İletişim temel olarak bir insanın bir bilgiyi/durumu kısacası bir “mesajı” bir başkasına aktarma sürecidir ve insan yaşamında en az beslenme kadar önemlidir.

Dil (lisan) insanların iletişimi sağlamak için gerekli olan bir sosyal anlaşma aracıdır. Dil, nesnelerle, olaylarla ve ilişkilerle ilgili kav- ramları temsil eden ve toplumca paylaşılan sembollerdir.

Konuşma; kısaca dili iletme yoludur, sözel dilin seslerle ifade edilme biçimidir.

• Mesajı Gönderen
• Mesajı Alan
• Mesaj Alışverişinin Gerçekleşebileceği Bir Ortam

Alıcı dil anlama, dinleme yetisini içermektedir.

Dil ve konuşma terapistleri, bakım hizmeti verenlerin bakımını üstlendiği engelli bireylerdeki olası iletişim, dil ve/veya konuşma güçlüğüyle ilgili danışılması gereken kişidir. Dil ve konuşma terapisti, iletişim, dil ve/veya konuşma güçlüğü yaşayan bireyin iletişim sorununa dair detaylı değerlendirmeyi yapar, mesleği açısından yapılması gerekenleri planlar ve durumu ilgili bireyin kendisine ve ailesine bildirir. İletişim, dil ve/veya konuşma güçlüğü yaşayan bireyin terapi alıp almaması gerektiğine ya da evde çalışılmasının yeterli olup olmayacağına karar verir. Bakım hizmeti verenler engelli bireyin dil ve konuşma terapistine düzenli giderek terapi alması gereken durumlarda bile, bu terapiye destek olmalıdır.

Empati, bir başka insanın duygularını ve düşüncelerini sezebilmek, fark edebilmek, algılayabilmek yeteneği olarak tanımlanabilir.

İletişim, sağlık ve öz bakım, sosyal ve akademik beceriler, günlük yaşam, kendine yeterli- lik gibi alanlarda zihinsel işlevler bakımından akranlarına göre sınırlılık, uyumsuzluk ve yetersizlik gösteren kişiler zihinsel engelli olarak tanımlanır. Bir başka deyişle zihinsel engellilik, “uyumsal ve aktüel davranışlardaki yetersizlik ve genel zekâ fonksiyonlarında or- talamanın altında olma hâlidir”. 

Otizm beynin ve sinir sisteminin farklı yapısından ya da işleyişinden kaynaklanan ve 3 yaş öncesi çocuklarda ortaya çıkan nöro-biyolojik bir bozukluktur. Otistik özellikler gösterenbireyler göz teması kurmaktan kaçınırlar. Bu nedenle duygusal bağ kurmaları zordur. Dokunulmayı sevmezler ve isimleriyle seslenildiğinde dahi tepki vermeyebilirler. Nedensiz gülme ve ağlamalar, korkular gibi bazı duygusal tepkiler gözlemlenebilir, duyusal uyaranların bazılarına aşırı duyarlı tepkiler gösterip, bazılarına duyarsız kalabilirler

Otistik özellikler gösteren bireylerin en belirgin özelliklerinden biri iletişim becerilerinde gösterdikleri sınırlılıklardır. Tamamında olmamakla birlikte otizmli bireylerde genellikle sözel ve sözel olmayan iletişim, oyun ve sosyal ilişki güçlüğü gibi gelişimsel sorunlar görülmektedir. Otistik özellikler gösteren bireyler ifade edici dilin (anlatma, söyleme) yanısıra alıcı dil becerilerinde de (söyleneni anlama) güçlükler yaşamaktadırlar. 

Kulaklarından birinde ya da her ikisinde doğuştan ya da sonradan herhangi bir nedenle oluşan bir durumdan dolayı çevresinden gelen sesleri az algılayabilen ya da algılayamayan bireyler işitme engelliler olarak tanımlanır.

Bazı bireyler tamamen ya da bir miktar konuşurken bazıları tamamen işaret dili kullanmayı tercih edebilir. Görsel bir dil olan işaret dili, işitme engelli bireylerin iletişim amaçlı el-kol hareketleri ve mimiklerinden oluşur. Her ülkenin kendi işaret dili, her işaret dilinin de kendine özgü bir yapısı vardır ve işaret dili de sözlü diller gibi erken yaşta daha kolay öğrenilir.

Çeşitli nedenlerle doğuştan ya da sonradan tamamen veya kısmen görme kaybı olan ve bu yüzden destek hizmetlerine gereksinim duyan kişiler görme engelli olarak tanımlanır. Görme gücünün tıbbi tedaviyle ya da gözlük, kontakt lens gibi bilinen yöntemlerle yararlı düzeylere ulaştıramadığı durumlara, kısıtlamanın derecesine göre körlük veya az görme denir.

Doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası dönemde herhangi bir nedene bağlı olarak iskelet (kemik), kas ve sinir sistemindeki bozukluklar sonucu, bedensel yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybeden, toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük yaşamdaki gerek- sinimlerini karşılamada güçlükleri olan, bu nedenlerle korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiye bedensel özürlü; bu duruma yol açan durumlara ise bedensel özür denir.

Konuşmanın kişinin etrafındaki kişilerce yadırganacak düzeyde bir farklılık ya da sapma göstermesi durumunda bireyde bir konuşma sorunu olduğu kabul edilmektedir. Başka bir deyişle herhangi bir nedenle konuşamayan veya ifade etmede güçlük yaşayan, konuşmasının akıcılığında bozukluk olan ve bu yüzden çevresi tarafından anlaşılamadığı için iletişim güçlüğü yaşayan kişiler dil ve konuşma engelli olarak tanımlanır.

Alternatif ve Destekleyici İletişim Sistemleri; jest, işaret dili, resim- fotoğraf gibi basılı materyaller benzeri sembol sistemleri ile bilgisayar destekli sistemleri içerir. Sözlü dile alternatif olabilecek özel araçlar ve iletişim yöntemleri ile konuşma gelişimini ve iletişimin kendisini destekler.