İşletme sahiplerinden edinilen kaynağa öz kaynak, üçüncü kişilerden sağlanan kaynağa ise yabancı kaynak denilmektedir.

Dönemsonu işlemleri bakımından ele alındığında kısa ve uzun vadeli yabancı kaynakların değerlemesi aynı olup sadece vadesi bir yılın altına düştüğü için uzun vadeli gruptan kısa vadeli gruba aktarmaların dikkate alınması gerekir.

İşletme sahiplerinin işletmenin varlıkları üzerindeki haklarını gösteren öz kaynaklar diğer adı ile öz sermaye, işletme sahiplerinin işletmeye  ağladıkları değerleri gösteren sermaye, işletme faaliyetleri sonucu yaratılan ve dağıtılmayarak işletmede bırakılan kârlar ve birtakım sermaye hareketleri sonucu meydana gelen değer artışlarını kapsar.

Satıcılar hesabı yardımcı hesap kullanılmasını gerektiren bir ana hesap niteliğinde olduğu için envanter günü itibariyle Satıcılar ana hesabı ile tüm yardımcı hesapların toplamının birbirine eşit olup olmadığı kontrol edilir. Eşitlik yoksa bunun nedeni aranarak gerekli düzeltme kaydı yapılır.

Yapılan hesap karşılaştırması sonucunda farklılık çıkabilir. Farkın nedeni işletmeden kaynaklanıyorsa gerekli düzeltme kaydı yapılır. Ayrıca alıcı ve satıcı arasında yıl sonundaki ciroya bağlı olarak veya erken ödemelerle ilgili iskonto anlaşmaları yapılmışsa, hesap karşılaştırması sırsında dikkate alınması gerekir.

Satıcılar hesabı, VUK’nun 281. maddesi gereği mukayyet değerle değerlenir. Buna göre Satıcılar hesabının doğruluğu sağlandıktan sonra, satıcılara olan borçlar hesap kalanının tutarı üzerinden bilançoda gösterilir.

Yabancı para cinsinden senetsiz borçlar Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen döviz kuru esas alınarak değerlenir.

Türkiye Muhasebe Standartlarına göre borçların gerçeğe uygun değerle ölçülmesi ve muhasebeleştirilmesinde iskonto edilmiş tutarın kaydedilmesi esası söz konusudur.

Vadeli mal alımlarında vade farkı satın alınmış olan mal veya hizmetin maliyetine kaydedilmemekte ayrı bir hesap olan Ertelenmiş Ticari Borçlar Vade Farkı hesabında izlenmektedir. Dönemsonunda ise bu vade farkından döneme isabet eden tutarın döneme ait Finansman Giderleri hesabına aktarılması gerekmektedir.

VUK’un 281. maddesine göre bankalar, bankerler ve sigorta şirketleri dışında kalan işletmeler borç senetlerini değerlemede mukayyet (kayıtlı) ya da tasarruf (peşin) değeri ölçüsünden birini esas alabilirler.

Mukayyet değerle değerlemede Türk lirası cinsinden düzenlenmiş borç senetleri için dönemsonunda tutarlarının doğrulanması dışında herhangi bir işlem
yapmasına gerek yoktur. Buna karşılık, yabancı para cinsinden düzenlenmiş olan borç senetlerinin yılsonunda Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen döviz kurları ile değerlenmesi gerekir.

İşletmeler, varsa yabancı para cinsinden düzenlenmiş borç senetlerini değerlerken senetsiz borçlarda olduğu gibi kurdaki değişime paralel olarak borç senetlerinin Türk lirası tutarını artırır ya da azaltırlar.

LİBOR, Londra Bankalar arası Para Piyasasında, kredibilitesi
yüksek bankaların birbirlerine ABD doları üzerinden borç verme işlemlerinde
uyguladıkları faiz oranıdır. Londra saati ile 11:00’ de sabitlenen bu oran piyasalar tarafından referans faizi olarak kullanılmaktadır.

Yabancı para cinsinden borç senetlerinin de reeskonta tabi tutulması söz konusudur. Bu durumda iskonto oranı olarak Libor esas alınmalıdır.

Öncelikle yardımcı hesaplar ile Banka kredileri ana hesabının
toplamlarının uygunluğu araştırılır. Daha sonra bankalardan gelen hesap özetleri ile işletmenin tutmuş olduğu kayıtlar karşılaştırılarak bankalarla mutabakat
sağlanır. Bu mutabakatta işletmenin kayıtlarından kaynaklanan bir farklılık varsa Bankalar hesabında olduğu gibi düzeltilir. Bunların dışında Banka Kredileri ile ilgili olarak dönemsonunda yapılacak işlemleri şunlardır:

• Yabancı para cinsinden alınan banka kredilerinin değerlenmesi.
• Döneme ilişkin faizlerin hesaplanarak kaydedilmesi
• Yılsonu itibariyle kısa vadeli hâle gelen kredilerinin ilgili hesaplara aktarılması

Yabancı para cinsinden alınan krediler, işlem tarihinde Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen kurla değerlenir ve Türk lirasına dönüştürülerek muhasebeleştirilirler.

Kredi alma işlemi bir finans işlemi olduğu için yabancı para cinsinden alınan kredilerin dönemsonu değerleme işleminden kaynaklanan farklar, finansman gideri olarak kaydedilir

İşletmenin sağladığı uzun vadeli kredilerin vadeleri zaman ilerledikçe kısalır ve bir yılın altına düşer. Bu durumda söz konusu kredinin bilançoda kısa vadeli yabancı kaynaklar arasında gösterilmesi gerekir. Tek Düzen Muhasebe Sistemi’nde bu tür kredilerin, kısa vadeli olarak sağlanmış olan diğer banka kredileri ile karıştırılmaması için 303 kodlu Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri hesabı hesabına aktarılmaları öngörülmektedir.

Menkul Kıymet İhraç Farkları hesabında gösterilen iskonto tutarının, borcun
vadesine uygun olarak yıllara pay edilmesi gerekir. Bu amaçla aşağıdaki yöntemlerden biri kullanılabilir.
• Eşit paylı yöntem
• Etkin faiz yöntemi

Piyasa faiz oranı, tahvilin üzerinde yazılı olan faiz oranından düşükse tahvil primli ihraç edilir.