Dış ticaretin olmazsa olmazlarından olan ihracat, kısaca yabancı ülkelere mal ve hizmet satma işlemidir. İhracat yaparak işletmeler;
• Satış ve karlarını artırırlar,
• Dünya piyasalarından pay alırlar,
• İç pazara olan bağımlılıklarını azaltarak daha rekabetçi hale gelirler,
• Talep dalgalanmalarını daha çok kontrol altına alabilirler,
• Yurt içi pazarlar için olan fazla üretim kapasitelerini satma şansı elde ederler,
• Rekabet güçlerini arttırırlar,
• Faaliyet gösterdikleri ülkelerin cari açıklarının kapanmasına yardımcı olurlar,
• Teknolojik bilgi transferi elde etme imkanı bulabilirler.
Bu kadar çok avantajı bünyesinde bulunduran ihracatın gerçekleştirilebilmesi ve yönetilebilmesi, özellikle bu konuda uzmanlaşmış nitelikli personelin varlığı ile mümkün olabilecektir.

İhracatçı, ihraç edeceği mala göre ihracatçı birliğine üye olan, vergi numarasına sahip gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan ortaklıkları ifade etmektedir.

İhracat işlemlerini yapabilmek için öncelikli olarak ihracatçı sıfatı elde edilmelidir. İhracatçı olabilmek için;
• Gerçek veya tüzel kişi olmak,
• İhracatçı birliklerine üye olmak,
• Vergi mükellefi olma koşullarını sağlamak ve mükellef kaydı oluşturmak,
• İlgili kaydı ve ihracat yapacak olan şirketin bilgilerini ihracat işleminin yapılacağı gümrüğe ibraz etmek gerekmektedir.

Bu süreç tamamlandıktan sonra, ihracatçı sıfatı kazanılacaktır. İhracat işlemlerini yapabilmek için ihracat yapma yetkisini haiz kişi, şirket veya kurum;

Takas ya da bağlı muamele yoluyla ihracat, süresi 6 ayı geçmeyen bağlı ticaret anlaşmaları gereğince, karşılıklı ödemeler ölçülebilir olmak kaydıyla, mal veya hizmet şeklinde olabileceği gibi kısmi olarak parayla da olabilir. Anlaşmanın süresi zaman ya da miktar şeklinde belirlenebilmektedir. Süre, başvuru ile uzatılabilir. Bağlı ihracat türünde malların cinsi, miktarı, standardı, birim fiyatı, taşıma şekli, teslim şekli gibi bilgiler yer almalıdır. Bağlı muamele anlaşması uyarınca yapılacak ihracatları Bağlı Muamele ve Takas Başvuru Formu doldurularak bağlı bulunulan ihracatçı birliğine müracaat edilir.

Meşruhat; Bir maddenin açıklanması için yazılanlar, açıklamalar demektir.

İthal edilmiş malların ihracı, bu ihracat türü de normal, özellik arz etmeyen ihracat şeklinde yapılmaktadır. Bazı özel durumlarda bu ihracat türünde de sınırlamalar yapılabilmektedir. Bu malların ihracı, genel esaslar çerçevesindeki mevzuat hükümleri gereğince yapılmaktadır. Ancak, ihracatın desteklenmesine yönelik mevzuat, yatırım mevzuatı ile gümrük mevzuatının mahrecine iade hükümleri saklıdır.

Konsinye ihracatta onay alınan beyannamelerin, 90 gün içerisinde gümrük müdürlüklerine verilmesi gerekmektedir. Malın fiili ihraç tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde satılması gerekmektedir. Söz konusu süre haklı ve zorunlu nedenlerle izni veren merci tarafından 2 yıla kadar uzatılabilir.

Kiralama yoluyla yapılacak ihracat, ülke dışına kiraya verilen malların geçici süreliğine ülke dışına çıkarılmasıdır. Bu ihracatın gerçekleşmesi için, kira sözleşmesi, ilgili malın teknik özelikleri, kira süresi, kira bedeli, ödeme şekli ve zamanı, malın teslim türü ve toplam fiyatı gibi bilgileri içeren bir dilekçe ile İhracat Genel Müdürlüğüne başvuruda bulunulur.

Sınır ticaret merkezlerine ilişkin düzenlemeler, “Sınır Ticaretinin Düzenlenmesine İlişkin Karar”ın yürürlüğe konulması; Devlet Bakanlığının 28/7/2008 tarihli ve 29927 sayılı yazısı üzerine, 14/5/1964 tarihli ve 474 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile 4458 sayılı Gümrük Kanununun 16 ncı ve 172 nci maddelerine göre, Bakanlar Kurulu’nca 1/12/2008 tarihinde kararlaştırılmıştır.

Yurt dışı müteahhitlik ve teknik müşavirlik kapsamında yapılacak ihracata ilişkin
usul ve esaslar kapsamında yapılacak ihracat, Bakanlık yurt dışı teşkilatının bulunduğu/yetki sahibi olduğu ülkelerde, firmaların, yurt dışında müteahhitlik ve teknik müşavirlik hizmet alanlarında üstlendikleri işlere ilişkin İş Alındı Belgesi onay işlemleri; Elektronik Başvuru Sistemi uygulaması üzerinden gerçekleştirilir. Tebliğ kapsamında şirketlerin yapacakları geçici ihracatta, İhracatçı Birliklerine üye olma şartı aranmaz.

6 Ocak 1996 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan, 22/12/1995 tarihli ve 95/7623 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan İhracat Rejimi Kararı, ihracatın ülke ekonomisi yararına düzenlenmesini, desteklenmesini ve geliştirilmesini sağlamak için ihracatta yetkili mercii ve uygulanacak esasları belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.

İhracatta yetkili merci Ticaret Bakanlığı’dır. Bakanlığın görevleri aşağıdaki gibidir:
• İhracatın her aşamasında gözetim, denetim ve yönlendirilmesine ilişkin her türlü önlemleri almak, ihracatla ilgili işlemleri her safhada izlemek ve bu hususlarla ilgili düzenlemeleri yapmak, ihracata ilişkin bilgi ve belgeleri istemek ve ihracatı bu karar çerçevesinde yürütmek.

Ticaret Bakanlığı yukarıda sayılan yetkilerin kullanılması sırasında, mevzuat hükümleri çerçevesinde İhracatçı Birlikleri, Türkiye İhracatçılar Meclisi, uluslararası gözetim şirketleri ve ilgili diğer kurum ve kuruluşları görevlendirme yetkisini haizdir.

Alıcısı tarafından kabul edilmeyen malların başka bedel ve şartlarla aynı veya farklı alıcılara satışına ilişkin talepler, durumu gösterir belgeler ve yeni satış sözleşmesine ait İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince onaylı faturanın ibrazından sonra Gümrük İdarelerince, sonuçlandırılır.

Talebe (Alıcısı tarafından kabul edilmeyen malların) konu malın bozulabilir olması halinde, bu tür talepler İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği veya daha sonra İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine bilgi vermek kaydıyla Müsteşarlık yurt dışı teşkilatınca sonuçlandırılır. Müsteşarlık yurt dışı teşkilatınca sonuçlandırılan talepler, ilgili gümrük idaresine ve aracı bankaya bildirilir.

İhracat bedelinin tahsil şekilleri, mevzuatta belirtilen sınırlar ve ihracatçı ile ithalatçı arasındaki anlaşmalara bağlı olarak, değişebilmektedir. Tahsil türleri arasında peşin ödeme, karşı ticaret, kabul kredili ödeme, akreditifli ödeme, vesaik mukabili ödeme ve mal mukabili ödeme, konsinye ticaret ve mahsuben ödeme yöntemleri bulunmaktadır (Kaya, 2011:
89 – 114).

Küşat Mektubu; Kredi açan bankanın, durumu ve kredi koşullarını ihracatçı tüccara bildirmesi için yazılan mektuba verilen isim.

Akreditif işleminde ithalatçı (amir), ithalatçının bankası (amir banka), İthalat konusu malların bedelini ödeyen muhabir banka ve ihracatçı (lehtar) olmak üzere dört taraf bulunmaktadır.

Kırmızı Şartlı (Red Clause) Akreditif: Akreditif tutarının kısmen veya tamamen muhabir bankaya sevk belgeleri ibraz edilmeden ihracatçıya avans veya peşin ödeme yapılan, ihracatçıya ön finansman imkanı sağlayan akreditiftir. Avans tutarının metne kırmızı mürekkeple yazılmasından dolayı kırmızı şartlı akreditif olarak isimlendirilmektedir.

İhracata veya ithalata konu olan ürünlerden gerekli görülenlerin ticari kalite denetimleri, ürünlerin ilgili teknik düzenlemelere uygunluğunun tespiti amacıyla, risk analizine göre seçici ve yeterli düzeyde olacak biçimde Ürün Denetmenleri tarafından yapılır.

İhracatın finansmanında; Merkez Bankası kredilerinden ve ticari banka kredilerinden, EXIMBANK kredilerinden, Red Clause Akreditif işlemlerinden, prefinansmandan, peşin ödemeden, banka kabulünden, faktoring, forfating ve leasing tekniklerinden faydalanılmaktadır (Gürsoy,2010: 250 – 260).

İhracata yönelik desteklerin amacı, Kalkınma Planları ve Yıllık Programlardaki toplumsal ve ekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesi amacıyla yapılacak faaliyetlerin, uluslararası kuruluşlara yükümlülüklerimize aykırılık teşkil etmeyecek şekilde düzenlenmesidir.