Türkiye özellikle 1980 sonrasında dışa açık bir kalkınma stratejisi belirlemesi ile birlikte uluslararası ticarete önem vermeye başlamış ve milli gelirin içinde dış ticaretin payı git gide artmıştır. Böylece üreticiler makine – teçhizat, hammadde ve yarı mamul madde ihtiyaçlarını ithalatla daha ucuza sağlama imkanı da elde etmiştir

Bunun nedeni dünyada gerçekleştirilen ihracat, ihracat yapan ülkeler için ihracat olarak değerlendirilirken bu malları satın alan ülkeler için ise ithalat olarak değerlendirilir.

2008 yılı ortalarında baş gösteren ve 2009 yılı boyunca etkili olan Küresel Finansal Kriz etkili olmuştur. Bu Kriz, sadece ticaret değerleri üzerinde değil ülkelerin ve dolayısıyla dünyanın her türlü ekonomik faaliyetleri üzerinde olumsuz etki yaratmıştır. Ancak 2010 istatistiklerinden de anlaşılabileceği gibi 2009 krizinin etkileri 2010’da azalmış ve ülke ve dünya ekonomisi tekrar bir gelişme ve artış sürecine girmiştir.

II. Dünya Savaşı sonrasında uluslararası gelişmeler, Türkiye’nin de uluslararasında var olma çabaları, 1950’li yıllarda çok partili rejime geçiş ve dış yardımların alındığı dönemler olurken Türkiye dış ticareti açıklar vermeye başlamıştır.

Türkiye ihracatının azaldığı yıllara bakılacak olursa en yüksek azalışlar 1986 yılında bir önceki yıla göre %6,3 ve 2009’da %22,6 (incelenen dönem itibarı ile en yüksek azalış 2009 yılında olmuştur) oranındaki azalışlarla gerçekleşmiştir.

Türkiye’nin ihracatının ithalatı karşılama oranı dönem sonu olan 2011’de %56,6 oranına yükselmiştir. Dönem içerisinde ihracatın ithalatı karşılama oran en yüksek değerine 1988 yılında %81,4’lük bir oranla ulaşırken, en düşük değeri olan %36,8 oranı ise 1980 yılında gerçekleşmiştir. Özellikle dış ticaret dengesindeki bu durum ülkenin diğer makro ekonomik değişkenlerini de olumsuz etkilemektedir.

Dış ticaret değerleri ticarete konu olan ürünlerin yapısı ile doğru yönlü ilişkilidir.

Bununla birlikte incelenen dönem itibarı ile Türkiye ihracatının azaldığı yıllara bakılacak olursa en yüksek azalışlar 1986 yılında bir önceki yıla göre %6,3 ve 2009’da %22,6 (incelenen dönem itibarı ile en yüksek azalış 2009 yılında olmuştur) oranındaki azalışlarla gerçekleşmiştir.

2009 yılında Küresel Finansal Krizin etkileri aynı ihracatta olduğu gibi ithalatı da etkilemiş ve 140,9 milyar ABD Doları tutarına gerileyen Türkiye’nin ithalatı 2010’da 185,5 ve 2011’de 2008’deki seviyeyi de geçerek 240,8 milyar ABD Doları tutarına ulaşmıştır.

Türkiye’nin dış ticaret dengesi incelendiğinde incelenen 1980 – 2011 dönemi boyunca ithalat değeri ihracat değerinden hep fazla olmuş ve dış ticaret dengesi hep negatif (-) değerde olmuş, yani dış ticaret hep açık vermiştir.

2011’deki %56’lık ihracatın ithalatı karşılama oranı ve 105,9 milyar ABD Dolarlık dış ticaret açığı ülkenin döviz rezervlerini olumsuz etkilemektedir.

2005–2011 dönemi Türkiye’nin ihracat ve ithalat değerlerinin GSMH içindeki yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Buna göre incelenen dönemde hem ihracatın hem de ithalatın GSMH içindeki payı 2009 yılına kadar sürekli artmış ancak Küresel Finansal Krizin etkileri ile 2009 yılında düşmüştür.

Dış ticaret değerleri ticarete konu olan ürünlerin yapısı ile doğru yönlü ilişkilidir. Dış ticarete konu olan ürünler ne kadar katma değeri yüksek olan ürünler olursa dış ticaret değerleri de o düzeyde yüksek olacaktır. Türkiye’nin ihraç malları içinde katma değeri yüksek malların miktarı arttıkça ihracat rakamları da artmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonraki ilk yıllarda Türkiye ihraç ürünleri genellikle tarıma dayalıydı. İlerleyen yıllarda imalat sanayinin gelişme süreciyle birlikte sanayi ürünlerinin de ihracatı artmış ve bugün önemli bir kısmı katma değeri yüksek sanayi ürünlerinin yoğun olduğu bir ihracat yapısı oluşmuştur.

005 – 2011 dönemi içerisinde tüketim malları ihracatı yerini ara malları ihracatına bırakırken, tüketim malları ikinci sıraya gerilemiş ve yatırım malları ihracatı ise üçüncü sıradaki yerini korumuştur.

Ara malları ihracatı içindeki ürünlerden ihracatı en çok yapılan ürünler sanayi için işlem görmüş hammaddelerdir.

Tüketim malları içinde ihracatı en çok yapılan ürünler yarı dayanıklı tüketim mallarıdır

Türkiye’nin ihracatını yaptığı mal çeşidi oldukça fazladır. Türkiye yaklaşık 12 bin çeşit mal ihraç etmektedir.

sıralama 2011 yılı değerleri göz önünde bulundurularak oluşturulmuştur. Buna göre incelenen dönemde ilk üç sıra hiç değişmemiştir ve 2011 verileri ile ilk üç sıranın ulaştığı değerler şunlardır: 15,8 milyar ABD Doları ve %11,7’lik payla Motorlu Kara Taşıtları, Traktör, Bisiklet, Motosiklet ve Diğer ürünlerin yer aldığı fasıl ilk sırada, 11,5 milyar ABD Doları ve%8,6’lık payla Nükleer Reaktörler, Kazan; Makina ve Cihazlar, Aletler, Parçaları ürünlerinin yer aldığı fasıl ikinci sırada ve 11,2 milyar ABD Doları ve %8,3’lük payla Demir ve Çelik ürünlerinin yer aldığı fasıl üçüncü sıradadır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından bu yana Türkiye’nin dış ticaret rejimine bağlı olarak ithalat politikaları da çeşitli aşamalardan geçmiştir. 1929 yılına kadar serbest ithalat politikası uygulayan Türkiye daha sonra 1950’li yıllara kadar kontrollü ithalatı benimseyen bir ithalat rejimini uygulamaya koymuştur, 1952 yılına kadar liberal iktisat politikasına bağlı olarak uygulanan serbest ithalat, dış ticaret açığının büyümesine neden olmuş ve 1953’ten itibaren de tekrar kontrollü ve sınırlı ithalat rejimi benimsenerek 1980’li yıllara kadar bu ithalat politikası uygulanmıştır. 1980’li yıllardan itibaren ise dışa açık kalkınma stratejisi kapsamında dış ticarette serbestleşme artırılmaya ve ithalata yönelik kısıtlamalar azaltılmaya başlanmıştır. 1984’te kota listeleri tamamen kaldırılmış ve tüm ithalat 3 ayrı listede toplanmıştır.

İthali Yasak Mallar Listesi” hazırlanmıştır. Bu listede silah ve cephane, uyuşturucu madde gibi mallar yer almıştır. Ayrıca diğer bir liste olarak “İzne Bağlı İthalat Listesi” oluşturulmuş ve üçüncü liste olarak da bu diğer iki listede yer almayan ve ithali serbest olan “Liberasyon Listesi” oluşturulmuştur.