Risk, bir işleme ilişkin bir parasal kayıp, gider ya da zararın ortaya çıkması ile elde edilebilecek iktisadi faydanın azalması ihtimalidir. Riskin iki bileşeni vardır. İki bileşen aynı anda mevcut değilse riskin varlığından söz edilemez. Bunlar; belirsizlik ve korunmasızlıktır.

İktisadi hayatın ve bankanın yaşadığı olağanüstü durumlarda bankanın karşı karşıya kalabileceği zarar büyüklüğünü önceden öngörebilmek, ölçebilmek ve olağanüstü durumlara hazırlıklı olmak ve risk ortaya çıktıktan sonra da, normale dönmeye yönelik stratejiler geliştirmektir.

• Zararların oluşmasını öngörmek ve bunları engelleyecek önlemleri almak.
• Oluşabilecek zararları ölçmek.
• Üst yönetimi bilgilendirme sistemini oluşturmak.
• Oluşan riskin doğuracağı hasarı asgari düzeyde tutmaya yönelik tedbirler almak.
• Hızlı karar almayı gerektiren sistemleri kurmak.

• Piyasa riski
• Likidite riski
• Faiz oranı riski
• Kur riski
• Hükümranlık riski
• Ülke riski
• Operasyonel risk
• Kredi riski

• Süre analizi yapmak
• Esnek-oranlı borç vermek
• Faiz swapı yapmak
• Gelecek sözleşmeleri ve opsiyonlar yapmak

Yabancı bir ülkenin ekonomik veya politik yapısı ya da söz konusu yapıda meydana gelen değişiklikler nedeniyle borçlunun temerrüde düşmesi ya da yükümlülüklerini yerine getirememesi riskidir.

Kredi riski, bir bankanın kredi kullandırdığı bireylerin ya da firmaların bankaya olan borçlarını geri ödeyememe durumudur. Borçluların şu veya bu şekilde, kendilerinden ya da başkalarından kaynaklanan nedenlerle yükümlülüklerini kısmen ya da tamamen yerine getirememelerinden doğan riskdir.

Temerrüt ise kredi borçlusunun, borç ödeme gücünden önemli ölçüde yoksun hale gelmesi, işletme sermayesinin ve/veya özkaynaklarının kredinin tahsil kabiliyetini zaafa uğratacak ölçüde yetersiz kalması durumlarından herhangi birinin varlığıdır.

• Kredinin amacı ve geri ödeme için gerekli fonun kaynağı,
• Kredi talep edenin güvenirliliği ve itibarı,
• Mevcut risk profili (tüm risklerin yapısı ve miktarını içermeli), piyasadaki ve ekonomideki gelişmelere karşı etkilenebilirliği,
• Geri ödeme için mevcut durumun ve geçmiş ödeme performansının, geçmiş finansal eğilimler ve nakit akış projeksiyonlarına göre değerlendirilmesi,
• Çeşitli senaryolara göre geri ödeme kapasitesinin analiz edilmesi,
• Kredi talep edenin borç yükümlülüğü alabilmesi için yasal durumunun değerlendirilmesi,
• Ticari krediler için, ticari işletmenin faaliyet gösterdiği sektörün durumu, işletmenin geçmiş faaliyetleri ve sektördeki pozisyonu,
• Kredi için öngörülen vade ve koşullar ile sözleşmenin kredi talep edenin finansal durumunda gelecekteki olası değişikliklerin dikkate alınarak hazırlanması şeklindeki unsurlardır.

1. Temerrüt, kredi borçlusunun, borç ödeme gücünden önemli ölçüde yoksun hale gelmesi, işletme sermayesinin ve/veya özkaynaklarının kredinin tahsil kabiliyetini zaafa uğratacak ölçüde yetersiz kalması durumlarından herhangi birinin varlığıdır.
2. Kredinin geri ödenmemesi nedeniyle, banka geri dönmeyen krediyi, oluşan yeni piyasa faizleri ile değerlendirmek şansını kaybetmekte ve bu da gelir kaybına yol açmaktadır. Yine Tahsili Gecikmiş Alacak olunca banka kanun gereği karşılık ayırmak zorunda kalmaktadır.

Kredi riskinin ortaya çıkışı başlıca iki sebepten kaynaklanır: İçsel sebepler ve dışsal sebepler.

• Kredi çeşitlendirmesi
• Kredi tayınlaması
• Kredi-riski analizi yapmak
• Kısıtlayıcı sözleşmeler yapmak
• Teminat istemek
• Müşterilerle uzun süreli iyi ilişkiler kurmak

 Bankanın portföyünde;

• tek bir şirket,
• bağlantılı şirketler grubu,
• özel bir sanayi ya da sektör, 199
• coğrafik bölge,
• yabancı bir ülke ya da ekonomileri arasında sıkı ilişki bulunan bir grup yabancı ülkeye verilmiş büyük miktarda dolaylı ve doğrudan krediler varsa, yoğunlaşma söz konusudur.

1. Pazarlama
2. Gerekli belgelerin alınması
3. Kredi risk analizi
4. Kredinin tahsisi
5. Tahsis olunan kredinin kullandırımı ve fiyatlama
6. Kredinin izlenmes
7. (A) Sorunlu Kredinin yönetimi 7.(B) Kredinin kapanması
8. Süreç Sonu

Bankalar ve diğer mali kuruluşların kredi kullandırdıkları müşterilerinin tüm sistemden kullandığı toplam kredi miktarını görmelerini temin ederek, ilgili banka ve diğer mali kuruluşlara müşterileri ve kredi isteklileri hakkında güncel ve konsolide bilgiler sağlamak ve kredi kullandırma kararlarına yardımcı olmaktır.

Kredi Referans Sistemi, KKB A.Ş. üyesi olan kurumlar arasında, bireysel kredi ürün müşterilerine ait detaylı bilginin, kredi kararı aşamasında risk faktörünün belirlenmesine ve dolayısıyla da riskin minimize edilebilmesine olanak sağlamak üzere çağdaş yöntemler kullanılarak paylaşımına olanak sağlayan bir "bilgi paylaşım sistemidir".

KKB Kuruluş Tarihi 11 Nisan 1995 olup, bu yeni düzenleme doğrultusunda, Bankalar Birliği'nin de desteği ile, ana faaliyet konuları para ve sermaye piyasaları ile sigortacılık olan mali kurumlar arasında bireysel kredilerin takip ve kontrolünü sağlamak üzere gerekli olan bilgi paylaşımını gerçekleştirmek amacıyla, 1995 yılında 11 bankanın ortaklığı ile Kredi Kayıt Bürosu A.Ş. kurulmuştur.

 “Derecelendirme Sistemi” terimi, kredi riskinin değerlendirilmesini, içsel risk derecelerinin tayinini, temerrüt ve zarar tahminlerinin sayısallaştırılmasını destekleyen tüm 203

• Yöntemleri,
• Süreçleri,
• Kontrolleri,
• Veri toplama ve
• Bilgi teknolojisi sistemlerini kapsamaktadır.

Karar Alma

• Kredi verilecek müşterinin tanınması,
• Standardizasyon,
• Müşteri kredibilitesinin ölçülmesi,
• Önerilen teminatların krediyi karşılama derecesinin tespit edilmesi,
• Geri ödeme için mevcut durum ve geçmiş ödeme performansının değerlendirilmesi,
• Kredi politikasına uygunluğun ölçülmesi,
• Riske göre fiyatlama.

Her kredi teklifi işlemin büyüklüğüne ve karmaşıklığına uygun olarak kredi analistlerince yapılacak dikkatli bir analize tabi tutulmalıdır. Etkin değerlendirme işlevi analizin yapılacağı bilginin asgari yeterlilik derecesini belirlemelidir. Önceden onaylanmış kredilerin devamlılığına, mevcut kredilerin yenilenmesine ya da vadenin değiştirilmesi ve yeni kredilerin onaylanmasına ilişkin doküman ve bilgiye ilişkin politikalar geliştirilmelidir.

Derecelendirmeyi yapan kuruluşlar genel olarak ikiye ayrılır;

• Dışsal- Kredi Derecelendirme Kuruluşları
• İçsel- Bankalar ve Finansal Kuruluşlar

Derecelendirme Çeşitleri

a. Karşı Tarafa Göre

Borçlunun Derecelendirilmesi, İhracın Derecelendirilmesi

b. Para Cinsine Göre

Yerel Para Derecelendirmesi, Yabancı Para Derecelendirmesi

Kredi puanlama modelleri, bir hesabın ya da müşterinin yakın gelecekte ödeme güçlüğüne düşme olasılığını istatistiki yöntemlerle ölçerek kullanıcıya karar aşamasında yardımcı olmayı amaçlayan modellerdir.

Özellikle bireysel kredilerde kredi skoru, kredi için başvuru yapan kişinin veya kuruluşun kredi alma yeterliliğini ölçen bir puanlama sistemidir. Bu puanlama sistemine etki eden elementler, kredi başvurusunda bulunan kişinin sistem içindeki tüm kredi faaliyetlerini göz önünde bulundurur. Bu faaliyetlerle; kişinin kaç adet ve tutarda kredi / kredi kartı kullandığı veya kefil olduğu, kaç adet ve sıklıkta kredi / kredi kartı için başvuruda bulunduğu, ödeme davranışlarının ne olduğu, geliri, demografik bilgileri gibi ekonomik durumundan tutun da sosyal durumuna kadar genişleyen bir spektrumda puanlama yapar ve kredi başvurusunda bulunanın ödeme yada ödememe olasılığını bir puan olarak verir.

1970'li yılların ilk yarısından itibaren bankacılık ve döviz alanlarındaki gelişmelere istinaden BIS yapısı içerisinde Basel Bankacılık Denetim Komitesi (BCBS) ya da kısaca Basel Komitesi kurulmuştur. Bu kuruluşun amacı, gerek uluslararası gerekse ulusal ve yerel bankalar ile fikir alışverişinde bulunarak bankalar için sermaye yeterliliği hususunda asgari standartlar belirlemek ve uygulamaktır. Aslında kuruluşun yapmış olduğu düzenlemeler tavsiye niteliği taşımakta ve bunlara uymayan ülkelerin bankacılık sistemleri uluslararası bankacılık sisteminden dışlanmaktadır. Ayrıca, bu tür ülkelerin ülke riski puanları da olumsuz yönde değişmektedir. Basel Komitesinin zaman içerisinde belirlediği kurallar/kriterler Basel I, Basel II ve Basel III olarak adlandırılmıştır.

Basel I, 1988 yılında Basel Komitesi tarafından bankacılık siteminin sermaye standardını oluşturmak üzere yayınlanan bir sermaye yeterliliği düzenlemesidir. Basel I, esasen bir bankanın batması halinde mevduat sahiplerinin karşılaşabileceği maliyetleri en aza indirmek için asgarî olarak tutulması gereken sermaye üzerine yoğunlaşan bir anlaşma metnidir.

Basel I SYO = Özkaynak / Kredi Riski + Piyasa Riski ³ %8

AB Komisyonu, 14 Temmuz 2004 tarihinde Basel II’yi üye ülkelerin tüm bankaları için zorunlu kılmış ve uygulama 2007 başında filen başlamıştır. Basel II’nin temel amaçları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Derecelendirmeye dayalı sistemleri kullanarak, kredi değerliliğini temel risk faktörü haline getirmek,
• Gelişmiş risk ölçüm yöntemlerinin kullanımına imkân tanıyarak, bankaların sermaye ihtiyacının azalmasına yardımcı olmak,
• Risklerin daha hassas ölçülmesi suretiyle, finansal sistemde güvenliği ve sağlamlığı tesis etmek,
• Riske dayalı müşteri ve ürün fiyatlaması yapabilmek

Basel I esas itibariyle bir sermaye yeterliliği düzenlemesi iken, Basel II daha ziyade bir risk yönetimi düzenlemesidir. Bu düşünce, Basel II’nin dayandığı şu üç yapısal bloktan oluşmaktadır:

• Birinci yapısal blok: Üstlenilecek riskler için asgari sermaye yükümlülüğünün hesaplanması
• İkinci yapısal blok: Denetim ve gözetim süreci
• Üçüncü yapısal blok: Piyasa disiplini ve şeffaflık  Birinci yapısal blokta belirtilen asgari sermaye yükümlülüğünün gereği olarak, yeni SYO artık aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır: Basel II SYO = Özkaynak / Kredi Riski + Piyasa Riski + Operasyonel Risk ³ %8

Dünya Basel II kriterlerine uyum için uğraş verirken, 2008 Eylül ayında patlak veren küresel kriz özellikle ABD’nin ve Avrupa’nın büyük bankalarını temelinden sarsmış ve bazılarının da iflasını getirmiştir. Bu krizle birlikte AB müktesebatına da alınan Basel II kriterlerinin bu türden büyük istikrarsızlık durumlarında ortaya çıkabilecek öngörülemeyen sorunlar karşısında yeterince tedbir alamadığı anlaşılmıştır. Küresel krizin bankacılık sektöründe yol açtığı tahribat devam ederken, Basel Komitesi 12 Eylül 2010 tarihinde Basel III kurallarını kabul ettiğini açıklamıştır. Bu kurallar tamamen yeni kurallar seti olmayıp, esasında Basel II’nin son yıllarda yaşanan küresel finansal krizdeki eksikliklerini tamamlayan bir ‘ek düzenlemeler seti’ niteliğindedir.

• Tüm finansal ve ekonomik şoklara karşı bankacılık sisteminin dayanıklılığının artırılması,
• Kurumsal yönetişim ve risk yönetimi uygulamalarının geliştirilmesi,
• Bankaların şeffaflığının ve kamuya bilgi verme özelliklerinin artırılması,
• Mikro bazda yapılan düzenlemelerle bireysel olarak bankaların dayanıklılığının artırılması,
• Makro bazda düzenlemelerle finansal sistemin şoklara karşı direncinin artırılması