Ruhçözümleyimci (Psikanalitik) eleştiri, yirminci yüzyılın ilk yarısında kendini güçlü bir biçimde hissettiren, ruhbilim alanının ünlü ruhbilimci ve hekimlerinin, sırasıyla Sigmund Freud, Carl G. Jung ve daha sonra Jacques Lacan’ın öğretilerinin yazınsal yapıtların çözümlenmesi ve yorumlanmasında yararlanılan gerçek bir yönteme dönüştürülerek ortaya çıkan bir eleştiridir.

Ruhçözümleyimci (Psikanalitik) eleştiri, yirminci yüzyılın ilk yarısında kendini güçlü bir biçimde hissettiren, ruhbilim alanının ünlü ruhbilimci ve hekimlerinin, sırasıyla Sigmund Freud, Carl G. Jung ve daha sonra Jacques Lacan’ın öğretilerinin yazınsal yapıtların çözümlenmesi ve yorumlanmasında yararlanılan gerçek bir yönteme dönüştürülerek ortaya çıkan bir eleştiridir.

Davranış üzerine etki yapan, ama pek farkına varılamayan süreçlere verilen ad. Eğilimler, otomatik alışkanlıklar gibi bilinci etkileyen ya da doğa ötesi ile ilişkilerin kurulduğu, öznelliğin eksik olduğu alan.

Yaşam içgüdülerinin tüm psişik enerjisi (Jung). Dar anlamda cinsellikten doğan ve yetişkinlerde üreme amacıyla
birleşen enerji. Geniş anlamda aşk. Freud, yaşam içgüdüsüne ait olmayan içgüdülere, tam karşıtı ölüm içgüdüsü adını vermiş ve insan varlığını bu iki içgüdünün merkezi yapmıştır.

Yansıtma: Tedavi sürecinde hastanın doktoruna karşı sevgi ve düşmanlık gibi, karşıt duygular geliştirmesi. Hasta anne ve babasına duyduğu duygularını, yeniden bir çocuk olduğu psikanalitik tedavi sırasında doktoruna yansıtarak, onu ebeveynleriyle özdeşleştirir.

Nevroz: Bir çeşit ruh ve sinir hastalığı. Nevroz (bunalım) ile psikoz (saplantı) arasındaki fark, hastanın içinde bulunduğu bilinçlilik düzeyinden kaynaklanır.

Sigmund Freud, Carl G. Jung ve Jacques Lacan'dır.

Avrupa sanatında “Gerçeküstücü” akımın etkisini hissettirdiği döneme (1918-1940) dayanmaktadır.

Ruhçözümsel eleştiri (psikokritik) yöntemini ortaya çıkarmıştır.

Avusturyalı hekim Sigmond Freud (1856-1939), psikanalizin kurucusudur.

Freud, 1895 yılında Breuer ile ortaklaşa hazırladıkları Histeri Üzerine İncelemeler adlı, tıp çevresinde tepkiyle karşılanan çalışmayı yayınlamıştır.

Ruhçözümleyimin temel ilkeleri olan bilinçdışı, değiştirme, dışavurum, bastırma kavramlarına rastlanır.

Bu çalışmayla, rüya, ilk kez, bilimsel incelemenin konusu olur. Serbest çağrışımları yorumlama yöntemiyle, rüyanın görünen (imgeler) içeriğinden yola çıkarak, genel anlamı bir arzunun gerçekleştirilmesi olan örtük içeriğini anlamak mümkün oluyordu.

Lacan’ın 1950’lerde “Freudgil şey” adını verdiği “bilinçdışı” (genel olarak bütün ruhsal mekanizma) kavramıyla, hem herkesin bilinçdışını, hem de ruhçözümleyimin kendi bilinçdışını, dolayısıyla ruhçözümleyimci nesne için de geçerli olanı kasteder.

Freud’e göre, bilinçdışı ya da ruhsal mekanizma, es (bu), ego (ben) ve superego
(üstben)’dan oluşur.

1920 yılında yayınladığı, Haz İlkesinin Ötesinde adlı yapıtında, yaşam dürtüsü (Eros) ile ölüm dürtüsü (Thanatos) kavramlarını, gerçeklik ilkesi ile haz ilkesini ortaya koyarak, ruhsal mekanizmanın işleyişinde bu (altben), ben ve üstben (kültürel) kavramlarını çevirime sokan yeni bir model önererek, kuramını geliştirir.

Refleksif düşünce, bir şey üzerinde düşünürken aynı zamanda kendi üzerinde de düşünen düşünce demektir.

İsviçreli ruh hekimi Carl Gustav Jung.

Yaratma, bilinci aşan ve bilmediğimiz içsel bir gücün (dehanın) dışa vurumudur.

Fernandez, Ruhçözümleyimin Yansılamaları (Incidences de la psychanalyse, 1970) başlıklı incelemesinde, ruhsalyaşamöyküsü adını verdiği yazınsal bir eleştiri türü karşısında eleştirmenlerin ve yazarların oluşturduğu karşıtlar birliğini aydınlatmaya ve yöntemini savunmaya çalışır.

Göstergeçözümleyim, gösterge sözcüğüne eklenen çözümleyim sözcüğünün de sezdirdiği gibi, bir “dil üretimi olan metin”lere uygulanan, Freud’un “gösteren kuramına” dayandırılarak bir tür ruhçözümleyim olmaya yönelen eleştirinin temelini oluşturur.