Türk Dil Kurumu Sözlüğü’ne göre rekabet “Aynı
amacı güden kimseler arasındaki çekişme, yarışma,
yarış”dır.

Piyasa ekonomilerinde rekabet; kâr, satış miktarı
ve pazar payı gibi belirli iktisadi hedeflere ulaşmak
amacıyla ekonomik birimler arasında ortaya çıkan bir
yarış veya karşıtlık şeklindeki ilişkiler süreci olarak
tanımlanmaktadır

Rekabet, firmaları verimli olmaya, kaliteli ve
düşük bedelle daha fazla ürün ve hizmet sunmaya
yönelten çok önemli bir süreçtir.

Rekabet Kurumunun tanımına göre rekabet
kavramı, “ürünlerin kim tarafından, ne miktarda
üretileceği ve hangi ticari koşullarda hangi fiyattan
pazarlanacağının piyasa koşullarında belirlenmesini
sağlamaya yönelik olmak üzere, birimlerin ekonomik
kararlarını bağımsız olarak alabilmeleri olgusunu içeren
ekonomik yarış” şeklinde ifade edilmektedir.

Tam rekabetin bulunduğu varsayılan piyasalarda;
• Fiyat tek olduğu için fiyat rekabetin oluşması,
• Mallar homojen olduğu için kalite (mal
farklılaştırılması) rekabetinin oluşması,
• Olaylardan herkesin bilgi sahibi olması nedeniyle
reklam yoluyla rekabetin oluşması mümkün
değildir

Avusturya Okulu mensupları temelde bireyciliği,
insanların bilgilerinin tam olmayacağını, ekonomik
süreçlerin karmaşıklığını vurgulayarak devlet
müdahalesine karşı serbest piyasanın üstünlüğünü
savunmaktadır. Herkesin her konuda tam bilgili olmasının
mümkün olmayacağını ve bilginin ancak rekabet
sürecinde elde edilebileceğini belirterek böyle bir
varsayımda bulunmanın da zaten rekabet kavramını
anlamsızlaştıracağını ileri sürmektedirler

Rekabet edebilirlik kavramı endüstrilerin,
bölgelerin, ulusların veya küresel birliklerin, üretim
faktörlerinde yüksek geri dönüşün korunabilmesi ve
sürdürülebilir temelde yüksek istihdam seviyesi için uluslararası rekabette ayakta kalabilme kapasitelerini ifade
etmektedir.

Rekabet edebilirlik kavramı literatürde mikro
boyut ve makro boyut olmak üzere iki boyutta ele
alınmaktadır. Rekabet edebilirliin
mikro boyutu bir ulus
içindeki firmalar arasındaki rekabeti ifade ederken bu
firmaların uluslararası pazarlardaki uygulamalarını
kapsamaktadır. Makro boyutta rekabet edebilirlik ise
uluslararası ve küresel birlikler arasındaki rekabeti
tanımlamaktadır.

Firma rekabet edebilirliği, firmaların müşteri
ihtiyaçları doğrultusunda yüksek değerde ürünleri
tasarlaması, üretmesi ve bu ürünleri pazara sunma
yeteneğine bağlıdır. Firma rekabet edebilirliği, bir
firmanın müşterilerine maliyetlerinin üzerinde bir değer
sunmasından dolayı ortaya çıkmaktadır.

• Pazarda daha büyük pay (pazar liderliği)
• Ayırt edici veya lider strateji
• Artan tüketici sayısı, tüketicilerin firma ve firma
ürünlerinden beklentilerindeki artış
• İşletmenin pazardaki yönelimleri rakiplerinden
daha iyi sezmesi
• İşletmenin pazardaki en başarılı pozisyona sahip
stratejik grubun içine dâhil edilmesi
• İşletmenin pazardaki en hızlı büyüyen alanda
yoğunlaşması
• Farklılaştırılmış ürünler
• Düşük maliyetler
• Pazardaki ortalama kâr seviyelerinden daha
yüksek kâr seviyelerine sahip olma
• İşletmenin teknolojik ve yenilikçi avantajlara
sahip olması
• Değişikliklere hazırlıklı yenilikçi ve esnek
yönetim anlayışı
• İyi bir fırsattan yararlanmaya hazır bir yönetim

• Firmanın rekabet eksiklikleriyle karşı karşıya olması
• Rakip firmalara pazar payının kaptırılması
• Pazardaki gelir artış seviyelerinin altında artışlar
• Finansal kaynak sıkıntısı
• Tüketici kayıplarıyla özdeşleşme
• Pazardaki pozisyonu kötüye giden şirketler
grubuna dâhil olma
• Birçok alanda zayıf bir pozisyona sahip olma

• Yüksek maliyetler
• Firmanın pazarı etkilemek için çok küçük olması
• Satın alınma tehlikesine karşı koyma gücüne
sahip olmama

Makro boyutta rekabet edebilirlik; ülkelerin
serbest ve yerleşmiş pazar koşulları altında vatandaşların
reel gelirlerini arttırmaya çalışırken aynı anda ürettiği ürün
ve hizmetleri uluslararası pazarlara sunabilmesi ve başarılı
olabilmesidir.

• Amaç: Rekabet edebilirliğin temel amacı bir
ülkenin (ticaret, yatırım ve üretim gibi faaliyetler
ile) vatandaşlarının reel gelirlerini veya yaşam
standartlarını geliştirmektir. Bu amaç aynı
zamanda uluslararası pazarda ulusların
performanslarını etkileyen tüm sosyal kültürel ve
ekonomik değişkenleri tanımlamaktadır.
• Kapasite: Hizmet ve ürün üretiminde ve
dağıtımında bir ulusun diğer uluslara oranla,
kendi yetenekleri veya potansiyeline daha fazla
odaklanmayı gerektirmektedir.
• Ölçüm: Diğer ülkeler ile rekabet edebilmek için
bir ülkenin yeteneklerinin gerçekçi analizi,
uluslararası iş düzeyinde (pazar payı, yatırım,
üretim veya benzer ölçümler ile) incelenmelidir.

Porter’ın modelinin temel varsayımı, “Uluslararası
ticarette rekabet küresel olabilir ancak rekabet avantajının
kaynağı yereldir (ulusal koşullardan kaynaklanmaktadır.)”
biçiminde ifade edilmektedir. Porter teorisinde, bir ülkenin
rekabet gücünün, mikro seviyedeki bireysel firmalardan
oluştuğunu belirtmektedir. Diğer bir deyişle uluslararası
alanda rekabet gücü kazanmanın, ülke içi piyasalarda başarılı
olmuş firmaların, bu başarılarını uluslararası piyasalara
taşıması ile mümkün olacağını ifade etmektedir.

Bu faktörler:
• Faktör koşulları
• Talep koşulları
• İlgili ve destekleyici sektörlerin durumu
• Firma stratejisi, yapısı ve rekabet durumu

İç pazardaki gelişmiş faktör koşulları, işletmenin
küresel rekabet gücü üzerinde pozitif etki sağlayacaktır.
Porter’a göre faktör koşulları bir firmanın iş alanında
kullandığı her bir üretim faktörünü içermektedir. Porter bu
faktörleri; insan kaynakları, fiziksel kaynaklar, bilgi
kaynakları, sermaye kaynakları ve alt yapı olarak beş
temel kategoriye ayırmıştır.

Talep koşulları, bir endüstrinin ürünleri için talebin
doğasını içermektedir. Ülkenin önde gelen sektörleri için
mevcut bir talebin bulunması, o sektörlerin uluslararası
alandaki rekabet gücü üzerinde olumlu etki oluşturacaktır.

Bir ülkenin iç pazarındaki güçlü ve dinamik ilgili
ve destekleyici endüstriler, firmaların küresel rekabet gücü
üzerinde pozitif etki yapmaktadır. Modelin bu yönü,
seçilen bir endüstriyi direkt ya da dolaylı yönden etkileyen
işletmelerin önemini içermektedir. Porter, bu tip yardımcı
iş kollarını, ilgili ve destekleyici endüstriler olarak
tanımlar. Model, bu endüstriler güçlendiğinde odak
endüstrinin de güçleneceğini önermektedir.

Strateji, firmaların uzun dönemli ve orta dönemli
hedeflerine ulaşmak için geliştirdikleri pazar
konumlarıdır. Porter’a göre ‘operasyonel’ verimlilik
başarısı ne olursa olsun, işletmelerin rekabet avantajı elde
etmesi ve sürdürebilmesi için yeterli olmayacaktır.
Rekabet avantajı, işletmelerin rakiplerinden kendisini
farklılaştıracak ‘stratejiler’ geliştirme ve izlemesi ile
olanaklı olacaktır. Diğer bir ifade ile rekabet avantajı
stratejik davranmanın bir sonucu olarak ortaya çıkar.

• Performans
• Makro ve pazar dinamizmi
• Finansal dinamizm
• Altyapı ve yatırım iklimi
• İnsan kaynakları.

Destinasyon rekabet edebilirliği, turizm
bölgesinin pazar payını koruma ve zaman içerisinde payını
geliştirebilme yeteneğidir.

Geleneksel olarak destinasyonlar ülke, ada veya
kasaba gibi iyi tanımlanmış coğrafi bölgeler olarak
görülmektedir. Bunun yanında tüketicilerin; ziyaret amacı,
kültürel altyapı, geçmiş deneyimleri ve eğitim seviyesine
bağlı olarak öznel şekilde yorumladıkları algısal
kavramlar şeklinde de destinasyon tanımlanmaktadır.

Destinasyonlarda ki rekabet edebilirlik doğal çevre
(coğrafi konum, iklim, manzara vb. gibi), yapay çevre
(turizm altyapısı, ulaşım, eğlence hizmetleri arzı, otel ağları)
ve pazarın küreselleşmesi ile yakından ilişkilidir.

Mikro rekabet edebilirlik, firma boyutunu
ilgilendirmektedir. Bu noktada bir firmanın rekabet
edebilir olması için modern müşterilerin sonsuz arzularını
tatmin edecek ürün ve hizmeti sağlaması gerekmektedir.
Makro ise rekabet edebilirlik ulusal boyuttadır ve temel
amaç toplumun gelir düzeyini artırmaktır.

Destinasyonlarda daha rekabetçi bir yapının
oluşturulması ve sürdürülebilir bir turizm endüstrisinin
kurulabilmesi için, çevrenin ön plana çıkartılması,
turizmin lider sektör hâline getirilmesi, pazara yönelik
dağıtım kanallarının güçlendirilmesi ve dinamik bir özel
sektörün kurulması gerekmektedir.

Turizm destinasyonunun rekabet edebilirliği ile
ilişkilendirilen değişkenler; ziyaretçi sayıları, pazar payı,
turist harcamaları, istihdam ve turizmin sağladığı katma
değer gibi nesnel olarak ölçülebilen unsurlar ve kültürel,
tarihi zenginlik ve turizm deneyiminin kalitesi gibi öznel
olarak değerlendirilecek değişkenlerdir.

Destinasyon rekabet gücünün ölçümünde 7
özellik dikkati çekmektedir. Bunlar; turizm tesislerinin
kalitesi, ulaşılabilirlik, hizmet kalitesi, fiyat açısından
uygunluk, destinasyonun imajı, iklim, çevre ve son olarak
destinasyon çekiciliğidir.

Destinasyon rekabet edebilirliğini etkileyen fiyat
dışı faktörler:
• Bir destinasyonun veya çevresindeki bölgelerin
politik dengesi,
• Yoğun ve hareketli pazara coğrafi yakınlık,
• Turizm bölgesinin politik çevresi,
• Etkinliklerin etkisi (Kısa dönemde ziyaretçi
sayısına olduğu kadar, uzun dönemde tutundurma
üzerinde etkisi de bulunmaktadır.)
• Turizm bölgesine ulaşılabilirlik (rotalarda yer
alma ve koltuk kapasitesi) ve
• Genel olarak kalite, eşsizlik, çeşitlilik gibi turizm
deneyiminin az ölçülebilen yönü olan doğal ve
oluşturulmuş özelliklerdir.

Destinasyonların rekabet gücü elde edebilmeleri
için takip etmeleri gereken 4 temel prensip bulunmaktadır.
Bunlar; çevrenin birinci öncelikli politika olması, turizmin
öncü sektör olması, pazar yerindeki dağıtım kanallarının
güçlendirilmesi ve turizmde dinamik bir özel sektörün
varlığıdır.

Destinasyon rekabeti ile ilişkilendirilebilecek
objektif olarak ölçülebilen niceliksel faktörler; beşerî
sermaye ve eğitimin rolü; bilişim teknolojileri ve
teknolojik gelişme; turizmin arz ve talep koşulları;
yatırım, teşvik ve mali düzenlemeler; ziyaretçi sayısı;
turizm gelirleri; turist harcamaları; nispi döviz kurları;
uzaklık; reklam tanıtım ile doğal kaynakların sayısıdır.
Bunun yanında sürdürülebilir turizm ve çevre, hizmet
kalitesi ve müşteri memnuniyeti, verimlilik ve kaynakların
etkin kullanımı, turistik ürün çeşitlendirmesi, destinasyon
imajı, turizm pazarlama ve rekabet stratejisi, devlet ve
bürokrasi, kültürel ve tarihi miras zenginliği ile doğal
çevre gibi öznel (subjektif) olarak ölçülebilen niteliksel
faktörler yer almaktadır.

• Kavramsal Rekabet Edebilirlik Modeli
• Destinasyon Rekabet Edebilirlik Modeli
• Bütünleşik Destinasyon Rekabet Edebilirlik
Modeli

Bu modelin başlangıç noktası, bir destinasyonun
rekabet başarısının “karşılaştırmalı üstünlük” ve “rekabet
avantajı” olarak iki boyutta gelişmesidir. Turizmde
karşılaştırmalı üstünlük iklim, manzara, flora vb. gibi
konularda ortaya çıkarken rekabet avantajı turizm
altyapısı, yönetim kalitesi, çalışanların yetenekleri ve
hükümet politikaları ile belirlenmektedir. Karşılaştırmalı
üstünlük bir destinasyonda ulaşılabilen doğal veya
sonradan elde edilmiş tüm kaynakları kapsarken rekabet
avantajı destinasyonun bu kaynakları uzun dönemde etkin
kullanabilme yeteneği ile ilgilidir.

Bir destinasyonun temel kaynak ve çekicilikleri
yedi unsurdan oluşmaktadır. Bunlar; bölgenin coğrafi
yapısı, yer şekilleri, manzara ve iklim, kültür ve tarihi,
faaliyetler karması, çeşitli özel etkinlikler, turizm bölgesi
üst yapısı, eğlence ve güçlü pazar bağlarıdır.

Araştırmacı, destinasyon rekabet edebilirliğini
etkileyen faktörleri belirlemeye yönelik geliştirdiği
modelde, bölgelerin rekabet edebilirliği etkileyen
faktörlerini dört temel seviyede ele almıştır. Modelde
rekabet edebilirliğin dört temel seviyesi; birincil
kaynaklar, ikincil kaynaklar, üçüncül kaynaklar ve
dördüncü seviye kaynaklar olarak belirlenmiştir.

Kim’in modelinde rekabet edebilirliğin birinci
seviyesini kaynaklar, özne ve çevre oluşturmaktadır.
• Kaynaklar; turizm bölgesinin tarihi, kültürel ve
doğal kaynaklarını ifade etmektedir.
• Özne; politikacıları, hükümet görevlilerini, hava
yolu, otel, seyahat acentesi yöneticileri gibi
turizm sektöründe önemli rol oynayan kişileri
kapsamaktadır.
• Çevre; politik, ekonomik, sosyo-kültürel ve
teknolojik çevre, çevresel problemler,
uluslararası iş çevresi ve faaliyet çevresini ifade
etmektedir.

Rekabet edebilirliğin ikincil kaynakları arasında turizm
politikaları, turizm planları, turizm yatırımları, turizm
vergi ve fiyatları, turizm yönetimi yer almaktadır.
• Turizm politikaları; vizyonun oluşturulması,
etkili politika oluşturma ve uygulama, turizm
mevzuatları, hükümet sübvansiyonları, yatırım
çevresinin oluşturulması, çevresel kontrol ve
kamu sektöründe rekabet edebilirlikten
oluşmaktadır.
• Turizm planlaması; turizmin sürdürülebilirliğinin
sağlanması ve yüksek katma değer sağlamak için
kamu sektörü ve diğer paydaşların ilişkilerinin
düzenlenmesini ifade etmektedir.
• Turizm yönetimi; turizm bölgelerinin ve turizm
politika ve planlarının yönetilmesi için kullanılan
yöntemleri içermektedir.
• Turizm yatırımları; turizm iş gücünün eğitimi ve
daha rekabetçi turizm bölgelerinin oluşturulması
için gerekli olan değerli yatırımları ifade
etmektedir.
• Turizm vergi ve fiyatları; bir turizm bölgesinin
rekabet edebilirliğinde önemli bir konudur. Bir
turizm bölgesi yüksek vergi ve fiyat sistemine
sahipse o turizm bölgesinin rekabet edebilirlik
düzeyi düşüktür. Üçüncül kaynaklar, bir turizm
bölgesindeki yabancı turistlerin tatmin düzeyini
artıran çekicilikleri ifade etmektedir. Üçüncül
kaynaklar arasında turizm altyapısı, ağırlama
sistemi, kaynakların çekicilikleri, tanıtım ve
turizm iş gücü yer almaktadır.
• Turizm altyapısı; turizm bölgesinin seçiminde
önemli rol oynayan ulaşım sistemi, konaklama,
etkinlikler, uluslararası kongreler ile ilgili bilgi
sağlayan turist rehberliği ve bilgi sistemini
içermektedir.
• Ağırlama sistemi; müşterilerin ihtiyaç ve isteklerini
karşılayacak arz konusundaki çeşitli koşuları ifade
etmektedir (yabancı dilde işaretleme ve bilgi,
misafirperverlik, finansal hizmetler).
• Kaynakların çekicilikleri; doğal, kültürel, tarihi
ve insan yapımı çekicilikleri ifade etmektedir.
• Tanıtım ve turizmde iş gücü; turizm sektöründe
hizmet kalitesi, turizm endüstrisinde çalışanların
seviyesi ve insan kaynakları eğitim kurumları ile
turizm endüstrisindeki tanıtım çalışmalarını
içermektedir.

Dördüncü seviye kaynakları; turizm talebi,
turizmde istihdam, turizm performansı ve turizm
ihracatından oluşmaktadır.

Bütünleşik rekabet edebilirlik modeli, turizm
sektörü ve ülkeler arasında karşılaştırma yapabilmek
amacıyla geliştirmiştir. Model, turizm araştırmacılarının
daha önce bu konuyla ilgili yapmış oldukları
çalışmalardan yararlanarak turizm bölgelerinin rekabet
edebilirliğine etki eden faktörlerin neler olduğunun
belirlenmesine yöneliktir.

Model; kaynaklar, destinasyon yönetimi,
durumsal koşullar, talep ve rekabet edebilirlik
başlıklarından oluşmaktadır.

Bütünleşik rekabet edebilirlik modelinde,
kaynaklar yapılarına göre üç tipe ayrılmaktadır. Bunlar
mevcut (sahip olunan) kaynaklar, kendi içerisinde
geliştirilmiş (yaratılmış) kaynaklar ve destekleyici
kaynaklardır. Mevcut kaynaklar; doğal kaynaklar, tarihî ve
kültürel kaynaklar şeklinde sınıflandırılmaktadır. Doğal
kaynaklar; destinasyonlarda ziyaretçilerin zevk aldığı
çevresel çatı olarak tanımlanmaktadır. Bu kaynaklara
coğrafi özellikler, iklim, bitki örtüsü ve o bölgede yaşayan
hayvan türleri, manzara ve diğer fiziksel değerler örnek
verilebilir. Destinasyonların tarihî ve kültürel kaynakları
arasında yer alan, tarih, gelenek ve görenekler, mimari
özellikler, mutfak, adetler, sanatsal çalışmalar, müzik, el
sanatları ve dans çeşitliliği; potansiyel ziyaretçiler için
temel ve güçlü bir çekicilik unsuru oluşturmaktadır.

Rekabet, aynı amacı güden kimseler arasındaki çekişme, yarışma ve yarış demektir.

Tam rekabetin bulunduğu varsayılan piyasalarda:

• Fiyat tek olduğu için fiyat rekabetin oluşması,
• Mallar homojen olduğu için kalite (mal farklılaştırılması) rekabetinin oluşması,
• Olaylardan herkesin bilgi sahibi olması nedeniyle reklam yoluyla rekabetin oluşması
mümkün değildir.

Rekabet edebilirlik kavramı, endüstrilerin, bölgelerin, ulusların veya küresel birliklerin, üretim faktörlerinde yüksek geri dönüşün korunabilmesi ve sürdürülebilir temelde yüksek istihdam seviyesi için uluslararası rekabette ayakta kalabilme kapasitelerini ifade etmektedir.

Rekabet edebilirlik kavramı literatürde mikro boyut ve makro boyut olmak üzere iki boyutta ele alınmaktadır.

Rekabet gücünün özellikleri:
• Pazarda daha büyük pay (pazar liderliği)
• Ayırt edici veya lider strateji
• Artan tüketici sayısı, tüketicilerin firma ve firma ürünlerinden beklentilerindeki artış
• İşletmenin pazardaki yönelimleri rakiplerinden daha iyi sezmesi
• İşletmenin pazardaki en başarılı pozisyona sahip stratejik grubun içine dahil edilmesi
• İşletmenin pazardaki en hızlı büyüyen alanda yoğunlaşması
• Farklılaştırılmış ürünler
• Düşük maliyetler
• Pazardaki ortalama kâr seviyelerinden daha yüksek kâr seviyelerine sahip olma
• İşletmenin teknolojik ve yenilikçi avantajlara sahip olması
• Değişikliklere hazırlıklı yenilikçi ve esnek yönetim anlayışı
• İyi bir fırsattan yararlanmaya hazır bir yönetim

Rekabet zayıflığının özellikleri:
• Firmanın rekabet eksiklikleriyle karşı karşıya olması
• Rakip firmalara pazar payının kaptırılması
• Pazardaki gelir artış seviyelerinin altında artışlar
• Finansal kaynak sıkıntısı
• Tüketici kayıplarıyla özdeşleşme
• Pazardaki pozisyonu kötüye giden şirketler grubuna dahil olma
• Birçok alanda zayıf bir pozisyona sahip olma
• Yüksek maliyetler
• Firmanın pazarı etkilemek için çok küçük olması
• Satın alınma tehlikesine karşı koyma gücüne sahip olmama
• Kötü kalitede ürünler

Makro boyutta rekabet edebilirlik “Ülkelerin serbest ve yerleşmiş pazar koşulları altında vatandaşların reel gelirlerini arttırmaya çalışırken aynı anda ürettiği ürün ve hizmetleri uluslararası pazarlara sunabilmesi ve başarılı olabilmesi” olarak tanımlanmaktadır.

Porter’ın dinamik elmas olarak da adlandırılan modeli, bir ulus kapsamında işlem yapan firmaların rekabet avantajını destekleyen veya engelleyen dört temel faktörü içermektedir. Bunlar:
• Faktör koşulları
• Talep koşulları
• İlgili ve destekleyici sektörlerin durumu
• Firma stratejisi, yapısı ve rekabet durumu

Porter’a göre faktör koşulları bir firmanın iş alanında kullandığı her bir üretim faktörünü içermektedir. Porter bu faktörleri; insan kaynakları, fiziksel kaynaklar, bilgi kaynakları, sermaye kaynakları ve alt yapı olarak beş temel kategoriye ayırmıştır.

• Performans
• Makro ve pazar dinamizmi
• Finansal dinamizm
• Altyapı ve yatırım iklimi
• İnsan kaynakları

Destinasyon rekabet edebilirliğini etkileyen fiyat dışı faktörler şunlardır:
• Bir destinasyonun veya çevresindeki bölgelerin politik dengesi,
• Yoğun ve hareketli pazara coğrafi yakınlık,
• Turizm bölgesinin politik çevresi,
• Etkinliklerin etkisi (Kısa dönemde ziyaretçi sayısına olduğu kadar, uzun dönemde
tutundurma üzerinde etkiside bulunmaktadır.)
• Turizm bölgesine ulaşılabilirlik (rotalarda yer alma ve koltuk kapasitesi) ve
• Genel olarak kalite, eşsizlik, çeşitlilik gibi turizm deneyiminin az ölçülebilen yönü
olan doğal ve oluşturulmuş özelliklerdir.

Destinasyon rekabet edebilirliği ile ilgili modeller şunlardır:
• Kavramsal Rekabet Edebilirlik Modeli
• Destinasyon Rekabet Edebilirlik Modeli
• Bütünleşik Destinasyon Rekabet Edebilirlik Modeli

Karşılaştırmalı üstünlük bir destinasyonda ulaşılabilen doğal veya sonradan elde edilmiş tüm kaynakları kapsarken rekabet avantajı, turizm bölgesinin bu kaynakları uzun dönemde etkin kullanabilme yeteneği ile ilgilidir.

Destinasyonlarda rekabet edebilirlikle ilgili en kapsamlı model Ritche ve Crough’nin geliştirmiş olduğu kavramsal rekabet edebilirlik modelidir.

Bir destinasyonun temel kaynak ve çekicilikleri yedi unsurdan oluşmaktadır. Bunlar; bölgenin coğrafi yapısı, yer şekilleri, manzara ve iklim, kültür ve tarihi, faaliyetler karması, çeşitli özel etkinlikler, turizm bölgesi üst yapısı, eğlence ve güçlü pazar bağlarıdır.

Rekabet edebilirliğin ikincil kaynakları arasında aşağıdakiler bulunmaktadır:

• Turizm politikaları,
• Turizm planları,
• Turizm yatırımları,
• Turizm vergi ve fiyatları,
• Turizm yönetimi 
  
  

Dwyer ve diğerlerinin geliştirmiş olduğu Bütünleşik rekabet edebilirlik modeli; kaynaklar, destinasyon yönetimi, durumsal koşullar, talep ve rekabet edebilirlik başlıklarından oluşmaktadır.

Temel kaynaklar; bütünleşik rekabet edebilirlik modelinde, kaynaklar yapılarına göre üç tipe ayrılmaktadır. Bunlar mevcut (sahip olunan) kaynaklar, kendi içerisinde geliştirilmiş (yaratılmış) kaynaklar ve destekleyici kaynaklardır. Mevcut kaynaklar; doğal kaynaklar, tarihî ve kültürel kaynaklar şeklinde sınıflandırılmaktadır. Doğal kaynaklar; destinasyonlarda ziyaretçilerin zevk aldığı çevresel çatı olarak tanımlanmaktadır. Bu kaynaklara coğrafi özellikler, iklim, bitki örtüsü ve o bölgede yaşayan hayvan türleri, manzara ve diğer fiziksel değerler örnek verilebilir. Destinasyonların tarihî ve kültürel kaynakları arasında yer alan, tarih, gelenek ve görenekler, mimari özellikler, mutfak, adetler, sanatsal çalışmalar, müzik, el sanatları ve dans çeşitliliği; potansiyel ziyaretçiler için temel ve güçlü bir çekicilik unsuru oluşturmaktadır.

Destinasyon rekabet edebilirliği modelinin talep faktörünün üç temel unsuru; algılama ve imaj, farkındalık ve turist tercihleridir.

Destekleyici faktör ve kaynakları oluşturan unsurlar; genel altyapı, hizmet kalitesi, ulaşılabilirlik ve pazar ilişkileridir.