Kentlerin ve yerleşim yerlerinin planlı ve düzenli gelişmesini sağlamak amacıyla bazı kurallara ihtiyaç duyulmaktadır.

Kent planlaması mevzuatı çok sayıda kurum ve kuruluşun yetki alanlarına girmekle birlikte bu alanda temel yasa 3194 sayılı İmar Kanunu’dur.

Bu yasaların ortaya çıkmasında ülkedeki nüfus artışı, kentleşme, siyasal yaklaşımlar, ekonomik, sosyokültürel gelişmeler ve diğer pek çok aktör etkili olmaktadır.

1956 yılında yürürlüğe giren 6785 sayılı İmar Kanunu, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun çıkarılması ile yürürlükten kaldırılmıştır.

3194 sayılı İmar Kanunu 1985 yılında çıkarılmıştır.

3194 sayılı İmar Kanunu’nun yayımlandığı günden bugüne değin Anayasa Mahkemesi tarafından bazı maddeleri iptal edilirken 2008, 2009, 2011, 2012 ve 2013 yıllarında ise üzerinde çeşitli değişiklikler yapılmıştır.

İlgili Kanunu’nun temel amaçları şunlardır: 

• Planlamayı bir sisteme bağlamak,
• Planlı ve plansız alanları bir bütün içinde ele almak,
• Fiziki plan kademeleri ile sosyoekonomik kararları mekâna yansıtmak, 
• Belediye ve valiliklere plan onama yetkisinin devri (desantralizasyon),
• İşlemleri kolaylaştırmak.

Desantralizasyon (yerelleşme), kamu yönetiminde, yönetim yetki ve sorumluluğunun, yerel kamu otoritelerinin daha geniş bir serbestiye sahip kılınmaları için kısmen merkezî yönetimden yerel yönetimlere bırakılmasına denir.

3194 sayılı İmar Kanunu yedi bölümden oluşmaktadır.

3194 sayılı İmar Kanunu bölümleri ana başlıklar halinde şöyle sıralanabilir:

• Birinci bölümde; Genel Hükümler,
• İkinci bölümde; İmar Planları ile ilgili Esaslar,
• Üçüncü bölümde; İfraz ve Tevhit İşleri,
• Dördüncü bölümde; Yapı ve Yapı ile İlgili Esaslar,
• Beşinci bölümde; Çeşitli Hükümler,
• Altıncı Bölümde; 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu ile ilgili Hükümler,
• Yedinci Bölümde; Geçici Hükümler ve Yürürlük, Yürütme ile ilgili maddeler.

Kanun’un ilk maddesinde amacını ‘Yerleşim yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların imar planlarına, fen ve sağlık kurallarına, çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak’ olarak belirtmektedir.

Kapsam olarak açıklanan ikinci maddede ‘Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak planlar ile inşa edilecek resmî ve özel bütün yapılar bu kanun hükümlerine tabidir’ denilmektedir.

Genel esas olarak belirtilen maddede ise ‘Herhangi bir arsa veya arazinin her ölçekteki plan esaslarına, bulunduğu bölgenin şartlarına aykırı maksatla kullanılamayacağı belirtilerek’ her çeşit plan ifadesine yer verilmiştir.

İlk kez 3194 sayılı kanun ile sınıflandırılan plan türleri şunlardır:

• Bölge planları,
• Çevre düzeni planları,
• İmar planları.

3194 Sayılı İmar Kanunu ile ülkenin planlı ve plansız tüm alanları imar denetimine alınmıştır. Bu imar kanunu ile ilk kez, kanun ve uygulama yönetmelikleri beraber uygulamaya konularak tüm ülke düzeyinde bir birliktelik sağlanmıştır.

Vesayet; İdari Vesayet, üniter yapılı devletlerde genel idare sınıfı ile yerinden yönetimler arasında idari açıdan bütünlük sağlamaya yarayan denetim mekanizması olarak tanımlanabilir.

İlgili yönetmelikler şöyle sıralanabilir:

• İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmelik,
• 3030 sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliği,
• Belediye ve Mücavir Alan Sınırları İçinde ve Dışında Planı Bulunmayan Alanlarda Uygulanacak İmar Yönetmeliği,
• Hâlihazır Harita Alımı ile Zeminde Arazi ve Arsa Düzenleme Uygulaması İşlerini Yükümlenecek Müellif ve Müellif Kuruluşlarının Ehliyet Durumlarına ait Esaslar Hakkında Yönetmelik,
• İmar Planlarının Yapımını Yükümlenecek Müellif ve Müellif Kuruluşların Yeterlik Yönetmeliği,
• İmar Kanunu’nun 18. maddesi Uyarınca Yapılacak Arsa ve Arazi Düzenlemesi ile ilgili Esaslar Hakkında Yönetmelik,
• İmar Kanunu’nun 38. maddesinde Sayılan Mühendisler, Mimarlar ve Şehir Plancıları Dışında Kalan Fen Adamlarının Yetki, Görev ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik,
• Otopark Yönetmeliği. 

İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmelik ve 2008 yılında yayımlanan Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılarak 2014 yılında bunların yerine geçen ‘Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’ yürürlüğe girmiştir.

19.08.2008 tarihli ve 26972 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan yönetmelik değişikliği ile 3030 sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Tip İmar Yönetmeliği’nin adı “Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği” olmuştur.

Belediye ve Mücavir Alan Sınırları içinde ve dışında Planı Bulunmayan Alanlarda Uygulanacak İmar Yönetmeliği, 30.06.2001 tarihinde Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği olarak değiştirilmiştir.

Otopark Yönetmeliği 1993 yılında yayınlanmıştır.

1993 yılında yayımlanan Otopark Yönetmeliği’nde, otoparkların düzenlenmesine ilişkin hususların İmar Kanunu, İmar Planları ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırı olmamak koşuluyla belediyelerce belirleneceği şeklinde düzenleme yapılmıştır.

Her tür ve ölçekteki mekânsal planlar ile bu planlara ilişkin revizyon, ilave, değişikliklerin yapılmasına ve incelenmesine, mekânsal planlar ile özel amaçlı plan ve projelere yönelik usul ve esasları kapsadığı belirtilmiştir.

Mekânsal Strateji Planları;

• Çevre Düzeni Planları,
• Nazım İmar Planı ve
• Uygulama İmar Planları olarak bölümlenmiştir.

En üst ölçeğe sahip mekânsal plan, Mekânsal Strateji Planları’dır.

Bütünleşik kıyı alanları planı, kıyıları, etkileşim alanı ile birlikte tüm sektörel faaliyet ve planları, sosyal ve ekonomik konuları da içerecek şekilde bütünleşik bir yaklaşımla ele alan planlardır.

Bütünleşik kıyı alanı planı ölçeği 1/25.000 veya 1/50.000’dir.

Eylem planı, planların hayata geçirilmesine yönelik olarak dönüşüm, uygulama, altyapı gibi birbiriyle bağlantılı iş ve eylemlerin kurum, kuruluş ve diğer paydaşların, bütçe, zaman, insan kaynağı ve kurumsal kapasitelerinin belirlendiği ve ilgili kurum ve kuruluşlar ile iş birliği içinde gerektiğinde idarelerce hazırlanan plandır.

Kentsel tasarım projesi, doğal, tarihi, kültürel, sosyal ve ekonomik özellikler ile arazi yapısı dikkate alınarak, tasarım amacına göre kütle ve yapılanma düzeni veya açık alan düzenlemelerini içeren; taşıt ulaşımı, otopark ve servis ilişkileri ve yaya dolaşım ilişkilerini kuran; yapı, sokak, doku, açık ve yeşil alanların ilişkisini ve kentsel mobilya detaylarını gösteren; altyapı unsurlarını bütüncül bir yaklaşımla disiplinler arası olarak ele alan; imge, anlam ve kimlik özelliklerini ifade eden; tasarım ilke ve araçlarını içeren uygun ölçekteki projedir.

Mekânsal plan, 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca hazırlanan, kapsadıkları alan ve amaçları açısından üst kademeden alt kademeye doğru sırasıyla; mekânsal strateji planı, çevre düzeni planı ve imar planıdır.

Ulaşım ana planlarında, şehrin mekânsal, sosyal ve ekonomik özelliklerine göre ulaşım ihtiyaç ve talepleri, şehir ve yakın çevresinin ulaşım sistemini, ulaşım ağını, standart ve kapasiteleri, kara, deniz ve hava ulaşımı ve bu ulaşım türlerinin birbirleriyle entegrasyonu, kısa ve uzun dönemde ulaşım türlerine ait sorunlara çözüm önerileri dikkate alınır.

Çevre düzeni planlarının kademeleri;

• Havza ve Bölge Bazında Çevre Düzeni Planları 1/50 000 veya 1/100 000 ölçekli;
• İl Çevre Düzeni Planları 1/50.000 veya 1/100.000 ölçekli;
• Alt Çevre Düzeni Planları 1/25.000 ölçekli olmak üzere sıralanabilirler.

Çevre düzeni planlarının kademeleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na verilmiştir.

Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği, belediye sınırları ve mücavir alan sınırları içinde veya dışında, imar planı bulunan alanlarda uygulanır.

Bu Yönetmelik’in ilk maddesinde amacı “Yönetmelik harita mühendislik hizmetlerini yapacak kişi veya kuruluşlarda aranacak nitelikleri düzenlemeyi amaçlar” olarak açıklanmış, kapsamı ise Genel Bütçeye dâhil idareler, katma bütçeli daireler il özel idareleri, belediyeler ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yaptırılacak; herhangi bir yöntem ve ölçekteki çizgisel ve sayısal harita yapımı, kadastro haritaları, kentsel ve kırsal arazi ve arsa düzenlemeleri etüt ve işletme haritaları, yer kontrol noktalarının tesisi, tescile konu olan harita ve planlar, deformasyon ölçmeleri, plankote, hidrografik ölçmeler, konum belirlemeleri, yer altı ölçmeleri ile her türlü projelerin araziye uygulama işlerini yükümlenecek müellif ve müellif kuruluşlarında aranacak ehliyet ve yeterlilik ile ilgili işlemleri kapsar.” şeklinde belirtilmiştir.

“Bu Yönetmelik’in amacı; şehir ve kasabaların imar planları da dâhil olmak üzere, yerleşme planlarının bütün ilgili taraflarca uyulması gereken, güvenilir ve uygulanabilir nitelikte düzenlenebilmesi için planların yapımı işini üstlenecek müelliflerin ehliyet durumları ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.” olarak açıklanmaktadır.

Kapsamı olarak “belediye sınırları ile mücavir alan sınırları içinde ve bu alanlar dışında, 3194 sayılı İmar Kanunu ve diğer kanunlar ile yapılması öngörülen her ölçekteki ve türdeki planların yapımını ve bunları üstlenecek müellifleri kapsar” denilmektedir.

Yönetmelik’in amacı; “3194 sayılı İmar Kanunu’nun 18’inci maddesine göre yapılacak arazi ve arsa düzenlemesinin nerelerde ve ne şekilde tatbik edileceği ve bununla ilgili diğer hususlara açıklık getirmek” olarak açıklanmıştır.

İlgili yönetmeliğin kapsamı “belediye ve mücavir alan sınırları ile bu sınırlar dışında düzenlenmiş uygulama imar planı alanları içindeki binalı veya binasız arazi ve arsa düzenlemelerini kapsadığı” biçiminde belirlenmiştir.

İlgili yönetmeliğin amacı, Kanun’un 38’inci maddesinde sayılan mühendisler, mimarlar ve şehir plancıları dışında kalan fen adamlarının yetki, görev ve sorumluluklarını belirlemek olarak açıklanmıştır.

İlgili yönetmeliğin kapsamı belediye ve mücavir alan sınırlan ile bu sınırlar dışında görev yapacak 38’inci maddede sayılan mühendisler, mimarlar ve şehir plancıları dışında kalan fen adamları olarak tanımlanmıştır.

Otopark yönetmeliğinin amacı; yerleşme yerlerinde araçların yol açtığı, trafik sorunlarının çözümü için otopark yapılmasını gerektiren bina ve tesislerin neler olduğunun ve otopark ihtiyacının miktar, ölçü ve diğer şartlarının tespit ve giderilme esaslarını aynı Kanun’un 5’inci maddesinde tanımlanan ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümünü gösteren imar planlarına uygun olarak düzenlemektir.” denilmektedir.

5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu amacında “büyükşehir belediyesi yönetiminin hukuki statüsünü düzenlemek, hizmetlerin planlı, programlı, etkin, verimli ve uyum içinde yürütülmesini sağlamak” olarak kapsamının ise büyükşehir belediyesiyle büyükşehir sınırları içindeki belediyeler ile sınırlı olduğu açıklanmaktadır.

Toplam nüfusu 750.000’den fazla olan illerin il belediyeleri kanunla büyükşehir belediyesine dönüştürülebileceği hüküm altına alınmıştır.

Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumluluklarından kentsel projeler ile ilgili olanlar şöyle sıralanabilir:

• Kentsel tasarım projelerine uygun olarak yollara cephesi bulunan yapılara ilişkin yükümlülükler koymak;
• ilan ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek;
• Coğrafi ve kent bilgi sistemlerini kurmak;
• Sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının korunmasını sağlamak, ağaçlandırma yapmak.

Büyükşehir belediyelerinin sınırları, il mülki sınırlarıdır. İlçe belediyelerinin sınırları, bu ilçelerin mülki sınırlarıdır. Büyükşehir belediye meclisi, büyükşehir belediyesinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre seçilen üyelerden oluşur. Büyükşehir belediye başkanı büyükşehir belediye meclisinin başkanı olup, büyükşehir içindeki diğer belediyelerin başkanları, büyükşehir belediye meclisinin doğal üyesidir.

İl Özel İdaresi; sağlık, tarım, sanayi ve ticaret, ilin çevre düzeni planı, bayındırlık ve iskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; ilk ve orta öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetleri il sınırları içinde; İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma, kültür, turizm, gençlik ve spor; orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri belediye sınırları dışında sağlar. 

5393 Sayılı Belediye Kanunu’nun amacı, belediyenin kuruluşunu, organlarını, yönetimini, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir.

İlgili Kanunu’na göre belediye organları; 

• Belediye meclisi,
• Belediye encümeni ve
• Belediye başkanı olarak tanımlanmıştır.

Nüfusu 50.000’in altında olan belediyelerde stratejik plan yapılması zorunlu değildir.

6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un amacı; afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmek üzere iyileştirme, tasfiye ve yenilemelere dair usul ve esasları belirlemektir.

6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un 3. maddesinde riskli yapıların tespiti, Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikte belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde masrafları kendilerine ait olmak üzere, öncelikle yapı malikleri veya kanuni temsilcileri tarafından, Bakanlıkça lisanslandırılan kurum ve kuruluşlara yaptırılır ve sonuç Bakanlığa veya İdareye bildirilir.

Bu yasal düzenleme ile mekânsal planlama açısından köklü bir değişikliğe gidilmektedir. İl sınırları içinde yer alan tüm belde belediyelerinin kapatılması ve mahalle statüsüne dönmesi ile bu yerleşimlerin planlama yetkileri de ilçe ve büyükşehir belediyelerine aktarılmaktadır. İl düzeyinde yerel yönetim olarak yalnızca ilçe ve büyükşehir belediyeleri kalmaktadır. Bu yeni düzenleme ile il düzeyinde planlama faaliyetlerinin bir bütünlük içinde tek bir otoritenin eş güdümünde götürülmesinin, parçacı, birbiriyle uyumsuz, eş güdüm içinde hazırlanmamış, farklı yerel birimler tarafından hazırlanmış çok sayıda planın varlığından daha olumlu bir yaklaşım olarak değerlendirmek mümkündür. Böylelikle il düzeyinde bir imar bütünlüğü sağlanarak parçacıl uygulamalara son verilmesi ve planlamada gerekli olan tüm verileri birlikte değerlendirme olanağı sunulmasının yanı sıra, il düzeyinde fiziki, ekonomik, sosyal ve kültürel planlamaları da içeren bir stratejik plan yapılmasına da olanak tanınabilecektir.

5543 sayılı İskân Kanunu 2006 yılında yürürlüğe girmiştir.

5366 sayılı Yıpranan Tarihî ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun 2005 yılında yürürlüğe girmiştir.

3621 sayılı Kıyı Kanunu 1990 yılında çıkarılmıştır.

2985 sayılı Toplu Konut Kanunu 1984 yılında çıkarılmıştır.

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu 1983 yılında çıkarılmıştır.

2872 sayılı Çevre Kanunu 1983 yılında çıkarılmıştır.

775 sayılı Gecekondu Kanunu 1996 yılında çıkarılmıştır.

Bu kanun ile temelde amaçlananlar;
• Planlamayı bir sisteme bağlamak,
• Planlı ve plansız alanları bir bütün içinde ele almak,
• Fiziki plan kademeleri ile sosyoekonomik kararları mekâna yansıtmak,
• Belediye ve valiliklere plan onama yetkisinin devri (desantralizasyon),
• İşlemleri kolaylaştırmak olarak özetlenebilir.

3194 sayılı İmar Kanunu yedi bölümden oluşmaktadır.
• Birinci bölümde; Genel Hükümler,
• İkinci bölümde; İmar Planları ile ilgili Esaslar,
• Üçüncü bölümde; İfraz ve Tevhid İşleri,
• Dördüncü bölümde; Yapı ve Yapı ile İlgili Esaslar,
• Beşinci bölümde; Çeşitli Hükümler,
• Altıncı Bölümde; 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu ile ilgili Hükümler,
• Yedinci Bölümde; Geçici Hükümler ve Yürürlük, Yürütme ile ilgili maddeler yer almaktadır.

Bu kanun ile planlar;
• Bölge Planları,
• Çevre düzeni Planları,
• İmar Planları olarak imar mevzuatı içerisinde ilk kez sınıflandırılırken diğer bir yenilik bölge planlama tanımının da bu kapsamda yer almasıdır.

Bu kanunla getirilen en önemli yenilik, mahallî idarelere imar planlarını onaylama yetkisi tanınması olmuştur. Buna göre, belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler planların belediye meclisleri tarafından kabulünün ardından uygulamaya geçebilecekler dışında ise valilikler aynı plan onama yetkisine sahip olabileceklerdir.

Mekânsal Planları kapsadıkları alan ve amaçları açısından; Mekânsal Strateji Planları, Çevre Düzeni Planları ve İmar Planları olarak bölümlemiş ve aşağıdaki gibi kademelendirilmiştir.
• Mekânsal Strateji Planı

• Çevre Düzeni Planı

• Nazım İmar Planı

• Uygulama İmar Planı

Eylem Planı, planların hayata geçirilmesine yönelik olarak dönüşüm, uygulama, altyapı gibi birbiriyle bağlantılı iş ve eylemlerin kurum, kuruluş ve diğer paydaşların, bütçe, zaman, insan kaynağı ve kurumsal kapasitelerinin belirlendiği ve ilgili kurum ve kuruluşlar ile iş birliği içinde gerektiğinde idarelerce hazırlanan plandır.

Planların hazırlanması sürecinde göz önünde bulunması gereken bazı ilke ve esaslar da yer almaktadır. Bu ilke ve esaslar;
• Doğal, tarihî ve kültürel değerlerin korunması,
• Afet zararlarının azaltılmasına yönelik olarak tehlike ve risklerin analiz edilerek tanımlanması ve tedbirlerin alınması,
• Kaynakların sürdürülebilir kullanımının sağlanması,
• Ekonomik ve sosyal gelişme için gerekli olan altyapı, hizmet ve üretim faaliyetlerinin kentsel ve kırsal tüm alanları kapsayacak şekilde kalkınma politikalarına uygun olarak dağıtılması,
• Kamu yararı, kaynak kullanımında etkinlik, verimlilik ve saydamlığın sağlanması gibi durumları içerir. 

çevre Düzeni Planlarında üç kademeli bir yapı ortaya çıkmakta ve bu konudaki karmaşa da ortadan kalkmaktadır. Bunlar;
• Havza ve Bölge Bazında Çevre Düzeni Planları 1/50 000 veya 1/100 000 ölçekli,
• İl Çevre Düzeni Planları1/50 000 veya 1/100 000 ölçekli,
• Alt Çevre Düzeni Planları 1/ 25000 ölçekli olmak üzere sıralanabilirler.

Planlar kademelenmesinde yer almayıp planların hazırlanmasına veri sağlayacak olan bazı plan türleri mevzuatta ilk kez yer almışlardır. Bunlar;
• Bütünleşik kıyı alanları planı
• Uzun devreli gelişme planı
• Eylem planı
• Ulaşım ana planı gibi plan türleridir.

Bu yönetmeliğin amacı, yerleşme yerlerinde araçların yol açtığı, trafik sorunlarının çözümü için otopark yapılmasını gerektiren bina ve tesislerin neler olduğunun ve otopark ihtiyacının miktar, ölçü ve diğer şartlarının tespit ve giderilme esaslarını aynı Kanun’un 5’inci maddesinde tanımlanan ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümünü gösteren imar planlarına uygun olarak düzenlemektir.

Yönetmelik’in 2008 yılında değiştirilen 1. maddesinde “3.5.1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine dayanılarak hazırlanmış bulunan bu Yönetmelik, belediye sınırları ve mücavir alan sınırları içinde veya dışında, imar planı bulunan alanlarda uygulanır” denilmektedir.

Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumluluklarından bazıları şunlardır:
• İlçe belediyelerinin görüşlerini alarak büyükşehir belediyesinin stratejik planını yıllık hedeflerini, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak,
• Çevre düzeni planına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar planını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak,
• Büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plana uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar planlarını, bu planlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon planlarını ve imar ıslah planlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek,
• Nazım imar planının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar planlarını ve parselasyon planlarını yapmayan ilçe belediyelerinin uygulama imar planlarını ve parselasyon planlarını yapmak veya yaptırmak,

İl özel idaresinin yapmakla görevli olduğu sorumlulukları şu şekilde belirlenmiştir;

• Sağlık, tarım, sanayi ve ticaret, ilin çevre düzeni planı, bayındırlık ve iskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; ilk ve orta öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetleri il sınırları içinde,
• İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma, kültür, turizm, gençlik ve spor; orman köylerinin desteklenmesi,ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri belediye sınırları dışında yapmak. 

İl çevre düzeni planı; valinin koordinasyonunda, büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, diğer illerde il belediyesi ve il özel idaresi ile birlikte yapılır. İl çevre düzeni planı belediye meclisi ile il genel meclisi tarafından onaylanacağı hüküm altına alınmıştır.

Bu Kanun’un amacı, belediyenin kuruluşunu, organlarını, yönetimini, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenlemek olup Belediyenin organları, Belediye meclisi, belediye encümeni ve belediye başkanı olarak tanımlanmıştır.

Belediye meclisinin görev ve yetkileri içinde;
• Stratejik plan ile yatırım ve çalışma programlarını, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve kabul etmek,
• Belediyenin imar planlarını görüşmek ve onaylamak, büyükşehir ve il belediyelerinde il çevre düzeni planını kabul etmek,
• Belediye tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek,
• İmar planlarına uygun şekilde hazırlanmış belediye imar programlarını görüşerek kabul etmek, gibi planlama mevzuatına ilişkin olan maddeler yer almaktadır.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görevlerinden bazıları şunlardır:
• Yerleşmeye, çevreye ve yapılaşmaya dair imar, çevre, yapı ve yapım mevzuatını hazırlamak, uygulamaları izlemek ve denetlemek, Bakanlığın görev alanı ile ilgili mesleki hizmetlerin norm ve standartlarını hazırlamak, geliştirmek, uygulanmasını sağlamak ve ilgililerin kayıtlarını tutmak,
• Çevrenin korunması, iyileştirilmesi ile çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik prensip ve politikalar tespit etmek, standart ve ölçütler geliştirmek, programlar hazırlamak; bu çerçevede eğitim, araştırma, projelendirme, eylem planları ve kirlilik haritalarını oluşturmak, bunların uygulama esaslarını tespit etmek ve izlemek, iklim değişikliği ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek,
• Her tür ve ölçekteki fiziki planlara ve bunların uygulanmasına yönelik temel ilke, strateji ve standartları belirlemek ve bunların uygulanmasını sağlamak. 

Bu Kanun’un amacı; afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmek üzere iyileştirme, tasfiye ve yenilemelere dair usul ve esasları belirlemektir.

6306 sayılı Kanun planların nasıl yapılacağı, neleri kapsayacağı ve nasıl uygulanacağı gibi konulara değinmemektedir. Mevcut planlar ile ve 6306 sayılı Kanun çerçevesinde hazırlanacak planların nasıl ilişkilendirileceği, uyumun nasıl olacağı konuları açıklığa kavuşturulmayan konular arasında bulunmaktadır

Bu Kanun gereği Büyükşehir belediyelerinin sınırları il mülki, ilçe belediyelerinin sınırları bu ilçelerin mülki sınırları olacaktır. Bu illere bağlı ilçelerin mülki sınırları içinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği sona erecek, köyler mahalle olacak, belediyeler ise mahalleleriyle birlikte bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katılacaklardır. Bu illerin, bucak teşkilatları da kaldırılacak, 29 ilde tüzel kişiliği sona eren mahallî idareler, ilk mahallî idareler genel seçimiyle birlikte tüzel kişiliklerini kaybedeceklerdir. İstanbul ve Kocaeli hariç, büyükşehir belediyeleri, büyükşehir ilçe belediyeleri ve bağlı idareler, yatırım bütçelerinin en az yüzde 10’unu 10 yıl süreyle belediye sınırlarına dâhil olan yerleşim yerlerinin altyapı hizmetleri için ayıracaktır.