Tarihte ilk bankacılık hizmetleri Sümer ve Babil Medeniyetlerine kadar uzanmaktadır. Bu dönemde
bankacılıkla ilgili hizmetler dini yapıların çevresinde ve rahipler yardımıyla başlamıştır. Servetlerini diğer
insanlardan korumak isteyen kişiler, mabetlerin güvenilirliğinden ve rahiplerin dürüstlüğünden
faydalanarak varlıklarını buralara emanet etmişlerdir. MÖ 3500 yılında Sümerlerde Maket olarak
adlandırılan bu yapılar, bilinen ilk banka niteliğindeki kuruluşlardır. Maket’in rahipleri, daha sonra
ödenmek üzere hammadde, araç, gereç alımı için çiftcilere borç vererek, ilk borç veren kişiler
olmuşlardır. Bu dönemlerde bir hesaptan diğer bir hesaba transferlerin, tediye ve teslim emirlerinin
verildiği tespit edilmiştir. Yine yapılan kazılar sonucunda bulunan belgelerle, maketlerin temel
konusunun, ödünç verme ve mevduat kabul etme işlemlerinden oluştuğu ve bu işlemlerin son derecede
düzenli bir biçimde organize edildiği ortaya konulmuştur.

İlk devlet bankası da Eski Yunan’da kurulmuş ve ilk bankacılık krizi Atina Sitesi’nde yaşanmıştır.

İlk modern banka sayılabilecek olan banka Amsterdam Bankasıdır.

Canlanan ekonomik hayat nakit sermaye talebinin artmasına, nihayetinde para ve kredi alanında yeni ihtiyaçların doğmasına neden olmuştur. 1637 yılında Venedik’te Venedik Bankası kurulmuş ve bu banka ile çek ve banknot kullanımına yol açan Contadi di Banka Sistemi geliştirilmiştir.

İngiltere - Goldsmith Notes

Finansal küreselleşme için daha anlaşılır bir tanım şöyle yapılabilir: güçlü bir
ekonomik birimin doğurduğu finansal araçların yüksek kazanç sağlamak için serbestçe dolaştığı ve
ülkelerin ekonomik politikalarının bu akımı çekmek için çaba sarf ettiği dinamik bir ekonomik ortam.

Türkiye’de bankacılığın tarihsel gelişimi, Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyet sonrası olmak üzere iki ana döneme ayrılarak incelenebilir. Cumhuriyet öncesi dönemde önce sarraflar, mudaraba ve para vakıfları banka fonksiyonlarını yerine getirmiş; daha sonra İstanbul Bankası, Osmanlı Bankası ve diğer yabancı ve yerli bankaların kurulması ile bu dönemin sonuna gelinmiştir. Cumhuriyet dönemi bankacığı, izlenen
ekonomi politikaları ve yaşanan gelişmeler dikkate alınarak; Ulusal Bankalar Dönemi (1923-1932),
Kamu Bankaları Dönemi (1933-1944), Özel Bankalar Dönemi (1945-1960), Planlı Dönem (1961-1980), Serbestleşme ve Dışa Açılma Dönemi (1981-2001) ve Yeniden Yapılandırma Dönemi (2002-2010)
olarak altı dönemde incelenebilir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda bankanın fonksiyonlarını yerine getiren bir diğer mekanizma islam
iktisatı geleneğinden gelen mudaraba’dır. Mudaraba; yol tepmek, seyyar ticaret yapmak anlamlarında kullanılan darb kelimesinden türetilmiş ve sonradan islam hukukunda ticaret ortaklığı anlamında kullanılmaya başlamıştır. Bu ortaklıkta taraflardan biri sermaye, diğeri ise emek ve tecrübe ortaya koymaktaydı. Osmanlı’da mudaraba çoğunlukla uzun mesafeli ticaretle uğraşan büyük tüccarların devlet görevlileri ile ortaklığı şeklinde yürümekteydi. Mudarabada elde edilecek karın paylaşılma oranı sözleşme sırasında belirlenmekte; fakat yapılacak ticaretin yeri, süresi ve niteliği gibi konuların sözleşme ile kayda alınması şart değildi.

İlk Osmanlı banknotları Abdülmecit tarafından 1840 yılında Kaime adıyla çıkarılmıştır.

1847 yılında bu bankerler, padişahın teşvikiyle İstanbul Bankası’nı (Banque de
Constantinopole) kurmuşlardır. Ancak 1848’de Fransa’daki devrimden sonra, Osmanlı Devlet’inin dış
ticaret hacmindeki daralma nedeniyle İstanbul Bankası’nın Hükümet’e verdiği ödünçlerin tahsil
edilememesi sorunuyla karşılaşılmıştır. Ülkemizde gerçek anlamda ilk banka olarak nitelendirilen
İstanbul Bankası, 1852 yılına kadar faaliyetlerini sürdürmüş ve kaimenin yabancı paralar karşısında
değerinin sabit kalmasına katkıda bulunmuştur

Cumhuriyet döneminin ilk yıllarına kadar imtiyazlı konumunu devam ettiren Osmalı Bankası, 1930 yılında TC Merkez Bankası’nın kurulmasıyla bütün imtiyazlarınını kaybetmiştir.

Bu dönem 17 Şubat - 3 Mart 1923 İktisat Kongresinin toplanması ile başlamıştır. Kurtuluş Savaşı sonrası toplanan İktisat Kongresi’de önemli kararlar alınmıştır. Bu kararlar;
• Ekonomik kalkınma için bankacılığın geliştirilmesi,
• Özel sektörün yetersiz olan sermaye birikiminin devlet tarafından desteklenmesi,
• Milli bankalar kurularak yabancı sermayenin baskısından kurtulunması,
• Bir ana ticaret bankası kurulması ve bu bankaya bağlı özel ticaret bankalarından oluşan bir
sistem kurulması,
• Devletin ve özel bankaların iştirakinin olduğu bir sanayi bankasının kurulması şeklinde
özetlenebilir.

Cumhuriyetin ilk ulusal bankası olan ve ticaretin finanse edilmesi amacıyla İş Bankası
kurulmuştur

1933 Büyük imalat sanayinin desteklenmesine yönelik olarak Sümerbank kurulmuştur.
1933 Şehirlerdeki altyapı yatırımlarının sağlanmasına yönelik olarak Belediye Bankası
kurulmuştur.
1935 Madencilik ve enerji sektörü işletmelerinin finansmanına yönelik olarak Etibank
kurulmuştur.
1938 Denizcilik sektörünü desteklemeye yönelik olarak Denizbank kurulmuştur.
1938 Küçük ölçekli işletmelerin finansmanını desteklemeye yönelik olarak Halk Bankası ve Halk
Sandıkları kurulmuştur.

23 Haziran 1999 tarihinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) oluşturulmuştur. Bu Kurul, bankaların daha iyi denetlenmesi, banka açılması ve bankaların tasfiyeleri konularında geniş yetkilerle donatılmıştır.

Ağustos 2000’de BDDK ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) resmen faaliyete başlamıştır. TMSF, tasarruf sahiplerinin haklarını korumak ve bankacılık sisteminin güven ve istikrarına katkıda bulunmak amacıyla tasarruf mevduatını ve katılım fonlarını sigortalamak, kendisine devredilen bankaları ve varlıkları en uygun şekilde yönetmek üzere oluşturulmuştur

Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizleri bankacılık sistemimizle ilgili olarak;
• Özkaynak yetersizliği,
• Çok kısa vadeli kaynak yapısı nedeniyle yüksek likidite ve faiz riskinin varlığı,
• Vade uyumsuzluğu,
• Yüksek kur riskinin varlığı gibi mevcut yapısal sorunların günyüzüne çıkmasına neden olmuştur.

Krizden sonra ekonomik ve finansal sistemin tekrar sağlıklı bir yapıya kavuşması için Nisan 2001’de
“Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı” uygulanmaya konulmuştur.
Programın beş temel unsuru şu şekildedir:
• Dalgalı kur sistemi içinde enflasyonla mücadelenin kararlı biri biçimde sürdürülmesi,
• Bankacılık sektörünün, kamu TMSF bünyesindeki bankalar başta olmak üzere hızlı ve kapsamlı
şekilde yeniden yapılandırılması ve böylece bankacılık kesimi ile reel sektör arasında sağlıklı
ilişkiler kurulması,
• Kamu finansman dengesinin bir daha bozulmayacak şekilde güçlendirilmesi,
• Enflasyon hedefleri ile uyumlu bir gelirler politikasının sürdürülmesi,
• Bütün bunların etkin, esnek ve şeffaf bir yapıda gerçekleştirilmesini sağlayacak yapısal
unsurların yasal altyapısının oluşturulması.

Program sonrasında finans sektörüne yönelik düzenlemeler hızla hayata geçirilmeye çalışılmıştır. Bu
amaçla BDDK tarafından Mayıs 2001’de “Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı”
uygulamaya konulmuştur. Program;
• Kamu bankalarının finansal ve operasyonel açıdan yeniden yapılandırılması,
• TMSF bünyesindeki bankaların en kısa sürede çözüme kavuşturulması,
• Yaşanan krizlerden olumsuz yönde etkilenen özel bankaların sağlıklı bir yapıya kavuşturulması,
• Bankacılık sektöründe gözetim ve denetimin etkinliğini artıracak, sektörü daha etkin ve
rekabetçi bir yapıya kavuşturacak yasal ve kurumsal düzenlemelerin gerçekleştirilmesi olarak
dört temel unsura dayandırılmıştır.

1973’de Bretton Woods sisteminin sona erdirilmesinden sonra herhangi bir ülkede ortaya çıkan krizin, çok kısa sürede diğer ülkeleri de etkileyerek büyük kayıplara neden olması finansal piyasaların sadece ülke düzeyinde değil uluslararası düzeyde de düzenlemelere, gözetim ve denetimlere ihtiyacının olduğunu göstermiştir. Bu nedenle 1974 yılında G-10 ülkelerinin Merkez Bankası Başkanları tarafından Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Uygulamaları Komitesi kurulmuştur. Komitenin amacı dünya ölçeğinde bankacılık denetim anlayışını ve kalitesini oluşturmaktır.