Muhasebe: İşletmenin varlıkları ve kaynakları (sermayesi ve borçları) üzerinde değişme yaratan ve para ile ifade edilen (mali) işlemlere ait bilgileri; kaydetmek, sınıflandırmak, özetlemek, analiz etmek ve yorumlamak suretiyle ilgili kişi ve kurumlara raporlar şeklinde sunan bir bilgi sistemidir.

• Kaydetme 
• Sınıflandırma
• Özetleme
• Analiz ve yorum

Analiz ve yorum: Bilgilerin işletme yönetiminde yararlı olabilmesi için analiz ve yorum ile kullanılabilir bilgiler şekline getirilmesi gerekir. Analiz ve yorum; raporlar ve tablolar şeklinde özetlenen bilgilerin ne anlama geldiğinin ve faaliyetler ile sonuçlar arasındaki ilişkinin ortaya konmasıdır.

İşletme İçi Bilgi Kullanıcıları

• Yöneticiler
• İşletme sahip ve ortakları
• İşletme çalışanları

İşletme Dışı Bilgi Kullanıcıları

• Kredi verenler
• Yatırımcılar
• Devlet
• Toplum
• İşletme ile iş ilişkisi kuranlar

İşletme ile iş ilişkisi kuranlar: Satıcılar ve alıcılar işletme ile iş ilişkisi kuranlar arasında en önde gelenlerdir. Satıcılar bir işletme ile ticari ilişki geliştirirken, o işletmenin kredibilitesi hakkında bilgi sahibi olmak isterler. Alıcılar ise, indirim, tedarik edilen mal veya hizmetin kalitesinde güvence ve süreklilik beklentileri için, işletmelerle uzun süreli bir ilişki kurulup kurulamayacağı hakkında karar vermek için muhasebe bilgilerine başvururlar.Satıcılar ve alıcılar işletme ile iş ilişkisi kuranlar arasında en önde gelenlerdir. Satıcılar bir işletme ile ticari ilişki geliştirirken, o işletmenin kredibilitesi hakkında bilgi sahibi olmak isterler. Alıcılar ise, indirim, tedarik edilen mal veya hizmetin kalitesinde güvence ve süreklilik beklentileri için, işletmelerle uzun süreli bir ilişki kurulup kurulamayacağı hakkında karar vermek için muhasebe bilgilerine başvururlar.

Muhasebenin temel kavramları şunlardır:

• Sosyal sorumluluk kavramı
• Kişilik kavramı
• İşletmenin sürekliliği kavramı
• Dönemsellik kavramı
• Parayla ölçülme kavramı
• Maliyet esası kavramı
• Tarafsızlık ve belgelendirme kavramı
• Tutarlılık kavramı
• Tam açıklama kavramı
• İhtiyatlılık kavramı
• Önemlilik kavramı
• Özün önceliği kavramı

Sosyal Sorumluluk Kavramı
Bu kavram, muhasebe işlevini yerine getirme konusundaki sorumluluğunu belirtmekte ve muhasebenin kapsamını, anlamını, yerini ve amacını göstermektedir. Sosyal sorumluluk kavramı; muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında; belli kişi veya grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe uygun tarafsız ve dürüst davranılması gereğini ifade eder.

Dönemsellik Kavramı
Dönemsellik kavramı; işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarını diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve kârların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.

Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır

İhtiyatlılık Kavramı
Bu kavram, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin göz önüne alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak, işletmeler, muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar. Muhtemel gelir ve karlar için ise, gerçekleşme dönmelerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar. Ancak bu kavram gizli yedekler veya gereğinden fazla karşılıklar ayrılmasına gerekçe oluşturamaz.

Muhasebe sürecindeki işlemler temel olarak üçe ayrılmaktadır.

1. Muhasebe dönemi başında yapılan işlemler
2. Muhasebe dönemi içinde yapılan işlemler
3. Muhasebe dönemi sonunda yapılan işlemler

• Açılış kaydının büyük deftere aktarılması
• Günlük işlemlerin belgelendirilmesi
• Günlük deftere kayıt
• Büyük deftere kayıt
• Aylık mizanların düzenlenmesi
• Genel geçici mizanın düzenlenmesi

Muhasebe Dönemi Sonunda Yapılan İşlemler

• Dönemsonu Envanterinin Yapılması (Muhasebe Dışı Envanter)
• Dönemsonu Muhasebe İşlemleri (Muhasebe İçi Envanter
• Kesin Mizanın Düzenlenmesi
• Mali Tabloların Düzenlenmesi
• Kapanış Kayıtlarının Yapılması

Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu'na göre envanter çıkarma; saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları kesin bir şekilde ayrıntılı olarak tespit etmektir.

• Envanter listelerine kaydedilen iktisadi değerler sayfa üzerinde numaralanarak sıralanmalı,
• Envanter listeleri kendi aralarında numaralanarak sıralanmalı, 
• Envanterlerin düzenleme tarihi belirtilmeli,
• Envanter listeleri, envanteri çıkaran memur ile işletme sahibi veya vekili tarafından imzalanmalı,
• Aynen envanter defteri gibi saklanmalı,
• Liste toplamları özet olarak envanter defterine yazılmalıdır.

• Aynı takvim yılı içinde işe başlayıp işi bırakan mükellefler işe başlama ve işi bırakma tarihlerinde envanter çıkarmalı ve bilanço düzenlemelidirler.
• Bir önceki takvim yılı içinde faaliyette olup da takvim yılı içinde işi bırakanlar işi bırakma tarihinde envanter çıkarmalı ve bilanço düzenlemelidirler.
• Takvim yılı içinde işe başlayıp devam edenler, işe başlama tarihinde ve takvim yılı sonunda envanter çıkarmalı ve bilanço düzenlemelidirler.

Muhasebe dışı envanterin işletmeye sağladığı yararları, aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

• İşletmenin iç denetimi sağlanır,
• Yanlışlık ve hileler açığa çıkar,
• Alınacak tedbirlerle geleceğe ait yanlışlıklar önlenir,
• Bilanço gerçeğe uygun olarak hazırlanır.

• Mal hareketleri, aralıklı envanter yöntemine göre kaydedilmişse mevcut malların değeri, Ticari Mallar Hesabı kalanından anlaşılamaz. Ayrıca dönem içinde satılan ticari mallar maliyeti izlenemediği için, satılan ticari mallar maliyeti bilinemez. Dönem sonunda envanter işlemi yapılarak satılan ticari mallar maliyetinin tespit edilmesi gerekir.
• Mal hareketleri, devamlı envanter yöntemine göre kaydedilmiş olsa bile dönem içinde kırılma, fire, kaybolma, çalınma gibi miktar azalışına neden olan olaylar ile modası geçme, fiyat düşmesi vb nedenlerle meydana gelen değer azalışları sonucu Ticari Mallar Hesabı, mevcut malların gerçek değerini göstermeyebilir.
• Ticari Mallar dışında kalan diğer varlıklarda çeşitli nedenlerle (çalınma, kaybolma, modası geçme, fazla veya eksik ödeme vb.) hesaplardaki tutarlar ile gerçek tutarları yansıtmayabilir.

Muhasebe içi envanter aşamasında aşağıdaki işlemler yapılır:

• Varlıklarda sayım eksik veya fazlalıklarının kayda alınması 
• Yabancı para ile ilgili kur farklarının kayda alınması,
• Alacak ve borç senetleri reeskont işlemleri kayıtları
• Şüpheli alacakların belirlenmesi ve karşılık ayrılması
• Duran varlıklara amortisman ayırma kayıtları
• Dönen – duran varlıkların ve kısa – uzun vadeli yabancı kaynakların dönem ayarlaması kayıtları
• Gelir ve giderlerde dönem ayarlaması kayıtları 
• Hatalı kayıtların düzeltilmesi
• Unutulan işlemlerin kaydı 
• Maliyet hesaplarının (7/A veya 7/B) kapatılması ve gider hesaplarına devredilmesi kayıtları
• Gelir ve gider hesaplarının Dönem Kârı veya Zararı Hesabına devredilerek kapatılması
• Dönem kârı varsa, vergi karşılıklarının ayrılması kayıtları
• Dönem Net Kâr veya Zararı’nın bilanço hesaplarına aktarma kayıtları.

• Yatırımcılar, kredi verenler ve diğer ilgililer için karar almada yararlı bilgiler sağlamak,
• Gelecekteki nakit akımlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak,
• Varlıklar, kaynaklar ve bunlardaki değişiklikler ile işletme faaliyet sonuçları hakkında bilgi sağlamak.