1. Zamandan tasarruf
2. Kolay karşılaştırma
3. Mal ve hizmetlere kolay ulaşım
4. Mesafelerin engel olmaktan çıkması

1. Borçlar Kanunu
2. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Yönetmelikler
3. Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun
4. Elektronik İmza Kanunu

Doğrudan makineler ve yazılımlar tarafından oluşturulan elektronik irade açıklamasının nasıl nitelendirileceği hukukçular arasında tartışılmıştır. Burada Amerikan hukukundaki ‘elektronic agent’ kavramına da temsil kavramına da gitmeye gerek yoktur. Bir irade açıklaması bir insan tarafından yapılmalıdır ve hukuki bir etki ortaya çıkarmaya yönelik bir beyan olmalıdır. Elektronik irade beyanı, ister elektronik ortam kullanılarak yapılsın isterse bilgisayar üzerinde yazılmış bir program aracılığıyla karşı tarafa açıklansın, kanaatimizce sonuç değişmemektedir ve irade beyanları gerçekte bir insan iradesine dayanmaktadır. Bu nedenle elektronik irade açıklamaları geçerli bir irade beyanı olarak kabul edilir.

Burada büyük çoğunluğun fikrine göre, otomatın kurulması, otomatın çalışabilirliği ve içinde mal bulunması belirli şartlar altında otomatın kurucusu için belirli olmayan bir kişiye yöneltilen “ad incertas personas” öneri olarak kabul edilir. Makineyi kuran bir kabul beyanında bulunmamıştır. Fakat karşı ve kanaatimizce daha haklı bir görüşe göre makinenin kurulması sadece herkese açık bir öneridir. Bu tür irade faaliyeti ile öneri gerçekleşmekte, paranın atılması ile de kabul gerçekleşmektedir.

BK m.4/2, telefon, bilgisayar gibi iletişim sağlayabilen araçlarla doğrudan iletişim sırasında yapılan öneriyi, hazır olanlar arasında yapılmış bir öneri olarak saymaktadır. Ancak bu hükümde dikkat edilmesi gereken husus, doğrudan iletişimdir. Yoksa bilgisayar marifetiyle yapılmakla birlikte e-posta yazışmaları hazır olanlar arasında bir irade açıklaması olarak kabul edilemez.

Elektronik ortamda yapılmış bir öneri ya da kabul geri alınabilir. Geri alma açıklaması, diğer tarafa öneri ya da kabulden önce veya aynı anda ulaşmış ya da daha sonra ulaşmakla birlikte diğer tarafça öneriden ya da kabulden önce öğrenilmiş olursa geri alma gerçekleşmiş sayılır (BK m. 10).

 Saik hatasıdır. İnternet ortamında eski bir fiyat listesine itibar ederek bir sözleşme ilişkisine giren kimsenin irade beyanında hatadan bahsedilemez. Çünkü aslında irade beyanında hata mevcut değildir ancak iradenin oluşumunda bir saik hatasından bahsedilebilir.

Webhost sunucusunun ortağı ise kural olarak bir içerik, konu sunucusudur ve içerik sunucu (content-provider) olarak adlandırılır.

HMK m. 199’a göre, uyuşmazlık konusu vakıaları ispata elverişli yazılı veya basılı metin, senet, çizim, plan, kroki, fotoğraf, film, görüntü veya ses kaydı gibi veriler ile elektronik ortamdaki veriler ve bunlara benzer bilgi taşıyıcıları bu Kanun’a göre belgedir.

Bazı hâllerde kanun koyucu, bazı işlemlerin –güvenli elektronik imza olmaksızın- elektronik olarak imzalanmasına imkân vermiştir. Konişmento, taşıma senedi ve sigorta poliçesi bunlara örnek olarak verilebilir (TTK m. 1526/2).

Elektronik ortamda ise veri altına imza koymak mümkün değildir. Eğer bu verinin altında güvenli elektronik imza varsa bu takdirde bu veriler de bir bütün olarak senettir ve senetle ispat edilebilen her husus güvenli elektronik imza ile imzalanmışsa bu elektronik veri ile de ispat edilebilir.

Mesafeli sözleşme (TKHK m.28/1), satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelerdir.

Sözleşme öncesi tüketicinin bilgilendirildiğinin ispatı, satıcı ya da sağlayıcıya aittir. Ayrıca sözleşme kurulmadan önce tüketici, bu hususlarda Yönetmeliğin 6. maddesine göre bilgilendirildiğini teyit etmek zorundadır. Aksi hâlde sözleşme kurulmamış sayılmaktadır (Yönetmelik m. 7).

Pazarlama, mal, hizmet ya da ürün ve fikirlerin üreticilerden tüketicilere ulaştırılması ve tüketici ihtiyaç ve isteklerinin karşılanmasına yönelik faaliyetler ile gelecekte olabilecek ihtiyaçlarını tahmin etmek ve yaratmak üzere araştırma, geliştirme, fiyatlandırma ve tutundurma faaliyetlerinin bütünü olarak tanımlanmaktadır.

Elektronik ortamda reklamlara ilişkin özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Bazı alanlarda reklamlara ilişkin özel düzenlemeler vardır. Örneğin radyo ve televizyonlarda yayınlanan reklamlara ilişkin genel bir kanuni çerçeve vardır (6112 sayılı Radyo ve Televizyon Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun, m. 10 vd). Buna karşın elektronik ortamda reklamlara ilişkin özel bir düzenleme bulunmaz. Bu nedenle elektronik ortamda yapılan reklamların hukuki çerçevesi ilgili yasal düzenlemeler çerçevesinde belirlenir. Elektronik ortamda yapılan reklamlar, tüketicilere yönelik olacağı için tüketici mevzuatında bulunan düzenlemeler de reklamların hukuki çerçevesini çizecektir.

Reçeteli ilaçlar için genel bir reklam yasağı getirilmiştir. Alkollü içeceklerle tütün ve tütün mamullerinin elektronik ortamda reklamının yapılması da yasaklanmıştır.

Hiçbir temas olmaksızın tartışma forumlarından, dağıtılan listelerden, piyasadaki izinsiz veri tabanlarından ve web sayfalarından elde edilen elektronik adreslere alıcının talebi olmaksızın ara sıra büyük hacimlerde gönderilen ve ticari amaç taşıyan e-postalar, izinsiz e-postadır.

Adwords reklamların nasıl işlediği dikkate alındığında, bilhassa rakip şirketin markasının çekiciliğinden faydalanıldığı, teknolojinin yardımı ile reklamı yapılan markanın öne çıkarıldığı görülmektedir. Bu hâlde aslında adwords reklam, mahiyet itibarıyla “metatag-yönlendirici kod” olarak kullanımın farklı bir uygulamasıdır.

Haksız rekabet yasalarının iki temel fonksiyonu bulunmaktadır. Bir taraftan piyasaya katılanların alıcılar etrafındaki mücadeleleri düzenlenirken diğer taraftan serbest rekabetin işlevi korunmaktadır.

Alan adı kullanımı yolu ile

Yanlış ve yanıltıcı beyanlar

Başlık tekniği (meta-tag)

Kural olarak haksız rekabete ilişkin olarak TTK m.56’da yer alan tespit men ve ref davaları esasen ancak haksız rekabet eylemini gerçekleştirenlere karşı açılabilir (TTK m.58/1). Ancak bazı hâllerde haksız rekabet fiilini işlememiş olmakla birlikte haksız rekabet eyleminin ortaya çıkmasına katkıda bulunan kimselere, yazı işleri müdürü, genel yayın yönetmeni, program yapımcısı, görüntüyü, sesi, iletiyi, yayın, iletişim ve bilişim aracına koyan veya koyduran kişi ve ilan servisi şefi; bunlar gösterilemiyorsa işletme veya kuruluş sahibi aleyhine de bazı şartlar altında bu davaların açılabilmesi mümkündür.

En genel tanımı ile sözleşme, belirli bir hukuki sonuç doğurmaya yönelmiş olan iki veya daha fazla tarafın birbirine uygun karşılıklı irade beyanlarından oluşan hukuki bir işlemdir.

Elektronik ortamda sözleşmelerin avantajları şunlardır:
1. Zamandan tasarruf
2. Kolay karşılaştırma
3. Mal ve hizmetlere kolay ulaşım
4. Mesafelerin engel olmaktan çıkması

E-sözleşme taraf iradelerinin elektronik ortamda yani yüz yüze gelmeksizin karşılaştığı ve uyuştuğu elektronik ortamda kurulmuş sözleşmelerdir

Güvenli elektronik imzaya ilişkin düzenlemeler Elektronik İmza Kanunu’nda düzenlenmiştir.

Sözleşmenin taraflarından birinin tüketici olması durumunda, sözleşmenin kurulması ve sözleşmeden caymaya ilişkin özel düzenlemeler ise Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve ilgili Yönetmeliklerde yer almaktadır.

Elektronik ortamda gerçekleşen irade açıklamaları kendi içinde ikiye ayrılarak incelenmiştir. Bunlardan ilkinde elektronik ortam sadece bir aracıdır. Diğerinde ise iradenin oluşumunda bir insan iradesi olmaksızın bir bilgisayar yazılımı tarafından irade açıklaması yapılmaktadır.

Doğrudan makineler ve yazılımlar tarafından oluşturulan elektronik irade açıklamasının nasıl nitelendirileceği hukukçular arasında tartışılmıştır. Burada Amerikan hukukundaki ‘elektronic agent’ kavramına da temsil kavramına da gitmeye gerek yoktur. Bir irade açıklaması bir insan tarafından yapılmalıdır ve hukuki bir etki ortaya çıkarmaya yönelik bir beyan olmalıdır. Elektronik irade beyanı, ister elektronik ortam kullanılarak yapılsın isterse bilgisayar üzerinde yazılmış bir program aracılığıyla karşı tarafa açıklansın, kanaatimizce sonuç değişmemektedir ve irade beyanları gerçekte bir insan iradesine dayanmaktadır. Bu nedenle elektronik irade açıklamaları geçerli bir irade beyanı olarak kabul edilir. Elektronik irade beyanının etkili olabilmesi için irade açıklamasını yapan kimsenin irade beyanını karşı tarafa göndermesi, bunu yaparken de genel ilkelere göre gönderenin yapması gereken her şeyi yerine getirmesi gerekir.

Web sayfalarında şayet mal ve hizmetler hakkında ayrıntılı bilgi mevcut değilse ve İnternet kullanıcısı bunlar hakkında somut bir veriye ulaşamıyorsa bunların hukuki olarak bir icap olarak kabul edilmesi mümkün olmaz. Evlere gönderilen katalog ve televizyon satış reklam yayınlarında da alıcı, sunulan mal ve hizmetler hakkında somut bilgilere ulaşamamakta fakat telefon aracılığı ile siparişlerde bulunabilmektedir. Dolayısıyla sadece sipariş fonksiyonunun web sayfasında bulunması onun “öneriye davet” özelliğini değiştirmez.

Web sayfaları, birbirinden farklı niteliktedirler. Bazı web sayfalarında sadece mal ve hizmetler sunulmakta fakat bunların sipariş edilmesi fonksiyonu bu sayfalarda bulunmamaktadır. Bu mal ve hizmetlerin siparişi ise İnternet üzerinden yapılamamaktadır. Bu sayfalar tam bir öneriye davet olarak görülmelidir. Çünkü burada sadece reklamların bir türü söz konusudur.

Beyanda ortaya çıkan birtakım hatalar da gönderilme aşamasında olabilir. Doktrinde elektronik irade açıklamalarındaki eksikliklere BK m. 33’ün uygulanıp uygulanmayacağı tartışmalıdır. BK m. 33, irade açıklamasının haberci dolayısıyla yanlış yöneltilmesini BK m. 31’deki vakıalarla bir tutmuştur. Bazı yazarlar BK m. 33’ün ilke olarak bütün elektronik irade açıklamalarının nakillerinde kullanılabileceği düşüncesindedir. Kanaatimizce de burada BK m. 33’ün kullanımı mümkün olmalıdır. Zaten BK m. 33 metninde açıkça ‘bir araç tarafından’ yanlış iletilmeden de bahsedilmektedir. Çünkü yanlış gönderilen bir irade beyanı söz konusudur. Habercinin beyanı yanlış göndermesi durumunun elektronik bir versiyonu burada mevcuttur. Burada beyanı göndermeyi üstlenen İnternet servis sağlayıcısını ya da e-posta sağlayıcısını haberci olarak yorumlamak mümkündür. Şayet bir online hizmet sunucusunda yanlışlık ve hatalar söz konusu ise bu takdirde irade beyanı iptal edilebilir. Fakat burada şu hususun da belirtilmesi gerekir ki şayet gönderme hatası bilgisayar kullanıcısının kendi kullandığı araçlardan kaynaklanıyorsa irade beyanı iptal edilemez. Çünkü BK m. 33, irade beyanının gönderiminde hata hâlini sadece bu hataya üçüncü bir kişinin sebep olması durumunda kabul etmiştir.

AB Direktifleri’nde kural, şekil serbestisidir. Ancak bununla birlikte resmî bir makamın katılması gereken sözleşmeler (taşınmaz satımları) istisna tutulmuştur. Ayrıca aile ve miras hukuku ile ilgili sözleşmeler de şekil serbestisi ilkesine tabi değildir ve İnternet üzerinden yapılmaları mümkün değildir. Avrupa direktiflerinde sayılan şekil serbestisi ilkesinin bu istisnaları kesin ve son bir sıralama değildir. Bilgi toplumunun ilerlemesi ve teknolojinin gelişmesi ile yeniden bir uyarlamanın yapılması mümkündür. Uyarlamanın yapılabileceği Avrupa Birliği Direktifleri’nde de açıkça belirtilmiştir.

Bizler tarafından hazırlanan web sayfalarının kesintisiz olarak sunulması ve ulaşılabilirliğinin sağlanmasını sağlayan misafir eden bilgisayarlara web host denir.

Atipik sözleşmelere Web-Hosting sözleşmeleri örnek olarak verilebilir. Webhost sunucusu bu sözleşme ile müşterisine her kullanıcının bir adres altında ulaşabileceği web sayfasını sunma imkânı sağlamaktadır. Webhost sunucusunun müşterisi, kendisinin hazırladığı veya derlediği bilgileri sunan özel bir şahıs da olabilir, kendi ürünlerini İnternet ortamında pazarlamak isteyen bir işletmeci de olabilir. Webhost sunucusunun ortağı ise kural olarak bir içerik, konu sunucusudur ve içerik sunucu (content-provider) olarak adlandırılır. Bu sözleşmede hem kira sözleşmesine ait nitelikler hem de hizmet sözleşmesine ait nitelikler bulunmaktadır.

HMK m. 199’a göre, uyuşmazlık konusu vakıaları ispata elverişli yazılı veya basılı metin, senet, çizim, plan, kroki, fotoğraf, film, görüntü veya ses kaydı gibi veriler ile elektronik ortamdaki veriler ve bunlara benzer bilgi taşıyıcıları bu Kanun’a göre belgedir.

Güvenli elektronik imza ile imzalanan belgenin yazılı şekil şartını yerine getirebildiği şekil, adi yazılı şekildir. Buna karşın resmî yazılı şeklin öngörüldüğü sözleşmeler ve tabii olarak irade beyanları ile merasimli şekil şartına tabi sözleşmeler, elektronik imza yolu ile de olsa yapılamazlar. Yine bono, poliçe ya da çekin de elektronik imza ile şekil şartının tamamlanması mümkün olmaz.

Özel hukukta senetlerin ispat gücüne sahip olması da zamanla olmuştur. Günümüz ispat hukukunda senetlerin yazılı formda olması ve altında imzanın bulunması şartı bundan birkaç yüzyıl önce kâfi gelmiyordu. Yine geçen yüzyılda telgrafın belge değerinde sayılıp sayılmayacağı tartışılıyordu. Nihayet gönderilen telgraf, bazı ülkelerde
bir belge değerinde kabul edilmeye başlanmıştır. Günümüzde de elektronik iletişimin gelişmesi, ticaretin web sayfaları üzerine kayması, ispat değerinin hukuk düzenince tanındığı yeni dokümanların ihdasını gerekli kılmıştır.

Mesafeli sözleşme (TKHK m.28/1), satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelerdir.

Sağlayıcı (TKHK m.3): Kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye hizmet sunan ya da hizmet sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi, ifade eder.

Hizmet Sağlayıcı: Elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişileri ifade eder.

Banner, reklam ve tanıtım amaçlı hazırlanan, web siteleri ile gazetelerde başlık ya da alt kısmında yer alabilecek ölçülerde ya da afiş olarak, tasarlanmış kurumsal iletişim öğesidir

Alan adı, İnternet Alan Adları Yönetmeliği m. 3’e göre, İnternet üzerinde bulunan bilgisayar veya İnternet sitelerinin adresini belirlemek için kullanılan İnternet protokol adresini tanımlayan adları ifade eder.