Geleneksel ücret teorileri başlığı altında 18. ve 19. Yüz yıl arasında klasik iktisatçıların oluşturdukları üç teori yer almaktadır. Bu teoriler;

• Ücretlerin Tunç Kanunu
• Ücret Fonu Teorisi
• Artık Değer Teorisi

Liberal düşünürlerden Cantillon, Turgot ve Adam Smith ücretlerdeki uzun dönemli değişmeleri açıklamak amacıyla formüle ettikleri Ücretin Tunç Kanunu aslında ilk kez David Ricardo’nun 1817 yılında yayınladığı ‘İktisat Politikası ve
Vergileme Prensipleri’ adlı eserinde ileri sürülmüştür.

Malthus’a göre nüfus artışının geometrik bir dizi izleyerek çoğalmasına karşılık, tarım ürünleri üretim artışının en iyimser tahminlerle aritmetik bir dizi temposu izleyecektir.

Emeğin piyasa değeri diğer mallarda olduğu gibi arz ve talebin kesişmesi ile ortaya çıkan fiyatıdır. Buna göre
emek kıt olduğu zaman ücret yüksek, bol olduğu zaman ise düşük olacaktır.

Klasik iktisatçılara göre uzun dönem emek arz eğrisi doğal ücret düzeyinde sonsuz esneklikte bir eğridir.

Ücret Fonu Teorisi ve Doğal Ücret Teorisi, Malthus’un Nüfus Teorisine ve Azalan Verimler Yasasına dayanır.

J.S.Mill’e göre işverenler sermayelerinin belli ve kendilerince bilinen bir kısmını çalıştıracakları işçilerin ücretlerini ödemek için önceden avans şeklinde ayırırlar. Tek tek işverenlerin ayırdıkları bu avanslar ücret fonunu oluşturur.

John Stuart Mill tarafından geliştirilen Ücret Fonu Teorisi'ne göre emek talebini belirleyen unsur işverenlerin emeği satın almak için ayırdıkları fonun miktarıdır. 

Karl Marx’ın formüle ettiği ‘Artık Değer Teorisi’ doğal ücret teorisine eleştiri amaçlı olmakla birlikte, klasik iktisat ekolü
ile aynı varsayımlardan hareket etmiştir.

Artık Değer Teorisi'ne göre artık değeri iki şey arttırır. Bunlardan birincisi çalışma sürelerinin uzamasıdır. İkincisi
ise işgücünün veriminin artmasıdır.

Pazarlık Gücü Teorisi'ne göre işverenin ödemeye istekli olabileceği en yüksek ücret temelde işletmenin kazanç düzeyine, rekabet gücüne, ücret (ve dolayısıyla maliyet) artışlarının neden olabileceği satış kaybının büyüklüğüne bağlıdır.

Marjinal Verim Teorisi emek talebi açısından Ücret Fonu Teorisi ile benzerlikler taşır. Bu teoride de emek talebi işverenlerin ücretlere harcanılmak üzere elde tuttukları sermaye miktarı ile ilişkilendirilmiştir. Ancak Ücret Fonu Teorisinden farklı olarak bu miktar üretim faaliyetlerinden elde edilen gelirin sabit bir oranı
olarak kabul edilmemiştir. 

Telafi edici ücret farklılıklarının uygulamada iki yararlı fonksiyonu vardır. Birincisi istenmeyen işlerde gönüllü çalışmayı teşvik etmek, ikincisi ise kötü koşullarda çalışmayı kabul eden kişileri ödüllendirerek ücret sistemini daha adil hale getirmektir.

Telafi edici ücret farklılığı (TEÜF) uygulamasının çeşitli nedenleri vardır. Ölüm ve yaralanma riski bu nedenlerin başında gelir. TEÜF uygulamasını gerektiren nedenlerden biri de ‘gelir düzenliliği’ dir. ‘İşin Statüsü’ TEÜF’ nı gerektirebilen bir başka nedendir. Son olarak ‘ücret artış ihtimali’ ile ‘yan ödemeler’in de TEÜF nedeni olabileceğini belirtmek gerekir.

Katmanlı Emek Piyasaları Teorisi'nin bir versiyonu olan ‘İkili Emek Piyasaları’ görüşünde yer alan ikincil sektör genelde ortalama verimliliğin ve ücretlerin düşük olduğı, çalışma koşullarının kötü, yan ödemelerin zayıf ve ilerleme imkânlarının kısıtlı olduğu işleri barındırır.

Emek piyasalarında gözlenen ücret farklılıklarının açıklayan nedenlerinden biri de Kurumsal iktisatçıların formüle ettikleri Katmanlı Emek Piyasaları Teorisi (KEPT)’ dir

Emek piyasalarında ayrımcılık kategorilerinden olan istihdam ayrımına göre bir işveren belirli demografik gruba mensup işçilerden hoşlanmıyorsa kârlı da olsa onları istihdam etmeyebilecektir.

Emek göçünün belkide en önemli maliyet kalemlerinden biri psikolojik olanıdır. Göç kişinin aşina olduğu yeri terk etmesi anlamına gelir. Yeni bir düzene ayak uydurmak, arkadaş ve aile çevresinden uzak kalmak psikolojik anlamda zor bir olaydır. Göçün psikolojik maliyeti göç edilen mesafe ile doğru orantılıdır.

Emek göçünün ‘doğrudan’, ‘dolaylı’ ve ‘psikolojik’ olmak üzere üç tür maliyeti vardır. Doğrudan maliyetler taşınma nedeniyle bireyin parasal olarak yaptığı yaptığı harcamalardır. Evi taşıması için taşıyıcılara ve nakliye şirketlerine yapılan ödemeler, yeni taşınılan yerde ev kiralama veya satın alma nedeniyle yapılan harcamalar buna örnek olarak gösterilebilir.

İş aramanın dolaylı (fırsat) maliyeti iş arama esnasında piyasada çalışamamak nedeniyle kaybedilen gelirdir. Bu maliyet işsizler için daha düşükken çalıştığı halde daha iyi iş arayanlarda daha yüksektir.