Basit sorgu işlemleri MapInfo Professional’da hem manuel seçim araçları hem de Sorgu menüsünde bulunan Seçim Diyaloğu kullanılarak yapılır. Seçim Diyaloğundan yapılan sorgular tek bir kolon temel alınarak yapıldığı için basit sorgular olarak adlandırılır.

•  Seç Aracı: Harita üzerinden ya da veri sayfası üzerinden sadece bir defada bir kayıt seçmek için kullanılır. Objeye ya da kayda bir defa tıklanması yeterlidir. 
• Dikdörtgen Seçim Aracı: Bu araçla bir dikdörtgen alan çizilir ve bu alanın içinde kalan objeler seçilir. 
• Çember Seçim Aracı: Çizilen çember içerisinde kalan objeler seçilir. Çember çizilirken yarıçapı durum çubuğunda görüntülenir. 
• Poligon Seçim Aracı: Harita üzerinde tıklanarak bir poligon çizilir ve poligonu belirtmek için çift tıklanır. Çizilen poligon içinde kalan objeler seçilir. 
• Sınır Seçim Aracı: Bir alan içinde kalan objeler seçilir. Bu seçim aracının kullanılabilmesi için hem alan katmanının hem de alanların içinde objeleri bulunan katmanın seçilebilirliği açık olmalıdır. 
• Seçimi Kaldır Aracı: Yapılan seçimleri temizlemek için kullanılır. 
• Seçimi Ters Çevir Aracı: Bu araç ile seçilen obje ya da kayıtlar ters çevrilir yani seçilen kayıt ve objeler dışında kalanlar seçilir. 
• Grafik Seçimi: Grafik pencereleri içindeki kayıtları seçer. Seçilen kayıtlar harita üzerinden de seçilir.

Birden fazla kaydı seçmek için harita üzerinde objelere tıklanırken aynı anda Shift tuşu, veri sayfasında farklı sıralarda bulunan birden fazla kaydı seçmek için ise CTRL tuşu kullanılır. Veri sayfasında alt alta bulunan kayıtları seçmek için Shift tuşu da kullanılabilir.

MapInfo Professional programında sadece aynı anda tek bir tablodan seçim yapılabilir, farklı tablolardan aynı anda seçim yapılamaz. Seçim yapılan katman, katman kontrolü penceresinde kalın ve koyu harflerle yazılır.

Seçim diyaloğu, tek bir katmanda bir kolondan ya da birden fazla kolondan sorgulama yapılan penceredir. Bu pencerede basit düzeyde sorgulamalar yapılır.

Harita üzerinde birden farklı katman varken çok seçim araçları (dikdörtgen, çember, poligon seçim araçları) ile seçim yapıldığında katman kontrolünde seçilebilirliği açık olan ilk katmandan seçim yapılır. Alttaki katmanlardan seçim yapılmak isteniyorsa üstte bulunan katmanların seçilebilirliği kapatılabilir ya da seçilmek istenen katman Katman Kontrolü penceresinde bulunan Katmanları Yukarı Çıkar butonu kullanılarak yukarı taşınabilir.

F2 tuşu kullanarak Türkiye_İl tablosunun veri sayfasına bakıldığında 21 adet kolon görüntülenir. Nuf2012 kolonunda Türkiye’deki illerin 2012 yılındaki nüfusu görülmektedir. Nüfusu 1.000.000’un üzerinde kaç il vardır ve bu iller hangileridir? Sorusuna seçim yaparak cevap verilir.

Doğrula butonu sadece yazımı doğrular. Seçim sonucunu doğrulamaz yani yazım doğru olsa bile istenilen koşula ait sonuç bulunmayabilir. Sonucun bulunmaması durumunda “Hiçbir kayıt seçilemedi” uyarısı ekrana gelir.

Karakter kolonlardan yapılan sorgular sayısal kolonlardan yapılan sorgulardan daha farklıdır. Karakter kolonlardan yapılan sorgularda aranacak bilgi tırnak işareti “içinde yazılır. Örneğin Türkiye’deki doğal göller sorgulanmak istendiğini düşünün. Türkiye_Gol tablosunun veri sayfası incelendiğinde göl tiplerinin yazılmış olduğu bir kolon görülür.

Sorgu sayfasına yazılan koşullarda büyük küçük harf duyarlılığı yoktur. Ancak veri sayfasına İstanbul olarak yazılan öznitelik bilgisini İstanbul diye arayamazsınız. Eğer kelimeler Türkçe karakterle yazılmışsa olduğu gibi yazmanız gerekecektir.

Tek bir karakter kolondan iki ayrı bilgi seçilecekse yani yukardaki örnekte seçilen göller gibi bir de aynı anda barajlar seçilecekse koşul kutusuna And yerine Or kullanılmalıdır. Bunların yanında And eklenerek başka bir bilgi daha sorgulanmak isteniyorsa Or kullanılan iki ifade parantez içerisine alınmalıdır.

Seçim diyaloğunda birden fazla kolondan da sorgulama yapılabilir. Bunun için operatörler açılır listesinden And ya da Or operatörlerinin kullanılması gerekir.

Örneğin Türkiye’deki barajların 500 km’den daha büyük olanları hangisidir diye sorulduğunda Türkiye_Gol tablosundaki hem karakter olan TIPI, hem de sayısal olan ALAN_KM2 kolonlarından seçim yapılması gerekmektedir.

•  Kolon Adı “%A” ifadesi ile sonu A ile biten kayıtlar, 
• Kolon Adı like “%A” ifadesi ile A ile başlayan kayıtlar,
• Kolon Adı like “%A%” ifadesi ile içerisinde herhangi bir yerde A içeren kayıtlar, 
• Kolon Adı not like “A%” ifadesi ile A ile başlamayan kayıtlar bulunur. 
• Kolon Adı like “%A_” ifadesi ile sondan önceki harfi A olan kayıtlar bulunur. Bu ifadedeki altçizgi herhangi bir karakter olabilir. 
• Kolon Adı like “_A_” ifadesi ile 3 harfli olup ortadaki harfi A olan kayıtlar bulunur. 
• Kolon Adı like “%A_A% ifadesi ile kelimenin içerisinde iki A arasında tek karakter olan kayıtlar bulunur.

İfadenin içerisine yerleştirilen % işareti kullanıldığı yerde “herhangi” anlamına gelir. Bulunduğu yerde hangi karakter ve kaç karakter olduğunu önemsemeksizin kayıtları seçer.

Tarih ve zaman verileriyle sorgulama yapılırken istenen bir tarih ve/veya istenen zaman aralığındaki kayıtlar seçilir. Zaman ve tarih verileriyle sorgulama yaparken dikkat edilmesi gereken nokta verilerin formatıdır. Zaman verileri girilirken 24’lük sisteme göre zamanın ifadesi yazılmalı (19:30) ya da 00-12 arasında karşılığı (07:3000.000 PM) AM (öğleden önce) ve PM (öğleden sonra) ifadeleriyle birlikte yazılmalıdır. Her iki yazımda da veri sayfasında 12’lik sisteme göre gösterilecektir, koşulun da buna göre yazılması gerekir.

MapInfo Professional’da kompleks sorgulamalar SQL Seçim Diyaloğu kullanılarak yapılır. Bu diyalog sayesinde SQL (Structured Query Language-Yapısal Sorgulama Dili) fonksiyonlarının tamamı gerçekleştirilebilir. Büyük veri yığınlarından sadece belirli nitelikleri taşıyan veriler seçilebilir. Obje içeren tablolardaki kayıtlar için SQL, bu objelere ait coğrafi özellikleri sorgulama imkânı sağlar. MapInfo sorgulama fonksiyonları aynı zamanda birbirleri ile çakışan ya da bir objenin içerisinde bulunan diğer objelerin sorgulama işlemleri de gerçekleştirilebilir. Örneğin, bir ilde doğal gaz hattı geçen mahalleler sorgulanabilir. Bu sorguyu yapabilmek için hem doğalgaz hattı tablosuna hem de mahalleler tablosuna ihtiyaç vardır. İkisi arasında bir bağlantı kurularak sonuçta tek bir tablodan seçim yapılır.

•  Seçim diyaloğu tek bir tablodan seçim yapar. SQL Seçim Diyaloğu ise iki tablo arasında coğrafi bağlantı kurar ancak yine bu bağlantıyı kullanarak tek bir tablodan seçim yapar. 
• Seçim diyaloğundan farklı olarak SQL Seçim Diyaloğunda bir tablonun kolon ya da kolonlarından gruplama işlemi yapılabilir. 
• SQL Seçim Diyaloğunda birden fazla kolonda sıralama yapılabilir. Seçim diyaloğunda ise tek bir kolonda sıralama işlemi yapılır. 
• SQL Seçim Diyaloğunda gösterilecek kolonlar kutucuğu bulunur. Burada sorgu sonucunu ilgilendiren ve yalnızca görüntülenmek istenen kolonlar seçilerek sorgu sonucu kolon bazında daraltılabilir. Aynı zamanda bu bölüme fonksiyonlar ve toplamlar açılır listelerinden ifade eklenerek bu ifadeler sorgulama sonucunda gelen veri sayfasına kolon olarak eklenebilir. Örneğin; fonksiyonlar açılır listesindeki SphericalArea komutu ile objelerin alan bilgileri veri sayfasında görüntülenir. Ancak eklenen bu kolonlar geçicidir. Tablo MapInfo’da kapatıldığında kaybolurlar. 
• SQL Seçim Diyaloğunda Toplamlar açılır listesi bulunmaktadır. Bu liste içerisinde yapılan sorgularda kullanılacak toplam, ortalama, sayma gibi fonksiyonlar bulunur.

SQL Seçim Diyaloğu ilk açıldığında Gösterilecek Kolonlar (Select) kutucuğunda bulunan yıldız işareti (*) yapılan seçim sonucuna göre tüm kolonların ekleneceğini gösterir. Tüm kolonların seçim sonucuna eklenmesi istenmiyorsa yıldız işaretini silip yalnızca görüntülenmek istenen kolonlar seçilir. 

SQL sorgulamalarında, SQL seçim diyaloğunda bulunan fonksiyonlar açılır listesiyle coğrafi hesaplamalar da yapılabilir. Örneğin; objelerin uzunlukları, alanları, koordinatları (nokta objesinin koordinatı tek olduğu için hesaplanabilir, çizgi ve alan objelerinde ise sadece merkez noktalarının koordinatları) çevresi vs. hesaplanarak kolona yazdırılabilir. Ancak unutulmamalıdır ki sorgu sonucunda eklenen bu kolonlar geçici kolonlardır. Seçim tablosu farklı kaydedilmediği sürece kolon kalıcı hale gelmez. Tablo kapatıldığında kolon silinecektir.

Kolona koordinat yazdırma işlemi Araçlar menüsünde bulunan Coordinate Extractor aracı ile de yapılabilir. Unutulmamalıdır ki Coordinate Extractor ile yazdırılan koordinatlar projeksiyon değiştirilmediği sürece tablonun projeksiyonu ile yazdırılır. SQL Seçim Diyaloğu kullanılarak yazdırılan koordinatlar ise harita penceresinin projeksiyonu kullanılarak yazdırılır. 

SQL Seçim Diyaloğunun Seçim Diyaloğundan en büyük farkı iki tablo arasında coğrafi açıdan veya kolon eşleştirme yaparak ilişki kurmak ve bu şekilde sorgulama yapmaktır. Bu bölümde önemli olan tablolar arasında ilişki bulunmasıdır. Burada yapılacak olan işlem x tablosunun y tablosu ile şu şekilde bir ilişkisi var diyebilmek ve bu ilişkiyi kullanarak sorgulama yapmaktır. Örneğin; elimizde Eskişehir’in mahalle sınırları ve elektrik direkleri olduğunu varsayalım. Kırmızıtoprak Mahallesi içerisinde bulunan elektrik direklerini seçmek isterseniz bu işlemi Seçim Diyaloğu kullanarak yapamazsınız. Çünkü seçim diyaloğu ilişkilendirme yapamaz. Yapılmak istenen sorguda hem mahalleler tablosuna hem de elektrik direkleri tablosuna ihtiyaç vardır. Burada kurulacak olan ilişki mahalleler elektrik direklerini kapsar ya da elektrik direkleri mahallelerin içindedir olmalıdır.

Bazı durumlarda seçim yapılacak tablolar ilişkilendirilerek seçim yapılırken coğrafi bağlantı kurulamaz. Böyle durumlarda veri sayfasından bir ilişki kurmak gerekir.

SQL Seçim Diyaloğunda birbiri ile kesişen katmanlardan da seçim yapabilirsiniz. Örneğin; x tablosundaki objelerle kesişen y tablosundaki objeler sorgulanabilir.

Birden fazla kaydı seçmek için harita üzerinde objelere tıklanırken aynı anda Shift tuşu, veri sayfasında farklı sıralarda bulunan birden fazla kaydı seçmek için ise CTRL tuşu kullanılır. Veri sayfasında alt alta bulunan kayıtları seçmek için Shift tuşu da kullanılabilir.

MapInfo Professional programında sadece aynı anda tek bir tablodan seçim yapılabilir, farklı tablolardan aynı anda seçim yapılamaz. Seçim yapılan katman, katman kontrolü penceresinde kalın ve koyu harflerle yazılır.

Basit sorgu işlemleri MapInfo Professional’da hem manuel seçim araçları hem de Sorgu menüsünde bulunan Seçim Diyaloğu kullanılarak yapılır. Seçim Diyaloğundan yapılan sorgular tek bir kolon temel alınarak yapıldığı için basit sorgular olarak adlandırılır.

Seçim diyaloğu, tek bir katmanda bir kolondan ya da birden fazla kolondan sorgulama yapılan penceredir (Şekil 4.2). Bu pencerede basit düzeyde sorgulamalar yapılır. Bu uygulamada örnek olarak sayısal kolonlardan, karakter kolonlardan, tarih ve zaman kolonlarından ve bir tablonun birden fazla kolonundan tek seferde sorgulama yapma işlemlerini öğreneceksiniz.

Sayısal Kolonlarda Sorgulama F2 tuşu kullanılarak Turkiye_il tablosunun veri sayfasına bakıldığında 21 adet kolon gö- rüntülenir. Nuf_2012 kolonunda Türkiye’deki illerin 2012 yılındaki nüfusu görülmektedir. Nüfusu 1.000.000’un üzerinde kaç il vardır ve bu iller hangileridir? Sorusuna seçim yaparak cevap verilir. Bu işlemi yapmak için Sorgu > Seçim Diyaloğu’na tıklayınız, Seç penceresi açılacaktır. Kayıtların seçileceği tablo seçeneğinden Turkiye_il tablosunu seçiniz. Koşul bölümüne hangi kolondaki, hangi koşulları sağlayan verilerin seçilmek istendiği yazılır. Bu bölümde kolon adlarının, operatörlerin ve kullanılacak fonksiyonların doğru yazılması gerekir. Bu aşamada size kolaylık sağlayacak olan Yardımcı butonunu kullanabilirsiniz (Şekil 4.4). Yardımcı butonunda Kolonlar, Operatörler, Fonksiyonlar olmak üzere 3 adet açılır liste bulunmaktadır. Kolonlar açılır listesinde kayıtların seçileceği tablo bölümünde seçmiş olduğunuz tablonun kolonları listelenir. Operatörler açılır listesinde koşul ifadeleri (Büyüktür “>”, “Küçüktür”<”, Bağlaç olarak kullanılan And/Or, Eşittir ”=”, içindedir “Within”, Kapsar “Contains” vb.) bulunmaktadır. Fonksiyonlar açılır listesinde ise objesi bulunan kayıtların uzunluk, koordinat, alan bilgilerini sorgulama ayrıca öznitelik bilgilerini sayı ve karakter olarak sorgulama kolaylığını sağlayan basit fonksiyonlar bulunmaktadır. İfade yaz bölümüne Kolonlar açılır listesinden Nuf_2012 kolonunu seçiniz. Operetörlerden > işaretini seçiniz ve 1000000 yazınız. İfadeyi doğrulamak için Doğrula butonuna tıklayınız.

Karakter kolonlardan yapılan sorgular sayısal kolonlardan yapılan sorgulardan daha farklıdır. Karakter kolonlardan yapılan sorgularda aranacak bilgi tırnak işareti “içinde yazılır. Örneğin Türkiye’deki doğal göller sorgulanmak istendiğini düşünün. Turkiye_Gol tablosunun veri sayfası incelendiğinde göl tiplerinin yazılmış olduğu bir kolon görülür. Sorgulama yapmak için Sorgu > Seçim Diyaloğu’nu seçiniz, Seç penceresi açılacaktır. Kayıtların seçileceği tablo’dan Turkiye_Gol tablosunu seçiniz. Yardımcıya tıklayarak TIPI = “Göl” yazınız (Şekil 4.9). Tamam’a tıklayınız ve Sonuçların Tutulacağı İsme Dogal_Goller yazınız. Doğal_Goller seçim veri sayfası açılacaktır

Seçim diyaloğunda birden fazla kolondan da sorgulama yapılabilir. Bunun için operatörler açılır listesinden And ya da Or operatörlerinin kullanılması gerekir. Örneğin Türkiye’deki barajların 500 km’den daha büyük olanları hangisidir diye sorulduğunda Turkiye_Gol tablosundaki hem karakter olan TIPI, hem de sayısal olan ALAN_ KM2 kolonlarından seçim yapılması gerekmektedir. Sorgu > Seçim Diyaloğu seçeneğine tıklayınız. Kayıtların seçileceği tabloya Turkiye_Gol tablosunu seçiniz. Yardımcıya tıklayınız ve aşağıdaki koşulu yazınız (Şekil 4.11). Tamam butonuna tıklayarak sonuçları görüntüleyiniz.

Eğer bir kolon içerisinde seçmek istediğiniz karakter veya karakterler var ise Like operatörü kullanılır. Bu operatörün kullanımı ile ilgili örnekler aştağıdaki gibidir. • Kolon Adı like “%A” ifadesi ile sonu A ile biten kayıtlar, • Kolon Adı like “A%” ifadesi ile A ile başlayan kayıtlar, • Kolon Adı like “%A%” ifadesi ile içerisinde herhangi bir yerde A içeren kayıtlar, • Kolon Adı not like “A%” ifadesi ile A ile başlamayan kayıtlar bulunur. • Kolon Adı like “A” Bu ifadedeki like, % olmadığı için Eşittir operatörünün yerine geçer. • Kolon Adı like “%A_” ifadesi ile sondan önceki harfi A olan kayıtlar bulunur. Bu ifadedeki altçizgi herhangi bir karakter olabilir. • Kolon Adı like “_A_” ifadesi ile 3 harfli olup ortadaki harfi A olan kayıtlar bulunur. • Kolon Adı like “%A_A%” ifadesi ile kelimenin içerisinde iki A arasında tek karakter olan kayıtlar bulunur.

Tarih ve zaman verileriyle sorgulama yapılırken istenen bir tarih ve/veya istenen zaman aralığındaki kayıtlar seçilir. Zaman ve tarih verileriyle sorgulama yaparken dikkat edilmesi gereken nokta verilerin formatıdır. Zaman verileri girilirken 24’lük sisteme göre zaman ifadesi yazılmalı (19:30) ya da 00-12 arasındaki karşılığı (07:30:00.000 PM) AM (öğleden önce) ve PM (öğleden sonra) ifadeleriyle birlikte yazılmalıdır. Her iki yazımda da veri sayfasında 12’lik sisteme göre gösterilecektir, koşulun da buna göre yazılması gerekir.Katman kontrolünde bulunan Katman Ekle butonuna tıklayınız ve Deprem katmanını seçerek haritaya ekleyiniz. Deprem tablosunun veri sayfası incelendiğinde depremlerin tarih ve zamanları görülür. Bu örnekte 6 Aralık ile 11 Aralık tarihleri arasında olan depremleri sorgulayacağız. Sorgu > Seçim Diyaloğu seçeneğine tıklayarak Seç penceresini açınız. Kayıtların Seçileceği Tablo’ya Deprem tablosunu seçiniz ve Koşul kutusuna Tarih Between “06/12/2014” and “11/12/2014” ifadesini yazınız (Şekil 4.14). Sorgu sonucunda gelen veri sayfasında 11 kayıt görüntülenecektir

MapInfo Professional’da kompleks sorgulamalar SQL Seçim Diyaloğu kullanılarak yapı- lır (Şekil 4.18). Bu diyalog sayesinde SQL (Structured Query Language-Yapısal Sorgulama Dili) fonksiyonlarının tamamı gerçekleştirilebilir. Büyük veri yığınlarından sadece belirli nitelikleri taşıyan veriler seçilebilir. Obje içeren tablolardaki kayıtlar için SQL, bu objelere ait coğrafi özellikleri sorgulama imkanı sağlar. MapInfo sorgulama fonksiyonları aynı zamanda birbiri ile çakışan ya da bir objenin içerisinde bulunan diğer objelerin sorgulama işlemleri de gerçekleştirilebilir. Örneğin; bir ilde doğal gaz hattı geçen mahalleler sorgulanabilir. Bu sorguyu yapabilmek için hem doğalgaz hattı tablosuna hem de mahalleler tablosuna ihtiyaç vardır. İkisi arasında bir bağlantı kurularak sonuçta tek bir tablodan seçim yapılır.

SQL Seçim Diyaloğu ve Seçim Diyaloğu Arasındaki Farklar

• Seçim diyaloğu tek bir tablodan seçim yapar. SQL Seçim Diyaloğu ise iki tablo arasında coğrafi bağlantı kurar ancak yine bu bağlantıyı kullanarak tek bir tablodan seçim yapar.

• Seçim diyaloğundan farklı olarak SQL Seçim Diyaloğu’nda bir tablonun kolon ya da kolonlarından gruplama işlemi yapılabilir.

• SQL Seçim Diyaloğu’nda birden fazla kolonda sıralama yapılabilir. Seçim diyalo- ğunda ise tek bir kolonda sıralama işlemi yapılır.

• SQL Seçim Diyaloğu’nda gösterilecek kolonlar kutucuğu bulunur. Burada sorgu sonucunu ilgilendiren ve yalnızca görüntülenmek istenen kolonlar seçilerek sorgu sonucu kolon bazında daraltılabilir. Aynı zamanda bu bölüme fonksiyonlar ve toplamlar açılır listelerinden ifade eklenerek bu ifadeler sorgulama sonucunda gelen veri sayfasına kolon olarak eklenebilir. Örneğin; fonksiyonlar açılır listesindeki SphericalArea komutu ile objelerin alan bilgileri veri sayfasında görüntülenir. Ancak eklenen bu kolonlar geçicidir. Tablo MapInfo’da kapatıldığında kaybolurlar.

• SQL Seçim Diyaloğu’nda bir de Sonuçları Aktif Haritaya Ekle onay kutusu bulunur. Bu kutu işaretlenirse seçilmek istenen objeler aynı zamanda aktif haritaya seçim katmanı olarak eklenirler.

• SQL Seçim Diyaloğu’nda Toplamlar açılır listesi bulunmaktadır. Bu liste içerisinde yapılan sorgularda kullanılacak toplam, ortalama, sayma gibi fonksiyonlar bulunur.

Uygulamalara başlamak için; MapInfo’da açık olan tüm katmanları Dosya > Bütün Dosyaları Kapat seçeneği ile kapatınız. Anadolu Üniversitesi CBS Uygulamaları > Bölüm 4 klasöründen Turkiye_il ve Turkiye_Donatilar tablolarını açınız. Turkiye_Donatilar (İlgi çekici noktalar) veri sayfasını F2 tuşuna basarak açınız. Tabloya ait 4 adet kolon olduğunu göreceksiniz. Adı kolonunda donatı merkezlerinin adları bulunmaktadır. Tipi kolonunda ise donatıların hangi sektörde olduğu belirtilmiştir. Bu verinin kaç farklı sektörü içerdiği bilgisi elde edilmek istenirse gruplama yapılabilir. Bu uygulama için Sorgu > SQL Seçim Diyaloğu’na tıklayınız. Açılan pencerede Tablolar açılır listesinden Turkiye_Donatilar katmanını seçiniz ve Tablolar kutucuğuna eklendiğinden emin olunuz. Daha sonra Kolonlar açılır listesinden Ustkategori kolonunu seçiniz ve Gruplama kolonuna eklendiğinden emin olunuz. Sonuçları göster kutucuğunu işaretleyiniz ve Tamam butonuna tıklayınız.Açılan seçim veri sayfasında Ustkategori kolonunda her farklı tipten bir kategori seçilip eklenmiştir (Şekil 4.20). Bu bölümde kategoriler seçilirken MapInfo veri sayfasındaki farklı olan ilk kaydı seçer. Bu nedenle adı, kategori, il kodu gibi bilgiler gerekli değildir. Gerekli olmayan kolonlar seçim veri sayfasında görüntülenmek istenmiyorsa SQL Seçim Diyaloğu penceresinde Gösterilecek Kolonlar bölümüne sadece seçim sonucuna eklenmek istenen kolonlar seçilir. Böylece yapılan sorguda gerekli olmayan kolonlar görüntülenmemiş olur.

Coğrafi Fonksiyonları Kullanarak Sorgulama SQL sorgulamalarında, SQL seçim diyaloğunda bulunan fonksiyonlar açılır listesiyle coğ- rafi hesaplamalar da yapılabilir. Örneğin; objelerin uzunlukları, alanları, koordinatları (nokta objesinin koordinatı tek olduğu için hesaplanabilir, çizgi ve alan objelerinde ise sadece merkez noktalarının koordinatları) çevresi vs. hesaplanarak kolona yazdırılabilir. Ancak unutulmamalıdır ki sorgu sonucunda eklenen bu kolonlar geçici kolonlardır. Seçim tablosu farklı kaydedilmediği sürece kolon kalıcı hâle gelmez. Tablo kapatıldığında kolon silinecektir. Ünite 2’de Kolon Güncelleme konusunda da benzer uygulamalar yapılmıştı. Bu işlemin o konudan farkı Kolondaki Bilgileri Değiştir fonksiyonu kullanılmadan önce Tablo > Yapı > Tablo Yapısını İzle Değiştir adımları izlenerek bilgilerin yazılacağı yeni bir kolon eklenir. Burada ise kolon geçici olduğundan otomatik olarak açılır. Turkiye_il tablosundaki illerin alanları hesaplatılmak istendiğinde Kolondaki Bilgileri Değiştir fonksiyonuna alternatif olarak bu işlem SQL Seçim Diyaloğu kullanılarak yapılır. Uygulamaya başlamak için Sorgu > SQL Seçim Diyaloğu’na tıklayınız. Bir önceki sorguyu temizlemek için Temizle butonuna tıklayınız. Tablolar açılır listesinden Tablodan (from) kutucuğuna Turkiye_il tablosunu ekleyiniz. Gösterilecek Kolonlar (Select) kutucuğuna Kolonlar açılır listesinden AD kolonunu ve Fonksiyonlar açılır listesinden SphericalArea fonksiyonunu seçiniz. Fonksiyonun yanında otomatik olarak gelen parantez içerisindeki birim harita penceresinin birimini gösterir ve istenen şekilde değiştirilebi- Şekil 4.23 Count kolonunun isimlendirilmesi 3 Harita penceresinin birimleri Harita menüsü > Seçenekler penceresinde bulunan Harita Birimleri bölümünden değiştirilebilir. Bu pencerede bulunan Mesafe/Alan hesaplaması bölümüne dikkat edecek olursanız Kartezyen seçeneği pasif durumdadır. Çünkü harita penceresi projeksiyonu küresel bir projeksiyon olduğundan bu seçeneği desteklememektedir. O nedenle Turkiye_il tablosunda illerin alanları hesaplanırken CartesianArea fonksiyonu kullanılamaz. Alanların yazılacağı kolonun adını değiştirmek için fonksiyonun yanına tırnak işareti içerisinde Alan yazılabilir (Şekil 4.24). Sorguyu bitirmek için Tamam butonuna tıklayarak pencereyi kapatınız. İllerin alanları Alan kolonuna yazılmış olacaktır

Coğrafi İlişki Kurarak Sorgulama SQL Seçim Diyaloğunun Seçim Diyaloğundan en büyük farkı iki tablo arasında coğrafi açıdan veya kolon eşleştirme yaparak ilişki kurmak ve bu şekilde sorgulama yapmaktır. Bu bölümde önemli olan tablolar arasında ilişki bulunmasıdır. Daha önce de bahsedildiği gibi MapInfo birden fazla tablodan aynı anda seçim yapmaz. Burada yapılacak olan işlem x tablosunun y tablosu ile şu şekilde bir ilişkisi var diyebilmek ve bu ilişkiyi kullanarak sorgulama yapmaktır. Örneğin; elinizde Eskişehir’in mahalle sınırları ve elektrik direkleri olduğunu varsayalım. Kırmızıtoprak Mahallesi içerisinde bulunan elektrik direklerini seçmek isterseniz bu işlemi Seçim Diyaloğu kullanarak yapamazsınız. Çünkü Seçim Diyaloğu ilişkilendirme yapamaz. Yapılmak istenen sorguda hem mahalleler tablosuna hem de elektrik direkleri tablosuna ihtiyaç vardır. Burada kurulacak olan ilişki mahalleler elektrik direklerini kapsar ya da elektrik direkleri mahallelerin içindedir olmalıdır. Coğrafi ilişki kurarak sorgulama yapmak için SQL_Secim.wor proje dosyasını açınız. Sorgu > SQL Seçim Diyaloğu’na tıklayınız. SOL Seçimi penceresinde gelen son yapılan sorguyu temizlemek için Temizle butonuna basınız. Tablolar açılır listesinden önce Turkiye_Donatilar tablosunu sonra Turkiye_ il tablosunu Tablolar (From) kutucuğuna ekleyiniz.Koşul (where) kutucuğuna Turkiye_Donatilar.obj Within Turkiye_il.obj koşulunun yazıldığına dikkat ediniz. SQL penceresinde birden fazla tablo ile çalışılıyorsa MapInfo bu iki tablo arasında ilişki kurar. Bu ilişki kurulmak istenen gibi ise ifade kabul edilerek devam edilir. Eğer ifade ilişki kurulmak istenen bağlantıdan farklı ise silinip yerine istenilen koşul yazılır. Bu örnekte MapInfo’nun kurmuş olduğu koşul, Turkiye_ Donatilar tablosundaki objeler Turkiye_ il tablosundaki objelerin içinde, şeklindedir. MapInfo burada coğrafi bir bağlantı kurmuş oldu. Bu uygulamada yapılacak örnek için yerinde bir koşul olduğundan sorguya bu şekilde devam edilebilir. Sorguya istenirse ek koşullar da eklenebilir. Bu hâli ile bitirilirse Türkiye içinde kalan donatılar seçilmiş olur. Yapılacak örnek için sorguyu bu şekilde bırakabilirsiniz. Sonuç Tablo İsmi bölümüne Il_siniri_içindeki_donatilar yazınız, Sonuçları Listele işaret kutucuğunu işaretleyiniz ve Tamam butonuna tıklayınız (Sekil 4.28). Açılan veri sayfasını küçülterek haritaya baktığınızda harita üzerinden de Türkiye üzerindeki donatıların seçilmiş olduğunu göreceksiniz.

Ortak Kolon Eşleştirerek Sorgulama Bazı durumlarda seçim yapılacak tablolar ilişkilendirilerek seçim yapılırken coğrafi bir bağlantı kurulamaz. Böyle durumlarda veri sayfasından bir ilişki kurmak gerekir. Uygulama için Donatılar katmanını bu örnekte kullanmayacağından katman kontrolünden seçiniz ve Katman Kaldır butonu ile haritadan kaldırınız. “Anadolu_Universitesi_CBS_Uygulamaları” Ünite 4 klasörüne gidiniz ve Satis_Raporu tablosunu açınız. Açılan tablonun haritası olmadığından veri sayfası şeklinde açılacaktır. Veri sayfası incelendiğinde illerin Quarter dönemlerine göre yaptıkları satışlar ve maliyetler bulunmaktadır. Bu satış ve maliyet raporlarına göre Turkiye_il haritasından Q1_SATIS’ı 20000000’dan büyük olan iller seçilmek isteniyorsa iki tablo arasında bir ilişki kurulmalıdır. Bu ilişki veritabanındaki kolonlar aracılığı ile yapılır. Her iki tablonun veri sayfası incelendiğinde birbirine eş olan AD ve IL_ADI kolonları bulunmaktadır. Eşleştirmede bu kolonlar kullanılabilir.Uygulamaya başlamak için Sorgu > SQL Seçim Diyaloğu seçeneğine tıklayınız. Tablolar bölümünden önce Turkiye_il daha sonra Satis_Raporu tablosunu Tablodan (From) kutucuğuna ekleyiniz. Koşullar (where) kutucuğunda yazan ifadeye dikkat ediniz. Bu ifadede Turkiye_il.AD = Satis_Raporu.IL_ADI yazmaktadır. Yani, Turkiye_il tablosundaki AD kolonu Satis_Raporu tablosunda bulunan IL_ADI kolonuna eşittir, anlamına gelir. Bu koşul yazılacak olan ifade için uygun bir koşul olduğundan değiştirmeyiniz. Eğer ifade otomatik olarak eklenmediyse kolonlardan açılır listesinden istenilen kolonlar seçilerek koşul kutucuğu doldurulur. 20000000’dan büyük iller istendiğinden koşulun devamına Operatörlerden And ekleyiniz ve Koşullar açılır listesinden Satis_Raporu.Q1_SATIS kolonunu ekleyiniz. Ardından Büyüktür işaretini koyunuz ve 20000000 yazınız. Sonuç tablo ismini Q1_Satiş_20000000den_Fazla olarak düzenleyiniz (Şekil 4.33). Sonuçları Listele işaret kutucuğunu işaretleyiniz ve Doğrula butonu ile seçim ifadesi doğrulattıktan sonra Tamam butonuna tıklayınız.

Mekânsal Kesişim Gösteren Objeleri Sorgulama SQL Seçim Diyaloğunda birbiri ile kesişen katmanlardan da seçim yapabilirsiniz. Örne- ğin; x tablosundaki objelerle kesişen y tablosundaki objeler sorgulanabilir. Uygulama için F3 tuşuna basarak Yeni Harita penceresini açınız. Turkiye_il katmanını yeni bir haritada açınız. Dosya > Aç seçeneğine tıklayarak “Anadolu_Universitesi_ CBS_Uygulamaları” Ünite 4 klasörüne gidiniz, Turkiye_Nehirler katmanının Turkiye_il haritasında açılması için Açılış Şekli açılır listesinden Mevcut Haritada Aç seçeneğini seçiniz ve Aç butonuna tıklayınız.Açılan haritada bazı illerin içinden nehir geçtiği görülmektedir. İçerisinden nehir ge- çen illeri seçmek için Sorgu > SQL Seçim Diyaloguna tıklayınız. Önceki sorguyu temizlemek için Temizle butonuna tıklayınız. Tablolar açılır listesinden Tablodan (From) kutucuğuna önce Turkiye_il katmanını ardından Turkiye_Nehirler katmanını ekleyiniz. Koşul kutucuğunda Turkiye_il.Obj Contains Turkiye_Nehirler.Obj bu ifadenin eklenmesi gerekir (Şekil 4.35). Tamam butonuna tıklayınız. Haritaya baktığınızda üzerinden nehir geçen illeri seçmiş olduğunuzu göreceksiniz.

Seç Aracı: Harita üzerinden ya da veri sayfası üzerinden sadece bir defada bir kayıt seçmek için kullanılır. Objeye ya da kayda bir defa tıklanması yeterlidir.

Dikdörtgen Seçim Aracı: Bu araçla bir dikdörtgen alan çizilir ve bu alanın içinde kalan objeler seçilir.

Çember Seçim Aracı: Çizilen çember içerisinde kalan objeler seçilir. Çember çizilirken yarıçapı durum çubuğunda görüntülenir.

Poligon Seçim Aracı: Harita üzerinde tıklanarak bir poligon çizilir ve poligonu bitirmek için çift tıklanır. Çizilen poligon içinde kalan objeler seçilir.

Sınır Seçim Aracı: Bir alan içinde kalan objeler seçilir. Bu seçim aracının kullanılabilmesi için hem alan katmanının hem de alanların içinde objeleri bulunan katmanın seçilebilirliği açık olmalıdır.

Seçimi Ters Çevir Aracı: Bu araç ile seçilen obje ya da kayıtlar ters çevrilir yani seçilen kayıt ve objeler dışında kalanlar seçilir.

Grafik Seçimi: Grafik pencereleri içindeki kayıtları seçer. Seçilen kayıtlar harita üzerinden de seçilir.