Tekdüzen Hesap Planı’nda, işletmenin ticari ilişkisi nedeniyle ortaya çıkan ve bir yıl içinde paraya dönüşmesi öngörülen senetli ve senetsiz alacaklar Ticari Alacaklar hesap grubunda gösterilmektedir. 

Alıcılar Hesabı 

“120 Alıcılar hesabı” aktif karakterli bir ana hesaptır. Alacağın doğması ile hesaba borç, tahsil edilmesi ile hesaba alacak kaydedilir. 

İşletmeler satış politikaları gereği devamlı iş yaptıkları müşterilerine belli miktarın üzerinde alış yapmaları durumunda iskonto uygulayabilmektedirler. Bu tür iskontoya miktar iskontosu denilmektedir.

Alıcılar hesabı, VUK’un 281. maddesi gereği mukayyet değerle değerlenir. 

VUK’un 280. maddesine göre döviz cinsinden alacakların ve borçların dönemsonunda Maliye Bakanlığı kurları ile değerlemesi yapılır. Değerleme sonucu oluşan kur farkları Kambiyo Kârı ya da Kambiyo Zararı hesaplarına kaydedilir.

Muhasebe standartlarında 120 Alıcılar hesabının “itfa edilmiş maliyet değeri” üzerinden değerleneceği belirtilmiştir. 

İtfa Edilmiş maliyet değeri; alacağın vade tarihindeki değerinden vade farkı düşülerek bulunan değerdir.

İşletmelerin her zaman peşin mal ve hizmet satışı yapmaları mümkün değildir. İşletmelerin kredili olarak yapmış oldukları satışları bir belge karşılığında yapması durumunda alınan belgeye Alacak Senedi adı verilir. Alacak senedi, bir alacak hakkını gösteren yazılı bir belgedir.

• Alacakların tahsil edilememe riskini azaltmak,
• Alacaklarını sağlam esaslara bağlamak,
• Nakit sıkıntısını önlemek, işletmeler nakit sıkıntısı yaşadıklarında ellerinde bulunan alacak senetlerini bankalara iskonto ettirmek veya borçlusu bulunduğu kişiye ciro etmek suretiyle nakit sıkıntılarını önleyebilirler.

Alacak senetleri, adi senetler ve kıymetli evrak niteliğinde senetler olmak üzere ikiye ayrılır.

Adi senetler; Borçlar Kanunu hükümlerine göre düzenlenen ve belli bir biçime bağlı olmayan senetlerdir. Ticari faaliyette bu tür senetlerin fazla önemi yoktur.

Kıymetli evrak niteliğindeki senetler; Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre düzenlenen ve belli bir şekil şartı olan, belli bir hakkın bağlı olduğu ve senetten ayrı olarak ileri sürülemeyeceği senetlere denir. Kıymetli evrak niteliğindeki senetler, kambiyo senetleri (ticari senetler) ve mal (emtia) senetleri olmak üzere ikiye ayrılır. Poliçe, bono ve çek kambiyo senetleridir. Bu ünitede poliçe ve bonoya ait dönem sonu işlemleri üzerinde durulacaktır.

VUK’un 281. maddesine göre bankalar, bankerler ve sigorta şirketleri dışında kalan işletmeler alacak senetlerini değerlemede mukayyet (kayıtlı) ya da tasarruf (peşin) değeri ölçüsünden birini esas alabilirler.

Türkiye Muhasebe Standartlarına göre alacak senetleri raporlama gününde itfa edilmiş maliyet değeri üzerinden değerlenecektir.

VUK’nun 323. maddesinde bir alacağın şüpheli alacak kabul edilmesi ve karşılık ayrılması için aşağıda belirtilen durumların oluşması gerekmektedir.

• Bir alacağın dava ve icra safhasında bulunması,
• Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek kadar küçük alacaklar şüpheli alacak olarak kabul edilmiştir.

Muhasebe standartlarına göre; daha önce finansal tablolara yansıtılmış olan hasılat tutarının tahsil edilebilirliği konusunda bir belirsizliğin ortaya çıkması durumunda, tahsil edilmeyen veya tahsil edilebilme olasılığı muhtemel olmaktan çıkan tutar, başlangıçta muhasebeleştirilen hasılatın düzeltilmesi yerine, gider olarak finansal tablolara yansıtılır. 

Tahsil olanağı tamamen ortadan kalkan senetsiz ve senetli alacaklar değersiz alacaklar olarak kabul edilir.

Diğer alacaklar

• Ortaklardan Alacaklar
• İştiraklerden Alacaklar
• Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar
• Personelden Alacaklar
• Diğer Çeşitli Alacaklar