ÇAĞDAŞ TÜRK YAZI DİLLERİ II Dersi KIRGIZ TÜRKÇESİ soru cevapları:
Toplam 20 Soru & Cevap#1
SORU:
Kırgız Türkleri ilk devletini ne zaman kurmuştur?
CEVAP: Çin kaynaklarının verdiği bilgiye göre, Kırgız Türkleri ilk devletini MÖ III. asırda kurmuştur.
Çin kaynaklarının verdiği bilgiye göre, Kırgız Türkleri ilk devletini MÖ III. asırda kurmuştur.
#2
SORU: Hun İmparatorluğu’nun dağılmasından sonra Kırgızlar'ın IV. yüzyılda kurdukları büyük bir devletin adı nedir?
Hun İmparatorluğu’nun dağılmasından sonra Kırgızlar'ın IV. yüzyılda kurdukları büyük bir devletin adı nedir?
CEVAP: Hun İmparatorluğu’nun dağılmasından son- ra Kırgızlar IV. yüzyılda büyük bir devlet kurarlar. Bu devlet, Çin kaynaklarında “Hakas Devleti” adıyla anılır.
Hun İmparatorluğu’nun dağılmasından son- ra Kırgızlar IV. yüzyılda büyük bir devlet kurarlar. Bu devlet, Çin kaynaklarında “Hakas Devleti” adıyla anılır.
#3
SORU:
Kırgız Türkçe'nin ağızları nelerdir?
CEVAP: Kırgız Türkçesi kuzey, güneydoğu ve güneybatı olmak üzere üç ana ağıza ayrılır.
Kırgız Türkçesi kuzey, güneydoğu ve güneybatı olmak üzere üç ana ağıza ayrılır.
#4
SORU:
Kırgız Türkçesi tarihi gelişim evreleri nelerdir?
CEVAP: Kır- gız Türkçesi tarihî olarak üç gelişim devresi içerisinde ele alınır: Eski Kırgız Türkçesi, Orta Kırgız Türkçesi ve Yeni Kırgız Türkçesi.
Kır- gız Türkçesi tarihî olarak üç gelişim devresi içerisinde ele alınır: Eski Kırgız Türkçesi, Orta Kırgız Türkçesi ve Yeni Kırgız Türkçesi.
#5
SORU:
Yeni Kırgız Türkçesi dönemini açıklayınız.
CEVAP: Yeni Kırgız Türkçesi (XV. yüzyıldan sonra) döneminde, XVIII. yüzyıl ortalarından sonra Kırgız Türkçesine Arapça ve Farsça kelimeler girmeye başlar. XVIII. yüzyıl ortalarından Ekim devrimine kadar ağızlar arası ayrılıklar oluşur. Son dönemde ise, ağızlar arası ayrılıklar azalır. Ortak yazı dili arama çabaları başlar. Kırgız Türkçesi son dönemlerde edebiyat dili özelliği kazanır. Günümüzde Kırgız Türkçesi toplumun her alanında kullanılmaktadır.
Yeni Kırgız Türkçesi (XV. yüzyıldan sonra) döneminde, XVIII. yüzyıl ortalarından sonra Kırgız Türkçesine Arapça ve Farsça kelimeler girmeye başlar. XVIII. yüzyıl ortalarından Ekim devrimine kadar ağızlar arası ayrılıklar oluşur. Son dönemde ise, ağızlar arası ayrılıklar azalır. Ortak yazı dili arama çabaları başlar. Kırgız Türkçesi son dönemlerde edebiyat dili özelliği kazanır. Günümüzde Kırgız Türkçesi toplumun her alanında kullanılmaktadır.
#6
SORU:
Eski Kırgız Türkçesi dönemini açıklayınız.
CEVAP: Eski Kırgız Türkçesi, VII.-IX. yüzyıllar arasında kullanılmıştır. Konuşulduğu alanda eski Uygur ve Oğuz Türkçeleri ile sürekli ilişkide bulunmuştur. Bunlarla birçok ortak yönleri vardır.
Eski Kırgız Türkçesi, VII.-IX. yüzyıllar arasında kullanılmıştır. Konuşulduğu alanda eski Uygur ve Oğuz Türkçeleri ile sürekli ilişkide bulunmuştur. Bunlarla birçok ortak yönleri vardır.
#7
SORU:
Orta Kırgız Türkçesi dönemini açıklayınız.
CEVAP: Orta Kırgız Türkçesi, X.-XV. yüzyıllar arası dönemi kapsamaktadır. Bu dönemden elde belge bulunmaz. Kırgız boyları arasında sıkı bir bağ vardır. Göçebe bir halkın dili olarak, halk arasında ve halk edebiyatında işlenmiştir.
Orta Kırgız Türkçesi, X.-XV. yüzyıllar arası dönemi kapsamaktadır. Bu dönemden elde belge bulunmaz. Kırgız boyları arasında sıkı bir bağ vardır. Göçebe bir halkın dili olarak, halk arasında ve halk edebiyatında işlenmiştir.
#8
SORU:
Kırgız Türkleri'nin kullandığı alfabeler nelerdir?
CEVAP: Kırgız Türkleri 1924-1928 yılları arasında Arap alfabesini, 1928-1940 yılları arasında Latin alfabesini kullanmışlar, 1940’tan sonra da Kiril alfabesini kullanmaya başlamışlar- dır. Kırgız Türkleri, bugün de Kiril alfabesini kullanmaktadırlar.
Kırgız Türkleri 1924-1928 yılları arasında Arap alfabesini, 1928-1940 yılları arasında Latin alfabesini kullanmışlar, 1940’tan sonra da Kiril alfabesini kullanmaya başlamışlar- dır. Kırgız Türkleri, bugün de Kiril alfabesini kullanmaktadırlar.
#9
SORU:
Kırgız destanları arasında en önemli olanı hangisidir? AÇıklayınız.
CEVAP: Destanlar arasında, Manas Destanı Kırgız sözlü edebiyatının şaheseri ve aynı zaman- da dünya edebiyatının en uzun destanıdır. 500.000 beyitten fazla olan bu destan, bugüne kadar sözlü olarak manasçılar tarafından getirilmiştir.
Destanlar arasında, Manas Destanı Kırgız sözlü edebiyatının şaheseri ve aynı zaman- da dünya edebiyatının en uzun destanıdır. 500.000 beyitten fazla olan bu destan, bugüne kadar sözlü olarak manasçılar tarafından getirilmiştir.
#11
SORU:
Kırgız edebiyatında akın türleri nelerdir?
CEVAP: Kırgız halk şairlerine “akın” denir. Bu şiirlerden, defin törenlerinde okunanlara “koşok”; hasret ve şikâyet konulu olanlara “koş- toşu”; medhiyelere “moktoo”; taşlamalara “korgoo” denir.
Kırgız halk şairlerine “akın” denir. Bu şiirlerden, defin törenlerinde okunanlara “koşok”; hasret ve şikâyet konulu olanlara “koş- toşu”; medhiyelere “moktoo”; taşlamalara “korgoo” denir.
#12
SORU:
Kırgız Türkçesi ile yazılan ilk eser nedir?
CEVAP: Kırgız Türkçesi ile yazılan ilk eser 1911’de çıkan Moldo Kılıç Şamırkanuulu’nun “Zilzala” adlı ırlar kitabıdır.
Kırgız Türkçesi ile yazılan ilk eser 1911’de çıkan Moldo Kılıç Şamırkanuulu’nun “Zilzala” adlı ırlar kitabıdır.
#13
SORU: Sovyet Kırgız Edebiyatı’nın ilk şairleri kimlerdir?
Sovyet Kırgız Edebiyatı’nın ilk şairleri kimlerdir?
CEVAP: Toktogul Satılganov ve Togolok Moldo Sovyet Kırgız Edebiyatı’nın ilk şairleridir.
Toktogul Satılganov ve Togolok Moldo Sovyet Kırgız Edebiyatı’nın ilk şairleridir.
#14
SORU: Kırgız Edebiyatı'nın en büyük ismi kimdir?
Kırgız Edebiyatı'nın en büyük ismi kimdir?
CEVAP: Kırgız edebiyatının en büyük ismi, Cengiz Aytmatov’dur.
Kırgız edebiyatının en büyük ismi, Cengiz Aytmatov’dur.
#15
SORU:
Cengiz Aytmatov'un eserleri nelerdir?
CEVAP:
Cengiz Aytmatov'un eserleri şunlardır: Cemile, Yüzyüze, Selvi Boylum, İlk Öğretmen, Deve Gözü, Toprak Ana, Gülsarı, Beyaz Gemi, Gün Olur Asra Bedel, Dişi Kurdun Rüyaları.
#16
SORU:
Kırgız Türkçesi'nde aitlik eki nedir?
CEVAP: Kırgız Türkçesinde aitlik eki yuvarlak şekilleriyle beraber +kI, +kU; +gI, +gU’dur: ba- lanıkı (çocuğunki), meniki (benimki), aldıdagı (önündeki), kaptagı (torbadaki), etegindegi (eteğindeki), coldogu (yoldaki), üydögü (evdeki), tünkü (geceki).
Kırgız Türkçesinde aitlik eki yuvarlak şekilleriyle beraber +kI, +kU; +gI, +gU’dur: ba- lanıkı (çocuğunki), meniki (benimki), aldıdagı (önündeki), kaptagı (torbadaki), etegindegi (eteğindeki), coldogu (yoldaki), üydögü (evdeki), tünkü (geceki).
#17
SORU:
Kırgız Türkçesi'nde vasıta hali nedir?
CEVAP: Kırgız Türkçesinde vasıta hâli eki “menen” (ile) kelimesiyle yapılır. Ek kelimelerin üze- rine ekleşmeden gelir: kol menen (elle), çeti menen (kıyısıyla), murun menen (burunla), tiş menen (dişle).
Kırgız Türkçesinde vasıta hâli eki “menen” (ile) kelimesiyle yapılır. Ek kelimelerin üze- rine ekleşmeden gelir: kol menen (elle), çeti menen (kıyısıyla), murun menen (burunla), tiş menen (dişle).
#18
SORU:
Kırgız Türkçesi'nde kişi zamirlerinin yalın hali nasıldır?
CEVAP:
Kırgız Türkçesi'nde kişi zamirlerinin yalın hali şu şekildedir: men, sen, al, biz, siz, alar.
#19
SORU:
Kırgız Türkçesi'nde işaret sıfatları nelerdir?
CEVAP: Kırgız Türkçesindeki işaret sıfatları şunlardır: bu, bul (bu), uşul (şu), uşu (şu), al (o), oşo(l) (şu, işbu), tigi(l) (şu).
Kırgız Türkçesindeki işaret sıfatları şunlardır: bu, bul (bu), uşul (şu), uşu (şu), al (o), oşo(l) (şu, işbu), tigi(l) (şu).
#20
SORU:
Kırgız Türkçesi'nde denkleştirme bağlaçları nedir?
CEVAP: Kırgız Türkçesi'nde birbirine denk olan, birbirinin yerini tutabilecek olan iki unsuru birbiren bağlayan, birbiriyle karşılaştıran bağlaçlardır: ce (veya, ya da), caki (veya, ya da), ce bolboso (veyahut da).
Kırgız Türkçesi'nde birbirine denk olan, birbirinin yerini tutabilecek olan iki unsuru birbiren bağlayan, birbiriyle karşılaştıran bağlaçlardır: ce (veya, ya da), caki (veya, ya da), ce bolboso (veyahut da).