ÇOCUK GELİŞİMİNDE PROGRAM Dersi GELİŞİMSEL DESTEK PROGRAMLARI soru cevapları:

Toplam 71 Soru & Cevap
PAYLAŞ:

#1

SORU:

Erken çocukluk dönemi nedir?


CEVAP:

Erken çocukluk dönemi, bireylerin doğdukları
andan öğrenim görmeye başladığı yaşa kadar olan 0-6/8
yaş aralığını kapsayan ve fiziksel, bilişsel, sosyal ve
duygusal gelişimin yapı taşlarının oluşturulduğu zaman
dilimini ifade eder.


#2

SORU:

Van der Gaag’a göre erken çocukluk eğitiminin önemi
nedir?


CEVAP:

Van der Gaag (2005) erken çocukluk eğitimi ile
insanın gelişimi arasında çok yakın bir bağlantı olduğunu
ifade ederken erken çocukluk eğitiminin çocukların
beslenme, sağlık, zihinsel gelişim ve sosyalleşmesini
iyileştirdiğini; bunun da toplumun eğitim, sağlık, sosyal
kalkınma ve büyümesine katkıda bulunduğunu
belirtmiştir.


#3

SORU:

Ailelerin çocuk bakımı ve eğitimi konusunda destek
alabilecekleri kaynaklara ulaşımlarının güçleşmesinin
sebepleri nelerdir?


CEVAP:

Günümüzde toplumlarda sosyal, ekonomik,
demografik değişikliklerin hızla artması sonucu annebabaların
yaşamlarında ve rollerinde değişiklikler olması,
ailelerin hem evde hem de işte çalışmak zorunda
kalmaları, geleneksel geniş ailelerden çekirdek aileye
doğru bir dönüşümün olması, aile birliğinin bozulması
nedeniyle tek ebeveynli ailelerde büyüyen çocukların
artması, geleneksel destek sistemlerinin yıkılması gibi
nedenler, ailelerin yaşadıkları stresi arttırmış ve bu
değişiklikler ailelerin çocuk bakımı ve eğitimi konusunda
destek alabilecekleri kaynaklara ulaşımlarını
güçleştirmiştir.


#4

SORU:

Gelişimin temellerinin atıldığı ve hızlı bir ivme
gösterdiği 0-6/8 yaş erken çocukluk döneminde hangi
alanlarda beceri kazanılır?


CEVAP:

Temel gelişim alanları olan motor, dil, zihinsel,
sosyal, duygusal ve öz bakım alanlarında becerilerin
kazanıldığı bir dönemdir.


#5

SORU:

Yaşamın ilk yıllarında çocuğun, gelişimini
destekleyecek uyaranlardan ve aile desteğinden yoksun
kalma, ihmal edilme ya da kötü muameleye maruz kalma
gibi durumlarla karşı karşıya kalmasının çocukluk
döneminde ve yetişkinlikte hangi olumsuz sonuçlara sebep
olabilir?


CEVAP:

Çocukların gelişimlerinde telafisi olanaklı
olmayan aksaklıklar, okulda başarısızlık, sınıf tekrarı, özel
eğitim gereksinimi, öğrenimine devam etmeme vb.;
yetişkinlikte ise işsizlik, kimlik bunalımı, suç işleme
eğilimi, psikolojik rahatsızlıklar gibi olumsuz sonuçlara
neden olabilmektedir.


#6

SORU:

Gelişimsel destek ya da erken müdahale programlarını
açıklayınız.


CEVAP:

Gelişimsel destek programları ya da erken
müdahale programları, genel olarak 0-6/8 yaş erken
çocukluk dönemindeki çocukların fiziksel, bilişsel, sosyal,
duygusal ve toplumsal gelişimlerinin çok yönlü olarak
desteklenmesini, sağlıklı ve yeterli gelişimlerinin
sağlanmasını, korunmasını, öğrenme olanaklarının
arttırılmasını, öz yeterlik duygusunun geliştirilmesini ve
yaşadığı toplumla etkileşim kurmasını hedefleyen; aynı
zamanda da ebeveynlerin çocuk bakımı, gelişimi ve
eğitimi konularında yeni bilgi ve beceriler edinmesini
amaçlayan müdahalelerdir (Akoğlu ve Şipal, 2012; Erdil,
2010; Kartal, 2007b, Kartal, 2008).


#7

SORU:

Erken müdahale neleri gerektirir?


CEVAP:

Erken müdahale, elverişsiz bir durum geliştirme
riski olan, olduğu belirlenen, gelişimini etkileyen özel bir
gereksinimi olan okul çağındaki ya da daha küçük
çocukların belirlenmesini ve sıralanan bu durumlara
yönelik önleyici çalışmalar yapılmasını gerektirir.


#8

SORU:

Erken müdahale yaklaşımlarının dayandığı temel üç
varsayım nedir?


CEVAP:

Bu varsayımların ilki “eksiklik”lere
odaklanmıştır. Bireyin gelişiminde kritik dönemlerde
sağlanan deneyimlerin etkili olduğunu vurgular. Bu
varsayıma göre, özellikle düşük sosyoekonomik
düzeydeki çocuklara öğrenmeye yönelik yeteri kadar
deneyim sağlanmazsa gelişimsel eksikler oluşacaktır.
İkinci varsayım birçok erken müdahale araştırmasının
temelini oluşturan “önleme”ye odaklanmıştır. Alanyazında
bu varsayım çoğunlukla kartopu etkisiyle birlikte ele
alınır. Bu varsayıma göre, çocuğun yaşamındaki yoğun
deneyimler süreğen ve yığışımlı bir etki meydana
getirmektedir. Üçüncü varsayım ise günümüzde de
oldukça ilgi gören “çevresel değişiklik” varsayımıdır. Bu
varsayıma göre, yalnızca çocuğa yapılan eğitimler ile
anlamlı bir etki elde edilmesi olanaklı değildir. Çocuğun
yaşantısında değişiklik meydana getirebilmek için
toplumun ve ailenin yeniden yapılandırılması
gerekmektedir


#9

SORU:

Önleme ve erken müdahalenin amaçları nelerdir?


CEVAP:

 Önleme ve erken müdahale, yalnızca gelişime
yönelik gelecekte karşılaşılacak problemlerin önlenmesini
değil; aynı zamanda çocuğa kötü muamele edilmesini,
duygusal ve davranışlarla ilgili problemleri, uyuşturucu
madde kullanımını, suça yönelik davranışları engellemeyi;
bunların yanı sıra, bir çocuğun sağlıklı gelişimi için
gerekli olan tüm koşulların sağlanmasını da
amaçlamaktadır.


#10

SORU:

Araştırma sonuçlarına göre yaşamın ilk yıllarında
çocuğa ve ailesine sağlanan desteğin kısa dönemde ve
uzun dönemde sonuçları nelerdir?


CEVAP:

Araştırma sonuçları da yaşamın ilk yıllarında
çocuğa ve ailesine sağlanan desteğin, kısa dönemde
çocuğun öğrenme kapasitesinin, okul başarısının ve okula
uyum gösterme davranışlarının artmasına, uzun dönemde
ise eğitim düzeyinin yükselmesine, gelir düzeyinin
artmasına, suç işleme oranlarının azalmasına; bir başka
deyişle bireyin sosyoekonomik düzeyinin yükselmesine ve
bunun sonucu olarak da toplumsal kalkınmaya katkıda
bulunmasına olanak sağladığını göstermektedir.


#11

SORU:

Ailenin desteklendiği erken müdahale programlarına
katılan annelerde nasıl değişimler gözlenmiştir?


CEVAP:

Ailelerin desteklendiği bu tür programlara katılan
annelerin sosyal, psikolojik ve sağlıkla ilgili
gereksinimlerinin karşılandığı, öz güvenlerinin ve
yaşamları üzerindeki kontrollerinin arttığı gözlenmiştir.


#12

SORU:

Erken müdahale için geliştirilmiş programların
önleyici rol oynamasının sebebi nedir?


CEVAP:

Erken müdahale için geliştirilmiş olan programlar
kişileri yaşamları boyunca karşılaşabilecekleri gelişim
problemleri ve beklenmedik kriz dönemleri ile başa
çıkabilmelerini sağlayacak fiziksel ve zihinsel yetilerle
donattıkları için önleyici rol oynarlar.


#13

SORU:

Erken müdahale programlarının sosyal iyileşme ve
sağlık programları üzerindeki etkisi nedir?


CEVAP:

Bu programlar daha sonraki yaşlarda sosyal
iyileşme ve sağlık programlarına duyulan gereksinimin
azalmasına yardımcı olur ve eğitim sisteminin etkisini
arttırır.


#14

SORU:

Her toplumda farklı olan özellikler nelerdir?


CEVAP:

 Her toplumun sağlık, eğitim, ekonomik, sosyal ve
kültürel özellikleri birbirinden farklıdır.


#15

SORU:

Etkili bir müdahale programının yapısını oluşturmak
için nelere dikkat etmek gerekir?


CEVAP:

Etkili bir müdahale programının yapısını
oluştururken programın bireysel olarak planlanmasına, iş
birlikli bir yaklaşımla gerçekleştirilmesine, çocuğun
davranışlarının sıklığı, yoğunluğu ve süresinin
belirlenmesine, çocuğun gelişimini değerlendirmeye
yardımcı olan geçerli ve güvenilir veri toplama araçlarının
olmasına özen gösterilmelidir (Sandall, Smith, McLean ve
Alison, 2002).


#16

SORU:

Etkili bir müdahale programının içermesi gereken
özellikler nelerdir?


CEVAP:

 Etkili bir müdahale programı, olumlu ve önleyici
olma, öğretmenle birlikte aileyi de sürece dâhil etme,
olumlu davranışların kalıcılığını ve genellenmesini
destekleme gibi özellikleri de içermelidir.


#17

SORU:

Erken müdahale programları sırasıyla hangi
programlardan oluşur?


CEVAP:

Alanyazında erken müdahale programlarının
genellikle ev ziyaretleri, kurum merkezli erken çocukluk
programları, ilköğretim bünyesindeki kurum merkezli
programlar, çocuk-aile odaklı programlar, sağlık
hizmetlerine yönelik ve ev ziyaretlerine dayalı programlar
biçiminde sıralandığı görülmektedir.


#18

SORU:

Farklı amaçlara yönelik bakım ve eğitim programları
nelerdir?


CEVAP:
  • Ev ziyaretlerine dayalı programlar
  • Kurum merkezli anaokulu programları
  • İlköğretim okulları bünyesindeki kurum merkezli programlar
  • İki kuşağa (jenerasyona) yönelik programlar
  • Sağlık hizmetlerine yönelik ev ziyareti programları
  • Halk sağlığı programları

#19

SORU:

Ev ziyaretlerine dayalı programları açıklayınız


CEVAP:

Öğretmen, hemşire ya da yardımcı öğretmenler
(paraprofesyonel) tarafından ev ziyaretleri yoluyla
yürütülür. Ev ziyaretlerinde aileye doğum öncesine
yönelik bakım, tıbbi para desteği, çocuğun beslenmesine,
bakımına, sağlığına, güvenliğine ve gelişimine yönelik
bilgilendirme, gelişimsel alanları desteklemeye yönelik
bilgilendirme, aile planlaması, gelişimsel destek, sosyal
hizmetler, problem çözme, ebeveynlik becerileri, eğitim
ve iş gibi konularda destek sağlanır


#20

SORU:

Kurum merkezli anaokulu programlarını açıklayınız


CEVAP:

Bu programlar aileye akademik destek, sağlık
hizmetleri, aile eğitimi, sosyal hizmetler ve kaynak desteği
sağlayan programlardır.


#21

SORU:

İlköğretim okulları bünyesindeki kurum merkezli
programları açıklayınız


CEVAP:

Bu programlar aileye akademik destek, okul
personeline yönelik sağlık hizmetleri, sosyal hizmetler,
aile eğitimi ve evdeki eğitimsel etkinlikleri desteklemeye
yönelik bilgi sağlayan programlardır.


#22

SORU:

İki kuşağa (jenerasyona) yönelik programları
açıklayınız


CEVAP:

Çocuğun yaşama en iyi koşullarda başlaması,
ailenin de okuma, meslek edinme ve ekonomik yeterlilik
konusunda desteklenmesinin hedeflendiği erken çocukluk
ve aile eğitimi programlarıdır.


#23

SORU:

Sağlık hizmetlerine yönelik ev ziyareti programlarını
açıklayınız


CEVAP:

Ailelere ev ziyaretleri yoluyla koruyucu sağlık
hizmetleri konusunda rehberlik yapılmasına yönelik
programlardır.


#24

SORU:

Halk sağlığı programlarını açıklayınız


CEVAP:

Ailelere özellikle de annelere doğum öncesi
bakım, aşılama, beslenme ve koruyucu sağlık hizmetlerine
yönelik bilgiler sunan programlardır.


#25

SORU:

Tek odaklı programlar nelerdir?


CEVAP:

 Tek odaklı programlar; çocuk merkezli, aile
merkezli ve yetişkin merkezli programlar olmak üzere üç
başlık altında ele alınabilir.


#26

SORU:

Çocuk merkezli programların amacı nedir?


CEVAP:

Çocuk merkezli programlar, sosyoekonomik
olarak dezavantajlı koşullarda yaşayan okul öncesi
dönemdeki çocukların bilişsel ve sosyal becerilerini
geliştirme ve onları kendilerinden daha iyi durumdaki
akranlarıyla eşit koşullarda okula hazırlamaya yönelik
olarak düzenlenmiş programlardır


#27

SORU:

Aile merkezli programların amacı nedir?


CEVAP:

Aile merkezli programlar, çocuklara aileleri
aracılığıyla dolaylı olarak ulaşıp ailelerin, çocuk bakımına
yönelik ebeveynlik becerilerini geliştirme ve bu yolla
ailelerin çocuklarının gelişimlerini desteklemeleri için
geliştirilen programlardır.


#28

SORU:

Yetişkin merkezli programların amacı nedir?


CEVAP:

Yetişkin merkezli programlar, tek ebeveynli
aileler için düzenlenen ve ailelere okur-yazarlık
becerilerinin, eğitsel edinimlerin ve mesleki becerilerin
kazandırılması yoluyla programa katılan yetişkinlerin
ekonomik refahlarının artırılmasının amaçlandığı
programlardır.


#29

SORU:

Çift kuşağa (jenerasyona) yönelik programların
verdiği üç kritik hizmet nedir?


CEVAP:

Bu hizmetlerden birincisi erken çocukluk eğitimi,
ikincisi ailelerin ebeveynlik becerilerini zenginleştirme,
onların okul etkinliklerine katılımını artırma, öz saygı
düzeylerini yükseltme, çatışma çözme becerilerini
geliştirme ve ailesel bunalımlarını çözümlemelerine
yönelik olan aile eğitimi programlarıdır. Üçüncüsü ise
sınıf merkezli yetişkin eğitimi, mesleki eğitim, iş
danışmanlığı, işe yerleştirme desteği, ikinci dil olarak
bulunulan ülkenin ana diline yönelik kurslar, ailelerin
yarım kalan eğitimlerini tamamlamaları için desteklenmesi
gibi amaçları olan mesleki ve okur-yazarlık
programlarıdır


#30

SORU:

Dünyada gelişmiş ülkelerde uygulanan gelişimsel
destek programlarına örnek veriniz


CEVAP:
  • Head Start Programı
  • Anne-Baba-Çocuk Sınıfları (Parent Child Classes)
    · Perry Çok Kapsamlı Anaokulu Projesi (High/Scope Perry Preschool Project)
  • Okul Öncesi Çocuklar İçin Ev Öğretim Programı (Home Instruction for Parents of Preschool Youngsters-HIPPY)
  • Bebek Sağlığı ve Gelişimi Programı (Abecedarian ve Project CARE)
  • Aile-Çocuk Ev Destekli Program (The ParentChild Home Program)
  • Öğretmen Olarak Aileler Programı (Parents As Teachers-PAT)
  • Syracuse Aileyi Geliştirmeye Yönelik Araştırma Programı (Syracuse Family Development Research Program)
  • Memphis Hamilelik ve Bebeklik Dönemine Yönelik Ev Ziyareti Programı (Memphis Prenatal and Infancy Home Visitation Program)
  • Çocuk Sağlığı ve Gelişimi Programı (Infant Health and Development Program-IHDP)
  • Montessori Programı
  • Erken Dönem Geçiş ve Özel Eğitim Gereksinimleri Projesi (Early Years Transition and Special Educational Needs-EYTSEN)
  • Portage Projesi

#31

SORU:

Head Start Programı’nın uygulanmaya başlama amacı
nedir?


CEVAP:

1960 yılında ABD’de ekonomik açıdan yoksul
ailelerin çocuklarının bilişsel, sosyal, duygusal ve fiziksel
gelişimlerine yönelik destek vermek amacıyla
uygulanmaya başlanmıştır.


#32

SORU:

Head Start Programı’nın zorunlu sağlık programı
neleri kapsamaktadır?


CEVAP:

Programa katılan tüm çocukların sağlıklı olmaları
için ruh sağlığı, vücut sağlığı ve beslenmeyi içeren
zorunlu sağlık programları hazırlanmış, sağlık taramaları
ve aşıları yapılmıştır.


#33

SORU:

Head Start Programları hangi biçimlerde yürütülür ve
amaçları nelerdir?


CEVAP:

Head Start Programları kurum ve ev merkezli
olmak üzere iki biçimde yürütülmektedir. Kurum merkezli
Head Start programının genel amacı, çocuğun sosyal,
duygusal, zihinsel ve fiziksel yönden kapasitesini en
yüksek düzeye çıkarmaktır. Ev merkezli programda da
çocuğun kendine özgü gelişim özellikleri dikkate
alınmaktadır. Programda aile, çocuğun tüm gelişim
alanlarında eğitilmekte, gelişimi destekleyecek araç-gereç
sağlanmakta ve anne-babaya evde oyuncak yapımı
öğretilmektedir.


#34

SORU:

Anne-Baba-Çocuk Sınıfları’nın hedefi nedir?


CEVAP:

Program, anne babaların yaşamında anne-babalık
rolünün getirdiği değişiklikleri paylaşma, gereksinim
duyulan desteği sağlama, anne-babalık rollerini
güçlendirme, bilgi ve fikir alışverişi sağlama konularında
aileleri bir araya getirerek yaşam kalitelerini arttırmayı ve
çocuklarını en iyi biçimde eğitmelerini hedeflemektedir


#35

SORU:

Perry Çok Kapsamlı Anaokulu Projesi’nin amacı
nedir?


CEVAP:

Program ile yetişkinlerin çevreyi düzenleyerek,
günlük rutinler hazırlayarak ve destekleyici bir sosyal
iklim yaratarak, çocukların etkin öğrenme yaşantılarını,
amaçlı etkinliklerini, problem çözme becerilerini, sözel
ifadelerini, küçük ve büyük grup deneyimlerini teşvik
ederek çocuğun gelişimini desteklemeleri
amaçlanmaktadır.


#36

SORU:

Bebek Sağlığı ve Gelişimi Programı’nı açıklayınız


CEVAP:

Bebek Sağlığı ve Gelişimi Programı, yüksek risk
altındaki çocuklar ve ailelerine yönelik olarak doğumdan
beş yaşına kadar pediatrik bakım, erken çocukluk dönemi
eğitimi ve aile destek programları sağlamak amacıyla
geliştirilmiş ve boylamsal etkileri incelenen bir erken
müdahale projesidir.


#37

SORU:

Öğretmen Olarak Aileler Programı’nı açıklayınız


CEVAP:

Öğretmen Olarak Aileler Programı, ailelerin
çocuklarının ilk ve en etkili öğretmenleri olduğu
felsefesinden yola çıkarak geliştirilmiştir. Program ev
ziyaretleri yoluyla, çocuğun yaşama olabildiğince erken
dönemde iyi bir başlangıç yapabilmesi için doğum öncesi
dönemden yaşına kadar olan dönemde aileleri çocuk
gelişimi konusunda bilgilendirmeyi hedeflemektedir.


#38

SORU:

Çocuk Sağlığı ve Gelişimi Programı’nın hedef kitlesi
nedir?


CEVAP:

Çocuk Sağlığı ve Gelişimi Programı, prematüre
doğan ve düşük doğum ağırlıklı bebekler için geliştirilmiş
olan bir programdır.


#39

SORU:

Montessori Programı’nın ortaya çıkış felsefesi nedir?


CEVAP:

Montessori programı, çocukların ancak zengin
uyaranların olduğu, özgür bir ortamda, kendi kendilerine
keşfetme yoluyla en iyi biçimde öğrenebilecekleri ve
kişisel disiplinlerini geliştirebilecekleri felsefesinden
hareket eder.


#40

SORU:

Erken Dönem Geçiş ve Özel Eğitim Gereksinimleri
Projesi’nin amacı nedir?


CEVAP:

Erken Dönem Geçiş ve Özel Eğitim
Gereksinimleri Projesi, sosyoekonomik açıdan risk altında
bulunan çocukların özel eğitim gereksinimlerine ilişkin
okul öncesi eğitimin etkilerini ortaya koymak amacıyla
gerçekleştirilmiştir.


#41

SORU:

Bolivya Çocuk Gelişim Programı’nı açıklayınız


CEVAP:

Bolivya’da ev merkezli olarak yürütülen bu erken
çocukluk gelişimi programında şehirlerde yaşayan yoksul
çocuklara ve ailelerine yönelik bakım, beslenme ve eğitim
hizmetleri verilmektedir. Program altı aylıktan altı yaşına
kadar olan çocukları kapsamaktadır. Programda çocuğun,
daha iyi beslenme, daha iyi bakım ve daha zengin
uyaranlardan oluşan bir çevreyle, sağlıklı olması, sosyal
ve bilişsel yönden de geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu
yolla da çocuğun okula geçişini kolaylaştırma, ilkokul
düzeyinde de gelişimini devamlı kılma, okul
performansını artırma ve tüm bunlarla okul sonrası
verimliliğinin artması umut edilmektedir.


#42

SORU:

Hindistan Erken Çocukluk Eğitimi Projesi’ni ve
sonuçlarını açıklayınız


CEVAP:

Erken Çocukluk Eğitimi Projesi, 1982 yılında
UNICEF’in de desteğiyle gerçekleştirilmiştir. Proje,
başlangıçta Hindistan’ın altı bölgesinde başlamış, daha
sonra dört bölgede 65 Erken Çocukluk Eğitimi
Merkezi’nde uygulanmıştır. Bu merkezler, özellikle
ülkenin olanakları kıt ve az gelişmiş bölgelerinde
kurulmuştur. Merkezlerde çocuğun gelişimini destekleyen
oyunlar ve etkinlikler düzenlenmiştir. Programlarla,
ailelerin çocuklarının çalışmalarına katılımları teşvik
edilmiş, daha çok uyaranın bulunduğu bir ortamda
çocuklarıyla etkileşim kurarak onların gelişimlerini
desteklemeleri amaçlanmıştır. Araştırma sonuçları,
projenin çocukların ilkokula geçişini kolaylaştırdığını,
eğitime devam etme oranını arttırdığını, okulu bırakanların
oranının erken çocukluk eğitimine katılmayanlara göre
daha az olduğunu göstermektedir.


#43

SORU:

Anne-Çocuk Eğitim Programı’nın amacı nedir?


CEVAP:

Anne-Çocuk Eğitim Programı, mevcut sistemin
niteliğinden dolayı hizmetlerden yararlanamayan, içinde
bulundukları sosyal ve ekonomik koşullar nedeniyle “risk
altında” olan ve okul öncesi eğitime en fazla gereksinim
duyan çocukların bilişsel ve sosyal gelişimlerini erken
yaşlarda desteklemeyi amaçlamaktadır.


#44

SORU:

Aile-Çocuk Eğitim Programı’nı oluşturan iki bölüm ve
kapsamları nelerdir?


CEVAP:

Program Aile Eğitim Programı (AEP) ve
Gelişimsel Eğitim Programı (GEP) olmak üzere iki
bölümden oluşmaktadır. Aile Eğitim Programı (AEP), 0-2,
2-4 ve 4-6 yaş çocuklarının anneleri için hazırlanmıştır.
Program, içeriği farklılık göstermekle birlikte genel olarak
çocuk gelişimi, bebek bakımı, çocukla iletişim, çocukta
olumlu davranış geliştirme, oyun ve oyuncaklar, sağlık ve
beslenme gibi konuları kapsamaktadır (Temel, 2003).
Gelişimsel Eğitim Programı (GEP), çocuğun gelişim
özelliklerine uygun olarak hazırlanmış haftalık
programdır. Eğitimci, programda yer alan etkinlikleri ev
ziyareti ya da grup toplantılarında anneye öğretmekte,
annenin uygulamalarını izlemektedir.


#45

SORU:

Türkiye’de kurum, aile ve toplum merkezli eğitim
modellerinin yürütüldüğü üç program nedir?


CEVAP:

Türkiye’de kurum, aile ve toplum merkezli
eğitim modelleri üç program aracılığıyla yürütülmektedir.
Bunlar; Çok Amaçlı Okul öncesi Eğitim Merkezi, Gezici
Anaokulu Projesi ve Erken Çocukluk Bakım ve Eğitim
Hizmetlerini Dar Gelirli Bölgelere Yaygınlaştırmak Üzere
Alternatif Bir Yaklaşım: Yerel Kaynakların
Mobilizasyonu ve Kadınların Liderliğinde Kadın ve
Çocuk Merkezleridir.


#46

SORU:

Çok Amaçlı Okul Öncesi Eğitim Merkezi hangi
bölümlerden oluşmaktadır?


CEVAP:

Okul öncesi Eğitim Merkezi; okul öncesi eğitim
birimi (bağımsız anaokulu, gezici otobüs anaokulu),
yetişkin eğitim birimi, aile danışma birimi, araştırma
birimi ve eğitici materyal ve araç birimlerinden
oluşmaktadır.


#47

SORU:

Gezici Anaokulu Projesi’ni açıklayınız


CEVAP:

Gezici Anaokulu Projesi, daha çok sayıda
çocuğun okul öncesi eğitim alabilmesi için denenen
alternatif bir modeldir. Proje, özellikle kırsal çevrelerde
yaşayan, ekonomik düzeyi yetersiz ailelerin çocuklarına
ücretsiz okul öncesi eğitim vermek üzere özel sektör
tarafından hibe edilen küçük bir otobüsün içinin basit
düzeyde bir okul öncesi eğitim birimi biçiminde
düzenlenmesiyle yürütülmüştür.


#48

SORU:

2001 yılında geliştirilen televizyon projesi olan
“Benimle oynar mısın?” programının içeriğini
açıklayınız


CEVAP:

Okul öncesi çocukları ve onların ailelerini
hedefleyen bu programın içeriği, hem çocukların zihinsel,
fiziksel, sosyal ve duygusal gelişimini destekleyici hem de
anne-babaları bilinçlendirici bir nitelik taşımaktadır.


#49

SORU:

Türkiye’de Portage Projesi hangi amaçla
kullanılmaktadır?


CEVAP:

Portage Projesi, hâlen sosyal ve biyolojik risk
altında olan, gelişimsel olarak 0-6 yaş aralığında bulunan
çocukların ailelerine yönelik ev eğitim programlarının
hazırlanması amacıyla yoğun biçimde kullanılmaktadır.


#50

SORU:

Küçük Adımlar Gelişimsel Geriliği Olan Çocuklara
Yönelik Erken Eğitim Programı nedir?


CEVAP:

Küçük Adımlar Gelişimsel Geriliği Olan
Çocuklara Yönelik Erken Eğitim Programı, 0-6 yaş
arasındaki gelişimsel geriliği olan ya da gelişimleri
herhangi bir nedenle risk altında olan çocuklara ve
ailelerine yönelik hizmet vermeyi hedefleyen, çocukların
gelişimlerini desteklemek, gelişimi etkileyen risk
faktörlerinin etkisini en aza indirgemek, anne-babayı
çocuğunun gelişimini destekleyecek beceri ve bilgilerle
donatmak amacıyla Avustralya’da geliştirilmiş bir erken
eğitim programıdır.


#51

SORU:

Erken çocukluk  dönemi neyi ifade eder?


CEVAP:

Erken çocukluk dönemi, bireylerin doğdukları andan öğrenim görmeye başladığı yaşa kadar olan 0-6/8 yaş aralığını kapsayan ve fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal gelişimin yapı taşlarının oluşturulduğu zaman dilimini ifade eder.


#52

SORU:

Çocuğun fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal açıdan gelişimi ilk olarak nerede başlar?


CEVAP:

Çocuğun fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal açıdan gelişimi ilk olarak ailede başlar.  Aile çocuğun okul başarısında ve olumlu davranışlar geliştirmesinin yanı sıra, çocuğun sosyal ilişki kurma biçimini belirlemesinde de rehber olur.


#53

SORU:

Erken çocukluk döneminde hangi beceriler kazanılmaktadır?


CEVAP:

Gelişimin temellerinin atıldığı ve hızlı bir ivme gösterdiği 0-6/8 yaş erken çocukluk dönemi, temel gelişim alanları olan motor, dil, zihinsel, sosyal, duygusal ve öz bakım becerilerinin kazanıldığı kritik bir dönemdir.


#54

SORU:

Gelişimsel destek programlarının temel amacı nedir?


CEVAP:

Gelişimsel destek programları ya da alanyazındaki adıyla erken müdahale programları, genel olarak 0-6/8 yaş erken çocukluk dönemindeki çocukların fiziksel, bilişsel, sosyal, duygusal ve toplumsal gelişimlerinin çok yönlü olarak desteklenmesini, sağlıklı ve yeterli gelişimlerinin sağlanmasını, korunmasını, öğrenme olanaklarının arttırılmasını, öz yeterlik duygusunun geliştirilmesini ve yaşadığı toplumla etkileşim kurmasını hedefleyen; aynı zamanda da ebeveynlerin çocuk bakımı, gelişimi ve eğitimi konularında yeni bilgi ve beceriler edinmesini amaçlayan müdahalelerdir.


#55

SORU:

Erken müdahale yaklaşımları temel olarak hangi temel varsayımlara dayanmaktadır?


CEVAP:
  1. Eksiklik
  2. Önleme
  3. Çevresel değişiklik

#56

SORU:

Erken müdahale alanında “çok değişkenli risk” kavramına yönelik enleme ve erken müdahale neyi amaçlar?


CEVAP:

Önleme ve erken müdahale, yalnızca gelişime yönelik gelecekte karşılaşılacak problemlerin önlenmesini değil; aynı zamanda çocuğa kötü muamele edilmesini, duygusal ve davranışlarla ilgili problemleri, uyuşturucu madde kullanımını, suça yönelik davranışları engellemeyi; bunların yanı sıra, bir çocuğun sağlıklı gelişimi için gerekli olan tüm koşulların sağlanmasını da amaçlamaktadır.


#57

SORU:

Yaşamın ilk yıllarında çocuğa ve ailesine sağlanan desteğin kısa ve uzun dönemde getirileri nelerdir?


CEVAP:

Araştırma sonuçları da yaşamın ilk yıllarında çocuğa ve ailesine sağlanan desteğin, kısa dönmede çocuğun öğrenme kapasitesinin, okul başarısının ve okula uyum gösterme davranışlarının artmasına, uzun dönemde ise eğitim düzeyinin yükselmesine, gelir düzeyinin artmasına, suç işleme oranlarının azalmasına; bir başka deyişle bireyin sosyoekonomik düzeyinin yükselmesine ve bunun sonucu olarak da toplumsal kalkınmaya katkıda bulunmasına olanak sağladığını göstermektedir.


#58

SORU:

Erken çocukluk yıllarında çocuğun ilk ve en önemli eğitimcisinin anne-baba olduğunu temel alan erken müdahale programları hangi amaçlara hizmet etmektedir?


CEVAP:

Erken çocukluk yıllarında çocuğun ilk ve en önemli eğitimcisinin anne-baba olduğunu temel alan erken müdahale programları, anne-babaya sosyal destek sağlama, aileyi bebeğin gelişiminde ilk yıllar ve aile desteğinin önemi konusunda bilgilendirme, deneyim kazandırma, çocuk gelişimi ve disiplini konularında aileye stratejiler öğretme ve rehberlik yapma, anne-babaların problem çözme becerilerini geliştirmenin yanı sıra, ailelere eğitim ve iş olanakları sağlama gibi birçok amaca hizmet etmektedir.


#59

SORU:

Erken çocukluk yıllarında anne-babayı da eğitime katan erken müdahale programları, ebeveynlik açısından neler kazandırmaktadır?


CEVAP:

Bu programlar; anne-babaların öz güvenlerini geliştirmek, kendi potansiyellerini belirleyerek geliştirmelerini sağlamak, olumsuz davranışlarını değiştirmek, ailelerin birbirleriyle bilgi ve deneyimlerini paylaşmalarını sağlamak, anne-babaları ve diğer aile üyelerini çocuğun bakımı, gelişimi ve eğitimiyle ilgili konularda desteklemek ve bu yolla ebeveyn-çocuk iletişimini arttırmayı hedeflemektedir. Ayrıca bu programlar, anne-babalara anne-babalık rolleri açısından eğitim vermek, aile yaşamını düzenlemek ya da güçlendirmek, aileleri gerekli bilgi ve becerilerle donatmayı amaçlamaktadır.


#60

SORU:

Etkin bir erken müdahale programı oluştururken nelere dikkat edilmelidir?


CEVAP:

Etkili bir müdahale programının yapısını oluştururken programın bireysel olarak planlanmasına, iş birlikli bir yaklaşımla gerçekleştirilmesine, çocuğun davranışlarının sıklığı, yoğunluğu ve süresinin belirlenmesine, çocuğun gelişimini değerlendirmeye yardımcı olan geçerli ve güvenilir veri toplama araçlarının olmasına özen gösterilmelidir. 


#61

SORU:

Etkili bir müdahale programı hangi özelikleri barındırmalıdır?


CEVAP:

Etkili bir müdahale programı, olumlu ve önleyici olma, öğretmenle birlikte aileyi de sürece dâhil etme, olumlu davranışların kalıcılığını ve genellenmesini destekleme gibi özellikleri içermelidir.


#62

SORU:

Farklı amaçlara yönelik bakım ve eğitim programları nelerdir?


CEVAP:

Ev ziyaretlerine dayalı programlar

  • Kurum merkezli anaokulu programları

    İlköğretim okulları bünyesindeki kurum merkezli programlar

    İki kuşağa (jenerasyona) yönelik programlar

    Sağlık hizmetlerine yönelik ev ziyareti programları

    Halk sağlığı programları


#63

SORU:

Erken müdahale programlarından ev ziyaretlerine dayalı programlarda nasıl bir destek sağlanmaktadır?


CEVAP:

Öğretmen, hemşire ya da yardımcı öğretmenler (paraprofesyonel) tarafından ev ziyaretleri yoluyla yürütülür. Ev ziyaretlerinde aileye doğum öncesine yönelik bakım, tıbbi para desteği, çocuğun beslenmesine, bakımına, sağlığına, güvenliğine ve gelişimine yönelik bilgilendirme, gelişimsel alanları desteklemeye yönelik bilgilendirme, aile planlaması, gelişimsel destek, sosyal hizmetler, problem çözme, ebeveynlik becerileri, eğitim ve iş gibi konularda destek sağlanır.


#64

SORU:

Tek odaklı erken müdahale programları nelerdir?


CEVAP:
  1. Yetişkin merkezli programlar
  2. Aile merkezli programlar
  3. Çocuk merkezli programlar

#65

SORU:

İki kuşağa yönelik erken müdahale programları nelerdir?


CEVAP:
  1. Erken çocukluk eğitimi
  2. Aile eğitimi
  3. Mesleki ve okur-yazarlık eğitimi

#66

SORU:

Dünyada gelişmiş ülkelerde uygulanan gelişimsel destek programlarının belli başlı örnekleri nelerdir?


CEVAP:
  • Head start programı
  • Anne-baba-çocuk sınıfları
  • Perry çok kapsamlı anaokulu projesi
  • Okul öncesi çocuklar için ev öğretim programı
  • Bebek sağlığı ve gelişimi programı
  • Aile-çocuk ev destekli program
  • Öğretmen olarak aileler programı
  • Syracuse aileyi geliştirmeye yönelik araştırma programı
  • Memphis hamilelik ve bebeklik dönemine yönelik ev ziyareti programı
  • Çocuk sağlığı ve gelişimi programı
  • Montessori programı
  • Erken dönem geçiş ve özel eğitim gereksinimleri projesi
  • Portage projesi

#67

SORU:

Dünyada gelişmekte olan ülkelerde uygulanan gelişimsel destek programlarından Bolivya çocuk gelişim programı hakkında bilgi veriniz.


CEVAP:

Bolivya’da ev merkezli olarak yürütülen bu erken çocukluk gelişimi programında şehirlerde yaşayan yoksul çocuklara ve ailelerine yönelik bakım, beslenme ve eğitim hizmetleri verilmektedir. Program altı aylıktan altı yaşına kadar olan çocukları kapsamaktadır. Programda çocuğun, daha iyi beslenme, daha iyi bakım ve daha zengin uyaranlardan oluşan bir çevreyle, sağlıklı olması, sosyal ve bilişsel yönden de geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu yolla da çocuğun okula geçişini kolaylaştırma, ilkokul düzeyinde de gelişimini devamlı kılma, okul performansını artırma ve tüm bunlarla okul sonrası verimliliğinin artması umut edilmektedir.


#68

SORU:

Ülkemizde erken çocukluk döneminde yaygın olarak sunulan hizmetler hangileridir?


CEVAP:

Ülkemizde erken çocukluk döneminde sunulan hizmetler yaygın olarak 5-6 yaş grubunu hedefleyen kurum merkezli hizmetlerdir. Bu hizmetler daha çok şehir merkezlerinde ve gelişmiş bölgelerde yoğunlaşmış olmakla birlikte, özellikle 0-3 yaş döneminde verilen hizmetler hedeflenen kitleye daha az ulaşmaktadır.


#69

SORU:

Türkiye’de uygulanan gelişimsel destek programı örnekleri nelerdir?


CEVAP:
  • Anne-çocuk eğitim programı
  • Aile-çocuk eğitim programı
  • MEB Kız teknik öğretim genel müdürlüğü anne-baba-çocuk eğitimi projesi
  • Ana-baba okulu
  • Baba destek programı (BADEP)
  • Yaz Anaokulu pilot uygulaması
  • Çok amaçlı okul öncesi eğitim merkezi
  • Gezici anaokulu projesi
  • Yerel Kaynakların Mobilizasyonu ve Kadınların Liderliğinde Kadın ve Çocuk Merkezleri
  • AÇEV-TRT Televizyon Yoluyla Eğitim Projesi

  • Kitle İletişim Araçlarıyla Eğitim

  • Portage Projesi
  • Küçük Adımlar Gelişimsel Geriliği Olan Çocuklara Yönelik Erken Eğitim Programı

    Otistik Çocuklar İçin Davranışsal Eğitim Programı (OÇİDEP)


#70

SORU:

Ülkemizde sistemli ve programlı ilk Ana-Baba Okulu modeli, nerede gerçekleştirilmiştir?


CEVAP:

Ülkemizde sistemli ve programlı ilk Ana-Baba Okulu modeli, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü tarafından 1989 yılında gerçekleştirilmiştir.


#71

SORU:

Otistik Çocuklar İçin Davranışsal Eğitim Programı (OÇİDEP) Türkiye'de ilk olarak nerede başlamıştır?


CEVAP:

Otistik Çocuklar İçin Davranışsal Eğitim Programı (OÇİDEP), Lovaas Programı’na dayalı olarak ve ABD’de erken ve yoğun davranışsal eğitim uygulamaları yürüten bir merkez olan Wisconsin Erken Otizm Projesi’nde (Wisconsin Early Autism Project-WEAP) gerçekleştirilen gözlemler sonucunda Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsündeki bir grup öğretim elemanı tarafından geliştirilen bir erken ve yoğun davranışsal eğitim programıdır. OÇİDEP’in geliştirilme süreci 2000’li yılların ortalarında otizm tanılı çocukların bir bölümünün aldıkları eğitimden yeterince yararlanamıyor olmaları nedeniyle otizme özgü bir program arayışı sonucunda başlamıştır. Programın ilk uygulamaları Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsü Gelişimsel Yetersizlik Uygulama Biriminde başlamıştır.