Brüt Çalışma Sermayesi, bir yıl için nakde çevrilebilen dönen varlık kalemlerinden oluşur. Brüt çalışma sermayesini oluşturan ve bir yıl içinde paraya dönüşebilen varlıklar, para, menkul kıymetler, alacaklar, stoklar, akreditif ve peşin ödenen giderlerdir.

Net Çalışma Sermayesi, dönen varlıklar ile kısa süreli borçlar arasındaki farkı ifade eder.

Çalışma sermayesi yönetimi, günük operasyonlar ya da daha somut olarak, hammaddeden tamamlanmış ürüne dönüşerek, satıştan doğan alacakların tahsiline kadar ki süreci kapsar.

Çalışma sermayesinin finansmanında aşağıdaki kaynaklar kullanılmaktadır:

• Kasa ve bankadaki rezervler,
• Kârın nakit tutarı,
• Satıcı kredileri,
• Hissedarların yeni sermaye koyması ya da borç vermesi,
• Banka kredi limitlerinin aşılması ve
• Uzun süreli kredilerden kısa süreli faaliyetlerin finansmanı

Çalışma sermayesinin gerilimi olarak bilinen; daha açık bir ifade ile işletmenin kaldıramayacağı bir yükümlülüğün altına girmesi olarak da nitelendirilen bu gerilim, aşağıdaki uyarı sinyalleri ile belirlenebilir:

• İşletmenin nakit pozisyonu üzerinde baskı oluşması,
• Nakit arttırmak amacıyla, müşterilere erken ödeme için yüksek iskonto uygulanması,
• Banka kredi limitlerinin aşılması,
• Başka bankalardan yeni kredi limitlerinin araştırılması,
• Satıcılara borçların zamanında ödenmemesi,
• Yeni alım için satıcılara tutarın tamamının nakit ödenmesi,
• Bankalardan acil kredi talebinde bulunulması.

Çalışma sermayesi unsurları ile sabit varlıklar arasında önemli farklılık bulunmaktadır. Söz konusu farklar:

• Çalışma sermayesi unsurları bölünebilir niteliktedir
• Çalışma sermayesi unsurlarının vadesi bir yıldan kısa ve likittir
• Çalışma sermayesini oluşturan dönen varlık kalemleri hareketli olup aralarında yakın bir ilişki vardır
• Çalışma sermayesi kararları kısa sürede revize edilebilir
• Çalışma sermayesi yatırımlarının işletmenin risk derecesine etkisi nispeten sınırlıdır.

Çalışma sermayesinin sabit kalan kısmı sürekli çalışma sermayesi olarak adlandırılır.

Çalışma sermayesinin iş hacmindeki değişime göre farklılaşan bölümü dalgalanan çalışma sermayesi olarak adlandırılır.

Olağanüstü işletme sermayesi, belirsizliklerdeki artış nedeniyle çalışma sermayesi varlıklarına fazladan yapılan yatırımlardır.

Çalışma sermayesini oluşturan unsurlar dönen varlık kalemleridir:

• Nakit (kasa ve bankadaki paralar)
• Serbest menkul kıymetler (hisse senetleri ve tahviller)
• Kısa vadeli alacaklar (alacak senetleri, müşteriler)
• Stoklar ve
• Diğer dönen varlıklar

Nakit Yönetimi, nakit giriş ve çıkışlarını göz önüne alarak işletmede bulundurulması gereken en uygun nakit miktarının belirlenmesidir.

Keynes, bireyler gibi işletmelerin de üç temel neden ile para bulundurduklarını belirtmiştir;

İşlem nedeni ile, Firmaların günlük normal faaliyetlerinin gerektirdiği gereksinmeleri karşılamak amacıyla, para bulundurmalarını ifade eder.

İhtiyat nedeni ile, işletmelerin beklenmeyen gelişmeler karşısında hazırlıklı olma amacıyla para bulundurmalarıdır.

Spekülasyon nedeni ile, gelecekteki kârlı yatırım fırsatlarından yararlanmak için para bulundurulmasıdır. Nakit burada, diğer nedenlerde olduğundan farklı olarak savunma amacıyla olmayıp, atılımcı bir düşünce ile bulundurulur.

Kasada para bulundurulmasını belirleyen faktörler şu şekilde özetlenebilir;

• İşletmenin nakit yönetim politikası,
• Cari likidite durumu,
• İşletme yönetiminin likidite ve risk konusundaki tercihleri,
• Borç ödenim tablosu (borçların vade yapısı),
• İşletmenin borçlanma yeteneği,
• Kısa ve uzun dönemdeki tahmini nakit akımları.

Merkezi Nakit Yönetimi, firmaya bağlı diğer yan firmaların nakit ihtiyaç ve fazlalarının ana firma tarafından kontrol edilmesidir.

Alacak Yönetimi, firmanın piyasa değerini maksimize edecek alacak düzeyinin belirlenmesidir.

Alacak yönetiminde aşağıdaki noktalara özen gösterilmelidir:

• Alacak tahsili işletmenin öncelikli konusu olmalıdır,
• Alacak tahsili ile ilgili işletmenin kesin bir politikası olmalıdır,
• Alacak tahsil politikası işletme çalışanları, müşteriler ve satıcılar tarafından bilinmelidir,
• Yeni vadeli alım talebinde bulunan özellikle büyük müşterilere karşı profesyonel davranılmalıdır,
• Vadeli satış kararı vermeden önce müşteriler analiz edilmelidir. Bu amaçla, Ticaret Sanayi Odaları, müşterinin rakipleri, bankalardan, derecelendirme kuruluşlarından ve Merkez Bankasının risk santralizasyonu merkezinden bilgi edinilebilir.
• Her müşteri için kredi limiti tahsis edilmeli, limitleri sürekli gözden geçirilmeli özellikle sektörü etkileyen olumsuz gelişmelerin belirmesi halinde daha dikkatli davranılmalıdır,
• Büyük müşteriler yakından takip edilmelidir,
• Satış yapıldığında derhal fatura düzenlenmelidir,
• Gecikmiş ödemelere vade farkı yüksek tutulmalıdır,
• Alacaklar yaşlandırılarak eskiler tahsil edilmeden bu gruba yeni satış yapılmamalıdır.

Kredili satış kararı vermeden önce aşağıdaki faktörler özenle değerlendirilmelidir:

• Kredi değerliliği,
• Kredi standartları,
• Tahsil politikası,
• Kredili satış tutarı,
• Kredi vadesi,
• Erken ödemelerde iskontodan yararlandırma,
• Alacakların tahsil ve firmaya kazandırma çabaları.

Aşağıdaki noktalara dikkat edilerek borç yönetiminin işletmenin likiditesini olumsuz etkilemesi engellenebilir:

• Satın alma ile ilgili yetkililer,
• Büyük satın almalarda miktar iskontosu,
• Satın almanın maliyeti,
• Stok taşımanın maliyeti,
• Alternatif satıcıların satış koşulları,
• Satıcıların kârlılık politikası,
• Satıcı maliyetlerdeki değişimin faturaya yansıtıp yansıtmadığı,
• Hammadde tesliminde satıcının dakikliği,
• Satın almanın hangi periyotlarla yapıldığı (just- in- time gibi).

Optimum stok düzeyini belirleyen faktörler şunlardır:

• Her ürünün tahmini satış miktarı,
• Hammadde ve malzemeye kolayca ulaşılabilme,
• Satıcının sevkiyat süresi,
• Büyük alımlarda peşin ödeme iskontosundan yararlanılması.

Faaliyet Döngüsü, hammadde stoklarının firmaya ulaşması ile satışlarından doğan alacakların tahsil edilmesi arasında geçen süredir.