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması çalışmaları 5176 Sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (2004) ve Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ile birlikte hız kazanmıştır.

Yönetmeliğin amacı, kamu hizmetinde etik kültürünü yerleştirmek, kamu görevlilerinin görevlerini yerine getirirken izlemesi gereken etik davranış ilkelerini belirlemek, bu ilkelere göre hareket etmelerine yardımcı olmak ve toplumun kamu idaresine olan güvenini artırmak olarak belirtilmektedir.

Kamu görevlileri, görevlerini yürütürken uymakla yükümlü oldukları yönetmekikte belirtilen etik davranış ilkeler şu şekilde sıralandırılabilir:

• Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci
• Halka hizmet bilinci
• Hizmet standartlarına uyma
• Amaç ve misyona bağlılık
• Dürüstlük ve tarafsızlık
• Saygınlık ve güvenlik
• Nezaket ve saygı
• Yetkili makamlara bildirim
• Çıkar çatışmasından kaçınma
• Görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması
• Hediye alma ve menfaat sağlama yasağı
• Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı (amaç dahilinde kullanım)
• Savurganlıktan kaçınma
• Bağlayıcı açıklamalar ve gerçek dışı beyandan kaçınma
• Bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık
• Yöneticilerin hesap verme sorumluluğu
• Eski kamu görevlileriyle ilişkiler (ayrıcalık tanımama)
• Mal bildiriminde bulunma

Cumhurbaşkanlığı

Etik komisyonlarının temel görevleri:

• Kurumlarında etik kültürünü yerleştirmek ve geliştirmek,
• Personelin etik davranış ilkeleri konusunda karşılaştıkları sorunlarla ilgili olarak tavsiyelerde ve yönlendirmede bulunmak,
• Kurumlarındaki etik uygulamaları değerlendirmek

şeklinde sıralandırılabilir.

amu Görevlileri Etik Kurulu tarafından yayınlanan Etik Rehberi’nde kamu görevlilerinin günlük hayatlarında sıklıkla karşılaştıkları ya da karşılaşabilecekleri etik ikilemler dört grup altında toplanmaktadır. Bunlar:

1. Kamu görevlilerinin önlerindeki seçeneklerin hiç birisinin tam manasıyla tatmin edici olmadığı, ancak diğerlerine göre daha iyi olan seçeneğin belirlenmesi durumu,
2. Seçeneklerin birden fazlasının ya da tamamının kendi başına iyi olduğu ve birisinin seçilmesi
   halinde diğerinden vazgeçilmesinin gerektiği durum (“en iyi”ler arasında bir seçim yapmak)
3. Farklı kişi ve gruplar üzerinde farklı etki ve sonuçlar doğurması muhtemel bir kararın verilmesi durumu
4. Kamu görevlilerinin verecekleri kararın muhtemel sonucundan, kendilerinin ya da yakınlarının olumlu ya da olumsuz ve/veya dolaylı ya da dolaysız etkilenmeleri (çıkar çatışması) durumudur. Böyle durumlarda, ilke olarak, karardan olumlu ya da olumsuz ve/veya dolaylı ya da dolaysız olarak etkilenebilecek kamu görevlilerinin, karar verme sürecine katılmamaları gerekmektedir

Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi tarafından benimsenen İnsani Yardım İlkeleri şunlardır;

• İnsanlık
• Tarafsızlık
• Ayrım Gözetmemek
• Bağımsızlık

Afet Yardımında Kızılhaç, Kızılay Hareketi ve Sivil Toplum Kuruluşları için Davranış Kuralları ilk kez "1994" yılında geliştirilmiştir.

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu Davranış Kuralları'nda yer ik dört maddeyle "temel insani yardım ilkeleri" son altı maddesi ile de "yardımın nasıl yapılması gerektiğine" atıfta bulunulmaktadır.

Afete müdahale uygulamalarında etik bakımdan özellikle dikkate alınması gereken konular şu şekilde ifade edilebilir:

• Afetin boyutuna bakılmaksızın insan onuruna, haklarına, mahremiyetine saygı gösterilmesi,
• Afetzedelerin yasal haklarını öğrenmesi, kullanması için tam bilgiye erişiminin sağlanması
• Yardım önceliklerinin yalnızca ihtiyaç temelinde belirlenmesi; daha fazla risk altında olan, en zarar görebilir durumdakilere öncelikle destek verilmesi,
• Aynı derecede zarar görenlere yardımda eşitlik; diğerinden daha fazla zarar görene, adil yaklaşım esas alınarak zararın ölçüsüne göre yardım sağlanması (proportionality),
• Toplumsal cinsiyet eşitliğine her koşulda özen gösterilmesi,
• Zorunlu yer değiştirmenin asgari düzeyde tutulması, afetzedeler için sosyal ve doğal çevrenin korunması; sosyal destek ağlarının ve dayanışmanın zayıflamasının önlenmesi,
• Acil yardım/insani yardım uygulamalarının orta ve uzun dönemdeki sonuçlarının ve yerel kalkınma süreçlerine etkilerinin planlama aşamasından başlayarak dikkate alınması,
• Tüm afetzedelere kolay erişebilecekleri şekilde psikososyal destek sağlanması,
• Hak ihlallerin önlenmesi için her düzeyde etkili denetim mekanizmalarının geliştirilmesi.

Afet Risk Azaltma için Sendai Çerçevesi 2015-2030 yılları eylem planı çerçevesnde düzenlenmiştir.

Afete müdahaleye hazırlık ve müdahalede arama ve kurtarma, etik değer, ilke ve standartlar bakımından, en öncelikle değerlendirilmesi gereken alanlardandır.

Arama ve kurtarma türünü belirlemek, arama ve kurtarma çalışmalarını yürütmek için ihtiyaç duyulacak personel, ekipman, araç gereç ve malzeme tespitini yapmak, temin etmek; afetzedeler için arama ve kurtarma çalışmalarının yürütülmesini sağlamak; kurtarma çalışmalarına yönelik keşif hizmetlerini yapmak; ulusal ve uluslararası arama ve kurtarma ekiplerini afet bölgesine yönlendirmek ve koordinasyonu sağlamak; kurum/kuruluş hizmet binaları, enkaz haline gelen diğer binalar, tesisler vb. yerlerde arama ve kurtarma çalışmalarını belirlenecek öncelik sırasına göre yapmak Arama ve Kurtarma Hizmet Grubu’nun görev ve sorumlulukları arasındadır.

Mesleki yeterlilik, ortak sorumluluk ve işbirliğiyle gerçekleştirilecek teknik kurtarma faaliyetini gerektiren olaylar şu şekilde sıralandırılabilir:

• Kapalı alanda kurtarma
• Su ve buzda kurtarma
• Çöküntüden kurtarma
• Göçükten kurtarma
• Halatla kurtarma
• Endüstriyel ve zirai kurtarma
• Araçtan kurtarma

Kapalı alanda kurtarma

Arama ve kurtarma ekipleri görev yapacakları afet bölgesi/alanı ile ilgili yeterli teknik bilgiye sahip olmak, afet kayıp ve hasarının boyutlarını ve hangi yöntem ve araçları kullanabileceğini değerlendirmek, ikincil afet tehlikelerine karşı hazırlıklı bulunmak, afetten etkilenen nüfusla iletişim kurarken dikkat edilmesi gereken hassasiyetleri, yerel sosyal, kültürel özellikleri ve öncelikleri öğrenmek durumundadır

Arama ve kurtarma süreçlerinde, etik davranış ilkeleri bakımından, ekiplerin;

• Hayatı kurtarılacak/kurtarılan afetzedelere karşı etik sorumluluklar
• Afetten etkilenen topluluğa karşı etik sorumluluklar
• Arama ve kurtarma ekibinin kendine karşı etik sorumlulukları
• Kamu görevi ve meslek itibarı bakımından etik sorumluluklar

bulunmaktadır.

Dünyada ve ülkemizde yaşanan geçmiş afetlerde şu konularda sorunların meydana geldiği söylenebilir:

• Afetin türü
• Planlama
• Söylentinin kontrol edilememesi
• Bazı ekip üyelerince yerel, kültürel ve dini hassasiyetlerin yeterince önemsenmemesi
• Kurtarılan yaralı ya da ölülerin mahremiyetinin korunmaması
• “Kurtarıcı” olmak için enkaz başında ve medya ile görüntü paylaşımına hazırlıklı bekleyenlerin olması
• Afet bölgesindeki yerel giyim kuralları hakkında bilgi sahibi olunmaması
• Toplumsal cinsiyet hassasiyetlerine hazırlıklı olunmaması
• Afetzedelerin siyasi, dini nedenlerle bazı ekiplerin bölgede çalışmasına tepki göstermesi
• Kurtarılacak kişinin hayatının, yakınlarının sorun yaratabilen davranışları ya da yerel idarecilerin kararları nedeniyle tehlikeye girebilmesi
• Ekiplerin çalışma davranışlarında farklılıklar olması
• Ekip üyelerinin afet ortamında kişisel bakım ve psikolojinin önemi konusunda yeterince farkındalık sahibi ve kararlı olmaması
• Aramada köpek kullanılmasına yerel sosyal, kültürel nedenlerle karşı çıkılması

Meksika ve Ermenistan depreminde birlikte faaliyet gösteren, alanında uzman uluslararası Kentsel Arama ve Kurtarma ekiplerinin girişimiyle, 1991 yılında oluşturulmuştur.

luslararası Arama ve Kurtarma Danışma Grubu Yönergeleri'nde; orta, hafif ve ağır olmak üzere üç seviyeden bahsedilmektedir.

• Yönetim
• Arama
• Kurtarma
• Sağlık
• Lojistik

Uluslararası Arama ve Kurtarma Danışma Grubu’nun temel işlevleri arasındadır.

• Irk, din ve uyruk dahil olmak üzere kültürel farkındalık
• Diyalog kurarken güneş gözlüğü takılması (yakışıksız kabul edilebilir)
• Dil farklılıkları nedeniyle iletişim engelleri
• Çalışma ahlakı ve değerlerinde farklılıklar
• Hassas bilgilerin ele alınma tarzı, yönetimi

Kentsel Arama ve KurtarmaR Ekiplerinin göz önünde bulundurması gereken konulardan bazılarıdır.