Canlıların yaşamlarını sağlıklı bir biçimde
sürdürebilmeleri, gelişimin ilk başladığı andan itibaren
çeşitli etmenlerden etkilenir. Canlının gelişimini etkileyen
bu etmenler biyolojik ve kalıtsal etmenler olabileceği gibi
çevresel etmenler de olabilir

Biyolojik yaklaşım kalıtımın önemine vurgu
yapar. Bu yaklaşıma göre çocuğun gelişimi onun ailesinden
getirdiği özelliklere göre gerçekleşir

Bilişsel yaklaşım ise her bireyin gelişim
dönemlerinde yerine getirmesi beklenen görevler
olduğunu, bu görevlerin deneyimlenmesiyle çocuğun
gelişimi sürdürdüğünü belirtir.

Davranışçı yaklaşımlar ise çocuk gelişimini
öğrenme kavramıyla açıklar. Davranışçı yaklaşımlar
davranışların çevredeki uyaranlar ve bu uyaranlara verilen
tepkilerle meydana geldiğini davranışın sonuçlarının
davranışı kontrol ettiğini savunur.

Bireysel farklılıklar bireyi diğerlerinden ayıran
özelliklerdir

Bozukluk vücudun bir organının ya da belirgin bir
bölümünün işlevinin azalması ya da kaybını ifade eder.

Zedelenmenin Türkçe sözlükte karşılığı “zarar
görmektir.

Yetersizlik, bir şeyi yapmada yeterli olmamayı,
belirli bir biçimde davranmada sınırlı kapasiteyi
tanımlamaktadır. Daha yalın bir deyişle yetersizlik, bireyin
işlevlerini yerine getirememesi durumudur. Yetersizliği
zedelenme kavramıyla açıklarsak; zedelenme sonucu, bir
insan için normal kabul edilen bir etkinliğin ya da yapımın
önlenmesi, sınırlanması durumuna yetersizlik denir.

Bireyin yetersizlik yüzünden yaş, cinsiyet, sosyal
ve kültürel etmenlere bağlı olarak oynaması gereken rolleri
gereği gibi oynayamama durumda kalmasına engel denir.

Zedelenme ve yetersizlik durumunun engele
dönüşmesinin önlenmesinde özel gereksinimi olan bireye
yaşam için gerekli bilgi ve becerileri kazandırmak ve
yaşanılan çevreyi özel gereksinimi olan bireylerin
yararlanabilecekleri duruma getirmek en önemli iki
etmendir.

Özel gereksinimli çocuklar ayrıcalıklı çocuklar ya
da farklı çocuklar olarak da adlandırılmaktadır. Özel
gereksinimli çocuklar özel eğitim hizmetleri
yönetmeliğinde özel eğitime gereksinimi olan bireyler
olarak tanımlanmaktadır. Buna göre özel eğitime
gereksinimi olan birey “çeşitli nedenlerle bireysel
özellikleri ve eğitim yeterlikleri açısından akranlarından
beklenilen düzeyden anlamlı farklılıklar gösteren birey”
olarak tanımlanmaktadır

Özel gereksinimli çocuklar yaygın olarak
farklılıklarına göre sınıflandırılır.

Risk taşıma, hâlen bir yetersizliği belirlenemeyen
ancak ileride yetersizlik gösterme şansı ya da olasılığı
normalden daha fazla olan çocukları ifade etmektedir. Risk
taşıma kavramı, erken müdahâle programları, erken eğitim,
erken çocukluk özel eğitimi gibi okul öncesi özel eğitim
uygulamalarında çoğunlukla kullanılan bir kavramdır.

Özel gereksinimli çocuklar için gelişimsel destek
programları, erken çocukluk özel eğitim programlarıdır.
Erken çocukluk özel eğitimi, sıfır-altı yaş grubunda olup
risk altındaki çocuklarla gelişim geriliği olan ya da
tanılanmış özel gereksinimi olan çocuklara ve ailelerine
sağlanan uzman destekli eğitim hizmetleridir.

• Özel eğitim gerektiren tüm bireyler ilgi istek yeterlilik ve yetenekleri doğrultusunda ve ölçüsünde özel eğitim hizmetlerinden yararlandırılır.
• Özel eğitime erken başlamak temeldir.
• Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireyleri sosyal ve fiziksel çevrelerinden olanaklı olduğu kadar ayırmadan planlanır ve yürütülür.
• Özel eğitim gerektiren bireylerin, eğitsel performansları dikkate alınarak, amaç, içerik ve öğretim süreçlerinde uyarlamalar yapılarak diğer bireylerle birlikte eğitilmelerine öncelik verilir.
• Özel eğitim gerektiren bireylerin, her tür ve kademedeki eğitimlerinin kesintisiz sürdürülebilmesi için her türlü rehabilitasyonlarını sağlayacak kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılır.
• Özel eğitim gerektiren bireyler için, bireyselleştirilmiş eğitim planı geliştirilmesi ve eğitim programlarının bireyselleştirilerek uygulanması temeldir.
• Ailelerin, özel eğitim sürecinin her boyutunda etkin katılmalarını sağlamaları esastır.
• Özel eğitim politikalarının geliştirilmesinde, özel eğitim gerektiren bireylerin örgütlerinin görüşlerine önem verilir.
• Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireylerin toplumda etkileşim ve karşılıklı uyum sağlama sürecini kapsayacak biçimde planlanır

Buna göre bu çocukların okul öncesi eğitimleri,
öncelikli olarak kaynaştırma eğitimi temel alınarak
yürütülmektedir.

Özel eğitim hizmetleri yönetmeliğine göre “genel
eğitim programlarından yararlanamayan, okul öncesi ve
zorunlu ilköğretim çağındaki, ağır düzeyde zihinsel
öğrenme yetersizliği olan çocuklar için, gündüzlü özel
eğitim kurumları açılır. Bu okullarda öğrencilerin, öz bakım
ve temel yaşam becerileri ile işlevsel akademik becerilerini
geliştirmek ve topluma uyumlarını sağlamak amacıyla
gelişimsel eğitim programları uygulanır”.

Gelişimi destekleme programları, çocukların
yetersizlik türlerine, yaşlarına ve sunulan eğitim
ortamlarının özelliğine göre değişiklik göstermektedir.

• Çocukların beden zihin ve duygu gelişimini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak,
• Onları, ilkokula hazırlamak,
• Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen çocuklar için ortak bir yetiştirme ortamı yaratmak,
•  Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamaktır.
  
  

BEP, özel gereksinimli öğrencinin zihinsel,
duygusal, sosyal, dil ve iletişim alanlarında yapabildiklerini
dikkate alarak, kazandırılacak davranışların neler olduğu,
bu davranışların nerede, nasıl, kimler tarafından hangi
yöntemlerle ve ne kadar sürede kazandırılacağını belirten,
gerekli destek eğitim hizmetlerini içeren, içinde ailenin de
yer aldığı bir ekip tarafından hazırlanan yazılı bir
programdır.

Gelişim geriliği ya da engeli tanısı alan bebekler
ve küçük çocuklara ilk yıllarda müdahale edilmediği
takdirde, gelişimleri yavaşlamakta akranları ile aralarındaki
gelişimsel farkları artmaktadır. Bu doğrultuda da
çocukların ileri yaşlarda daha yoğun özel hizmetlerine
gereksinimleri ortaya çıkmaktadır. Ancak, sunulan gelişimi
destekleyici programlar çocukların gelişimini
hızlandırmakta, akranları ile aralarındaki girişimsel farkları
azaltmakta, ileriki yıllarda akranları ile aynı okullarda
eğitim almalarını kolaylaştırmaktadır.

Erken müdahale terimi doğumdan iki yaşa kadar
olan bebek ve küçük çocuklara sağlanan hizmetleri ifade
etmektedir.

Erken çocukluk özel eğitimi ise 3-5 yaş arasındaki
okul öncesi çocuklara sağlanan eğitimsel ve ilgili hizmetleri
ifade etmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri özel eğitim yasası
olan IDEA’ da erken müdahale; “uygun tanı araçlarıyla ve
süreçleriyle ölçülerek bilişsel gelişim, fiziksel gelişim,
iletişim gelişimi, sosyal ya da duygusal gelişim, uyumsal
gelişim alanlarından bir ya da daha fazlasında gelişim
gecikmesi nedeniyle erken müdahale hizmetlerine
gereksinimi olan; gelişimsel gecikmesi yüksek bir
olasılığının olması durumunun tıbbi ve fiziksel olarak
tanılanan üç yaşın altındaki çocuklara sunulan hizmetler”
olarak tanımlanmaktadır.

• Bebeğin ya da küçük çocuğun fiziksel gelişimi, bilişsel gelişimi, iletişim gelişimi, sosyal ve duygusal gelişimi ve uyumsal gelişimine ilişkin var olan durumun rapor edilmesi,
• Ailenin yetersizliği olan bebeğinin ya da çocuğunun gelişimini desteklenmesiyle ilgili konular, öncelikler, ailenin kaynaklarının rapor edilmesi,
• Aile, bebek/küçük çocuğun erişmesi beklenen ölçülebilir sonuçların rapor edilmesi,
• Aile ve çocuğa sunulacak erken müdahale hizmetlerinin sunum yöntemlerinin, yoğunluğunun ve sıklığının belirlenmesi,
• Doğal ortamlarda sağlanabilecek ve sağlanamayacak hizmetlerin belirlenmesi,
• Hizmetlerin öngörülen başlangıç tarihi, süresi ve uzunluğu ile sıklığının belirlenmesi,
• Aile, bebek/çocuğun gereksinimleri doğrultusunda hazırlanan plandaki hizmetlerin koordinasyonunu sağlayacak BAHP koordinatörünün belirlenmesi,
• Bebek/çocuğun okul öncesi eğitim ya da diğer uygun hizmetlere geçişinin sağlanması için adımların atılması

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı
(BEP), rehberlik araştırma merkezlerinde “Eğitsel
Değerlendirme ve İzleme Ekibi” tarafından
gerçekleştirilen “Ayrıntılı değerlendirme sonucunda,
“Özel eğitim hizmetlerinden yararlanması uygun
görülen özel gereksinimli öğrenciler için “ekip”
tarafından hazırlanan programdır. BEP, özel
gereksinimli olarak tanılanan ve bir özel eğitim
kurumuna ya da kaynaştırma kararıyla genel eğitim
kurumuna yerleştirilmesine karar verilen öğrenciler
için uygundur.

BEP ekibinde çocuğun ve ailenin gereksinimlerini
karşılayabilecek uzmanlar, rehber öğretmen-psikolojik
danışman, sınıf ve branş öğretmenleri, varsa gezerek özel
eğitim görevi verilen öğretmen, çocuğun birincil olarak
sorumlu bir aile üyesi (olmaması durumunda yasal
temsilcisi), eğer durumu uygunsa çocuğun kendisi, bunların
yanı sıra gerek duyulduğunda BEP geliştirme birimi okul
müdürü ya da görevlendireceği müdür yardımcısının
başkanlığında toplanır.

• Öğrenciye İlişkin Kimlik Bilgileri
• BEP Birimine Ulaşan Bilgiler
• BEP Geliştirme Üyeleri
• Öğrenci Tanıma Kartı
• İlk BEP Toplantısı (Tutanak)
• Eğitsel Performans
• BEP Toplantısı (Tutanak)
• Eğitsel Performans
• Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Formu

Destek özel eğitim hizmetleri öğrencinin BEP’ine
ya da kendi programına göre uygun olan zamanlarda özel
eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde yürütülen
hizmetlerdir. Destek özel eğitim hizmetleri Millî Eğitim
Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliğinin 3.
maddesinin f ve g fıkralarında tanımlanmaktadır. Buna göre
f) Destek eğitim hizmeti: Sağlık kurulu raporuyla engelli
olduğu tespit edilen ve özel eğitim değerlendirme kurulu
kararı ile destek eğitim programlarından yararlanması
uygun görülen bireylere verilen eğitimi, g) Destek eğitim
programı: Özel eğitim okulunun özel eğitim ve
rehabilitasyon biriminde ve özel eğitim ve rehabilitasyon
merkezinde destek eğitimine ihtiyacı olan bireylerin engel
grupları, dereceleri ve engel niteliği ile bireysel gelişim
yeterlilikleri dikkate alınarak hazırlanmış ve Bakanlıkça
onaylanmış eğitim programını ifade etmektedir

Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları
Genel Müdürlüğü tarafından yedi yetersizlik alanında
destek eğitim programları hazırlanmıştır. Bunlar; bedensel
engelli bireyler destek eğitim programı, dil ve konuşma
güçlüğü destek eğitim programı, görme engelli bireyler
destek eğitim programı, işitme engelli bireyler destek
eğitim programı, özel öğrenme güçlüğü destek eğitim
programı, yaygın gelişimsel bozukluklar destek eğitim
programı, zihinsel engelli bireyler destek eğitim programı
olarak sıralanmaktadır.

Destek Eğitim Programı, bireylerin programın
genel amaçlarına ulaşmalarını sağlayacak çeşitli modüller
ve bu modüllere yönelik kazanımlardan oluşmaktadır. Her
bir modülde bireylerde ulaşılması beklenen kazanımlar,
modülün içeriği, modülle ilgili açıklamalar ve ölçme
değerlendirme bölümleri yer almaktadır. Modüller
bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama ve
uygulamaya olanak sağlayacak biçimde, kendi içerisinde
bütünlüğü olan ve birbirini işlevsel olarak tamamlayacak
yapıda hazırlanmıştır. Modüllerde yer alan kazanımlar
bireye kazandırılacak bilgi, beceri ve tutumlardan
oluşmaktadır.

Portage programı bir proje olarak 1969 yılında
ABD’de Winconsin, Portage’da yapılandırıldı. Portage
projesi gelişimsel gerilikler gösteren ya da risk altında
bulunan çocuklara ve ailelerine yardım amacıyla
geliştirilmiş, anne-babaları öğretici olarak gören ev temelli
çevresel yaklaşımı temel alan bir aile eğitim programıdır.
Programın en temel özelliği uygulamaların aile tarafından
en az kısıtlayıcı ortamlarda, evde ve toplumsal temelli
olarak gerçekleştirilmesi ve doğal ortamın etkin bir biçimde
kullanılmasıdır. Program, okul öncesi döneme yöneliktir ve
kapsama alanı 0-6 yaştır. Portage projesi/programı
günümüzde dünyanın birçok ülkesinde uyarlanarak
uygulanmaktadır.

Programın temel amaçları, a) anne-babalık
becerilerinin geliştirilmesi, b) anne-babaların kendi
çocukları ile evlerinde çalışmasına olanak tanınması, c) a
nne-babaların kendi çocuklarının gelişimine katkıda
bulunmaları d) çocukların doğal ortamda öğrenmelerinin
sağlanması, e) küçük çocukların oyun, iletişim ve sosyal
ilişki alanlarında gelişiminin desteklenmesi, f) çocukların
aile içerisinde, evde ve toplumsal ortamda günlük yaşama
katılmaları için hem ailenin hem de çocukların
cesaretlendirilmesidir.

Bu bileşenler şunlardır; gelişimsel beceriler
kontrol listesi, öğretim kartları, etkinlik kartları, okuma
kitapları, ev ziyaretlerini gerçekleştiren Portage uzmanı.

Bu uzmanların görevi; bütün aile için öğrenme
etkinliklerini zevkli ve eğlenceli bir duruma getirmek,
çocuğun ilgileri doğrultusunda hem aileyi hem de çocuğu
cesaretlendirmek ve sorun görülen gelişim alanlarında
ailenin çocuk ile çalışması ve çocuğun gelişiminin
desteklenmesi için aileyi cesaretlendirmek ve bilgi
sunmaktır.

Portage uzmanları, öğretmenler, psikologlar,
sosyal çalışmacılar ve gönüllü ailelerden meydana
gelebilmektedir.

Küçük adımlar programı, Avusturalya’da
gelişimsel geriliği olan çocukların erken çocukluk dönemi
eğitimlerine yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiş
(Pieterse, ve Treolar, 1989) ve Anadolu Üniversitesi
öğretim elemanları tarafından Türkçeye uyarlanmış olan bir
erken eğitim programıdır.

Program iki evrede uygulanmaktadır. İlk evrede
ailelere küçük adımlar kursu konusunda bilgi verici grup
toplantıları düzenlenmektedir. Bu evrede kitap setleri
tanıtılmakta, çeşitli uygulama örnekleri gösterilmektedir.
İkinci evrede ise ev ziyaretleri yapılmaktadır. Ev
ziyaretlerinde ailelerin grup eğitiminde edindikleri
bilgilerin uygulamaya dönüştürülmesi sağlanmakta, aile ve
çocuğa kendi doğal ortamlarında eğitim vererek aile ve
çocuğun uzman gözetiminde birebir uygulama yapması
sağlanmaktadır.

Otistik Çocuklar İçin Davranışsal Eğitim
Programı (OÇİDEP) bir erken ve yoğun davranışsal eğitim
(EYDE) programıdır.

EYDE, alanda profesyonel olmayan üniversite
öğrencisi ya da lise mezunu biri tarafından uygulanabilir.
EYDE uygulayıcıları ev eğitmenleri olarak adlandırılır ve
davranış analistliği formasyonuna sahip bir danışmanı olur.
Ev eğitmenleri kısa süreyle hizmet öncesi ya da hizmet içi
eğitimle eğitilirler. EYDE’yi ev eğitmenleri uygular,
danışmanlar ise uygulayıcıları haftalık olarak izler ve
onlara danışmanlık yapar.

• Taklit becerileri
• Eşleme ve sınıflama
• Oyun
• Alıcı Dil
• Adına tepki verme
• İfade edici dil
• Ortak dikkat
• Tuvalet becerileri
• Soyunma-giyinme becerileri
• Beslenme becerileri
• Blok dizaynı
• Adı söylenen nesneyi ve eylemi belirleme
• İşitilen sesin kaynağını belirleme
• El becerileri
• Kavramlar

 OÇİDEP iki kitap ve programda kullanılacak kayıt
formları olmak üzere üç ciltten oluşur ve buna OÇİDEP seti
adı verilir. OÇİDEP setinin birinci cildinde, OÇİDEP’in
özelliklerinin anlatıldığı bir giriş bölümünün ardından
otizmli çocuklara taklit, eşleme-sınıflama, alıcı dil ve oyun
becerilerinin öğretimine ilişkin dört bölüm yer alır. İkinci
ciltte, otizmli çocuklara taklit, eşleme, ortak dikkat, tuvalet
ve el becerilerini kazandırmaya yönelik dört bölüm ile oyun
arkadaşlığına ilişkin bir bölüm yer almaktadır. Setin üçüncü
cildi OÇİDEP uygulamalarında kullanılan formlardan
oluşmaktadır.

Bu kavramlar bozukluk, yetersizlik ve engel olarak sıralanır.

"Down Sendromu tedavi edilmesi gereken bir hastalık değil, genetik bir farklılıktır." şeklinde tamamlanır. 

Bireyin yetersizlik yüzünden yaş, cinsiyet, sosyal ve kültürel etmenlere bağlı olarak oynaması gereken rolleri gereği gibi oynayamama durumda kalmasına engel denir.

Özel eğitime gereksinimi olan birey “çeşitli nedenlerle bireysel özellikleri ve eğitim yeterlikleri açısından akranlarından beklenilen düzeyden anlamlı farklılıklar gösteren birey” olarak tanımlanmaktadır.

Özel gereksinimli çocuklar; zihin yetersizliği, öğrenme güçlüğü, duygusal ve davranışsal bozukluklar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, otizm spektrum bozukluğu, dil, konuşma ve iletişim bozuklukları, işitme yetersizlik görmeyen ve görme kaybı, ileri derecede ve çoklu yetersizlikler, fiziksel yetersizliği, travmatik beyin yaralanması, üstün zekâlı ve üstün yetenekli çocuklar olarak geniş bir grubu oluşturmaktadır.

Özel eğitim, özel eğitim gerektiren bireylerin eğitim ihtiyaçlarını karşılamak için özel olarak yetiştirilmiş personel, geliştirilmiş eğitim programları ve yöntemleri ile onların özür ve özelliklerine uygun ortamlarda sürdürülen eğitim” olarak tanımlanmaktadır.

Okul öncesi eğitiminin amaç ve görevleri, millî eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak;

• Çocukların beden, zihin ve duygu gelişimini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak,
• Onları ilkokula hazırlamak,
• Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen çocuklar için ortak bir yetiştirme  ortamı yaratmak,
• Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamaktır.

“Özel eğitim gerektiren bireyler için bireyselleştirilmiş eğitim planı geliştirilmesi ve eğitim programlarının
bireyselleştirilerek uygulanması temeldir.” ilkesi benimsenmektedir.

BEP, özel gereksinimli öğrencinin zihinsel, duygusal, sosyal, dil ve iletişim alanlarında yapabildiklerini dikkate alarak, kazandırılacak davranışların neler olduğu, bu davranışların nerede, nasıl, kimler tarafından hangi yöntemlerle ve ne kadar sürede kazandırılacağını belirten, gerekli destek eğitim hizmetlerini içeren, içinde ailenin de yer aldığı bir ekip tarafından hazırlanan yazılı bir programdır. 

“Erken çocukluk dönemi eğitimi, 0- 36 ay arasındaki bireyleri kapsayan eğitimdir. Özel eğitim merkezleri (okul) bünyesinde bu aylar arasındaki özel eğitime gereksinimi olan çocuklara eğitim hizmeti sunmak üzere özel eğitim hizmetleri kurulunun önerisi doğrultusunda millî eğitim müdürlükleri tarafından özel eğitim erken çocukluk eğitim birimleri açılır.”

Sekiz aşamalı bu sürecin ilk aşamasında; "Bebeğin ya da küçük çocuğun fiziksel gelişimi, bilişsel gelişimi, iletişim gelişimi, sosyal ve duygusal gelişimi ve uyumsal gelişimine ilişkin varolan durumun rapor edilmesi" gelmektedir. 

1. Kayda Değer (Belirgin) Gelişim Gecikmesi Olan Çocuklar
2. Risk durumları etiyolojik olarak bilinen ya da önemli gelişim problemlerinin sonuçları tahmin
   edilen durumlarda
3. Risk faktörlerinin bağlantıları sebebiyle meydana gelen mevcut gelişim yetersizliğini yüksek
   riskli olan bireylerde

Bireyselleştirilmiş eğitim programında; a) öğrencinin var olan performans düzeyi, b) uzun dönemli (yıllık) amaçlar, c) kısa dönemli amaçlar, d) öğretim yöntemleri ve materyalleri, e) BEP’in başlama ve bitiş tarihleri, zamanlama, f) değerlendirme yöntem ve ölçütleri, g) ek hizmetlere ilişkin bilgiler; hizmetlerin nerede, ne zaman, kim tarafından, ne kadar süreyle verileceğine ilişkin bilgilere yer verilir.

1. Öğrenciye İlişkin Kimlik Bilgileri
2. BEP Birimine Ulaşan Bilgiler
3. BEP Geliştirme Üyeleri
4. Öğrenci Tanıma Kartı
5. İlk BEP Toplantısı (Tutanak)
6. Eğitsel Performans
7. BEP Toplantısı (Tutanak)
8. Eğitsel Performans
9. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Formu

Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliğinin 3. maddesinin f ve g fıkralarında tanımlanmaktadır. 
f) Destek eğitim hizmeti: Sağlık kurulu raporuyla engelli olduğu tespit edilen ve özel eğitim değerlendirme kurulu kararı ile destek eğitim programlarından yararlanması uygun görülen bireylere verilen eğitimi, g) Destek eğitim programı: Özel eğitim okulunun özel eğitim ve rehabilitasyon biriminde ve özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde destek eğitimine ihtiyacı olan bireylerin engel grupları, dereceleri ve engel niteliği ile bireysel gelişim yeterlilikleri dikkate alınarak hazırlanmış ve Bakanlıkça onaylanmış eğitim programını ifade etmektedir.”

Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü tarafından yedi yetersizlik alanında destek eğitim programları hazırlanmıştır. Bunlar; bedensel engelli bireyler destek eğitim programı, dil ve konuşma güçlüğü destek eğitim programı, görme engelli bireyler destek eğitim programı, işitme engelli bireyler destek eğitim programı, özel öğrenme güçlüğü destek eğitim programı, yaygın gelişimsel bozukluklar destek eğitim programı, zihinsel engelli bireyler destek eğitim programı olarak sıralanmaktadır.

1983 yılında çıkarılan 2916 sayılı Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu’nun özel eğitimin ilkeleri başlığında “özel eğitime erken başlamak esastır” ilkesi ilk kez konunun yasal dayanaklarının oluşmasına zemin hazırlamıştır.

Portage Erken Eğitim Programı, küçük adımlar erken eğitim programı, otistik çocuklar için davranışsal eğitim programı, özel gereksinimi olan çocuklara ve ailelerine erken çocukluk yıllarında destek olmayı hedefleyen programlardır.

Portage projesi gelişimsel gerilikler gösteren ya da risk altında bulunan çocuklara ve ailelerine yardım amacıyla geliştirilmiş, anne-babaları öğretici olarak gören ev temelli çevresel yaklaşımı temel alan bir aile eğitim programıdır. Programın en temel özelliği uygulamaların aile tarafından en az kısıtlayıcı ortamlarda, evde ve toplumsal temelli olarak gerçekleştirilmesi ve doğal ortamın etkin bir biçimde kullanılmasıdır.

1. Küçük Adımlara Giriş 
2. Çocuğunuzun Programı
3. İletişim Becerileri
4. Büyük Kas Becerileri
5. Küçük Kas Becerileri
6. Alıcı Dil Becerileri 
7. Kişisel ve Toplumsal Beceriler 
8. Gelişim Becerileri Envanteri 

OÇİDEP, bir erken ve yoğun davranışsal eğitim (EYDE) programıdır. EYDE programları, Amerika Birleşik Devletlerinde Ivar Lovaas tarafından, uygulamalı davranış analizine dayalı olarak geliştirilmiştir.