Tersine lojistik, ürünlerin veya malzemelerin, geri kazanılması veya uygun bir şekilde bertaraf edilmesi amacıyla, tüketim noktasından başka herhangi bir noktaya ulaştırılması esnasındaki tüm faaliyetleri kapsar.

Tersine lojistik genel olarak aşağıdaki beş temel soru ile ilgilenmektedir: • Ürünlerin, parçaların veya malzemelerin geri kazanımı için ne gibi alternatifler vardır? • Geri kazanım alternatiflerinin her birini kim gerçekleştirmelidir? • Geri kazanım aktiviteleri nasıl gerçekleştirilmelidir? • Tersine lojistik aktivitelerini ileri yöndeki üretim ve dağıtım sistemlerine entegre etmek mümkün müdür? • Hem ekonomik hem de çevresel faktörler göz önüne alındığında tersine lojistik aktivitelerinin maliyet ve faydaları nelerdir?

Günümüzde, tersine lojistik faaliyetleri, birçok firma için en az lojistik faaliyetleri kadar önem kazanmıştır. Tersine lojistiğe verilen önemin artması aşağıdaki üç ana nedene bağlanabilir: • Kanun ve yönetmelikler • Ekonomik sebepler • Çevre bilinci Bu üç ana neden, aşağıdaki başlıklarda ayrıntılı olarak incelenmektedir.

Yeniden kullanım: Ürünün tasarlandığı amaca benzer bir amaçla başlıca bir işlem görmeden tekrar kullanılması. Mesela, paletler, konteynırlar ve diğer bazı paketleme malzemeleri aynı işlevi görecek şekilde herhangi bir işleme tabi tutulmadan tekrar kullanılmaktadır. Onarım: Arızalı bir ürünün tamir edilip çalışır ve kullanılabilir hale getirilmesi. Örneğin, birçok ev aleti, elektronik aletler ve endüstriyel makineler sıklıkla onarılmaktadır. Yenileme: Ürünün temizlenip gerekli işlemlerden geçirildikten sonra yeni gibi bir hale getirilmesi. Mesela, iade edilmiş bozuk elektronik ürünler tamir edildikten sonra temizleme, boyama gibi gerekli işlemlerden geçirilip yenilenmiş halde tekrar satışa sunulabilmektedir.

Tersine lojistik ağlarında sıklıkla karşılaşılan stratejik karar verme problemlerine aşağıdaki maddeler örnek olarak verilebilir: • Tersine lojistik ağında hangi tip tesislere ihtiyaç duyulduğunun belirlenmesi • Kurulacak tesislerin yerlerinin ve kapasitelerinin belirlenmesi • Hangi geri kazanım alternatiflerinin kullanılacağının ve bu alternatiflerin hangi tesislerde ele alınacağının belirlenmesi • Tersine lojistik aktivitelerinin ileri yöndeki lojistik aktivitelerine nasıl entegre edileceğinin belirlenmesi • Ürün tasarımlarının tersine lojistik aktivitelerini göz önüne alacak şekilde yapılması (ürünün kolay sökülebilmesinin düşünülmesi, yeniden kullanılabilir parçaların gözetilmesi, gibi)

Tersine Lojistik Ağlarında Karşılaşılan Taktik ve Operasyonel Problemler Tersine lojistik ağlarında karşılaşılan taktik ve operasyonel problemlere aşağıdaki konular örnek olarak verilebilir: • Yeniden üretimin planlanması ve kontrolü • Üretim ile yeniden üretimin entegre edilmesi ve kaynak paylaşımı • Geri kazanılan ürün ve parçalar için envanter yönetimi • Geri kazanılan ürün ve parçaların akış miktarlarındaki ve kalitelerindeki belirsizliğin yönetimi • Ürün ve parça takip sistemlerinin geliştirilmesi • Kanun ve yönetmelikler çerçevesinde belirlenen geri kazanım hedeflerine ulaşılmasının sağlanması

Atık minimizasyonu: Üretilen atık miktarlarının azaltılmaya çalışılması.

Bertaraf: Katı atık sahasına gönderme, yakma, biyolojik arıtma gibi çeşitli yollarla imha etme.

Genişletilmiş üretici sorumlulukları: Üreticilerin, ürettikleri ürünlerin geri kazanımından ve uygun bir şekilde bertaraf edilmesinden de sorumlu tutulmaları.

1)Tersine lojistik ağlarındaki akış kullanılmış, ömrünü tamamlamış, arızalı ya da istenmeyen ürünlerin kullanıcılardan toplanması ile başlamaktadır. Ürünler toplandıktan sonra muayene, sınıflandırma ve ayrıştırma gibi işlemlerden geçmektedir. Muayene süreci ürünlerin durumunun incelenmesi, gerekli ölçümlere ve testlere tabi tutulması, hasar ve kalite tespitini kapsamaktadır. Muayene sonrası ürünler geri kazanım alternatiflerine göre sınıflandırılmaktadır. Sınıflandırılan ürünler gerekli ise sökülerek parçalara ayrıştırılmakta, tekrar kullanılabilecek parçalar ve malzemeler de geri kazanım yöntemlerine göre tekrar sınıflandırılmak