Renk, insan gözünün görebildiği ışık tayfının
belirli elektromanyetik dalga boyudur.

Çevremizdeki nesnelere yeni bir boyut kazandıran
renk, gerçekte ışıktır. Nesnenin üzerine düşen ışığın belli
dalga boyundaki bölümü nesne tarafından emilir, yansıyan
ışık olarak gözümüze gelen ışıklar ise renktir.

Işık, cam bir prizmadan geçirildiğinde kırmızıdan
başlayıp mor renge doğru bir dizi renk elde edilir.

Rengin ısısı, ışığın renkleri arasındaki ilişkiye
verilen addır.

Rengin ısısı 19. yy.’da keşfedilmiştir.

Rengin ısısı İskoçyalı fizikçi Lord William
Thomson Kelvin tarafından keşfedilmiştir.

İskoçyalı fizikçi Lord William Thomson Kelvin,
penceredeki panjurlar arasından gelen ışığı basit bir cam
prizma içinden geçirerek duvara yansıttı ve duvarda
gökkuşağı şeklinde renkler oluştu. Oluşan her rengin
üzerine standart cıvalı termometre yerleştirdi ve çıkan
sonuçları not etti. Böylece ışığın renkleri arasındaki
ilişkiyi yani rengin ısısını keşfetti.

Kelvin, Işığı yansıtmayan bir gövdeye sahip siyah
metali ısıtmaya başladığında metal kızarmaya başlıyor,
sıcaklık artıkça değişik renkler ortaya çıkıyordu. Bunu
gözlemlemek için, ateşin içine bir ocak demiri konulsun.
Başlangıçta demir siyahtır fakat ısındıkça kızararak önce
koyu kırmızıya, daha sonra saman rengine, iyice ısınınca
da beyaza dönüşecektir. Eğer ateş demirci fırını kadar
sıcak olursa, demir mavi-beyaz görünür. Burada, önemli
bir karşıtlığa dikkat etmek gerekir. Düşük sıcaklıklarda
siyah gövde kırmızı yayarken, yüksek sıcaklıklarda mavi
yayacaktır. Fakat biz kırmızıyı sıcak renk, maviyi soğuk
renk olarak bilinir.
Buradaki önemli nokta; ışığın renk niteliğinin, kütlenin
ısısı ile ilişkili olduğudur. Renk ısısındaki farklılıklar, -273
C’ nin mutlak sıfır sayıldığı Kelvin (K)’le ölçülür ve bu
ölçüm için renk ısısı ölçer (Kelvin metre) kullanılır.

Kelvinmetre’de mutlak sıfır(0) -273 C derece
olarak alınır.

Işığın renk niteliğinin, kütlenin ısısı ile ilişkilidir.

Kelvin’in siyah gövde deneyinde, gövde 3200
K‘de ısıtıldığında beyaz ışık yaymaktadır.

3200 K standart beyaz ışık, yapay ışık
kaynaklarının genel renk ısısı olarak kabul edilir.

Gün ışığı, yapay ışık kaynaklarına göre daha fazla
mavi içerir ve gün ışığında standart beyaz, 5600 K’de
oluşur.

Kelvin yükseldikçe renkler soğur.

Kelvin düştükçe renkler sıcaklaşır.

Soğuk, koyu bulutlu günlerde, renk ısısı yüksektir.

Soğuk ama güneşli günlerde, renk ısısı düşüktür.

Renk ısısı, sinema ve televizyon yapımcıları için
teknik ve estetik olmak üzere, iki nedenden dolayı
önemlidir.

Renk ısısı, sinema ve televizyon yapımcıları için
teknik açıdan yapılmak istenen filmin istenen renk
dengesini oluşturmak ve kullanılacak ışık kaynaklarını
seçmek için önemlidir.

Renk ısısı, sinema ve televizyon yapımcıları için
estetik açıdan renklerin istenen duygusal ve psikolojik
etkilerini görüntüde yaratmak ve bunları kontrol etmek
için önemlidir.

Renk ısısı iki renk değerine göre ölçülmektedir:
Mavi/turuncu ve yeşil/macenta. Ölçüm, rengin iki farklı yöne
ayrılarak ölçülmesi olarak düşünülmelidir. Işık, mavi ve
turuncu olabileceği gibi yeşil ve macenta da olabilir. Renk
ısısı ölçerler bu iki ekseni ayrı ayrı ölçerler. Çoğu ışık
kaynağı, dar bir spektrumda ışık yaymazlar. Renkli ışık çeşitli
dalga boylarının birleşimidir. Bu yüzden iki skalada
tanımlanırlar: Kırmızı/mavi ve macenta/yeşil. Sonuç olarak,
çoğu renk ısısı ölçer bu iki skalada okuma yapar. Biri sıcak
soğuk renk skalası, diğeri magenta/yeşil skalası.

Gün ışığı kaynaklarından şafak
vakti/alacakaranlık 2000 Kelvindir.

Gün ışığı kaynaklarından gündoğumu 3500
Kelvindir.

Gün ışığı kaynaklarından sabah erken-akşam geç
4500 Kelvindir.

Gün ışığı kaynaklarından ortalama yaz gün ışığı
5600 Kelvindir.

Gün ışığı kaynaklarından bulutlu günde gün ışığı
6500 Kelvindir.

Gün ışığı kaynaklarından hafif gölge 7000
Kelvindir.

Gün ışığı kaynaklarından kapalı gökyüzü 7000
Kelvindir.

Gün ışığı kaynaklarından koyu gölge 8000
Kelvindir.

Gün ışığı kaynaklarından sisli gökyüzü 9000
Kelvindir.

Gün ışığı kaynaklarından mavi gökyüzü 20000
Kelvindir.

Yapay ışık kaynaklarından koyu bulutlu gökyüzü
12000 Kelvindir.

Yapay ışık kaynaklarından şafak mum alevi 1930
Kelvindir.

Yapay ışık kaynaklarından şafak ev ampulü 2800
Kelvindir.

Yapay ışık kaynaklarından akkor ampul 3200
Kelvindir.

Yapay ışık kaynaklarından Tungsten halojen
ampul 3200 Kelvindir.

Yapay ışık kaynaklarından fotoşood 3400
Kelvindir.

Yapay ışık kaynaklarından şaş lambası 3800
Kelvindir.

Yapay ışık kaynaklarından mavi şaş lambası 6000
Kelvindir.

Yapay ışık kaynaklarından daylight ışık
kaynakları 5500 Kelvindir.

Yapay ışık kaynaklarından şoresan ışık kaynakları
4400 Kelvindir.

Yapay ışık kaynaklarından TV stüdyo ışık
kaynakları 3200 Kelvindir.

Her renkli film, her ışık koşulu altında doğru renk
sonucu vermez. Yapım sürecinde farklı ışık koşulları
altında çalışmak gerekebilir. Gün ışığı altında çekim
yapılabildiği gibi, yapay ışık (tungsten) koşulları altında
da çekim olabilir. Sinema ve televizyon filmlerinde
yapımcılar, atmosferi gerçek hayattaki gibi kurmaya
çalışırlar. Bu durum, farklı ışık koşulları altında çalışmayı
gerektirir. Yapımcılarının farklı ışık koşuları altında
çalışma zorunluluğu, yapımda kullanılan film
maliyetlerini artırır. Bu da film üreticilerinin, belirli
koşullar altında doğru renkleri verecek filmler üretmesine
neden olmuştur.

Genel olarak filmler iki türde üretilirler: 5600 K
gün ışığına dengelemiş film (D film), 3200 K yapay ışığa
dengelenmiş film (B film). Filmlerin özellikleri
hakkındaki bilgiler, ışık geçirmez kutuları üzerine basılır.
Bilgi kartları; filmin hangi renk ısısına dengelendiğini,
formatını ve farklı ışık koşulları altında pozlanırken hangi
filtrenin kullanılması gerektiği hakkında kullanıcılara bilgi
verir.

Film yapım sürecinde, gün ışığına veya gün ışığı
renk ısısına dengelenmiş yapay ışık kaynakları
kullanılabilir. Bu iki koşul altında da çalışılırken; doğru
renkleri elde etmek ve filtrelerin yapıları gereği
kaybettirdikleri ışık şiddetini kaybetmemek için, gün
ışığına dengeli filmler tercih edilir. Gün ışığına dengeli
filmler, gün ışığında mavi renk var olduğundan, kırmızı
renge daha duyarlı üretilirler. Bu sayede gün ışığı altına
çalışılırken, mavi duyarkatı gün ışığından doğru pozlanıp,
gün ışında az olan kırmızı rengi, kırmızı duyarkatından
dengelemektir. Eğer gün ışığına dengelenmiş film, filtre
kullanmadan yapay ışık (tungsten) kaynakları altında
pozlanırsa, kırmızı renk baskın çıkacaktır.

Gün ışığına dengeli filmler de, etkilendikleri gün
ışığının renk ısısı farklarına bağlı olarak iki türde
üretilirler: D ve G filmler. D filmler 5500 K- 5600 K, G
filmler 4000 K- 4400 K’e dengeli üretilmiş filmlerdir.

Film yapım sürecinde, gün ışığına veya gün ışığı
renk ısısına dengelenmiş yapay ışık kaynakları
kullanılabilir. Bu iki koşul altında da çalışılırken; doğru
renkleri elde etmek ve filtrelerin yapıları gereği
kaybettirdikleri ışık şiddetini kaybetmemek için, gün
ışığına dengeli filmler tercih edilir. Gün ışığına dengeli
filmler, gün ışığında mavi renk var olduğundan, kırmızı
renge daha duyarlı üretilirler. Bu sayede gün ışığı altına
çalışılırken, mavi duyarkatı gün ışığından doğru pozlanıp,
gün ışında az olan kırmızı rengi, kırmızı duyarkatından
dengelemektir. Eğer gün ışığına dengelenmiş film, filtre
kullanmadan yapay ışık (tungsten) kaynakları altında
pozlanırsa, kırmızı renk baskın çıkacaktır.

Yapay ışığa (tungsten) dengeli filmler de, yapay
ışık kaynaklarındaki renk ısısı farklarından ötürü iki türde
üretilirler: A ve B filmler. A filmler 3400 K, B filmler
3200 K’e dengeli üretilmiş filmlerdir.

Renk düzeltme filtreleri, ışık kaynaklarının renk
ısılarını değiştirmek için kullanılır. Film yapımlarında,
bütçe gereği her zaman, her ışık koşuluna uygun film
yapımcılar tarafından sağlanamayabilir. Bu durum film
yapım sürecini olumsuz etkilemez. Objektifin önüne veya
arkasına takılacak renk düzeltme filtresiyle, gün ışığına
veya yapay ışığa dengeli üretilmiş filmler, zıt ışık
şartlarında da kullanılır. Yapay ışığa (tungsten) dengeli
film üretilirken, maviye duyarlı olarak üretilir. Gün
ışığında da (daylight) mavi renk, kırmızı ve sarıya göre
daha baskındır.

Işığın rengini değiştirmenin üç temel nedeni
vardır:
• Işığın rengini filmin tipine göre düzeltmek.
• Farklı renk ısılarına sahip ışık kaynaklarının renk
ısılarını dengelemek ve değiştirmek.
• Efekt veya atmosfer yaratmak.

Yapay ışığa (tungsten) dengeli filmi, gün ışığı
(daylight) koşulları altında pozlamak için, Wratten 85B kod
numarasıyla adlandırılan renk düzeltme filtresi kullanı lır.
85B filtresi turuncu renkli filtredir ve gün ışığındaki fazla
maviyi emer. Bu sayede doğru renkler, gün ışığı (daylight)
altında da elde edilir. Her filtre kullanıldı- ğında, pozlama
yapılırken filtrenin yapısı gereği belli oranda ışık kaybı
olacağı ise, unutulmaması gereken bir faktördür.

Mavi renk gün ışığında baskın olduğundan, gün
ışığına (daylight) dengeli filmler üretilirken, kırmızı renge
duyarlı üretilir. Bu filmleri yapay ışık (tungsten) koşulları
altında pozlamak için Wratten 80A kod numaralı mavi
renkli filtre kullanılır. 80A mavi filtre, yapay ışığın
(tungsten) fazla kırmızısını emer. Böylece gün ışığına
(daylight) dengeli filmi, yapay ışığa (tungsten) dengeler.

Renk düzeltme filtreleri aynı zamanda ışık
kaynaklarının önüne takılarak, ışık kaynaklarının renk
ısılarını değiştirmekte de kullanılır. Bu filtreler, cam ve
yanmaz jelatinden üretilir. 3200 K’ e dengeli yapay ışık
kaynağı, önüne 80A mavi filtre takılarak gün ışığı haline
dönüştürülür. 5600 K’e dengeli gün ışığı kaynağı da,
turuncu renkli 85B filtre ile 3200 K’e dengeli hale gelir.
Bu işlem hem sinema yapımları nda, hem de televizyon
yapımlarında yoğun olarak uygulanır.

Elektronik kameralarla çalışırken, gün ışığına dengeli
ışık kaynağı altında beyaz dengesi ayarı (white balance)
yapıldıktan sonra, aynı ışık kaynağının önüne turuncu renkli
85 serisi bir filtre takılırsa, sahneye kırmızı-turuncu bir renk
katılarak daha sıcak bir atmosfer yaratılacaktır. Filtre
takılıyken beyaz dengesi ayarı yapılırsa; kamera, turuncu
rengi beyaza dengeleyeceğinden, filtrenin etkisi
görülemeyecektir. Tersi olarak, yapay ışığa dengeli ışık
kaynağı altında beyaz dengesi ayarı yapıldıktan sonra, mavi
renkli 80 serisi filtre ışık kaynağının önüne takılırsa, sahneye
mavilik baskın olacak ve daha soğuk bir atmosfer
yaratılacaktır.

Aydınlatmanın bir işlevi de görüntüde derinlik
hissinin yaratılmasıdır. Beyaz denge ayarı bilinçli
kullanıldığında, fondaki renkler de aynı şekilde istenen renk
tonunda ayarlanabilir. Sahnenin ön bölgesini aydınlatan ışık
kaynaklarından beyaz denge ayarı yapıldıktan sonra, filtreler
aracılığıyla fona verilecek renkli ışık, sahnenin arkasını
boyayacaktır. Bu uygulamada istenen renk fona verilebilir.
Benzer şekilde, sahnenin ön ve orta bölgeleri de, filtreler
aracılığıyla farklı renkler ve tonlarıyla aydınlatılarak, Z
ekseni boyunca derinlik hissi artırılabilir. Rengin de derinlik
yaratmada etkin rolü, aydınlatma ve renk düzeltme
filtreleriyle sağlanır.

Televizyon yapımlarında, yapımcılar genellikle
zamana karşı yarıştıkları için, elektronik kameralarda renk
düzeltme işlemi, filme göre daha kısa sürede yapılmalıdır.
Bu zorunluluk; kamera üreticilerini, renk düzeltme
filtrelerini, kamera gövdesi içinde konumlandırma yoluna
itmiştir. Bu sayede kameramanlar objektif önüne filtre
takmadan, çalıştıkları ortamdaki renk ısısına uygun olarak,
kameralarının ayarlarını kolayca yaparlar.

Video kameralardaki renk düzeltme filtreleri,
yapay ışık (tungsten) veya gün ışığı (daylight)
koşullarında çekim yapılırken, ortamdaki renk ısısına göre
kamerayı dengelemek için kullanılırlar.

Yayın kalitesinde görüntü kaydeden
kameralardaki renk düzeltme filtreleri, kameranın gövdesi
üzerinde, CCD sensörlerin önünde konumlandırılır.
Filtreler, objektif gövdeden ayrıldığında, objektif
yatağında rahatlıkla görülebilirler. Kamera modellerine
göre değişiklik gösterseler de genellikle dörtlü döner
tambur halinde gövdeye monteli şekilde üretilirler.
Tambur kendi etrafında, filtre seçme düğmesi aracılıyla
çevrildiğinde, seçilen filtre objektifle CCD sensörler
arasında konumunu alır.

Renk düzeltme filtrelerinin numaraları da gövde
üzerinde bir tabloyla gösterilir. Bunlar;
• 3200 K
• 5600+ 1/4 ND
• 5600 K
• 5600+1/16 ND şeklinde belirtilir.

Yapay ışık (3200 K) koşulları altında ve gece
çalışırken bir numaralı filtre kullanılır.

Ortalama bir gün ışığında çalışılıyorsa üç
numaralı filtre seçilmelidir.

İki veya dört numaralı filtreler istenen diyafram
ve alan derinliğine göre seçilir. Bu filtrelerde, gün ışığına
(5600 K) artı olarak ND (nötr yoğunluk) filtreler de
olduğundan, renk ısısında bir değişiklik olmayacak ancak
ışık şiddetinde azalma olacaktır.

Bu düzenleme bazı sayısal kameralarda,
• Filtresiz (clear)
• 1/4 ND
• 1/16 ND
• 1/64 ND şeklinde olabilir.
Bu filtreler, preset konumunda 3200 K yapay ışık
kaynaklarına göre dengelenmiştir. Gün ışığı (5600 K)
koşulları altında çalışılırken; kamera preset konumunda
ise, gövde üzerindeki gün ışığı düğmesine basılarak tüm
filtrelerin gün ışığına (5600 K) dengelenmesi gerekir. Bu
işlem yapılmazsa, görüntüde mavilik oluşur. Filtreler gün
ışığına dengeli iken yapay ışıklar altında çekim yapılırsa,
görüntüde kırmızılık baskın olur. Yine ND filtreler
kullanılırken ışık şiddetindeki azalama, pozlama
yapılırken dikkate alınmalıdır.

Filmler, yapay ışığa veya gün ışığına dengeli
olarak üretilirken, elektronik kayıt ortamları böyle bir
özelliğe sahip değildirler. Video görüntüsünde doğru
renkler, elektronik renk düzeltme filtreleri ve beyaz denge
(white balance) ayarı ile sağlanır. Beyaz, ana renklerin
birleşiminden oluşur. Beyazdan yansıyan ışık, içinde ana
renkleri de bulundurur. Bu özellik video görüntüsünde
doğru renklerin oluşmasını sağlar.

Beyaz dengesi ayarı yapmak için, çalışılan ortamdaki
renk ısına uygun elektronik renk düzeltme filtresinin
seçilmesi gerekir. Uygun filtre seçildikten sonra kamera,
parlak olmayan beyaz bir yüzeyi çerçeveleyerek, diyafram
otomatik konuma getirilir. Beyaz denge çubuğuna basılarak
ekrandan tamam komutu gelene kadar beklenir. İşlem
gerçekleştiğinde, kamera ortamdaki renk ısısına dengelenmiş
olur. Beyaz denge ayarı yapıldıktan sonra, görüntüde, beyazı
aydınlatan yapay ışık veya günışığının rengi artık beyaz
olarak görünecektir. Beyaz denge ayarı ışık kaynaklarının
rengini beyaza dengeler. Video kameramanları, film
çalışanlarına göre şanslıdırlar. Renk ısısı ölçer veya ışıkölçer
gibi cihazların işlevlerini kameraları, beyaz denge ayarı ve
otomatik diyafram fonksiyonuyla gerçekleştirir.

Gelişmiş sayısal kameralar menüleriyle
kullanıcılara çok geniş imkânlar sunmaktadır. Artık gövde
üzerindeki fonksiyon tuşlarıyla yapılan pek çok ayar,
menü üzerinden yüklemeyle yapılmakdadır. Beyaz denge
ayarı sayfasına girilerek, kamerayı istenen renk ısısına
dengelemek mümkündür. Bu sayfaya girilip, değer
yazıldığında kamera, bu değere ayarlanmış olur. Beyaz
çerçevelenerek yapılan beyaz denge ayarına göre bu
yöntem, daha ara değerlerde çalışma imkânı sağlar. Menü
üzerinden beyaz denge ayarı yapılırken, ortamdaki renk
ısısından emin olunmalı ve güvenilir bir referans
monitörüne sahip olunmalıdır. Monitörde renk çubuğu
(color bar) ayarı yapıldıktan sonra renkler kontrol
edilmedir. Renk çubuğu ayarı yapılmadan renk kontrolü
yapılırsa, görüntüdeki renklerde yanılma olabilir.

Amatör kameralarda ise beyaz denge ayarı
otomatik olarak yapılabilir. Otomatik beyaz denge ayar
tuşuyla kamera, her ortamdaki ışık kaynaklarının renk
ısılarına kendini otomatik olarak dengeler. Fakat otomatik
ayar bazen görüntüde istenmeyen mavilik veya kırmızılığa
neden olabilir.

Yapay ışık kaynakları, 3200 K (tungsten) ve 5600
K’e (daylight) dengeli olarak üretilirler. Gün ışığına
(daylight) dengeli yapay ışık kaynakları da, yapımlarda
yoğun olarak kullanılır. 5500 K veya 5600 K renk ısısına
sahip bu ışık kaynakları, güçlerine bağlı olarak sert ışık
kaynaklarıdır ve 3200 K’e dengeli ışık kaynaklarına göre,
mavi renkte ışık yayarlar. Dış mekânlarda güneşin sebep
olduğu sert gölgeleri yumuşatmada kullanılır. İç
mekânlardaki gündüz çekimlerinde ise, camlardan gelen
günışığına içerdeki ışığı dengelemek ve cam dışından
gelen güneş ışığı etkisi yaratmak için yoğun olarak
kullanılırlar.

Filtreler; objektiflerin önüne, arkasına ve ışık
kaynaklarının önüne takılarak, renk ısının düzeltilmesine,
renk kontrolüne, ışık kontrolüne ve özel etki yaratmaya
yarayan cam, jelatin veya özel malzemelerden üretilen
materyallerdir. Filtreler kare veya yuvarlak olabilir.

Cam filtreler, objektiflerin önüne vidalanarak
veya mattebox diye isimlendirilen özel filtre aparatlarıyla
takılırlar. Vidalı filtre ve mattebox’ın bulunmadığı
durumlarda bant gibi yapıştırıcı malzemelerle de filtre
takılırken yardımcı gereç olarak kullanılır.

Elektronik kameraların gövdesi içinde yer alan
renk düzeltme filtreleri, özel cam bir malzemeden üretilir
ve objektif arkasında konumlanır.

Renk düzeltme filtreleri, renk dengeleme filtreleri,
nötr yoğunluk filtreleri, efekt filtreleri, yumuşatma
filtreleri, düşük kontrast filtreleri, polarize filtreler, sis
filtreleri, morötesi filtreler, geliştirme filtreleri, yıldız
filtreler.

Objektif arkasına filtre takmanın diğer yolu da
jelatinden yapılmış filtrelerin, objektifin arkasına tam
olarak oturacak şekilde kesilerek takılmasıdır. Bu filtreler
eğer tam olarak objektifin arkasını kapatmaz ve
oturmazsa, görüntüde istemeyen bölgesel netsizlik ve renk
değişmesi olabilir.

Renk düzeltme filtreleri, gün ışığına dengeli
filmle, yapay ışık veya yapay ışığa dengeli filmle, gün
ışığı koşulları altında çalışabilmek için kullanılır.

Sorunun cevabı bu bölüme iki yana yaslanmış
paragraf düzeninde (justify) yazılmalıdır.

Renk dengeleme filtreleri, temel renklerin doğru
pozlanmasını veya belli oranlarda rengin dengelemesini
sağlayan filtrelerdir. Bu filtreler çekim sırasında
kullanıldığı gibi, film baskısı sırasında da kullanılır. Renk
dengeleme filtreleri, ortamdaki ışığın renk ısısını ölçen
renk (Kelvin metre) ısıölçerlerle birlikte kullanılır.
Dengeleme filtreleri güçlerine göre numaralandırılır.

ND-Nötr yoğunluk filtreleri, ışığın şiddetini ve
alan derinliğini azaltmak için diyaframı açmak ya da
görüntünün en iyi pozlandığı diyafram aralığına ulaşmak
için kullanılır.

Yapay ışığa dengelenmiş filmle çalışılırken;
yüksek ışık koşulu altında renk düzeltmesi yapılıp, aynı
zamanda da ışığın şiddetini azaltmak veya alan derinliğini
değiştirmek istenirse, birleşik filtre kullanmak gerekir. Bu
filtreler, iki filtrenin birlikte kullanılmasıyla oluşur ve
85N3, 85N6, 85N9 olarak isimlendirilir.

Efekt filtrelerini; görüntüde sert hatları
yumuşatmak; kontrastranlarını düşürmek, yansımaları
kesmek, sisli bir ortam yaratmak ve puslu havada keskin
görüntü elde etmek gibi etkiler yaratmak için kullanılır.

Efekt filtreleri cam ve jelatin gibi malzemelerden
olabileceği gibi, istenen etkiye göre basit malzemelerden
de yapılabilir. Kadın çorabı, vazalin sürülmüş veya
işlendirilmiş cam gibi malzemeler de filtresi olarak
kullanılabilir. Bütün filtrelerde olduğu gibi efekt filtreleri
de kullanılırken filtre faktörüne dikkat edilmelidir.

Işık bir titreşim içinde düz olarak ilerler. Işık,
cam, su gibi parlak gibi yüzeylerle karşılaştığında, bu
yüzeyler ışığın titreşimini engeller ve ışık titreşmesini
kaybederek yansır. Bu olaya polarizasyon veya yansıma
denir.

Yansıma, görüntüde parlamaya, detayların ve renk
tonlarının kaybına neden olur. Mağaza vitrinine veya
araba camına belli bir açıdan bakıldığında, yansımadan
dolayı, dışarıdaki nesneler görülürken, içerdeki nesneler
görülmez. Polarize filtreler, yüzeyler üzerindeki
parlamaları ve yansımaları yok ederler. Polarize filtreler,
ortamdaki renk doygunluğunu artır ve gökyüzünün
mavisini koyulaştırıp, bulutların daha belirgin
görünmesini sağlar. Polarize filtreler, güneşli bir gün ve
karlı zeminde doğru pozlama ve renklerin doygun
olmasını da sağlar.

Sis gerçekte su taneciklerinin atmosferde asılı
kalması sonucunda oluşur. Sis, görüntüde uzaktaki
nesnenin giderek daha az seçilmesini sağlar. Sis
koyulaştıkça görüşte aynı oranda azalacaktır. Sis filtreleri
de, sisin olmadığı ortamlarda bu işlevi yerine getirir.
Yoğunluğu az sis filtreleri kontrastları azaltır ama yoğun
sis filtreleri doğal sis ortamı gibi etki yaratırlar.
Yoğunluğu az sis filtreleri, düşük kontrast filtrelerine göre
daha fazla görüntüde yumuşama oluşturur. Sis filtreleri,
parlak noktaları artırıp, ışığı yayarlar. Görüntüde renklerin
doygunluğu azalır. Işık kaynakları nın etrafında pus etkisi
oluşur. Diyafram açıldıkça, sis etkisi azalır.

Morötesi filtreler, manzara çekimlerinde, deniz
kenarlarında ve puslu hava koşullarında gözle görülmeyen
ışıktaki morötesi ışınları emerler. Morötesi filtreler, daha
keskin ve kontrastı yüksek görüntü çekimini sağlar.
Diyafram üzerindeki etkileri az olduğundan objektifi
koruyucu olarak sürekli kullanılabilir.

19. yy sonlarında İskoçyalı fizikçi Lord William Thomson Kelvin, penceredeki panjurlar arasından gelen ışığı basit bir cam prizma içinden geçirerek duvara yansıttı ve duvarda gökkuşağı şeklinde renkler oluştu. Oluşan her rengin üzerine standart cıvalı termometre yerleştirdi ve çıkan sonuçları not etti. Böylece ışığın renkleri arasındaki ilişkiyi yani rengin ısısını keşfetti.

Kelvin’in siyah gövde deneyinden hatırlanacağı gibi, gövde 3200 K ‘de ısıtıldığında beyaz ışık yayar. 3200 K standart beyaz ışık, yapay ışık kaynaklarının genel renk ısısı olarak kabul edilir. Gün ışığı ise, yapay ışık kaynaklarına göre daha fazla mavi içerir ve gün ışığında standart beyaz, 5600 K’de oluşur.

Renk ısısı, sinema ve televizyon yapımcıları için teknik ve estetik olmak üzere, iki nedenden dolayı önemlidir. Teknik açıdan; yapılmak istenen filmin istenen renk dengesini oluşturmak ve kullanılacak ışık kaynaklarını seçmek için önemlidir. Estetik açıdan; renklerin istenen duygusal ve psikolojik etkilerini görüntüde yaratmak ve bunlar› kontrol etmek için önemlidir.

Genel olarak filmler iki türde üretilirler: 5600 K gün ışığına dengelenmiş film (D film), 3200 K yapay ışığa dengelenmiş film (B film).

Film yapım sürecinde, gün ışığına veya gün ışığı renk ısısına dengelenmiş yapay ışık kaynakları kullanılabilir. Bu iki koşul altında da çalışılırken; doğru renkleri elde etmek ve filtrelerin yapıları gereği kaybettirdikleri ışık şiddetini kaybetmemek için, gün ışığına dengeli filmler tercih edilir. Gün ışığına dengeli filmler, gün ışığında mavi renk var olduğundan, kırmızı renge daha duyarlı üretilirler. Bu sayede gün ışığı altına çalışılırken, mavi duyarkatı gün ışığından doğru pozlanıp, gün ışığında az olan kırmızı rengi, kırmızı duyarkatından dengelemektir. Eğer gün ışığına dengelenmiş film, filtre kullanmadan yapay ışık (tungsten) kaynakları altında pozlanırsa, kırmızı renk baskın çıkacaktır.

Gün ışığına dengeli filmler de, etkilendikleri gün ışığının renk ısısı farklarına bağlı olarak iki türde üretilirler: D ve G filmler. D filmler 5500 K- 5600 K, G filmler 4000 K- 4400 K’e dengeli üretilmiş filmlerdir.

Yapay ışığa (tungsten) dengeli filmlerse, yapay ışık (tungsten) kaynaklarında kırmızı ve sarı baskın olduğundan, maviye duyarlı olarak üretilirler. Bu filmlerle, yapay ışık (tungsten) koşulları altında çalışılırken doğal renkler elde edilir. Yapay ışığa (tungsten) dengeli film, günışığı altında filtre kullanmadan pozlanırsa, görüntüde istenmeyen mavilikler oluşacaktır.

Yapay ışığa (tungsten) dengeli filmler de, yapay ışık kaynaklarındaki renk ısısı farklarından ötürü iki türde üretilirler: A ve B filmler. A filmler 3400 K, B filmler 3200 K’e dengeli üretilmiş filmlerdir.

Renk düzeltme filtreleri, ışık kaynaklarının renk ısılarını değiştirmek için kullanılır.

Işığın rengini değiştirmenin üç temel nedeni vardır:

• Işığın rengini filmin tipine göre düzeltmek
• Farklı renk ısılarına sahip ışık kaynaklarının renk ısılarını dengelemek ve değiştirmek
• Efekt veya atmosfer yaratmak

Yapay ışığa (tungsten) dengeli filmi, gün ışığı (daylight) koşulları altında pozlamak için, Wratten 85B kod numarasıyla adlandırılan renk düzeltme filtresi kullanılır. 85B filtresi turuncu renkli filtredir ve gün ışığındaki fazla maviyi emer. Bu sayede doğru renkler, gün ışığı (daylight) altında da elde edilir. Her filtre kullanıldığında, pozlama yapılırken filtrenin yapısı gereği belli oranda ışık kaybı olacağı ise, unutulmaması gereken bir faktördür.

Mavi renk gün ışığında baskın olduğundan, gün ışığına (daylight) dengeli filmler üretilirken, kırmızı renge duyarlı üretilir. Bu filmleri yapay ışık (tungsten) koşulları altında pozlamak için Wratten 80A kod numaralı mavi renkli filtre kullanılır. 80A mavi filtre, yapay ışığın (tungsten) fazla kırmızısını emer. Böylece gün ışığına (daylight) dengeli filmi, yapay ışığa (tungsten) dengeler.

Video kameralardaki renk düzeltme filtreleri, yapay ışık (tungsten) veya gün ışığı (daylight) koşullarında çekim yapılırken, ortamdaki renk ısısına göre kamerayı dengelemek için kullanılırlar.

Renk düzeltme filtrelerinin numaraları gövde üzerinde bir tabloyla gösterilir. Bunlar;

• 3200 K
• 5600+ 1/4 ND
• 5600 K
• 5600+1/16 ND şeklinde belirtilir.

Beyaz dengesi ayarı yapmak için, çalışılan ortamdaki renk ısısına uygun elektronik renk düzeltme filtresinin seçilmesi gerekir. Uygun filtre seçildikten sonra kamera, parlak olmayan beyaz bir yüzeyi çerçeveleyerek, diyafram otomatik konuma getirilir. Beyaz denge çubuğuna basılarak ekrandan tamam komutu gelene kadar beklenir. İşlem gerçekleştiğinde, kamera ortamdaki renk ısısına dengelenmiş olur.

Filtreler; objektiflerin önüne, arkasına ve ışık kaynaklarının önüne takılarak, renk ısısının düzeltilmesine, renk kontrolüne, ışık kontrolüne ve özel etki yaratmaya yarayan cam, jelatin veya özel malzemelerden üretilen materyallerdir.

Renk düzeltme filtreleri, gün ışığına dengeli filmle, yapay ışık veya yapay ışığa dengeli filmle, gün ışığı koşulları altında çalışabilmek için kullanılır. Renk düzeltme filtreleri aynı zamanda ışık kaynaklarının renk ısılarını düzeltmek için de kullanılırlar.

ND-Nötr yoğunluk filtreleri, ışığın şiddetini ve alan derinliğini azaltmak için diyaframı açmak ya da görüntünün en iyi pozlandığı diyafram aralığına ulaşmak için kullanılır.

Efekt filtrelerini; görüntüde sert hatları yumuşatmak; kontrast ranlarını düşürmek, yansımaları kesmek, sisli bir ortam yaratmak ve puslu havada keskin görüntü elde etmek gibi etkiler yaratmak için kullanılır.

Yumuşatma filtreleri genellikle, sert hatları yumuşatmada, yakın çekimlerde yüzlerdeki kusurları azaltmada ve pastel tonlarda görüntü çekmek için kullanılır. Görüntüde düşsel bir etki oluştururlar.

Düşük kontrast filtreleri, görüntüdeki kontrast oranlarını düşürmek için kullanılır. Bu filtreler, görüntünün parlak kısımlarındaki ışığı azaltarak, karanlık kesimler arasında dengeleme sağlar.

Polarize filtreler, yüzeyler üzerindeki parlamaları ve yansımaları yok ederler. Polarize filtreler, ortamdaki renk doygunluğunu artır ve gökyüzünün mavisini koyulaştırıp, bulutların daha belirgin görünmesini sağlar. Polarize filtreler, güneşli bir gün ve karlı zeminde doğru pozlama ve renklerin doygun olmasını da sağlar.

Sis filtreleri, sisin olmadığı durumlarda, sis altında çekim yapılmış gibi bir etki oluşturmak için kullanılır.

Morötesi filtreler, gözün görmediği morötesi ışınları emerler ve keskin görüntü elde etmek için kullanılırlar.

Geliştirme filtreleri, görüntünün bir bölümünü koyulaştırmak veya renklendirmek için kullanılır.

Filtreler, objektife gelen ışığın belli miktarını geçirmez, emer. Bu miktarın ölçümüne filtre faktörü denir. Her filtrenin emdiği ışık miktarı genellikle kataloglarda veya filtrenin üzerinde belirtilir. Bir filtrenin, filtre faktörü iki ise, bir f/değeri ışık emer yani diyafram bir f/değeri açılmalıdır. Filtre faktörü dört ise, iki f/değeri diyafram açılır. Birden fazla filtre kullanılıyorsa, iki filtrenin ışık emme miktarı, filtre faktörlerinin çarpımıyla hesaplanır.