Kâr dağıtım politikası, elde edilen kârın ne kadarının işletme ortaklarına dağıtılacağı ve ne kadarının işletme bünyesinde bırakılarak otofinansman sağlanacağı şeklindeki kararları içerir.

Kâr dağıtım politikasındaki değişmeler, yatırımcılar üzerinde sinyal etkisi de doğurabilir. Buna göre, eğer firma piyasa tarafından tahmin edilenden daha fazla bir kâr dağıtımı yapacağını açıklamışsa, bu firmanın çok kazançlı bir yatırımı olduğunun ve gelecekte de yüksek kâr payları dağıtacağının sinyali olabilir. Firmanın gelecekteki başarısı hakkında oluşan bu olumlu sinyal etkisinin sonucunda yatırımcılar daha çok pay senedi satın alacak ve talepteki artış sonunda pay senedi fiyatları yükselecektir.

Sinyal Etkisi, kâr paylarındaki değişmelerin pay senedi yatırımcılarında yarattığı alım-satım yönündeki etkidir.

Bu yaklaşıma göre kâr dağıtım politikasının ve hissedarlara dağıtılacak kâr paylarının işletmenin piyasa değeri üzerine etkisi yoktur. MM’e göre işletmenin piyasa değeri, gelecekte işletmenin kazanç yaratma gücüne ve faaliyet riskinin yapısına bağlı olarak yükselir veya düşer.

Miller-Modigliani görüşlerini, yatırımcıların yapmış oldukları yatırımlarda, herhangi bir vergi ya da komisyon ücreti ödemeyeceklerini, diğer bir anlatımla işlem maliyetlerinin olmadığını, işletmelerin iflas etmeyeceklerini, kâr dağıtım politikasının sermaye bütçelemesi kararlarından bağımsız olduğunu, işletmenin büyüme sağlayacağı yatırımlarda, kâr payı dağıtmasıyla, elde edilen kârların işletme bünyesinde bırakılmasının yatırımcılar açısından herhangi bir fark yaratmayacağı şeklinde varsayımlara dayandırmışlardır.

Bunun nedeni kâr payı kazançlarının, yatırımcılar için sermaye kazançlarından daha risksiz olmasıdır. Gordon ve Lintner’e göre; piyasadaki belirsizlik ve diğer etkenler, pay senedi fiyatlarında dalgalanmalar nedeniyle risk yaratır. Bu durum elde tutma dönemi sonunda pay senedinin satışından elde edilecek sermaye kazancını
daha riskli hale getirir. O nedenle dağıtılacak kâr paylarının işletmenin piyasa değeri üzerine olumlu veya olumsuz etkisi vardır.

Kârın işletmede tutulmayıp ortaklara dağıtılması, ortakların aldıkları kâr payıyla, gelir vergilerini ödedikten sonra özgürce ve kendi iradeleriyle yatırım yapabilecekleri anlamına gelirken; kârın dağıtılmayıp işletmede tutulması ya da dağıtımının ertelenmesi, bu kârın ortaklar adına, genel kurul tarafından işletmeye yeniden yatırılması anlamına gelir.

TTK kâr dağıtımıyla ilgili üç temel ilkeden söz etmektedir. Bunlar;

• Net Kâr İlkesi,
• Esas Sermayenin Korunması İlkesi,
• Şirketin Borçlarını Ödeme Gücüne Sahip Olması İlkesidir.

Net kâr ilkesine göre, işletmeler kâr elde etmedikçe veya geçmiş yıllardan devreden kârları bulunmadıkça, ortaklara ya da hissedarlara kâr payı dağıtamazlar. Esas sermayenin korunması ilkesi ise, sermaye azaltımını önlemek amacıyla, şirketin ancak elde ettiği kârdan, kâr payı dağıtabileceğini belirtmektedir. Şirketin borçlarını ödeme gücüne sahip olması ilkesi ise, işletmenin borç ödeme kapasitesi olmadığı halde, kâr payı ödenmesini engellemeyi amaçlamaktadır.

Kâr dağıtım politikasını etkileyen başlıca faktörler aşağıda sıralanmıştır:

• Yasalar
• Vergi düzenlemeleri
• Yapılacak yatırımlar
• Likidite
• Finansman imkanları
• Kârların istikrarı
• Borç düzeyi

İşletmelerin likidite pozisyonları, kâr elde edilmiş olmasına rağmen kâr payı dağıtımına izin vermeyebilir. Kâr dağıtımı işletme açısından nakit çıkışı gerektiren bir işlemdir ve likiditeyi düşürücü niteliktedir. Dolayısıyla likiditesi düşük olan bir işletmenin, kâr payı dağıtarak, likiditesini daha da düşürmesi, finasal yönetim açısından uygun bir davranış değildir.

Optimal kâr dağıtım politikası, pay senedi fiyatını en yükseğe çıkaran, gelecekteki büyüme ile bugünkü kâr paylarının dağıtımı arasında denge kuran politikadır.

Pay senetleri, sabit getirili yatırım araçlarına dönüşmektedir. Bunun yanı sıra, enflasyon dönemlerinde, kâr payı reel anlamda azalmakta veya kârın yüksek olduğu yıllarda, verilmesi gerekenden daha az kâr payı verildiği kanısı piyasada yaygınlaşabilmektedir. Ayrıca pay senetlerinin piyasa değerinin de sabit bir düzeyde ya da oldukça dar bir fiyat aralığında kalmasına yol açabilmekte ve sermaye kazancı bekleyen yatırımcılara cazip gelmeyebilmektedir. Düşük kâr sağlanan veya zarar edilen dönemlerde ise, işletme zor durumda kalabilmektedir. Bu nedenle, enflasyonun yüksek olduğu ülkelerde, sabit miktarda kâr dağıtımı politikası, yerini sabit oranda kâr dağıtım politikasına bırakmıştır.

Bu politikaya göre, işletmenin yatırımları için ihtiyaç duyacağı kaynaklar, elde edilen kârlardan sağlandıktan sonra kalan tutarın kâr payı olarak dağıtılması öngörülmektedir. Artıklar oranında kâr payı dağıtılması, işletmenin yatırım politikası, borçlanma politikası ve sermaye yapısı ile yakından ilgilidir. Yatırımcılar açısından riskli olarak kabul edilen bu politikada, her yıl dağıtılacak kâr paylarının değişmesi söz konusudur.

Kâr payı üç farklı biçimde ödenebilir:

• Nakit olarak
• Pay senedi şeklinde
• Kendi pay senetlerini satın alarak

Kâr payı ödemesinin pay senedi şeklinde gerçekleştirilmesi, işletmeden nakit çıkışı gerektirmediğinden, elde edilen kâr hem bünyede bırakılmış hem de dağıtılmış olmaktadır. Pay senedi şeklinde kâr payı ödemesi, piyasadaki pay senedi sayısını artıracağı için fiyatlarda düşmelerin görülmesi bu yöntemin bir sakıncası olarak görülmektedir. Bununla birlikte ortakların elinde daha fazla sayıda pay senedi olacağından gelirlerde bir azalma olmayacaktır.

Kâr dağıtım tablosu şu kurallara göre düzenlenir:

• Kâr dağıtım tablosunda dönem kârından yapılan dağıtım ile yedeklerden yapılan dağıtımlar, ayrı ayrı gösterilir.
• Kâr dağıtım tablosunda, ödenecek vergiler ve yasal yükümlülükler, ayrılacak genel kanuni yedek akçeler, statü yedekleri, özel yedekler, olağanüstü yedekler ve kârdan ayrılan özel fonlar açıkça gösterilir.
• İmtiyazlı payların bulunması durumunda, imtiyazlı ve adi pay senetlerine ödenen kâr payları, tabloda belirtilen bölümlerde ayrı ayrı gösterilir.
• Katılma intifa senedi, kâra iştirakli tahvil ile kâr-zarar ortaklığı belgesi ihraç edilmiş ise, bu senet sahiplerine ödenen paylar, kâr dağıtım tablosunda ayrıca gösterilir.

• Şirketlerin, tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine iştiraklerinden elde ettikleri kazançlar,
• Şirketlerin rüçhan hakkı kuponlarının satışından elde ettikleri kazançları,
• Şirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları paylarının itibarî değerlerinin üzerinde elden çıkarılmasından sağlanan kazançları,
• Yurt dışında yapılan inşaat, onarma, montaj işleri ve teknik hizmetlerden sağlanan ve Türkiye’de genel netice hesaplarına intikal ettirilen kazançlar

Mali Kâr = Dönem Kârı + Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler - Vergiden Muaf Gelir ve İndirimler

Payları borsada işlem görmeyen ortaklıklar, hesaplanan dağıtılabilir birinci kâr payı tutarının, genel kurula sunulacak son yıllık mali tablolarına göre esas sermaye/çıkarılmış sermayenin %5’inden daha düşük olması veya söz konusu mali tablolara göre net dağıtılabilir dönem kârının ?100.000’nin altında olması hallerinde, ilgili hesap dönemleri için birinci kâr payını dağıtmayabilir. Ancak, bu hükme göre dağıtılmayan kâr payı, daha sonraki dönemlerde yapılacak muafiyet hesaplamalarında kâr payı kalemi olarak dikkate alınacaktır.

Yasal kayıtlarda yer alan net dönem kârından, varsa yasal kayıtlara göre geçmiş yıl zararlarının düşülmesi suretiyle bulunan tutara genel kanuni yedek akçenin (I.) matrahı denir. Genel Kanuni Yedek Akçe (I.), TTK’nın 519’uncu maddesi çerçevesinde, matrahın %5’i alınarak hesaplanır.