Coğrafi Bilgi Sistemlerini kısa adıyla CBS’yi, yeryüzüne ait bilgileri belirli bir amaca yönelik olarak toplama, bilgisayar ortamında depolama, güncelleştirme, kontrol etme, analiz etme ve görüntüleme gibi işlemlere olanak sağlayan bir bilgisayar sistemi olarak tanımlamak mümkündür. Coğrafi Bilgi Sistemleri Dünya üzerindeki çevresel, ekonomik, demografik, toplumsal vb. sorunların çözümü için mekâna dayalı karar verme süreçlerinde kullanıcılara yardımcı olmak üzere oluşturulmuş, coğrafi veri, analiz ve yöntemler bütünüdür. Literatürde Geographical Information Systems (GIS) olarak da karşımıza çıkmaktadır.

CBS, harita destekli uygulamalardan mümkün olan en iyi şekilde yararlanmayı ve analiz etmeyi sağlamaktadır. Harita üzerindeki bilgiler grafiksel olarak ifade edilebildiğinden konuma dayalı grafik ve grafik olmayan nitelikleri açıklayan bilgilerin bir bütün içinde aynı sistemde toplanıp analiz edilmesi gereği CBS’nin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Coğrafi veriler, belirli bir mekân ile ilişkilendirilen verilerdir. Coğrafi olmayan öznitelik bilgiler ise harita üzerindeki nesnelerin özelliklerini ve detaylarını içeren bilgilerdir. Coğrafi veriler noktalar prensibi mantığı ile işleyen, yeryüzünde bulunan nesnelerin nokta, çizgi ve alan olarak temsil edildiği, nesnelere ait öznitelik bilgilerini içeren vektör veri ve görüntülerin küçük parçalara ayrılarak grid adı verilen hücreler ile temsil edildiği raster veri tipi olmak üzere ikiye ayrılır.

MapInfo Professional yazılımı birbiriyle ilişkili mekânsal ve öznitelik verileri oluşturmak, düzenlemek, görselleştirmek ve analiz etmek için kullanılan, akıllı çözümler sunan bir masaüstü coğrafi bilgi sistemi yazılımıdır. Gelişmiş veri içeriğiyle GeoDatabase formatlarına doğrudan erişim sağlar. Ayrıca CAD formatlarını, veriyi dönüştürmeye gerek kalmadan kullanabilir. Gelişmiş haritalama, grafikleme ve tematik haritalama yöntemleriyle verileri en iyi şekilde görselleştirebilir ve analiz edebilir. MapInfo’nun çıktı seçenekleri ölçekli ve profesyonel çıktılar hazırlanmasına olanak sağlar. MapInfo ürünlerinin Türkçe olması, geliştirilmeye açık olması ve CBS kavramını tam anlamıyla kapsıyor olması nedeniyle bugün CBS pazarında en çok tercih edilen ürünler arasında önemli bir yer tutmaktadır.

MapInfo’da, bir veri takımına tablo denir ve bir MapInfo tablosu satır ve sütunlardan oluşan tablosal veridir. Bu veriler veri sayfası penceresinde görüntülenir. Tablo aynı zamanda bu tablo ile ilişkili coğrafi bilgiler yani nesneler içerebilir ve harita penceresinde görüntülenir. Bu yüzden MapInfo ile bir tabloyu değişik yollarla görüntülemek mümkündür. Aynı zamanda bu tablosal veriler grafik olarak da görüntülenebilir. Mesela abone verileri ile çalıştığınızı düşünün. Abone listesini veri sayfası penceresinde, coğrafi pozisyonlarını harita üzerinde ve tükettikleri enerji miktarını da grafik penceresinde görebilirsiniz. Bütün bu pencerelerin tamamı tek bir tablodan oluşabilir.

“.tab” uzantılı dosya, tablonuzun yapısını tanımlar. Verinizi içeren dosyanın formatını açıklayan küçük bir yazı dosyasıdır. “.dat” dosyası ise tablosal verinizi içerir.

Araç Çubukları MapInfo Professional’da üzerinde araçların bulunduğu, hızlı işlem yapılmasını sağlayan çubuklardır.

Katman Kontrolü grafik objeleri bulunan tabloların görüntülenip kontrol edildiği penceredir.

Harita Penceresi grafik objelerin görüntülendiği penceredir.

Veri sayfası Penceresi, tabloların öznitelik bilgilerinin görüntülendiği penceredir.

Durum Çubuğu koordinatın, mesafenin, ölçeğin, hangi katmanın düzenlenen ve seçilen olduğu bilgisinin, gösterildiği çubuktur. Diğer çubuklar gibi yeri değiştirilemez, sabittir.

Mesafe, aktif harita penceresinin orta noktasından pencerenin sağ ve sol kenarlarına olan gerçek uzaklığı gösterir.

“Ölçek ve Kartografik Ölçek” haritanın ölçeğinin iki farklı türde görüntülenmesini sağlar.

Koordinat seçeneği harita penceresi üzerinde hareket edildiğinde imlecin X ve Y koordinatlarını gösterir.

Durum çubuğunda yer alan “Düzenlenen” o anda düzenlenebilirliği açık olan üzerinde düzenleme yapılan katmanı ve “Seçim” üzerinde seçim yapılan katmanı gösterir.

Taranmış kâğıt üzerinde bulunan haritaların, hava fotoğraflarının ve uydu görüntülerinin belirli bir projeksiyona göre enlem ve boylam değerleri girilerek dünya üzerindeki yerini tanımlamak için yapılan işleme raster veri konumlandırma denir. Böylece raster bir görüntü üzerinde x ve y değerleri öğrenilebilir, üzerinde yapılan çalışmalar koordinatlı bir şekilde gösterilebilir.

Birçok formatta bulunabilen raster görüntü formatları şunlardır: *.alg; *.ecw; *.jp2; *iws; *.url; *j2k; *.bil; *.sid; *.gen; *.adf; *.img; *.ntf; *.tif; *.grd; *.grc; *.bmp; *.gif; *.tga; *.jpg; *.pcx; *.ers; *.png; *.psd; *.wmj; *.emf; *.map

MapInfo içerisinden koordinatlandırma penceresine gitmek için, Tablo Menüsü > Raster > Raster Koordinatlarını Değiştir seçeneğinden koordinatlandırma penceresi açılır.

Kontrol noktaları, İmaj koordinatlandırma işlemi yaparken imaj üzerinde tıklanarak oluşturulan, koordinat değerlerinin girileceği noktalardır.

Etiket, kontrol noktasına verilen adı göstermektedir. Başlangıç olarak Nk1, Nk2, Nk3, ... şeklinde MapInfo Professional otomatik olarak kontrol noktalarını adlandırır. Gerekli görüldüğünde bu adlar değiştirilebilir

Hata (piksel), kontrol noktalarının piksel bazında ne kadarlık bir sapma (hata) yaptığını göstermektedir. İmaj koordinatlandırma işleminde üç kontrol noktası tanımlandığında hata payı hesaplanmaz. Ancak 4. nokta eklendiği anda MapInfo Professional hata miktarını otomatik olarak hesaplar.

Ekle butonu; İmaj koordinatlandırma penceresindeki üst kutuya kontrol noktası eklenmesini sağlar. Düzenle butonu; İmaj içerisine eklenmiş olan kontrol noktalarının üzerinde düzenleme yapılmasını sağlar. Kaldır butonu; İmaj içerisine eklenmiş olan kontrol noktalarının kaldırılmasını sağlar. Bul butonu; İmaj içerisine eklenmiş olan kontrol noktalarını bulmayı sağlar.

“+” butonu; İmaj koordinatlandırma penceresindeki imaj görüntüsüne yaklaşmaya yarar. Pencerede bulunan dikey ve yatay kaydırma çubukları aracılığıyla bu butonu beraberinde kullanarak imajın istenilen noktasına ulaşabilirsiniz. “-” butonu İmaj koordinatlandırma penceresindeki imaj görüntüsü üzerinde uzaklaşmaya yarar. Pencere içerisindeki dikey ve yatay kaydırma çubukları aracılığıyla bu butonu beraberinde kullanarak imajın istenilen noktasından uzaklaşabilirsiniz.

Haritadan Al butonu; koordinatların, dünya üzerinde aynı yerde bulunan ve aynı projeksiyona sahip daha önceden koordinatlanmış olan bir haritadan alınmasını sağlar.

Projeksiyon butonu; İmaj koordinatlandırma yapılırken kontrol noktası koordinatlarının ait olduğu projeksiyon sisteminin seçilmesini sağlar.

Harita Projeksiyon Sistemi, yerkürenin yuvarlak ve 3 boyutlu yüzeyinin, tek düzlemde iki boyutlu olarak gösterilmesidir. Yerküre üzerinde yeri belirlenecek noktanın gösterimini gerçeğe yakınlaştırmak için projeksiyon sistemleri kullanılır. Projeksiyon sistemi kullanımı sayesinde CBS tabanlı yazılımlarda da verinin konum bilgisine rahatlıkla ulaşı-labilir ve noktanın gerçek mekânsal bilgisine bağlı olarak birçok işlem yapılabilir. Harita projeksiyon sistemi iki öğeden oluşmaktadır. Bunlar Koordinat Sistemi ve Datumdur.

Koordinat Sistemi, yerküre üzerinde bulunan herhangi bir yerin, topografik bir nokta olarak tanımlanmasını sağlamak için oluşturulmuş bir sistemdir. Bu sistemde, topografik noktanın dünyadaki yerini ifade eden elemanlara ise koordinat denilmektedir.

Datum, yerküre üzerinde bulunan herhangi bir topografik noktanın yatay ve dikey konumunu tanımlamak için başlangıç alınan referans yüzeyidir. Yerküre şeklinin geoid olmasından kaynaklı olarak birçok datum oluşturulmuştur. Örneğin WGS84(World Geodetic System), ED50 (European Datum), NAD27 (North American Datum),TUREF (Turkish National Reference Frame) vb. 

Projeksiyon tiplerinden metrik tanımlı projeksiyonların X koordinat değerleri 6 haneli, Y koordinat değerleri ise 7 hanelidir.

Görünüm Aralığı, katmanın belirli mesafeler arasında görüntülenmesini sağlar. Verinin çok yoğun olduğu haritalarda ya da büyük boyutlu dosyaları görüntülerken kullanılabilir.

Birden fazla raster görüntü coğrafi olarak çakışır nitelikte ise bu katmanlar, saydamlık özelliği kullanılarak üstteki harita yarı saydam yapılır. Böylece alttaki harita görünür hâle gelir. Bu işlemi yapmak için katman kontrolünde münhani tablosunun üzerine sağ tıklayıp katman özellikleri > İleri çizim bölümünden saydamlık ayarını %50 yapabilirsiniz. Bu ayarı istediğiniz oranda değiştirebilirsiniz.

MapInfo Professional’da tabloları kapatmak için Dosya menüsü altından Tablo Kapat ya da Bütün Dosyaları Kapat seçeneği seçilebilir. Eğer tüm tablolar kapatılmak isteniyorsa Bütün Dosyaları Kapat, tüm tablolar değil de bir ya da birden fazla tablo kapatılmak isteniyorsa Tablo Kapat seçeneği kullanılır. Açılan pencereden kapatılmak istenen tablolar seçilir.

Coğrafi olarak aynı konumda bulunan iki haritadan birinin koordinatlı olması hâlinde diğer haritayı koordinatlandırmak için bu koordinatlı harita kullanılabilir. Böylece yapılacak olan işlem kısaltılmış ve haritaların coğrafi olarak çakışması sağlanmış olur.

Koordinatlandırılmış haritanızın altına İnternet üzerinden bağlantı kurarak bing uydu görüntüsü ve binghibrit uydu görüntüsü ekleyebilirsiniz. Bu sayede farklı dosyalarla uğraşmak zorunda kalmadan kolayca uydu görüntüsü de elde edebilirsiniz.

Dünya üzerindeki çevresel, ekonomik, demografik, toplumsal vb. sorunların çözümü için mekâna dayalı karar verme süreçlerinde kullanıcılara yardımcı olmak üzere oluşturulmuş, coğrafi veri, analiz ve yöntemler bütünüdür. Literatürde Geographical Information Systems (GIS) olarak da karşımıza çıkmaktadır.

Coğrafi veriler, belirli bir mekân ile ilişkilendirilen verilerdir.

Coğrafi olmayan öznitelik bilgiler ise harita üzerindeki nesnelerin özelliklerini ve detaylarını içeren bilgilerdir

Coğrafi veriler noktalar prensibi mantığı ile işleyen, yeryüzünde bulunan nesnelerin nokta, çizgi ve alan olarak temsil edildiği, nesnelere ait öznitelik bilgilerini içeren vektör veri denir.

Görüntülerin küçük parçalara ayrılarak grid adı verilen hücreler ile temsil edildiği veriler raster veridir.

MapInfo Professional yazılımı birbiriyle ilişkili mekânsal ve öznitelik verileri oluşturmak, düzenlemek, görselleştirmek ve analiz etmek için kullanılan, akıllı çözümler sunan bir masaüstü coğrafi bilgi sistemi yazılımıdır. Gelişmiş veri içeriğiyle GeoDatabase formatlarına doğrudan erişim sağlar. Ayrıca CAD formatlarını, veriyi dönüştürmeye gerek kalmadan kullanabilir. Gelişmiş haritalama, grafikleme ve tematik haritalama yöntemleriyle verileri en iyi şekilde görselleştirebilir ve analiz edebilir. MapInfo’nun çıktı seçenekleri ölçekli ve profesyonel çıktılar hazırlanmasına olanak sağlar. Başarsoft firması 1999 yılında MapInfo ile bir iş birliği yaparak Türkiye’de tek yetkili dağıtıcı firma olmuştur. MapInfo ürünlerinin Türkçe olması, geliştirilmeye açık olması ve CBS kavramını tam anlamıyla kapsıyor olması nedeniyle bugün CBS pazarında en çok tercih edilen ürünler arasında önemli bir yer tutmaktadır.

1) Araç Çubukları:MapInfo Professional’da üzerinde araçların bulunduğu, hızlı iş- lem yapılmasını sağlayan çubuklardır

 2) Katman Kontrolü: Grafik objeleri bulunan tabloların görüntülenip kontrol edildiği penceredir.

3) Harita Penceresi: Grafik objelerin görüntülendiği penceredir.

4) Veri sayfası Penceresi: Tabloların öznitelik bilgilerinin görüntülendiği penceredir.

5) Durum Çubuğu: Koordinatın, mesafenin, ölçeğin, hangi katmanın düzenlenen ve seçilen olduğu bilgisinin, gösterildiği çubuktur. Diğer çubuklar gibi yeri değiştirilemez, sabittir.

Taranmış kağıt üzerinde bulunan haritaların, hava fotoğraflarının ve uydu görüntülerinin belirli bir projeksiyona göre enlem ve boylam değerleri girilerek dünya üzerindeki yerini tanımlamak için yapılan işleme raster veri konumlandırma denir. Böylece raster bir gö- rüntü üzerinde x ve y değerleri öğrenilebilir, üzerinde yapılan çalışmalar koordinatlı bir şekilde gösterilebilir. Bu nedenle haritalar üzerinde projeksiyon ve koordinat bilgisi yer almalıdır ya da harita üzerindeki noktaların koordinatlarının bilinmesi gerekir .

Harita Projeksiyon Sistemi, yerkürenin yuvarlak ve 3 boyutlu yüzeyinin, tek düzlem iki boyutlu olarak gösterilmesidir. Yerküre üzerinde yeri belirlenecek noktanın gösterimini gerçeğe yakınlaştırmak için projeksiyon sistemleri kullanılır. Projeksiyon sistemi kullanımı sayesinde CBS tabanlı yazılımlarda da verinin konum bilgisine rahatlıkla ulaşı- labilir ve noktanın gerçek mekânsal bilgisine bağlı olarak birçok işlem yapılabilir. Harita projeksiyon sistemi iki öğeden oluşmaktadır. Bunlar Koordinat Sistemi ve Datumdur.

Görünüm Aralığı, katmanın belirli mesafeler arasında görüntülenmesini sağlar. Verinin çok yoğun olduğu haritalarda ya da büyük boyutlu dosyaları görüntülerken kullanılabilir.

Koordinat Sistemi, yerküre üzerinde bulunan herhangi bir yerin, topografik bir nokta olarak tanımlanmasını sağlamak için oluşturulmuş bir sistemdir. Bu sistemde, topografik noktanın dünyadaki yerini ifade eden elemanlara ise koordinat denilmektedir. Datum, yerküre üzerinde bulunan herhangi bir topografik noktanın yatay ve dikey konumunu tanımlamak için başlangıç alınan referans yüzeyidir. Yerküre şeklinin geoid olmasından kaynaklı olarak birçok datum oluşturulmuştur. Örneğin WGS84(World Geodetic System), ED50 (European Datum), NAD27 (North American Datum),TUREF (Turkish National Reference Frame) vb.

Koordinatlandırılmış haritanızın altına İnternet üzerinden bağlantı kurarak bing uydu görüntüsü ve binghibrit uydu görüntüsü ekleyebilirsiniz. Bu sayede farklı dosyalarla uğ- raşmak zorunda kalmadan kolayca uydu görüntüsü de elde edebilirsiniz. Standart Araç çubuğundaki bing uydu (aerial) aracına tıklayınız. Jeoloji haritanızın altına bing uydu görüntüsünün geldiğini göreceksiniz

Saydamlık Birden fazla raster görüntü coğrafi olarak çakışır nitelikte ise bu katmanlar, saydamlık özelliği kullanılarak üstteki harita yarı saydam yapılır. Böylece alttaki harita görünür hâle gelir.Bu işlemi yapmak için katman kontrolünde münhani tablosunun üzerine sağ tıklayıp katman özellikleri > İleri çizim bölümünden saydamlık ayarını %50 yapabilirsiniz. Bu ayarı istediğiniz oranda değiştirebilirsiniz.

Tablo Kapatma MapInfo Professional’da tabloları kapatmak için Dosya menüsü altından Tablo Kapat ya da Bütün Dosyaları Kapat seçeneği seçilebilir. Eğer tüm tablolar kapatılmak isteniyorsa Bütün Dosyaları Kapat, tüm tablolar değil de bir ya da birden fazla tablo kapatılmak isteniyorsa Tablo Kapat seçeneği kullanılır. Açılan pencereden kapatılmak istenen tablolar seçilir.

Bazen verilerin sadece belirli bir kısmı görülmek istenebilir. Bu durum tabloda çok fazla kayıt olduğu veya analizlerin verinin sadece belirli bir kısmı için yapılacağı durumlarda gerekli olabilir. Bunun için de seçim yapılır. Seçilen veriler, tablonun geri kalanından bağımsız bir şekilde gösterilebilir. Oluşturulan pencereleri her defasında yeniden açmak yerine -ki bu bazen oldukça zaman alabilir-, çalışma ortamımızı saklamak için kullandığı- mız dosyaya da Proje Dosyası denir.

Geodatabase (coğrafi veri tabanı) genel veri modelleri (katman, raster, topoloji, koordinat, network...) çerçevesinde, coğrafi bilgileri temsil eden veri setleri içeren bir mekânsal veri tabanidir.

Kontrol noktaları, İmaj koordinatlandırma işlemi yaparken imaj üzerinde tıklanarak oluşturulan, koordinat değerlerinin girileceği noktalardır.

Görünüm Aralığı, katmanın belirli mesafeler arasında görüntülenmesini sağlar. Verinin çok yoğun olduğu haritalarda ya da büyük boyutlu dosyaları görüntülerken kullanılabilir.

MapInfo Professional’da açılan tablolar görüntülenen harita veya veri sayfası pencerelerindeki çarpı işaretleri kullanılarak kapatılmaz. Çarpı işaretine tıklandığında pencereler kapanır ancak tablolar daha sonra tekrar açılmak üzere arka planda çalışmaya devam eder.

Hata oranı piksel boyutu ile ölçülmektedir. Hata oranızın gösterdiği sayı örn; 3, haritada 3 piksel kaydırma yaptığınız anlamına gelir. Diğer bir deyişle piksel boyutunuz haritanın hata payını etkiler.