Bakım elemanlarının ya­şadıkları sorunlar, “sadece bakım elemanlarına özgü olmayıp tüm çalışanların ya­şadıkları ortak sorunlar” ve “yapılan işin niteliğine bağ­lı olarak yaşanan sorunlar” şeklinde sınıflandırılabilir.   

Bakım elemanlarının diğer çalışanlarla ortak sorunla­rı; genel olarak “kayıt dışı çalışma, iş güvencesizliği, sigortasız çalıştırılma, çalış­ma sürelerinin uzun oluşu, dinlenme sürelerinin yeter­sizliği, sosyal güvenlik hak­larından mahrum olma, sos­yal korumasızlık, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinden yararlanamama, ücretlerin düşüklüğü, mesleki ilerle­me fırsatlarının sınırlılığı, psikolojik ve fiziksel taciz ve örgütlenememe” şeklinde kategorize edilebilir.

Ba­kım hizmetleri alanın­da yapılan araştırmalar, kurumlarda çalışan bakım elemanlarının; %20’sinin sosyal gü­vencesi olmadığını göstermiştir.

Bakım elemanlarının yap­tıkları işin niteliğine bağlı olarak yaşadıkları sorunlar, “fiziksel”, “psikolojik” ve “sosyal” sorunlar şeklinde sınıflandırılabilir.

Bakım elemanlarının yaptıkları işin niteliğine bağlı olarak yaşadıkları fiziksel sorunlar; bulaşıcı hastalıklara yakalanma riski ve önemli bazı sağlık ve güvenlik riskleri olarak sınıflandırılabilir.

Çalıştıkları mes­lekte hastalık riskine karşı, hepatit aşısı olmaları ve çalışırken özel giysi, eldiven ve dezenfektan kullanıl­ması, saçlarını toplamaları el ve ayak tırnaklarının temiz ve kısa olması, takı takılmaması, ayakkabıla­rının kaymayacak cinsten olması, erkeklerin tıraş olması gerekmektedir.

Bulaşıcı hastalıklara ilaveten bakım elemanları yaptıkları işle ilişkili olarak önemli bazı sağlık ve güvenlik risklerine de maruz kalabilmektedir. Bu riskler şu şekilde sıralanabilir:

• Enfeksiyona maruz kalmak
• Şiddete maruz kalmak
• İzole ortamlarda bulunan evlere özellikle de ge­celeri gidip gelirken karşılaşılabilecek tehlikeler
• Tehlikeli maddelere maruz kalma
• Pasif İçicilik:
• Bakıma Muhtaç Olanları Taşımaya Bağlı Sakat­lık Riski

Pasif İçicilik: Hem kapalı hem de halka açık ortamlarda ve iş yerlerinde sigara kullanımı yasaklanmış olmakla birlikte evlerde sigara içmek serbesttir. Dolayısıyla evlerde çalışan bakım elemanları çalıştıkları evlerde sigara içiliyorsa pasif içiciliğe maruz kalmaktadırlar.

Bakıma Muhtaç Olanları Taşımaya Bağlı Sakat­lık Riski: Bakım elemanlarının yaptıkları işin niteliğine bağlı olarak, bakım gerektiren bireyi taşıma, ağır yük kaldırma gibi yerine getirmek zorunda oldukları görevler, işin nerede yapıldı­ğına bakılmaksızın onların çalışma koşullarını ağırlaştırmaktadır. Bakım elemanlarının iş ye­rinde ağır kaldırma, öne eğilerek çalışma, bel ve vücudun yanlış pozisyonlarda kullanılması gibi riskli davranışlara maruz kalma ve uygun olmayan çalışma koşulları nedeniyle fiziksel sorunlar yaşadıkları görülmektedir.

Bakım elemanlarının fiziksel sorunları denildi­ğinde, ilk akla gelen kas-iskelet hastalıklarıdır.

Bakım elemanlarında kas-iskelet sistemiyle ilgili en sık gö­rülen rahatsızlık bel ve sırt ağrılarıdır.

Bakım elemanlarında bel ağrısının yay­gın olarak görülmesinin temel nedenleri şunlardır:

Bakım gerektiren bireylerin hareket etmesine yardım etmeleri

Çalışma ortamının bakım gerektiren bireylerin bakımına uygun düzenlenmemesi

Bakım esnasında yaşadıkları stres

Personel yetersizliği

Çoğunlukla kadın olmaları

Uygun olmayan giyim tarzı

Yapılan araştırmalarla da ortaya konulduğu üzere, sosyal bakım sektörü sırt sakatlanmalarının en sık rastlandığı sektördür.  

Rapor edilen sakatlık­ların yarısı engelli veya uzun süreli hasta kişilerin taşınması esnasında meydana gelen sakatlıklardan oluşmaktadır. Özellikle sakatlıklar elle taşıma sı­rasında oluşmaktadır. Elle taşıma dışında yetersiz çalışma ortamı, kötü düzenlenmiş çalışma metotla­rı ve yetersiz eğitim çalışanların sakatlanma riskini artıran etmenlerdir.

Engel­li bireye bakım hizmeti sunmak, ailelerde fiziksel yüklenmeye neden olmaktadır. Bakım hizmetinin uzun sürmesi özellikle anneleri yormaktadır. Ni­tekim birçok araştırmada fiziksel engelli çocuklara bakım hizmeti sunanların yorgunluk, kol ve boyun ağrıları, bel fıtığı gibi fiziksel zorlanmaya bağlı so­runlar ile migren, hipertansiyon, ülser, ürtiker gibi psikosomatik sorunlar yaşadığı saptanmıştır.

Bakım elemanlarının psikolojik sorun yaşamasının nedenleri: İş yerinde uygun olmayan hava sıcaklığı, nem, havalandırma, gürültü, aydınlatma, iş yerinin temizlik ve düzeni olarak ifade edilen fiziksel koşulları, vardiya çalışması gibi işin organizasyonu ile ilgili sorunlar, işin ritmi ve temposu gibi işin psikolojik özellikleri, iş yerinin ergonomik sisteme uygunluğu,  iş yerinde kişilerarası ilişkilerdir.

Bakım elemanlarının yaşadıkları en belirgin psikolojik sorunlar; “tükenmişlik”, “stres”, “anksiyete” ve “depresyon” şeklinde sıralanabilir.

Tükenmişlik: Tükenmişlik, hem birey hem de örgütler açısından iş yaşamını önemli ölçüde tehdit eden bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. “Bi­reyde ruhsal ve fiziksel açıdan enerjinin tükenmesi” olarak ifade edilebilecek olan tükenmişlik, örgüt­te strese neden olan gerek işe ilişkin gerekse ör­gütsel faktörlerin uzun dönemli etkisi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Burada, bireyin sahip olduğu kaynaklarla stres nedenlerini ortadan kaldırama­ması önemli bir neden olarak nitelendirilmekte­dir. Tükenmişliğe neden olan stres kaynaklarını diğerlerinden ayıran temel unsur, bireyin çalışma ortamındaki etkileşimlerinin bir sonucu olmasıdır. Tükenmişlik hissi içerisinde olan çalışanlar, mes­leğin ve işin gereklerini yerine getiremez duruma gelmektedirler. Bakım elemanları açısından da bir başkasının bakım so­rumluluğunu üstlenmek ve bu işi sürekli yapmak uzun vadede tükenmişlik durumunun ortaya çık­masına neden olmaktadır.

Stres: Organizmanın fiziksel ve ruhsal sınırları­nın tehdit edilmesi ile ortaya çıkan bir durumdur. Stres, bireyin iç ve dış ortamlardaki değişiklikleri tehlike olarak algıladığı, uygun kaynaklara sahip olduğunda uyum gösterdiği ve dengesini sürdür­düğü, kaynaklar yeterli olmadığında uyum ve den­gesinin bozulduğu dinamik bir süreçtir. Bireylerin stres düzeylerinde farklılıkların görülmesinde; bi­lişsel değerlendirme, başa çıkma mekanizmaları, uyaranların süresi, şiddeti ve anlamı, yaşanan ben­zer deneyimler, kişilik özellikleri, durum üzerinde­ki kontrol algısı, sağlık durumu gibi “kişiye özgü psikolojik faktörler” rol oynamaktadır.

Depresyon: Kelime anlamıyla “çöküş” anla­mına gelen depresyon, üzüntü duygusuna bireyin etkinliğini ve günlük yaşamını etkileyen duygusal, zihinsel ve davranışsal belirtilerin eşlik ettiği bir durumdur. Depresyonun iki temel belirtisi ilgi, is­tek azalması ve/veya hiçbir şeyden zevk almamadır. Depresyonu başlatabilecek psikososyal risk etken­lerine kadın olmak, olumsuz yaşam olayları, sosyal desteğin yetersiz olması, iş yaşamındaki çatışmalar ve doyumsuzluklar, aile sorunları vb. örnek verile­bilir.

Anksiyete: Dışardan gelen herhangi bir uyara­na karşı oluşturulan normali aşan korku duygusu­dur. Anksiyetenin belirtileri arasında korku, kaygı, endişe, panik duygusu, aşırı tedirginlik, huzursuz­luk, yorgunluk, uykusuzluk, konsantrasyon güçlü­ğü, nefes almakta güçlük, baş ağrısı, huzursuzluk, göğüste ağrı veya sıkıntı hissi bulunmaktadır.

İster evde isterse de kurumda yürütülsün ba­kım hizmetleri çoğunlukla kadınlar tarafından yerine getirilmekte ve kadının yaptığı bakım işine ilaveten üstlendiği ev işleri, çocuk bakımı gibi so­rumluluklar nedeniyle sosyal yaşamı sınırlanmakta ve zaman sürecinde sosyal izolasyon ve dışlanma sorunu yaşamaya başlamaktadırlar. Bu sorun özel­likle engelli bireyin evde bakımını üstlenen aile bireyi açısından çok daha ciddi boyutlarda yaşa­nabilmektedir. Sosyal çevrenin engelli bireye yönelik meraklı bakışları engellinin kendisinde olduğu gibi bakıcı aile bireylerinde de suçluluk, ayıplanma gibi pek çok karmaşık duygunun oluşmasına neden olmak­tadır. Ayrıca toplumsal ön yargılar nedeniyle engel­li bireyler ve aileleri sosyal izolasyon ve dışlanma sorunu ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Ai­leler kendilerine yönelen tepkilerden korunmak, etkilenmemek ve daha az zarar görmek için sosyal ilişkilerini sınırlandırmaktadırlar. Ailelerin soyut­lanma duygusu yaşamalarının önemli bir nedeni de sosyal etiketlenmedir.