En geniş anlamıyla bakım hizmetleri; bakıma muhtaç bireye evde veya kurumda
sunulan profesyonel destek hizmetleridir (Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2010: 1; III. Özürlüler Şurası, 2007: 39; Karataş, 2011: 17).

Bakıma Muhtaç Olmayı Gerektiren Bir Hizmettir

Bakım Hizmetleri Profesyonel Destek Hizmetlerini Kapsamaktadır

Bakım Hizmetleri Genel Olarak Kurumsal Bakım ve Evde Bakım Olarak Ele Alınmaktadır

Bakım Elemanlarınca Yürütülen Bir Hizmettir

Bakım hizmetlerini bakıma ihtiyaç duyan bireyin niteliğine, hizmetin sunum zamanına, hizmetin sunum süresine, hizmetin verildiği yere ve hizmeti sunan bireyin durumuna göre sınıflandırmak mümkündür.

Engelli Bireyler Açısından Bakım Hizmetleri
• Kişisel Bakım Hizmetleri
• Psiko-Sosyal Destek Hizmetleri
• Yaşlı Bireyler Açısından Bakım Hizmetleri
• Barınmaya İlişkin Hizmetler
• Gündüz Bakımı ve Destek Hizmetleri
• Boş Zaman Değerlendirmeye Yönelik Hizmetler
• Çalışma Yaşamı ve Ekonomik Sorunlara İlişkin Hizmetler

Engelli bireyler açısından bakım hizmetlerini “kişisel bakım hizmetleri” ve “psiko-sosyal destek hizmetleri” şeklinde ikiye ayırarak incelemek mümkündür.

• Banyo yaptırılması
• Tuvalet gereksinimi gidermede yardım edilmesi ve gerektiğinde temizliğinin yapılması
• Tırnaklarının kesilmesi
• Dişlerinin temizlenmesi
• Yemek ve içecek gereksiniminin giderilmesi
• El, yüz ve ayak temizliği
• Sakal tıraşının yapılması
• İstenmeyen tüylerin temizlenmesi
• Elbiselerinin giydirilmesi ve çıkarılması
• Burun ve kulak temizliğinin yapılması
• Yatağının temizlenmesi ve düzeltilmesi
• Odasının temizlenmesi
• Çamaşırlarının yıkanması

Bakım hizmetine gereksinim duyan birey bir yaşlı ise yaşlıların özellikleri dikkate alınarak sunulması gereken bakım hizmetler “barınmaya ilişkin hizmetler”, “gündüz bakımı ve destek hizmetleri”, “boş zaman değerlendirilmesine yönelik faaliyetler”, “çalışma yaşamı ve ekonomik sorunlara ilişkin hizmetler” şeklinde
kategorize edilebilir (Cankurtaran, 2013: 3).

Hizmetin sunum zamanına göre bakım hizmetleri, “erken dönemdeki bakım hizmetleri” ve “geç dönemdeki bakım hizmetleri” şeklinde ikiye ayrılır.

Hizmetin sunum süresine göre bakım hizmetleri, “kısa süreli bakım hizmetleri” ve “uzun süreli bakım hizmetleri” şeklinde ikiye ayrılır.

Bakım hizmetleri, hizmetin verildiği yere göre “evde bakım”, “kurum bakımı” ve “toplum temelli bakım” şeklinde üç başlık altında incelenebilir:

Evde bakım hizmetleri, basit bir ifadeyle bireylerin bakım gereksinimlerinin ev ortamında karşılanmasıdır (Karahan-Güven, 2002: 156). Hizmeti verenler ile hizmetin niteliği açısından bir tanım vermek gerekirse ev hizmetleri, hekim, hemşire, psikolog, diyetisyen, fizyoterapist, sosyal hizmet uzmanı, ev ekonomisti ve bakım destek elemanı gibi farklı meslek ve branş üyelerinin iş birliği ve eş güdümü ile sürekli, kapsamlı ve organize bir biçimde sunulan koruyucu ve tedavi edici hizmetler bütününü ifade etmektedir 

Evde bakım hizmetlerinin amac; bireylere kaliteli, ihtiyaca uygun ve düşük maliyetli bakım hizmetleri sunarak, onların bağımsızlıklarını sağlamak ve yaşam kalitelerini yükseltmek (Havens, 1999;) ve bakıma muhtaç bireyin ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayarak aileye destek vermek, böylece hem bir bütün olarak ailenin hem de tüm aile üyelerinin işlevselliğini arttırmaktır

Tıbbi Bakım Hizmetleri: Genel sağlık kontrolü, ücretsiz check-up, acil sağlık hizmetleri ve sağlık taraması bu kapsamda değerlendirilir.
• Sosyal Bakım Hizmetleri: Sosyal bakım hizmetleri; yemek yeme, banyo, tuvalet, giyinme, soyunma, hareket etme gibi günlük yaşam aktiviteleri ile ev işleri, yemek yapma, alışverişe gitme gibi yardımcı günlük yaşam aktiviteleri desteğini içermektedir.

• Bireye Özerklik Hakkı Tanıması
• Bakıma Muhtaçlıkla Başa Çıkmada Stresi Azaltıcı Etk
• İhtiyaçların Karşılanmasından Duyulan Tatmin
• Bakıma Muhtaç Bireyin Sosyal Onay ve Değerli Olma İhtiyacını Karşılaması 
• Sunumunun Kolay ve Maliyetinin Düşük Olması

• Bakıma Muhtaç Bireyin Belirli İşlevlerinde Kayıp Yaşamaması 

Hizmeti sunan bireyin durumuna göre bakım hizmetleri, “profesyonel (formel)
bakım hizmetleri” ve “profesyonel olmayan (enformel) bakım hizmetleri” şeklinde ikiye ayrılır

Türkiye’ de bakım hizmetlerinin hukuki dayanağını kurumsal bakım hizmetlerine yönelik yasal düzenlemeler ve evde bakım hizmetlerine yönelik yasal düzenlemeler şeklinde iki başlık altında incelemek mümkündür:

• 18.10.1982 Tarih ve 2709 Sayılı T. C.Anayasası
• 24.05.1983 Tarih ve 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu
• 01.07.2005 Tarih ve 5378 Sayılı Engelliler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
• 09.07.2018 Tarih ve 703 Sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde
  Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
• 10.07.2018 Tarih ve 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
• 25.04.2013 Tarih ve 6462 Sayılı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
• 06.02.2014 Tarih ve 6518 Sayılı Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
• Huzurevleri ile Huzurevleri Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri Yönetmeliği
• Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği
• 03.7.2005 Tarih ve 5393 Sayılı Belediye Kanunu
• Büyükşehir Belediyeleri Engelli Hizmet Birimleri Yönetmeliği

Türkiye’ de bakım hizmeti veren kurum ve kuruluşlar, bakım hizmeti veren kuruluşların hukuki niteliğine bağlı olarak sınıflandırılabileceği gibi bakım hizmeti veren kurum ve kuruluşların çalışma modellerine ve özel gereksinimli birey/gruplara göre de sınıflandırılabilir

Hukuki Niteliğine Göre Bakım Hizmeti Veren Kurum ve Kuruluşlar
Türkiye’ de bakım hizmeti veren kuruluşlar, hukuki açıdan genel olarak “kamu kurumlarına bağlı kuruluşlar”, “yerel yönetimlere bağlı kuruluşlar”, “sivil toplum örgütlerine bağlı kuruluşlar” ve “özel sektöre ait kuruluşlar” şeklinde dört ayrı baş

Bakıma yönelik kurum ve kuruluşlar, çalışma modellerine göre “yatılı bakım kuruluşları” ve “gündüzlü bakım kuruluşları” şeklinde ikiye ayrılır (Tomanbay, 2013: 15).

Bakım hizmeti veren kuruluşlar, özel gereksinim kişi/gruplarına göre “engellilere yönelik bakım hizmeti veren kuruluşlar”, “yaşlılara yönelik bakım hizmeti
veren kuruluşlar”, “süreğen hastalığı olanlara yönelik bakım hizmeti veren kuruluşlar” ve “çocuklara yönelik bakım hizmeti veren kuruluşlar” şeklinde dört ayrı başlık altında incelenebilir (Tomanbay, 2013: 15)