ÇOKLU ENGELLİLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU Dersi Çoklu Engellilere Kişisel Bakım Becerilerinin Öğretimi soru cevapları:
Toplam 20 Soru & Cevap#1
SORU:
Kişisel bakım becerileri kavramı hangi becerileri kapsamaktadır?
CEVAP:
Kişisel bakım becerileri;
• Yemek yeme becerileri,
• Tuvalet becerileri,
• Giyinme ve kişisel temizlik becerileri ve
• Eşyaların temizliği/bakımı olarak sınıflandırılmaktadır.
#2
SORU:
Çoklu engeli olan bireyler için kişisel bakım beceri öğretim programı geliştirme ve uygulama aşamasında hangi kriterler göz önünde bulundurulmalıdır?
CEVAP: - Ekip üyeleri ile işbirliği içinde olmak
- Bireyin içinde bulunduğu kültüre, yaş ve gelişim düzeyine uygun, aynı zamanda sosyal olarak
geçerli öğretim süreçlerine yer vermek - Akranları sürece dâhil etmek
- Uyarlamalara yer vermek
- Etkili bir değerlendirme sürecine yer vermek ve değerlendirme sonuçlarını kullanmak
- Öğretim için uygun ortamları ve süreleri belirlemek
- Etkili bir öğretim yöntemi seçmek
geçerli öğretim süreçlerine yer vermek
#3
SORU:
Çoklu engelli bireyler için yapılan ekip toplantılarında özel eğitim öğretmenlerinin görevleri nelerdir?
CEVAP:
Özel eğitim öğretmenlerinin ekip içerisinde; (a) ekip toplantılarının yeri ve zamanını planlama, (b)
toplantıda alınan kararları kaydetme ve (c) ekibin öğretimsel önerileri doğrultusunda uygulamalar yapma gibi görevleri bulunmaktadır.
#4
SORU:
Çoklu engellilere kişisel bakım becerilerinin öğretiminde, öğretmenler dışında bireye hizmet sunan diğer alan uzmanları kimler olabilir?
CEVAP:
Çoklu engellilere kişisel bakım becerilerinin öğretiminde, bireye hizmet sunan diğer alan uzmanlarının
da önemli rolleri bulunmaktadır. Bu uzmanlar; fizyoterapistler, dil ve konuşma terapistleri, iş ve meslek terapistleri, okul hemşireleri olarak sıralanabilir.
#5
SORU:
Çoklu engeli olan bireylerin eğitiminde akranları sürece dahil etmenin tipik gelişim gösteren akranlar için ne gibi faydaları bulunmaktadır?
CEVAP:
Tipik gelişim gösteren akranlar, çoklu engelli arkadaşlarının öğretim süreçlerine dâhil olarak, onların özellikleri ve gereksinimlerini daha iyi anlayacaklardır.
#6
SORU:
Çoklu engelli bireylere kişisel bakım becerilerinin öğretiminde yer verilebilecek bir uyarlama örneği veriniz.
CEVAP:
Uyarlanmış açma/kapama düğmeleri veya otomatik çalışan cihazlar (örneğin düğmesine basılarak çalışan saç kurutma makineleri, harekete duyarlı olarak çalışmaya başlayan şarjlı diş fırçaları)
#7
SORU:
Kişisel bakım becerileri hangi yöntemlerle değerlendirilir?
CEVAP:
Kişisel bakım becerilerinin değerlendirilmesi genellikle aile üyeleriyle gerçekleştirilen görüşmeler, kontrol listeleri, çevresel değerlendirme süreçleri ve doğrudan gözlem şeklinde gerçekleştirilmektedir.
#8
SORU:
Beceri analizi nedir?
CEVAP:
Beceri analizleri, bir becerinin başlamasından bitişine kadar küçük basamaklar hâlinde ayrıntılı olarak nasıl gerçekleştirileceğinin belirlendiği analiz türüdür.
#9
SORU:
Beceri analizleri ne şekillerde yapılabilir?
CEVAP:
Beceri analizleri farklı şekillerde oluşturulabilir. Bunlar; (a) beceri basamaklarını bizzat gerçekleştirmek, (b) beceriyi sergileyen birisini gözlemlemek ve (c) becerinin nasıl gerçekleştirildiğini düşünerek beceri basamaklarını yazmak olarak sıralanmaktadır.
#10
SORU:
Kişisel bakım becerilerinin öğretiminde, yalıtılmış öğretimi tercih etmede dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?
CEVAP: - Öğretilecek kişisel bakım becerisi, toplumsal ortamda yapılabilecek bir beceriyse (örneğin el yıkama, ayakkabı giyme vb.); yalıtılmamış öğretim uygun olabilir.
- Öğretilecek kişisel bakım becerisinin sergilenmesi, mahremiyet gerektiriyorsa (örneğin tuvalet becerisi, ped değiştirme, yüzmeden sonra günlük kıyafetleri giyme vb.) yalıtılmış öğretim kullanılmalıdır.
#11
SORU:
Öğrenmenin dört temel aşaması nelerdir?
CEVAP:
Öğrenmenin dört temel aşaması bulunmaktadır. Bunlar; (a) edinim, (b)
akıcılık, (c) kalıcılık ve (d) genelleme olarak sıralanmaktadır.
#12
SORU:
Tuvalet eğitimi için gerekli ön koşullar nelerdir?
CEVAP:
Genel olarak tuvalet eğitimine hazır hâle gelen çocuklar, gün içerisinde bir kez bağırsak boşaltımı, üç-beş defa mesane boşaltımı gerçekleştirmektedir. Tuvalet eğitimine başlayabilmek için, mesane ve bağırsak tepkileri gün içerisinde tahmin edilebilir aralıklarla oluşmalıdır.
#13
SORU:
Tuvalet becerisinin kazanımı genel olarak hangi sıra ile olmaktadır?
CEVAP:
Tuvalet kontrolü üzerine yapılan çalışmalar iki ayrı genellemeyi ortaya çıkarmıştır. Bu genellemeler şunlardır; (a) bireyler genel olarak, bağırsak kontrolünü mesane kontrolünden önce kazanmaktadırlar ve (b) bireyler çoğunlukla gündüz tuvalet kontrolünü gece tuvalet kontrolünden önce kazanmaktadırlar.
#14
SORU:
Tuvalet beceresini kazanmanın aşamaları nelerdir?
CEVAP:
Tuvalet becerisi genellikle üç aşamada kazanılmaktadır. Bu aşamalar; (a) tuvalet sıklığının düzenli hâle gelmesi, (b) tuvalete kendi başına gitmek ve (c) bağımsız olarak tuvalet becerilerini yerine getirmektir.
#15
SORU:
Çoklu engeli olan bireylerin bağımsız yemek yiyebilmeleri için sahip olmaları gereken önkoşul beceriler nelerdir?
CEVAP:
Çoklu engelli bireylerin bağımsız olarak yemek yemeyi öğrenebilmeleri için emme, dudaklarını kapalı tutabilme, yutma, ısırma ve çiğneme becerilerinin yanı sıra boğazına yemek takıldığında öğürme refleksine sahip olmaları gerekmektedir.
#16
SORU:
Yemek yeme becerisinin ediniminin sağlanmasında öne çıkan yöntemler hangileridir?
CEVAP:
Yemek yeme becerisinin ediniminin sağlanmasında öne çıkan yöntemler; (a) şekil verme ve (b) fiziksel ipucu (aşamalı yardım ve bekleme süreli öğretimin içinde kullanılan fiziksel ipuçları) süreçleridir.
#17
SORU:
Mutfak araç-gereçlerini kullanmanın genel öğretim sıralaması nasıl olmalıdır?
CEVAP: - Kaşık kullanma,
- Çatalı batırma,
- Bıçakla sürme ve
- Çatal ve bıçakla kesme.
#18
SORU:
Çoklu engellilere giyinme becerilerinin öğretiminde başlangıçta nasıl giysiler tercih edilmelidir?
CEVAP:
Giyinme becerilerinin öğretimine yeni başlandığında, bireyin vücut ölçülerinden daha büyük ve bol giysiler tercih edilmesi önerilmektedir. Bu sayede bireyler, giyinme becerisini daha kolay edinirler.
#19
SORU:
Çoklu engelli bireylere giyinme ve kişisel temizlik becerilerinin öğretiminde en sık kullanılan öğretim yöntemleri hangileridir?
CEVAP: - Gözleyerek öğrenme ve model olma
- Pasif model olma
- Videoyla kendine model olma
- Eş zamanlı ipucuyla öğretim
#20
SORU:
Çoklu engelli bireylere giyinme becerilerinin öğretiminde etkili bir yöntem olan gözleyerek öğrenme hangi durumda kullanılmaz?
CEVAP:
Çoklu engelli bireyler arasında, engel durumlarından herhangi birisinin görme engeli olmadığı durumlarda sıklıkla kullanılan etkili yöntemlerden
biri gözlem yoluyla öğrenmedir. Bu yönteme “gözleyerek öğrenme” de denilmektedir.