Turizm destinasyonu, sahip olduğu çeşitli turizm
kaynakları ile turistler çeken ve yoğun olarak turist
ziyaretine ev sahipliği yapan, turizmle doğrudan veya
dolaylı pek çok işletmenin faaliyette bulunduğu karmaşık
bir üründür.

• Stratejik,
• Örgütsel ve
• Yönetsel kararlardan oluşmaktadır.

Etkili bir destinasyon yönetimidir.

Değişik turist türlerinin talep ettiği, tesis türleri
ve çekiciliklerin bir karması olduğu kadar turistlerin
beklentilerine karşılık verebilen tüm turizm politikalarının
ve pazarlama planlarının oluşturulmasıdır.

• Şehirler (tarihi ve kültürel)
• Köyler ve küçük kasabalar
• Tatil merkezleri
• Korunmaya alınmış bölgeler (milli parklar vb.)
• Bölgeler
• Ülkeler

• Bütünleşik olma
• Kültürel değerler olma
• Ayrılmazlık
• Çok amaçlı kullanım

Bu unsurlar çekicilikler, hizmet işletmeleri
(konaklama, yiyecek-içecek işletmeler, eğlence merkezler
vb.), ulaşım olanakları ve destek hizmetleridir.

Her destinasyonun kendine ait kültürel değerleri
ve yapısı vardır. Bu değerler destinasyon kimliğini
güçlendiren ve farklılaşmasını sağlayan en önemli
unsurlardır.

• El sanatları, el işleri
• Dil
• Gelenekler
• Gastronomi
• Müzik ve sanat
• Bölgenin tarihi
• Yerel halkın meslek türleri ve kullanılan teknoloji
• Mimari yapı
• İnançlar
• Eğitim sistemi
• Giyim/kuşam
• Boş zaman aktiviteleri

Destinasyonlar üretildiği yerde tüketilen,
stoklanamayan ve bölünemeyen hizmetlerdir. Turistler
turistik ürün ve hizmetler deneyimlemek için fiziksel
olarak destinasyonda bulunmak ve üretimin bir parçası
olmak durumundadırlar. Bu nedenle destinasyonlar hem
nihai tüketicilerin hem de aracıların ulaşabilecekleri uygun
mesafelerde bulunmalıdırlar.

Destinasyonlar içerisindeki turistik işletmelerden
farklı müşteriler de farklı amaçlarla yararlanabilirler.
Örneğin kış aylarında oteller kongre merkezi olarak
kullanılabilir. Ayrıca yerel halk da bu tür
destinasyonlardan faydalanabilir.

• Başkentler
• Metropolitanlar ve surlarla çevrili kentler
• Büyük tarihi kentler
• Varoşların olduğu kentler
• Yeniden yapılandırılmış sahil destinasyonları
• Endüstriyel kentler
• Deniz kenarı tatil destinasyonları ve kış sporları
merkezleri
• Belli bir amaç için oluşturulmuş entegre tatil
destinasyonları
• Turistik eğlence kompleksleri
• Uzmanlaşmış turistik hizmet merkezleri
• Kültürel sanat şehirleri

Kültürel destinasyonların kültürel sanat
şehirlerinden nasıl ayırt edilebileceği; sahil bölgeleri veya
varoşların, destinasyonun diğer bölümlerinden ayırt edilip edilemeyeceği gibi sorulara net cevaplar bulunamadığı
için, yapılan bu sınıflandırmaların geçerliliği tam olarak
ortaya konulamamaktadır.

Üç aşamalı bir sınıflandırmadır. Bu aşamalar
şunlardır:
• Tatil amaçlı destinasyonlar
• Kültürel destinasyonlar
• Dönüştürülmüş destinasyonlar

Bu tür destinasyonlar, planlı ya da plansız
geliştirilen özel turizm destinasyonlarıdır. Ziyaretçiler
tarafından eğlence ve dinlenme tüketimi için ziyaret
edilmektedirler.

Tarihî, mimari ve kültürel kimlikleri ile turistlere
çekici gelen destinasyonlardır. Bu destinasyonlarda ilave
çekicilikler yaratılmasına ihtiyaç duymamaktadırlar
(Venedik ve Paris gibi).

Turistleri cezbetmek için ayrı altyapı ve
üstyapının inşa edildiği destinasyonlardır. Bu
destinasyonlarda daha fazla ziyaretçi çekmek amacıyla
altyapı ve üstyapı yatırımları gerçekleştirilmektedir.

• Büyüklüklerine göre destinasyonlar
• Konumuna göre destinasyonlar
• Kapsamına göre destinasyonlar
• Faaliyet sürelerine göre destinasyonlar
• Sahip olduğu çekiciliklerin gücüne göre
destinasyonlar

Destinasyon, iklimsel özelliklerinden dolayı yılın
belirli dönemlerinde mevsimlik olarak faaliyet
gösteriyorsa “mevsimlik destinasyon (kısa süreli)”, yılın
genelinde veya tamamında faaliyet gösteriyorsa “yıllık
destinasyon (uzun süreli)” olarak ifade edilir.

İkiye ayrılmaktadır. “Ana (birincil)
destinasyonlar” turistlerin ziyaret etmeleri için birincil
motif olacak kadar çekici olan ve turistleri birkaç gün
tatmin edebilecek kapasitedeki destinasyonlardır. “İkincil
destinasyonlar” ise birincil destinasyonun ziyareti
esnasında ziyaret edilmesi gereken ilginç ve gerekli
destinasyonlar olarak tanımlanmaktadır.

• Temel kaynaklar
• İkincil kaynaklar
• Ek kaynaklar

Temel kaynaklar, turistlerin destinasyonlara
yönelik ziyaretlerinin temel nedenini oluşturmaktadır. Bu
temel kaynaklar boş zamanın yapısı ve faaliyet yeri olarak
ikiye ayrılmaktadır. Boş zamanın yapısı; doğal, fiziki ve
sosyokültürel kaynakları içermektedir. Faaliyet yerleri ise
kültürel tesisler, spor tesisleri ve eğlence tesisleridir

Bu kaynaklar;
• Konaklama,
• Yiyecek-içecek tesisleri,
• Alışveriş ve
• Marketlerdir

• Erişilebilirlik
• Ulaşım ve park
• Turist danışma (Haritalar, İşaretler vb.)

Beş farklı kategoride ele alınmıştır. Bunlar; doğal
kaynaklar, kültürel kaynaklar, özel olaylar, etkinlikler ve
altyapı hizmetleridir.

Bu unsurlar altı kategoriden oluşmaktadır. Bunlar:
• Çekicilikler,
• Ulaşılabilirlik,
• İşletmeler,
• Paketler,
• Etkinlikler,
• Destek hizmetleridir.

Çekicilikler, turistin seyahat etmek istediği bir
destinasyonu başka bir destinasyona tercih etmesini
etkileyen unsurlar olarak ifade edilebilir.

• Doğal çekicilikler (deniz, parklar, flora vb.)

• Kültürel çekicilikler (tarihi ve arkeoloji alanları,
müzeler vb.)
• Özel etkinlikler (toplumsal, sportif ve dini
etkinlikler, festivaller vb.)
• Aktiviteler (golf, yüzme, tenis vb.)
• Eğlence çekicilikleri (temalı parklar, eğlence
parkları, casinolar, sinemalar vb.)

Turizm çekicilikleri, destinasyon bileşenlerinden
biri olarak tüketicinin ilgisini çekmek ve destinasyon
seçimini belirlemek açısından etkilidir. Eğer turist
destinasyonu yeteri kadar çekici bulmazsa o destinasyonu
ziyaret etmez. Bu nedenle çekiciliklerin yönetimi ve
gelişimi özenle ele alınması gereken konulardır.

Turistik açıdan çekiciliğe sahip olan destinasyon
bölgelerine yönelik turistik talebin yüksek olması
tüketicilerin bu yerlere ulaşabilmesiyle doğru orantılıdır.
Destinasyonların istenilen düzeyde talep görebilmesi ve
gelişebilmesi için hedef pazarlara mümkün olduğu kadar
çok ve kapsamlı ulaşım türü ile erişebilme gücüne sahip
olması gerekmektedir. Bir destinasyon ne kadar kapsamlı
ve özel çekiciliklere sahip olursa olsun, yeterli ulaşım
olanaklarına sahip değilse gelişme göstermesi mümkün
değildir.

Turistler için seyahatin başlangıç ve bitiş
noktaları arasında bağlantı sağlamaktır.

Yol
• Terminal
• Ulaştırma türü (araç)
• Teknoloji

Terminaller bir ulaştırma türünden diğerine
değişim noktalarını ifade etmektedir. Yolculukların
başlayıp bittiği yerlerdir.

Çekicilikler ve ulaşılabilirlik insanların bir
destinasyonu ziyaret etmesini sağlarken tesisler de
gittikleri bölgede onlara hizmet etmektedirler. Bir
destinasyonda turistlerin ziyaretleri süresince konaklama,
yeme-içme, eğlence, alışveriş vb. gibi ihtiyaç
duyabilecekleri mal ve hizmetler karşılayabilecekleri
sayıda ve nitelikte tesisin bulunması gerekmektedir.

Hayır. Turistik değerlerin yanı sıra turistin
ziyareti süresince ihtiyaç duyabileceği turistik olmayan
ürünleri karşılayabilecek destekleyici hizmetlerin de
varlığı gerekmektedir.

Destekleyici hizmetler park imkânları, levhaişaret
rehberleri, haritalar ve destinasyonun turistlere
sunduğu imkânların ulaşılabilirliğini kolaylaştıran diğer
hizmetleri içermektedir. Ayrıca bankacılık, sigorta,
telefon, postane, sağlık, güvenlik vb. verilen hizmetler
destekleyici hizmetler kapsamında değerlendirilebilir.

Destinasyonda etkinlik alanlarının ve
çeşitliliğinin yeterli olması potansiyel uzun kalışlı
ziyaretçilerin o destinasyonu tercih etmelerinde önemli bir
motivasyon kaynağı olabilmektedir. Etkinlikler sezon dışı
dönemlerde destinasyona turist çekmek, bölgeyle ilgili
farkındalık ve olumlu bir imaj yaratmak için güçlü bir araç
konumundadırlar.

Etkinlikler kapsamında festival, fuar, kongre,
şenlik, karnaval, spor organizasyonları vb. yer almaktadır.

Destinasyonların ekonomik ihtiyaçlarını
sürdürülebilir bir şekilde karşılayacak, dengeli bir turist
akışı sağlayacak, destinasyonun tanıtım faaliyetlerini
gerçekleştirecek, turizm ürünlerini etkili bir şekilde
pazarlayacak stratejik, organizasyonel ve yönetimsel
kararlar dizisidir.

• Destinasyon kaynaklarının sürdürülebilirliğini
sağlamak
• Destinasyon çekiciliklerini korumak ve
geliştirmek
• Yerel halkı turizm konusunda bilinçlendirmek ve
eğitmek
• Turistlerin destinasyon deneyiminin kalitesini
arttırmak

Paydaş kavramı ile organizasyonun amaçlarına
ulaşmasını etkileyebilen veya bundan etkilenen herhangi
bir grup veya birey ifade edilmektedir.

• Devlet ve ilgili kamu kurumları
• Konaklama işletmeleri
• Tur operatörleri
• Seyahat acenteleri
• Ticari kuruluşlar
• Üniversiteler
• Sivil toplum kuruluşları

• Ulaştırma işletmeleri (özellikle havayolları)
• Yerel yönetimler
• Turistik tüketiciler
• Yerel halk

• Destinasyon gelişimi planlaması
• Destinasyon pazarlaması
• Destinasyon yönetimi

• Destinasyonun turizm potansiyeli ve ilerlemenin
izlenmesi üzerine eleştirel değerlendirmeler
yapmak
• Tüm paydaşlar ile etkili bir görüş alışverişi ve iş
birliği sağlamak
• Çekici yatırım ve altyapı projelerine odaklanmak
• Yerel istihdam oluşturmak ve hizmet talebi için
yeterli iş gücünü sağlamak için iş gücü
planlaması yapmak
• Sektörel büyüme için uzun dönemli turizm
stratejileri geliştirmek

• Pazarlama araştırmaları yürütmek
• Yeni ve gelişmekte olan pazarlar da dâhil olmak
üzere doğru pazarlar belirlemek ve hedeflemek
• Turizm destinasyonun nitelikleri konusunda
hedef pazar/pazarlarda farkındalığı arttırmak
• Ziyaret ve gelir düzeyini arttırmak

• Destinasyonun doğal ve eşsiz turizm varlıklarını
korumak
• Endüstri liderliği
• Destinasyonda eşsiz ve sürdürülebilir bir turizm
endüstrisinin büyümesini sağlamak

Destinasyon yönetimi genellikle kamu sektörü
tarafından icra edilmesi gereken hem resmî / kararsal hem
de fonksiyonel yetkileri (planlama, organizasyon ve iş
faaliyetlerinin kontrolü) bünyesinde bulunduran faaliyet
alanlarından oluşmaktadır.

Ana amaç uygun politikalar ve eylemler yoluyla
farklı kaynakların, faaliyetlerin ve paydaşların
bütünleşmesini desteklemek ve yönetmektir.

Pazarlama bakış açısıyla destinasyon yönetimi,
uzun vadede bir destinasyonun çevresel çıkarları ile
paydaşların çıkarlarının dengeli olmasını sağlamak ve aynı
zamanda müşterilerin talep ve beklentilerini karşılamak
zorundadır.

Destinasyon kavramı “ülke bütününden küçük ve ülke içindeki pek çok kentten büyük, insan beyninde belirli bir imaja sahip markalaşmış ulusal bir alan ve önemli turistik çekiciliklere, çekim merkezlerine, festivaller, karnavallar gibi çeşitli etkinliklere, bölge içinde kurulmuş iyi bir ulaşım ağına, gelişim potansiyeline, dahili ulaşım ağıyla bağlantılı bölgeler arası ve ülke düzeyinde ulaşım olanaklarına ve turistik tesislerin gelişimi için yeterli coğrafi alana sahip bir bölge” olarak tanımlanmaktadır.

Destinasyonlara yönelik seyahatlerin “turizm” kapsamında değerlendirilebilmesi için için destinasyonların taşıması gereken özellikler:

• Bütünleşik Olma Özelliği
• Kültürel Değerler Olma Özelliği
• Ayrılmazlık Özelliği
• Çok Amaçlı Kullanım Özelliği şeklinde sıralanabilir.

Turistleri destinasyona çeken kültürel unsurlar genel olarak aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• El sanatları, el işleri
• Dil
• Gelenekler
• Gastronomi
• Müzik ve sanat (konserler, resim, heykel vb.)
• Bölgenin tarihi (görsel malzeme ile desteklenen)
• Yerel halkın meslek türleri ve kullanılan teknoloji
• Mimari yapı
• İnançlar
• Eğitim sistemi
• Giyim/kuşam
• Boş zaman aktiviteleri

Page (1995)’in tipolojisine göre destinasyonlar yaşam alanlarının farklılıklarına göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır:

• Başkentler
• Kültürel başkentler 
• Metropolitanlar ve surlarla çevrili tarihi kentler
• Büyük tarihi kentler 
• Varoşların olduğu kentler 
• Yeniden yapılandırılmış sahil destinasyonları
• Endüstriyel kentler
• Deniz kenarı tatil destinasyonları
• Kış sporları merkezleri 
• Belli bir amaç için özel olarak oluşturulmuş entegre tatil destinasyonları
• Turistik eğlence kompleksleri 
• Uzmanlaşmış turistik hizmet merkezleri
• Kültürel sanat şehirleri

Dönüştürülmüş destinasyonlar; turistleri cezbetmek için ayrı altyapı ve üstyapının inşa edildiği destinasyonlardır. Bu destinasyonlarda daha fazla ziyaretçi çekmek
amacıyla altyapı ve üstyapı yatırımları gerçekleştirilmektedir. Bu yatırımlar kongre merkezleri, spor stadyumları, büyük oteller, festival ve alışveriş merkezlerinden
oluşmaktadır.

Destinasyon kaynaklarını oluşturan temel kaynaklar; çekicilikler, faaliyetler ve destinasyonun mevcut olanakları gibi temel karakteristiklerdir. Bu karakteristikler genellikle turistlerin bir destinasyonu ziyaret etmesinin temel nedenini oluşturmaktadır. Aynı zamanda kültürel olanaklar, fiziksel karakteristikler, spor-eğlence faaliyetleri ve sosyokültürel özellikleri de içermektedirler.

Destinasyon kaynaklarını oluşturan ikincil kaynaklar, genellikle konaklama için tasarlanmış turizm üstyapısını, otelleri, yeme-içme olanaklarını ve pazarları içermektedir. İkincil kaynakların turistleri bir destinasyona yönelik harekete geçirme etkileri daha az da olsa ziyaretçi deneyiminin şekillenmesine yardımcı olmaktadırlar.

Godfrey ve Clarke (2003) ise bir destinasyondaki turizm kaynaklarını beş farklı kategoride ele alarak incelemiştir. Bunlar:

• Doğal kaynaklar
• Kültürel kaynaklar
• Özel olaylar
• Etkinlikler
• Altyapı ve diğer hizmetler şeklinde sıralanabilir.

Buhalis’e (2000) göre destinasyonları oluşturan unsurlar altı kategoriden oluşmaktadır:

• Çekicilikler: Doğal, insan yapımı, yapay, belli bir amaca yönelik yapılar, kültürel miras, özel olaylar
• Ulaşılabilirlik: Güzergâhlar, ulaşım terminalleri, ulaştırma araçları
• İşletmeler: Konaklama, yeme-içme, eğlence, seyahat vb. işletmeler
• Paketler: Aracılar ve toptancılar tarafından önceden hazırlanmış paketler
• Etkinlikler: Destinasyonlarda gerçekleştirilen her türlü etkinlik
• Destek hizmetleri: Turistler tarafından destinasyonda kullanılan bankacılık, iletişim, sağlık vb. tüm hizmetler

Bir destinasyondaki temel çekicilik unsurları şunlardır:

• Doğal Çekicilikler: Deniz, parklar, dağlar, sahiller, flora, fauna vb.
• Kültürel Çekicilikler: Tarihî ve arkeolojik alanlar, mimari, müzeler, tiyatrolar vb.
• Özel Etkinlikler: Toplumsal, sportif ve dinî etkinlikler, ticari gösteriler, festivaller vb.
• Aktiviteler: Golf, yüzme, tenis vb.
• Eğlence Çekicilikleri: Temalı parklar, eğlence parkları, casinolar, sinemalar, alışveriş olanakları vb.

Bir destinasyonun ulaşılabilirliği, o destinasyona gidebilmek ve o destinasyon içinde gerçekleştirilecek her türlü faaliyetlerde kullanabilmek için gerekli olan yolları, ihtiyaç duyulan ulaşım araçlarını, tesisleri, terminalleri, uygun seferleri ve gerek duyulan teknolojiyi kapsayan bir ulaştırma sistemini ifade etmektedir.

Destinasyon yönetiminin amaçlarını şu şekilde sıralandırmak mümkündür:

• Destinasyon kaynaklarının sürdürülebilirliğini sağlamak,
• Destinasyon çekiciliklerini korumak ve geliştirmek,
• Yerel halkı turizm konusunda bilinçlendirmek ve eğitmek,
• Turistlerin destinasyon deneyiminin kalitesini arttırmak.

Destinasyon yönetimi uygulamaları ve rolleri turizm gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Çünkü turizm ile uğraşan kişilerin problemleri daha kolay algılayabilmesini sağlayan destinasyon yönetimi paylaşılan ortak hedeflere daha kolay ulaşılmasına da yardımcı olmaktadır. 

Destinasyon Gelişimi Planlaması kapsamında gerçekleştirilen çalışmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir: 

• Destinasyonun turizm potansiyeli ve ilerlemenin izlenmesi üzerine eleştirel değerlendirmeler
• Tüm paydaşlar ile etkili bir görüş alışverişi ve iş birliği
• Çekici yatırım ve altyapı projelerine odaklanma
• Yerel istihdam oluşturmak ve hizmet talebi için yeterli iş gücünü sağlamak için iş gücü planlaması
• Sektörel büyüme için uzun dönemli turizm stratejileri

Destinasyon Pazarlamasının rolleri;

• Pazarlama araştırmaları yürütmek
• Yeni ve gelişmekte olan pazarlar da dahil olmak üzere doğru pazarlar belirlemek ve hedeflemek
• Turizm destinasyonun nitelikleri konusunda hedef pazar/pazarlarda farkındalığı arttırmak
• Ziyaret ve gelir düzeyini arttırmak şeklinde sıralanabilir.

Paydaş “organizasyonun amaçlarına ulaşmasını etkileyebilen veya bundan etkilenen herhangi bir grup veya birey” olarak tanımlanır.

Destinasyon yönetimi kapsamında yer alan paydaşlar;

• Devlet ve ilgili kamu kurumları,
• Konaklama işletmeleri,
• Tur operatörleri,
• Seyahat acentaları,
• Ticari kuruluşlar,
• Üniversiteler,
• Sivil toplum kuruluşları,
• Ulaştırma işletmeleri (özellikle hava yolları),
• Yerel yönetimler,
• Turistik tüketiciler ve
• Yerel halktır.

Destinasyon yönetimi en basit ifadeyle, bölgedeki bütün aktörlerin bölgenin turizm gelişimi açısından birlikte hareket etmeleridir. Destinasyon yönetimi, “destinasyonların ekonomik ihtiyaçlarını sürdürülebilir bir şekilde karşılayacak, dengeli bir turist akışı sağlayacak, destinasyonun tanıtım faaliyetlerini gerçekleştirecek, turizm ürünlerini etkili bir şekilde pazarlayacak stratejik, organizasyonel ve yönetimsel kararlar dizisi” olarak tanımlanmaktadır.

Terminal, bir ulaştırma türünden diğerine değişim noktalarını ifade eden ulaştırma sistemi unsurudur.Yolculukların başlayıp bittiği yerlerdir (Havaalanları, tren garları,
limanlar, otogarlar, vb.). Özellikle uluslararası bir pazarda hizmet veren büyük destinasyonlarda havaalanları destinasyon ulaştırma sistemlerinin en önemli terminalleridir.

Turistler tarafından destinasyonda kullanılan bankacılık, iletişim, sağlık vb. tüm hizmetlere destek hizmetler denir.