FİNANSAL YÖNETİM II Dersi TÜREV ÜRÜNLER soru cevapları:
Toplam 110 Soru & Cevap#1
SORU: Türev ürünler ve türev piyasaları tanımlayınız?
CEVAP: Cevap: Finansal piyasalarda katılımcılarının karşılaştıkları finansal riskleri yönetmek amacıyla geliştirilen finansal araçlar türev ürünler, bu araçların alınıp satıldığı piyasalar da türev piyasalar olarak adlandırılmaktadır.
#2
SORU: Türev ürünler hangi amaçlarla kullanılır?
CEVAP: Türev ürünler genellikle spekülasyon, arbitraj ve riskten korunma (hedging) olmak üzere üç genel amaçla kullanılmaktadır.
#3
SORU: Türev ürünlerin ne gibi faydaları olmaktadır?
CEVAP: Türev ürünlerin uygun şekilde kullanılması, işletmeleri ve yapılan işlemleri, beklenmeyen piyasa hareketlerine karşı korur ve yapılan işlemleri ve manipülasyonları önler.
#4
SORU: Spot piyasa tanımı nedir?
CEVAP: Spot piyasalar, gerçekleştirilen alım satım işlemlerinde ödeme ve teslim yükümlülüğünün aynı anda veya çok kısa bir süre zarfında yapıldığı piyasalardır.
#5
SORU: Türev piyasa tanımı nedir?
CEVAP: Türev piyasalar, ilerideki bir tarihte teslimatı veya nakit uzlaşması yapılmak üzere herhangi bir malın veya finansal aracın, bugünden alım satımının yapıldığı piyasalardır.
#6
SORU: Türev piyasalar neleri kapsamaktadır?
CEVAP: Türev piyasalar, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin işlem gördüğü organize ve organize olmamış piyasaları ve buna benzer sözleşmelerin işlem gördüğü diğer organize olmamış piyasaları kapsamaktadır.
#7
SORU: Türev ürün ne anlama gelir?
CEVAP: Piyasa katılımcılarının karşılaştıkları finansal riskleri yönetmek amacıyla geliştirilen finansal araçlar türev ürünler olarak adlandırılmaktadır.
#8
SORU: Türev ürünler nelerdir?
CEVAP: Temel türev ürünler forward, future, opsiyon ve swaplar olarak sıralanırken bununla birlikte faiz oranları, döviz kurları, borsa endeksi, hisse senedi ve mal fiyatları na bağlı çok sayıda üründen söz edebiliriz.
#9
SORU: Türev ürün piyasası hangi tarihe dayanır?
CEVAP: Eski Yunan’da filozof Thales’in bahardaki zeytin hasılatı için yağhaneler üzerine kışın yaptığı ve günümüzdeki alım opsiyonlarına benzeyen pazarlıklar kayıtlardaki ilk vadeli sözleşmelerdir.
#10
SORU: Türev ürün piyasası ilk ne zaman örgütlenmiştir?
CEVAP: Daha çok kişisel işlemler olarak kalan türev işlemleri için ilk piyasa sayılabilecek örgütlenme 1730 yılında Japonya’nın liman kenti olan Osaka’da kurulan Dojima Pirinç Piyasası’dır.
#11
SORU: Finansal türevler nasıl doğmuştur?
CEVAP: 1970’lerden itibaren finansal piyasalarda meydana gelen aşırı dalgalanmalar, faiz ve kur riskini beraberinde getirmiş ve finansal türevlerin doğmasına yol açmıştır. Finansal türevler, oluşan bu riskleri yönetme ve oluşan avantajlardan faydalanma amacıyla gelişmiştir.
#12
SORU: Türev ürünler hangi amaçlarla kullanılmaktadır?
CEVAP: Türev ürünler genellikle spekülasyon, arbitraj ve riskten korunma (hedging) olmak üzere üç genel amaçla kullanılmaktadır.
#13
SORU: Spekülasyon ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Piyasanın değerledirilmesi ile oluşan beklentiler doğrultusunda risk üstlenilerek gelir elde etmek amacıyla yapılan işlemlerdir.
#14
SORU: Spekülatörlerin amacı nedir?
CEVAP: Spekülatörler, sözleşme konusu olan ürünü fiziki olarak elde etme amacı taşımayıp, düşük fiyata satın almak ve bu ürünleri gelecekte daha yüksek bir fiyattan satmak beklentisiyle türev piyasalarda yer alırlar.
#15
SORU: Arbitraj ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Faiz oranı, döviz kuru veya emtia fiyatlarındaki farklardan yararlanmak amacıyla risk üstlenmeksizin farklı sözleşmelerin eşanlı olarak yapılmasıdır.
#16
SORU: Arbitrajcılar ile spekülatörler arasındaki fark nedir?
CEVAP: Arbitrajcılar, hiçbir riske katlanmadan bir finansal ürünün gelecekteki fiyatı ile günlük piyasa fiyatı arasındaki farktan yararlanarak kâr elde etmeye çalışırlar. Spekülatörler ise geleceğe yönelik fiyat belirsizliklerinin olduğu bir ortamda, gelecekteki fiyatları başkalarından daha iyi tahmin edeceklerine inanmakta ve bu doğrultuda risk üstlenmektedirler. Arbitrajcılar ile spekülatörler arasındaki en önemli fark, risk üstlenme bakımından olmaktadır.
#17
SORU: Riskten korunma (Hedging) ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Nakit piyasada bulunulan bir pozisyondan oluşan risklerden türev piyasalarda pozisyon alarak korunmak.
#18
SORU: Hedging amaçlı yatırımcılar hangi risklerden korunmak isterler?
CEVAP: Korunma amaçlı işlem yapan yatırımcılar, sermaye piyasası aracı, kıymetli maden veya malı kullanan, bu ürünlerde pozisyon alan veya gelecekte teslimatını bekleyen, ancak ilgili ürünün fiyatında meydana gelebilecek olumsuz değişimlerden korunmak isteyen kişi veya kurumlardır.
#19
SORU: Türev piyasaların faydası nelerdir?
CEVAP: Türev piyasalar finansal piyasalarda dolaşan para için alternatif yatırım olanakları sunarak, hem paranın piyasalardaki dolaşım hızının artmasına, hem de piyasaya gelen bilgilerin fiyatlara daha hızlı yansımasına yol açar. Böylece piyasa etkinliğini arttırır.
#20
SORU: Türev piyasaların spot piyasalara faydası nedir?
CEVAP: Gelecekte oluşabilecek olumsuz fiyat hareketlerine karşı korunma imkanı olan piyasalarda, spot piyasada işlem gören mal veya kıymetlere olan yatırımcı ilgisini arttırması nedeniyle türev piyasalar, spot piyasanın daha likit olmasını sağlamaktadır.
#21
SORU: Türev piyasaların getirileri nelerdir?
CEVAP: Türev piyasalarda işlem spot piyasalara göre genelde daha düşüktür, dolayısıyla yatırımcıların maliyeti daha az olmaktadır. Ayrıca türev piyasalarda az sermaye ile pozisyon almak mümkündür. Türev ürünlerin işlemleri sırasında ödenen para sözleşmeye konu olan varlığın piyasa fiyatının önemli ölçüde altındadır. Dolayısıyla piyasa bilgisi olan, ancak sermayesi az olduğu için yeterince pozisyon alamayan veya kredili alım satım yapmak zorunda kalan yatırımcılara da küçük miktarda paralarla büyük pozisyonlar alma imkanı verir. Kazanç çok fazla olabileceği gibi, kayıp da bazen kontrata giriş tutarına bazen de çok yüksek tutarlara ulaşabilir.
#22
SORU: Forward sözleşmeler ne anlam ifade etmektedir?
CEVAP: Gelecekteki bir tarihte alım satımı gerçekleşecek olan, herhangi bir malın vadesi, fiyatı ve miktarının bugünden belirlendiği sözleşmelerdir.
#23
SORU: Uzun pozisyon (long position) ve kısa pozisyon (short position) ne anlama gelir?
CEVAP: Forward sözleşmelerde, sözleşmeye konu olan varlığı belirlenen tarihte ve belirlenen fiyattan satın almakla yükümlü olan taraf uzun pozisyon (long position) almış olur. Ürünü teslimat vadesi geldiğinde belirlenen fiyat ve miktarda satmakla yükümlü olan taraf ise kısa pozisyon (short position) almış olmaktadır.
#24
SORU: Tezgahüstü Piyasa ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Bir borsanın (organize piyasa) ve ona bağlı takas kurumunun aracılığı olmaksızın, alıcı ve satıcıların kendi aralarında işlem yapmalarına imkan sağlayan esnek ve gayriresmi nitelikteki piyasadır.
#25
SORU: Forward sözleşmelerin ne gibi özellikleri bulunmaktadır?
CEVAP: • Sözleşmede önceden belirlenen ileri bir tarihte, alımı veya satımı yapılacak varlığın miktarı, teslim yeri belirtilir ve teslim fiyatı belirlenir. • Sözleşmede belirtilen şartlar altında, ilgili varlığın satıcı tarafından satılması, alıcı tarafından alınması zorunluluğu getirilir. • Forward sözleşmelerde, sözleşmenin gerçekleşme tarihine kadar, tarafların birbirine ödeme yapması söz konusu değildir. • Forward sözleşmeler, merkezi bir pazar yeri olmayan ve bankalarla müşterileri arasında gerçekleşen işlemlerdir. Forward işlemler, çeşitli iletişim araçları ile gerçekleştirilmekte ve fiyatlar müşterinin saygınlığına göre değişmektedir. Genellikle, ödemeler, sınır ötesi fiziki mal veya döviz gönderilmesi ile yapılmaz. Bunun yerine, işlemler, ilgili ülkelerdeki banka hesaplarına borç ve alacak kayıtlarının düşülmesi ile yapılır. • Forward sözleşmeler, standart sözleşmeler değildir. Sözleşme tarafları, mal ile ilgili tüm ayrıntıları serbestçe belirler. Sözleşmelerin iptal edilmesi tarafların mutabık kalmalarıyla mümkündür. Ayrıca, sözleşmelerin takas edilmesi de söz konusu değildir. Forward işlemler teslimle son bulur. • Forward sözleşmelerin tarafları, birbirlerini çok iyi tanıyan ve birbirlerine güvenen kişilerdir. Çünkü sözleşmelerin yerine getirilmesi, tarafların iyi niyetine bağlıdır. Bu nedenle, forward sözleşmeler, üçüncü kişilere devredilemez. Bunun sonucu olarak, forward sözleşmelerin ikincil piyasası bulunmamaktadır.
#26
SORU: Forward sözleşmeler kaça ayrılır?
CEVAP: Forward sözleşmeleri, faiz ve döviz forward işlemler olarak iki grupta incelemek mümkündür.
#27
SORU: Forward faiz sözleşmeleri ne anlama gelir ve nasıl işletilir?
CEVAP: Faiz oranı riskinden korunmak amacıyla kullanılan forward sözleşmeleridir. Bu sözleşme ile taraflar, belli tutardaki bir anaparaya, ileri bir tarihte, belli bir süre uygulanacak faiz oranı üzerinde anlaşırlar. Bu orana forward faiz oranı denilmektedir.
#28
SORU: Forward faiz sözleşmeleri ne amaçla yapılır?
CEVAP: Bu işlemlere taraf olanların amacı, kendilerini ilerideki faiz değişmelerine karşı korumaktır. Faiz gelirlerindeki aşırı düşmeleri önlemek veya ödenecek faiz tutarının artmasını önlemek için, forward faiz sözleşmeleri kullanılabilir.
#29
SORU: Forward döviz sözleşmeleri ne anlama gelir?
CEVAP: Forward döviz sözleşmeleri; dövizin ulusal para karşılığında, gelecekte belirli bir tarihte teslim edilmek şartıyla, alımı veya satımı için bugünden yapılan sözleşmelerdir.
#30
SORU: Forward döviz sözleşmelerinin kazanımı nedir?
CEVAP: Bu sözleşmeler, genellikle, yatırımcılara ileri bir tarihte, döviz kuru garantisi sağlamaktadır. Başka bir ifadeyle, vade sonundaki spot kur ne olursa olsun, değişimde uygulanacak kur, sözleşme tarihinde belirlenmiş olan vadeli kurdur. Forward döviz sözleşmeleri, belirli tutarda dövizin, belirli bir tarihte, belirlenmiş bir kurdan, belirlenen dövize çevrilmesini ve teslimini garanti eder. Böylece, ihracatçı ve ithalatçıların yaptıkları işlemlerde fiyat değişimlerinden doğan kur risklerinden korunma imkânı verir.
#31
SORU: Futures sözleşmeler ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Futures sözleşmeler, belli nitelikteki ve miktardaki bir varlığın, gelecekte belirlenmiş bir tarihte ve belirlenmiş bir fiyattan alım ya da satımını düzenleyen anlaşmalar olarak tanımlanabilir. futures sözleşmeler bir varlığı gelecek bir tarihte belirli bir fiyattan almak veya satmak üzere yapı lan anlaşmalardır.
#32
SORU: Forward ve futures sözleşmelerin farkı nedir?
CEVAP: Forward sözleşmelerin aksine futures sözleşmeler organize bir piyasada işlem gören standart sözleşmelerdir. Futures sözleşmelerin tarafları birbirini tanımak zorunda değildir; tarafların birbirlerine olan yükümlülüklerinin yerine getirileceği borsa takas merkezi tarafından garanti edilmektedir.
#33
SORU: Futures sözleşmeler hangi varlıklar üzerine yapılabilir?
CEVAP: • Tarım ürünleri: Kakao, kahve, şeker, arpa, tohum, sığır, hindistan cevizi, mısır, pamuk, domuz, soya fasulyesi, buğday, ayçiçeği, pirinç, portakal, fıstık, patates, yün, pamuk ipliği, yün iplik, peynir, süt, yulaf, vb. • Metaller: Alüminyum, bakır, kurşun, magnezyum, nikel, kalay, çinko. • Değerli metaller: Altın, palladium, platin, gümüş. • Finansal araçlar: Döviz, hazine bonosu, faiz oranı, hisse senedi endeksi, hisse senedi. • Enerji ürünleri: Ham petrol, dizel, fuel oil, doğal gaz, benzin, propan. • Diğerleri: Gübre, sigorta(doğal afetlere karşı, mahsulün beklentilerin altında çıkmasına karşı), deniz ürünleri, ipek, kereste.
#34
SORU: Dünyadaki futures piyasalarına örnekler veriniz?
CEVAP: • Chicago Board of Trade (CBOT), • NewYork Futures Exchange (NYFE), • Chicago Merchantile Exchange(CME), • Singapore International Monetary Exchange (SIMEX), • Philadelphia Stock Exchange, • Toronto Stock Exchange, • London International Financial Futures
#35
SORU: Futures sözleşmelerin özellikleri nelerdir?
CEVAP: • Futures sözleşmeleri organize borsalarda alınıp satılırlar. Futures sözleşmeler, borsalarda kayıt altına alınırlar ve borsaların tespit ettiği varlıklar ve standartlar dışında future sözleşme düzenlenemez. • Futures sözleşmelerinde, sözleşmeye konu olan varlığın özellikleri, miktarı, vadesi standartlaştırılmıştır. • Futures sözleşmelerin amacı, sözleşmeye konu olan ürünün gelecekteki fiyatının alınıp satılmasıdır. Fiziki teslim nadiren söz konusudur ve sözleşmeler yönlü işlemle sona erer. • Futures sözleşmenin fiyatı, anlaşmanın yapıldığı tarihte belirlenir. • Futures sözleşmesine konu olan mallar alan ve satan tarafları yükümlülük altına sokar. • Futures sözleşmeler hamiline yazılıdır. Bu nedenle devredilebilir özellikleri vardır. • Future piyasalarda takas odası (clearinghouse) denilen bir organizasyon bulunmaktadır. Futures sözleşmelerde, sözleşmeye taraf olan kişilerin birbirini tanımaları gerekmemektedir. Tarafların hak ve yükümlülüklerini izleyen ve bir nevi garanti mekanizması olan takas odaları, işleyişi sağlar. Takas odalarının olmadığı piyasalarda taraflar birbirlerinin kredi riskini üstlenirken, futures piyasalarda bu risk takas odasının yönetimi altındadır. • Futures sözleşmelerde, günlük hesaplaşma ve teminat sistemi vardır. Vadeli işlem sözleşmelerinde alım satım yapmak isteyen yatırımcılar sözleşme bazında belirlenmiş olan teminatları yatırmak zorundadır. Teminat miktarı, takas odası tarafından belirlenir ve bu tutar, genellikle sözleşmenin %10’u kadardır. Bu teminata, başlangıç marjini denir. Başlangıçta yatırılan teminat belli bir düzeyin altına düşerse taraflardan teminatı tamamlamaları istenir.
#36
SORU: Futures Sözleşmeler ile Forward Sözleşmeler Arasındaki Farklılıklar nelerdir?
CEVAP: • Future sözleşmeler belirli merkezlerde kurulmuş organize borsalarda yapılırken, forward sözleşmelerde böyle bir organizasyona ihtiyaç yoktur. Sözleşme taraflar arasında yapılır. • Future sözleşmelerde, işlem konusu varlığın miktar ve teslim tarihi standart hale getirilmiştir. Sözleşmeler geneldir. Forward sözleşmelerde ise, miktar ve tarih tarafların ihtiyaçlarına göre belirlenir. • Borsaların tespit ettiği kıymetler dışında futures sözleşme yapılamazken, forward sözleşmeler her türlü varlık üzerine yapılabilir. • Forward sözleşmelerde diğer piyasa katılımcıları yapılan sözleşmeden habersizken, futures sözleşmeleri borsada şeffaf bir şekilde işlem görür. • Forward işlemlerde amaç, ürünün fiziki olarak tedarik edilmesi iken, futures işlemlerde sözleşmelerin alınıp satılarak ürünün gelecekteki fiyatının belirlenmesidir. • Forward işlemler, iki taraf arasında karşılıklı güvene dayalı olarak gerçekleştirilir. Futures işlemler piyasasında alıcı ve satıcılar birbirlerini tanımak zorunda değildir. Tarafların birbirlerine olan yükümlülüklerinin yerine getirileceğini, borsa takas merkezi garanti eder. • Futures sözleşmeler, tarafların kârını ya da zararını günlük olarak gerçekleştirmelerine imkan verirken, forward sözleşmeler ancak vade tarihinde yerine getirilir. • Bir forward işlemi gerçekleştirmek için belirli bir teminat yatırma zorunluluğu yoktur. Futures sözleşme yapabilmek için taraflar marjin adı verilen işlem konusu varlığın değerinin belli bir yüzdesini başlangıçta teminat olarak yatırmak zorundadır. • Forward sözleşmelerin devredilmesi söz konusu olmadığı için ikinci el piyasası yoktur. Futures sözleşmeler ise vade sonuna kadar tekrar alınıp satılabilir, dolayısıyla ikincil piyasası mevcuttur. • Forward işlemlerde, tarafların sorumluluğu vade sonuna kadar devam eder. Vade geldiğinde teslimat işlemi ile sona erer. Futures işlemlerde ise, sözleşmeyi likidite etmek (pozisyonu kapatıp teslimat zorunluluğundan kurtulmak) için taraflar sözleşme süresinin dolmasını beklemek zorunda değildir. Ters yönlü işlem ile pozisyonlarını kapatarak her an pozisyondan çıkabilirler.
#37
SORU: Opsiyon sözleşmeleri nasıl tanımlanmaktadır?
CEVAP: Opsiyon sözleşmesi, belli bir vadeye kadar (veya belirli bir vadede), opsiyona dayanak varlık oluşturan belli miktardaki bir varlığı belli bir fiyattan (kullanım fiyatı) alma ya da satma hakkını, belirli bir prim karşılığında opsiyonu satın alan kişiye (buyer,holder) veren, ancak zorunlu tutmayan, buna karşın opsiyonun satıcısını (seller, writer) alıcı tarafından talep edilmesi halinde satmaya zorunlu tutan sözleşmedir.
#38
SORU: Opsiyon alıcısı ve satıcısı nasıl tanımlanır?
CEVAP: Opsiyon sahibi veya alıcısı, belli bir fyat veya prim karşılığında, satın aldığı opsiyon sözleşmesini, sözleşmede belirtilen süre içerisine veya vade sonunda, kullanım hakkına sahip olan taraftır. Opsiyon satıcısı ise opsiyonu alan kişiden tahsil ettiği prim karşılığında, opsiyonun vadesinde veya vadesi dolana kadar olan herhangi bir tarihte, opsiyona dayanak oluşturan belli miktardaki bir varlığı, opsiyonu alan yatırımcının talebi halinde belirli bir fiyattan alma yada satma yükümlülüğünü üzerine alır.
#39
SORU: Avrupa ve Amerikan tipi opsiyon ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Avrupa tipi opsiyon sahibi hakkını (opsiyonu) sadece vade bitim tarihinde borsa tarafından belirlenen zaman diliminde kullanabilmektedir. Amerikan tipi opsiyonlarda ise opsiyon sahibi hakkını (opsiyonu) opsiyonun yazım tarihi ile vadesi arasındaki her hangi bir süre içinde kullanabilir.
#40
SORU: Opsiyon pirimini belirleyen etkenler nelerdir?
CEVAP: • Sözleşmeye konu olan varlığın piyasa fiyatı. • Kullanım fiyatı. • Vadeye kalan gün sayısı. • Sözleşmeye konu varlığın fiyatının değişkenliği (volatility). • Risksiz faiz oranı. • Kâr payları (Sadece hisse senetleri ve hisse senedi endeksleri için geçerlidir).
#41
SORU: Swap sözleşmeleri nasıl tanımlanır?
CEVAP: Tarafların belirli bir referans varlık veya tutar üzerinden hesaplanacak gelecekteki nakit akımlarının belirli bir zaman aralığında takas etmeleri işlemi.
#42
SORU: Swap sözleşmelerinin getirileri nelerdir?
CEVAP: Swap sözleşmeleri ile işletmeler, düşük maliyetli finansman bulmak, yüksek getirili varlıklar elde etmek, faiz ve döviz riskine karşı korunmak, kısa vadeli aktif/pasif yönetim stratejilerini tamamlamak, aracılık ücreti elde etmek ve spekülasyon yapmak gibi değişik amaçları hedefleyebilmektedirler. Aynı zamanda swap sözleşmeleri kâr elde etmek veya varlık ya da yükümlülükleri riskten korumak amacıyla da kullanılabilmektedir.
#43
SORU: Para Swap Sözleşmelerindeki aşamalar nelerdir?
CEVAP: Para swap sözleşmelerinde üç temel aşama bulunmaktadır. Bunlar; • Farklı paralara ihtiyaç duyan iki borçlu anapara tutarlarını değiştirirler. • Swap sözleşmesi süresince faiz ödemeleri değiştirilir. • Sözleşme sonunda anaparalar iade edilir.
#44
SORU: Para Swap Sözleşmelerinin Kullanım Nedenleri nelerdir?
CEVAP: • Para swap sözleşmeleri, başka bir ülkenin para birimi cinsinden yaratılmış olan borç veya alacakları aksi istikamette bir nakit akışıyla kur riskinden korumak amacıyla yapılır. • Başka bir para biriminden borçlanıp, sonrasında para swap sözleşmesi düzenleyerek bir yatırımcı daha düşük maliyetli fon temin edebilir. • Para swap sözleşmelerinin diğer kullanım nedenleri arasında, düşük kredi derecelendirmesi nedeniyle bazı piyasalara erişim olanağı bulamayan firma veya kuruluşların, bu olanağı bulabildikleri yerde kaynak yaratıp, para swapı işlemleriyle giremedikleri piyasalara erişim imkanına kavuşması ile yapılan yatırımların getirilerinin başka bir para birimine çevrilebilmesi sayılabilir.
#45
SORU: Swap Sözleşmelerinin Avantaj ve Dezavantajları nelerdir?
CEVAP: • Swap sözleşmelerinin en önemli avantajı işlemi yapan tarafların borçlanma maliyetini azaltması ve sermaye maliyetini düşürmesidir. • Swapların bir diğer avantajı ise değişken oranlı faizi, sabit oranlı faize çevirerek riski azaltmasıdır. • Swap işlemleri aynı zamanda, şirketlerin aktif ve pasif mevcutlarının korunması için de kullanılabilir.
#46
SORU: Türev ürünler ve türev piyasaları tanımlayınız?
CEVAP: Finansal piyasalarda katılımcılarının karşılaştıkları finansal riskleri yönetmek amacıyla geliştirilen finansal araçlar türev ürünler, bu araçların alınıp satıldığı piyasalar da türev piyasalar olarak adlandırılmaktadır
#47
SORU: Türev ürünler hangi amaçlarla kullanılır?
CEVAP: Türev ürünler genellikle spekülasyon, arbitraj ve riskten korunma (hedging) olmak üzere üç genel amaçla kullanılmaktadır.
#48
SORU: Türev ürünlerin ne gibi faydaları olmaktadır?
CEVAP: Türev ürünlerin uygun şekilde kullanılması, işletmeleri ve yapılan işlemleri, beklenmeyen piyasa hareketlerine karşı korur ve yapılan işlemleri ve manipülasyonları önler.
#49
SORU: Spot piyasa tanımı nedir?
CEVAP: Spot piyasalar, gerçekleştirilen alım satım işlemlerinde ödeme ve teslim yükümlülüğünün aynı anda veya çok kısa bir süre zarfında yapıldığı piyasalardır.
#50
SORU: Türev piyasa tanımı nedir?
CEVAP: Türev piyasalar, ilerideki bir tarihte teslimatı veya nakit uzlaşması yapılmak üzere herhangi bir malın veya finansal aracın, bugünden alım satımının yapıldığı piyasalardır.
#51
SORU: Türev piyasalar neleri kapsamaktadır?
CEVAP: Türev piyasalar, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin işlem gördüğü organize ve organize olmamış piyasaları ve buna benzer sözleşmelerin işlem gördüğü diğer organize olmamış piyasaları kapsamaktadır.
#52
SORU: Türev ürün ne anlama gelir?
CEVAP: Piyasa katılımcılarının karşılaştıkları finansal riskleri yönetmek amacıyla geliştirilen finansal araçlar türev ürünler olarak adlandırılmaktadır.
#53
SORU: Türev ürünler nelerdir?
CEVAP: Temel türev ürünler forward, future, opsiyon ve swaplar olarak sıralanırken bununla birlikte faiz oranları, döviz kurları, borsa endeksi, hisse senedi ve mal fiyatları na bağlı çok sayıda üründen söz edebiliriz.
#54
SORU: Türev ürün piyasası hangi tarihe dayanır?
CEVAP: Eski Yunan’da filozof Thales’in bahardaki zeytin hasılatı için yağhaneler üzerine kışın yaptığı ve günümüzdeki alım opsiyonlarına benzeyen pazarlıklar kayıtlardaki ilk vadeli sözleşmelerdir.
#55
SORU: Türev ürün piyasası ilk ne zaman örgütlenmiştir?
CEVAP: Daha çok kişisel işlemler olarak kalan türev işlemleri için ilk piyasa sayılabilecek örgütlenme 1730 yılında Japonya’nın liman kenti olan Osaka’da kurulan Dojima Pirinç Piyasası’dır.
#56
SORU: Finansal türevler nasıl doğmuştur?
CEVAP: 1970’lerden itibaren finansal piyasalarda meydana gelen aşırı dalgalanmalar, faiz ve kur riskini beraberinde getirmiş ve finansal türevlerin doğmasına yol açmıştır. Finansal türevler, oluşan bu riskleri yönetme ve oluşan avantajlardan faydalanma amacıyla gelişmiştir.
#57
SORU: Türev ürünler hangi amaçlarla kullanılmaktadır?
CEVAP: Türev ürünler genellikle spekülasyon, arbitraj ve riskten korunma (hedging) olmak üzere üç genel amaçla kullanılmaktadır.
#58
SORU: Spekülasyon ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Piyasanın değerledirilmesi ile oluşan beklentiler doğrultusunda risk üstlenilerek gelir elde etmek amacıyla yapılan işlemlerdir.
#59
SORU: Spekülatörlerin amacı nedir?
CEVAP: Spekülatörler, sözleşme konusu olan ürünü fiziki olarak elde etme amacı taşımayıp, düşük fiyata satın almak ve bu ürünleri gelecekte daha yüksek bir fiyattan satmak beklentisiyle türev piyasalarda yer alırlar.
#60
SORU: Arbitraj ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Faiz oranı, döviz kuru veya emtia fiyatlarındaki farklardan yararlanmak amacıyla risk üstlenmeksizin farklı sözleşmelerin eşanlı olarak yapılmasıdır.
#61
SORU: Arbitrajcılar ile spekülatörler arasındaki fark nedir?
CEVAP: Arbitrajcılar, hiçbir riske katlanmadan bir finansal ürünün gelecekteki fiyatı ile günlük piyasa fiyatı arasındaki farktan yararlanarak kâr elde etmeye çalışırlar. Spekülatörler ise geleceğe yönelik fiyat belirsizliklerinin olduğu bir ortamda, gelecekteki fiyatları başkalarından daha iyi tahmin edeceklerine inanmakta ve bu doğrultuda risk üstlenmektedirler. Arbitrajcılar ile spekülatörler arasındaki en önemli fark, risk üstlenme bakımından olmaktadır.
#62
SORU: Riskten korunma (Hedging) ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Nakit piyasada bulunulan bir pozisyondan oluşan risklerden türev piyasalarda pozisyon alarak korunmak.
#63
SORU: Hedging amaçlı yatırımcılar hangi risklerden korunmak isterler?
CEVAP: Korunma amaçlı işlem yapan yatırımcılar, sermaye piyasası aracı, kıymetli maden veya malı kullanan, bu ürünlerde pozisyon alan veya gelecekte teslimatını bekleyen, ancak ilgili ürünün fiyatında meydana gelebilecek olumsuz değişimlerden korunmak isteyen kişi veya kurumlardır.
#64
SORU: Türev piyasaların faydası nelerdir?
CEVAP: Türev piyasalar finansal piyasalarda dolaşan para için alternatif yatırım olanakları sunarak, hem paranın piyasalardaki dolaşım hızının artmasına, hem de piyasaya gelen bilgilerin fiyatlara daha hızlı yansımasına yol açar. Böylece piyasa etkinliğini arttırır.
#65
SORU: Türev piyasaların spot piyasalara faydası nedir?
CEVAP: Gelecekte oluşabilecek olumsuz fiyat hareketlerine karşı korunma imkanı olan piyasalarda, spot piyasada işlem gören mal veya kıymetlere olan yatırımcı ilgisini arttırması nedeniyle türev piyasalar, spot piyasanın daha likit olmasını sağlamaktadır.
#66
SORU: Türev piyasaların getirileri nelerdir?
CEVAP: Türev piyasalarda işlem spot piyasalara göre genelde daha düşüktür, dolayısıyla yatırımcıların maliyeti daha az olmaktadır. Ayrıca türev piyasalarda az sermaye ile pozisyon almak mümkündür. Türev ürünlerin işlemleri sırasında ödenen para sözleşmeye konu olan varlığın piyasa fiyatının önemli ölçüde altındadır. Dolayısıyla piyasa bilgisi olan, ancak sermayesi az olduğu için yeterince pozisyon alamayan veya kredili alım satım yapmak zorunda kalan yatırımcılara da küçük miktarda paralarla büyük pozisyonlar alma imkanı verir. Kazanç çok fazla olabileceği gibi, kayıp da bazen kontrata giriş tutarına bazen de çok yüksek tutarlara ulaşabilir.
#67
SORU: Forward sözleşmeler ne anlam ifade etmektedir?
CEVAP: Gelecekteki bir tarihte alım satımı gerçekleşecek olan, herhangi bir malın vadesi, fiyatı ve miktarının bugünden belirlendiği sözleşmelerdir.
#68
SORU: Uzun pozisyon (long position) ve kısa pozisyon (short position) ne anlama gelir?
CEVAP: Forward sözleşmelerde, sözleşmeye konu olan varlığı belirlenen tarihte ve belirlenen fiyattan satın almakla yükümlü olan taraf uzun pozisyon (long position) almış olur. Ürünü teslimat vadesi geldiğinde belirlenen fiyat ve miktarda satmakla yükümlü olan taraf ise kısa pozisyon (short position) almış olmaktadır.
#69
SORU: Tezgahüstü Piyasa ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Bir borsanın (organize piyasa) ve ona bağlı takas kurumunun aracılığı olmaksızın, alıcı ve satıcıların kendi aralarında işlem yapmalarına imkan sağlayan esnek ve gayriresmi nitelikteki piyasadır.
#70
SORU: Forward sözleşmelerin ne gibi özellikleri bulunmaktadır?
CEVAP: • Sözleşmede önceden belirlenen ileri bir tarihte, alımı veya satımı yapılacak varlığın miktarı, teslim yeri belirtilir ve teslim fiyatı belirlenir. • Sözleşmede belirtilen şartlar altında, ilgili varlığın satıcı tarafından satılması, alıcı tarafından alınması zorunluluğu getirilir. • Forward sözleşmelerde, sözleşmenin gerçekleşme tarihine kadar, tarafların birbirine ödeme yapması söz konusu değildir. • Forward sözleşmeler, merkezi bir pazar yeri olmayan ve bankalarla müşterileri arasında gerçekleşen işlemlerdir. Forward işlemler, çeşitli iletişim araçları ile gerçekleştirilmekte ve fiyatlar müşterinin saygınlığına göre değişmektedir. Genellikle, ödemeler, sınır ötesi fiziki mal veya döviz gönderilmesi ile yapılmaz. Bunun yerine, işlemler, ilgili ülkelerdeki banka hesaplarına borç ve alacak kayıtlarının düşülmesi ile yapılır. • Forward sözleşmeler, standart sözleşmeler değildir. Sözleşme tarafları, mal ile ilgili tüm ayrıntıları serbestçe belirler. Sözleşmelerin iptal edilmesi tarafların mutabık kalmalarıyla mümkündür. Ayrıca, sözleşmelerin takas edilmesi de söz konusu değildir. Forward işlemler teslimle son bulur. • Forward sözleşmelerin tarafları, birbirlerini çok iyi tanıyan ve birbirlerine güvenen kişilerdir. Çünkü sözleşmelerin yerine getirilmesi, tarafların iyi niyetine bağlıdır. Bu nedenle, forward sözleşmeler, üçüncü kişilere devredilemez. Bunun sonucu olarak, forward sözleşmelerin ikincil piyasası bulunmamaktadır.
#71
SORU: Forward sözleşmeler kaça ayrılır?
CEVAP: Forward sözleşmeleri, faiz ve döviz forward işlemler olarak iki grupta incelemek mümkündür.
#72
SORU: Forward faiz sözleşmeleri ne anlama gelir ve nasıl işletilir?
CEVAP: Faiz oranı riskinden korunmak amacıyla kullanılan forward sözleşmeleridir. Bu sözleşme ile taraflar, belli tutardaki bir anaparaya, ileri bir tarihte, belli bir süre uygulanacak faiz oranı üzerinde anlaşırlar. Bu orana forward faiz oranı denilmektedir.
#73
SORU: Forward faiz sözleşmeleri ne amaçla yapılır?
CEVAP: Bu işlemlere taraf olanların amacı, kendilerini ilerideki faiz değişmelerine karşı korumaktır. Faiz gelirlerindeki aşırı düşmeleri önlemek veya ödenecek faiz tutarının artmasını önlemek için, forward faiz sözleşmeleri kullanılabilir.
#74
SORU: Forward döviz sözleşmeleri ne anlama gelir?
CEVAP: Forward döviz sözleşmeleri; dövizin ulusal para karşılığında, gelecekte belirli bir tarihte teslim edilmek şartıyla, alımı veya satımı için bugünden yapılan sözleşmelerdir.
#75
SORU: Forward döviz sözleşmelerinin kazanımı nedir?
CEVAP: Bu sözleşmeler, genellikle, yatırımcılara ileri bir tarihte, döviz kuru garantisi sağlamaktadır. Başka bir ifadeyle, vade sonundaki spot kur ne olursa olsun, değişimde uygulanacak kur, sözleşme tarihinde belirlenmiş olan vadeli kurdur. Forward döviz sözleşmeleri, belirli tutarda dövizin, belirli bir tarihte, belirlenmiş bir kurdan, belirlenen dövize çevrilmesini ve teslimini garanti eder. Böylece, ihracatçı ve ithalatçıların yaptıkları işlemlerde fiyat değişimlerinden doğan kur risklerinden korunma imkânı verir.
#76
SORU: Futures sözleşmeler ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Futures sözleşmeler, belli nitelikteki ve miktardaki bir varlığın, gelecekte belirlenmiş bir tarihte ve belirlenmiş bir fiyattan alım ya da satımını düzenleyen anlaşmalar olarak tanımlanabilir. futures sözleşmeler bir varlığı gelecek bir tarihte belirli bir fiyattan almak veya satmak üzere yapı lan anlaşmalardır.
#77
SORU: Forward ve futures sözleşmelerin farkı nedir?
CEVAP: Forward sözleşmelerin aksine futures sözleşmeler organize bir piyasada işlem gören standart sözleşmelerdir. Futures sözleşmelerin tarafları birbirini tanımak zorunda değildir; tarafların birbirlerine olan yükümlülüklerinin yerine getirileceği borsa takas merkezi tarafından garanti edilmektedir.
#78
SORU: Futures sözleşmeler hangi varlıklar üzerine yapılabilir?
CEVAP: • Tarım ürünleri: Kakao, kahve, şeker, arpa, tohum, sığır, hindistan cevizi, mısır, pamuk, domuz, soya fasulyesi, buğday, ayçiçeği, pirinç, portakal, fıstık, patates, yün, pamuk ipliği, yün iplik, peynir, süt, yulaf, vb. • Metaller: Alüminyum, bakır, kurşun, magnezyum, nikel, kalay, çinko. • Değerli metaller: Altın, palladium, platin, gümüş. • Finansal araçlar: Döviz, hazine bonosu, faiz oranı, hisse senedi endeksi, hisse senedi. • Enerji ürünleri: Ham petrol, dizel, fuel oil, doğal gaz, benzin, propan. • Diğerleri: Gübre, sigorta(doğal afetlere karşı, mahsulün beklentilerin altında çıkmasına karşı), deniz ürünleri, ipek, kereste.
#79
SORU: Dünyadaki futures piyasalarına örnekler veriniz?
CEVAP: • Chicago Board of Trade (CBOT), • NewYork Futures Exchange (NYFE), • Chicago Merchantile Exchange(CME), • Singapore International Monetary Exchange (SIMEX), • Philadelphia Stock Exchange, • Toronto Stock Exchange, • London International Financial Futures
#80
SORU: Futures sözleşmelerin özellikleri nelerdir?
CEVAP: • Futures sözleşmeleri organize borsalarda alınıp satılırlar. Futures sözleşmeler, borsalarda kayıt altına alınırlar ve borsaların tespit ettiği varlıklar ve standartlar dışında future sözleşme düzenlenemez. • Futures sözleşmelerinde, sözleşmeye konu olan varlığın özellikleri, miktarı, vadesi standartlaştırılmıştır. • Futures sözleşmelerin amacı, sözleşmeye konu olan ürünün gelecekteki fiyatının alınıp satılmasıdır. Fiziki teslim nadiren söz konusudur ve sözleşmeler yönlü işlemle sona erer. • Futures sözleşmenin fiyatı, anlaşmanın yapıldığı tarihte belirlenir. • Futures sözleşmesine konu olan mallar alan ve satan tarafları yükümlülük altına sokar. • Futures sözleşmeler hamiline yazılıdır. Bu nedenle devredilebilir özellikleri vardır. • Future piyasalarda takas odası (clearinghouse) denilen bir organizasyon bulunmaktadır. Futures sözleşmelerde, sözleşmeye taraf olan kişilerin birbirini tanımaları gerekmemektedir. Tarafların hak ve yükümlülüklerini izleyen ve bir nevi garanti mekanizması olan takas odaları, işleyişi sağlar. Takas odalarının olmadığı piyasalarda taraflar birbirlerinin kredi riskini üstlenirken, futures piyasalarda bu risk takas odasının yönetimi altındadır. • Futures sözleşmelerde, günlük hesaplaşma ve teminat sistemi vardır. Vadeli işlem sözleşmelerinde alım satım yapmak isteyen yatırımcılar sözleşme bazında belirlenmiş olan teminatları yatırmak zorundadır. Teminat miktarı, takas odası tarafından belirlenir ve bu tutar, genellikle sözleşmenin %10’u kadardır. Bu teminata, başlangıç marjini denir. Başlangıçta yatırılan teminat belli bir düzeyin altına düşerse taraflardan teminatı tamamlamaları istenir.
#81
SORU: Futures Sözleşmeler ile Forward Sözleşmeler Arasındaki Farklılıklar nelerdir?
CEVAP: • Future sözleşmeler belirli merkezlerde kurulmuş organize borsalarda yapılırken, forward sözleşmelerde böyle bir organizasyona ihtiyaç yoktur. Sözleşme taraflar arasında yapılır. • Future sözleşmelerde, işlem konusu varlığın miktar ve teslim tarihi standart hale getirilmiştir. Sözleşmeler geneldir. Forward sözleşmelerde ise, miktar ve tarih tarafların ihtiyaçlarına göre belirlenir. • Borsaların tespit ettiği kıymetler dışında futures sözleşme yapılamazken, forward sözleşmeler her türlü varlık üzerine yapılabilir. • Forward sözleşmelerde diğer piyasa katılımcıları yapılan sözleşmeden habersizken, futures sözleşmeleri borsada şeffaf bir şekilde işlem görür. • Forward işlemlerde amaç, ürünün fiziki olarak tedarik edilmesi iken, futures işlemlerde sözleşmelerin alınıp satılarak ürünün gelecekteki fiyatının belirlenmesidir. • Forward işlemler, iki taraf arasında karşılıklı güvene dayalı olarak gerçekleştirilir. Futures işlemler piyasasında alıcı ve satıcılar birbirlerini tanımak zorunda değildir. Tarafların birbirlerine olan yükümlülüklerinin yerine getirileceğini, borsa takas merkezi garanti eder. • Futures sözleşmeler, tarafların kârını ya da zararını günlük olarak gerçekleştirmelerine imkan verirken, forward sözleşmeler ancak vade tarihinde yerine getirilir. • Bir forward işlemi gerçekleştirmek için belirli bir teminat yatırma zorunluluğu yoktur. Futures sözleşme yapabilmek için taraflar marjin adı verilen işlem konusu varlığın değerinin belli bir yüzdesini başlangıçta teminat olarak yatırmak zorundadır. • Forward sözleşmelerin devredilmesi söz konusu olmadığı için ikinci el piyasası yoktur. Futures sözleşmeler ise vade sonuna kadar tekrar alınıp satılabilir, dolayısıyla ikincil piyasası mevcuttur. • Forward işlemlerde, tarafların sorumluluğu vade sonuna kadar devam eder. Vade geldiğinde teslimat işlemi ile sona erer. Futures işlemlerde ise, sözleşmeyi likidite etmek (pozisyonu kapatıp teslimat zorunluluğundan kurtulmak) için taraflar sözleşme süresinin dolmasını beklemek zorunda değildir. Ters yönlü işlem ile pozisyonlarını kapatarak her an pozisyondan çıkabilirler.
#82
SORU: Opsiyon sözleşmeleri nasıl tanımlanmaktadır?
CEVAP: Opsiyon sözleşmesi, belli bir vadeye kadar (veya belirli bir vadede), opsiyona dayanak varlık oluşturan belli miktardaki bir varlığı belli bir fiyattan (kullanım fiyatı) alma ya da satma hakkını, belirli bir prim karşılığında opsiyonu satın alan kişiye (buyer,holder) veren, ancak zorunlu tutmayan, buna karşın opsiyonun satıcısını (seller, writer) alıcı tarafından talep edilmesi halinde satmaya zorunlu tutan sözleşmedir.
#83
SORU: Opsiyon alıcısı ve satıcısı nasıl tanımlanır?
CEVAP: Opsiyon sahibi veya alıcısı, belli bir fyat veya prim karşılığında, satın aldığı opsiyon sözleşmesini, sözleşmede belirtilen süre içerisine veya vade sonunda, kullanım hakkına sahip olan taraftır. Opsiyon satıcısı ise opsiyonu alan kişiden tahsil ettiği prim karşılığında, opsiyonun vadesinde veya vadesi dolana kadar olan herhangi bir tarihte, opsiyona dayanak oluşturan belli miktardaki bir varlığı, opsiyonu alan yatırımcının talebi halinde belirli bir fiyattan alma yada satma yükümlülüğünü üzerine alır.
#84
SORU: Avrupa ve Amerikan tipi opsiyon ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Avrupa tipi opsiyon sahibi hakkını (opsiyonu) sadece vade bitim tarihinde borsa tarafından belirlenen zaman diliminde kullanabilmektedir. Amerikan tipi opsiyonlarda ise opsiyon sahibi hakkını (opsiyonu) opsiyonun yazım tarihi ile vadesi arasındaki her hangi bir süre içinde kullanabilir.
#85
SORU: Opsiyon pirimini belirleyen etkenler nelerdir?
CEVAP: • Sözleşmeye konu olan varlığın piyasa fiyatı. • Kullanım fiyatı. • Vadeye kalan gün sayısı. • Sözleşmeye konu varlığın fiyatının değişkenliği (volatility). • Risksiz faiz oranı. • Kâr payları (Sadece hisse senetleri ve hisse senedi endeksleri için geçerlidir).
#86
SORU: Swap sözleşmeleri nasıl tanımlanır?
CEVAP: Tarafların belirli bir referans varlık veya tutar üzerinden hesaplanacak gelecekteki nakit akımlarının belirli bir zaman aralığında takas etmeleri işlemi.
#87
SORU: Swap sözleşmelerinin getirileri nelerdir?
CEVAP: Swap sözleşmeleri ile işletmeler, düşük maliyetli finansman bulmak, yüksek getirili varlıklar elde etmek, faiz ve döviz riskine karşı korunmak, kısa vadeli aktif/pasif yönetim stratejilerini tamamlamak, aracılık ücreti elde etmek ve spekülasyon yapmak gibi değişik amaçları hedefleyebilmektedirler. Aynı zamanda swap sözleşmeleri kâr elde etmek veya varlık ya da yükümlülükleri riskten korumak amacıyla da kullanılabilmektedir.
#88
SORU: Para Swap Sözleşmelerindeki aşamalar nelerdir?
CEVAP: Para swap sözleşmelerinde üç temel aşama bulunmaktadır. Bunlar; • Farklı paralara ihtiyaç duyan iki borçlu anapara tutarlarını değiştirirler. • Swap sözleşmesi süresince faiz ödemeleri değiştirilir. • Sözleşme sonunda anaparalar iade edilir.
#89
SORU: Para Swap Sözleşmelerinin Kullanım Nedenleri nelerdir?
CEVAP: • Para swap sözleşmeleri, başka bir ülkenin para birimi cinsinden yaratılmış olan borç veya alacakları aksi istikamette bir nakit akışıyla kur riskinden korumak amacıyla yapılır. • Başka bir para biriminden borçlanıp, sonrasında para swap sözleşmesi düzenleyerek bir yatırımcı daha düşük maliyetli fon temin edebilir. • Para swap sözleşmelerinin diğer kullanım nedenleri arasında, düşük kredi derecelendirmesi nedeniyle bazı piyasalara erişim olanağı bulamayan firma veya kuruluşların, bu olanağı bulabildikleri yerde kaynak yaratıp, para swapı işlemleriyle giremedikleri piyasalara erişim imkanına kavuşması ile yapılan yatırımların getirilerinin başka bir para birimine çevrilebilmesi sayılabilir.
#90
SORU: Swap Sözleşmelerinin Avantaj ve Dezavantajları nelerdir?
CEVAP: • Swap sözleşmelerinin en önemli avantajı işlemi yapan tarafların borçlanma maliyetini azaltması ve sermaye maliyetini düşürmesidir. • Swapların bir diğer avantajı ise değişken oranlı faizi, sabit oranlı faize çevirerek riski azaltmasıdır. • Swap işlemleri aynı zamanda, şirketlerin aktif ve pasif mevcutlarının korunması için de kullanılabilir.
#91
SORU:
Spot piyasalar terimi neyi ifade etmektedir?
CEVAP:
Spot Piyasalar: Ödeme ve teslim yükümlülüğünün aynı anda veya çok kısa bir süre zarfında yapıldığı piyasalardır
#92
SORU:
Türev piyasalar terimi neyi ifade etmektedir?
CEVAP:
Türev Piyasalar: Anlaşmanın bugünden yapıldığı ve
yükümlülüklerin gelecekteki bir tarihte yerine getirilmesini öngören piyasalardır.
#93
SORU:
Türev ürün ne demektir?
CEVAP:
Türev Ürün: Riski transfer etmek amacıyla kullanılan ve değeri bir başka finansal varlığın değerine dayalı olan finansal varlıklar
#94
SORU:
Hangi sözleşmeler türev ürün olarak nitelendirilir?
CEVAP:
Temel türev ürünler forward, future, opsiyon ve swaplar olarak sıralanırken bununla birlikte faiz oranları, döviz kurları, borsa endeksi, hisse senedi ve mal fiyatlarına bağlı çok sayıda üründen söz edebiliriz.
#95
SORU:
Türev ürünlerin fiyatı nasıl belirlenir?
CEVAP:
Türev ürünleri, değerleri bir başka finansal varlığın değerine dayalı olan enstrümanlar olarak tanımlayabiliriz. Daha açık bir ifadeyle türev ürünlerin fiyatı keyfi olarak değil, bağlı olduğu varlığın fiyatındaki değişikliklere göre oluşmaktadır.
#96
SORU:
Türev ürünler hangi piyasalarda işlem görmektedir?
CEVAP:
Söz konusu ürünler organize borsalarda işlem görebilecekleri gibi banka ile müşterileri arasında tezgah üstü piyasalarda da alınıp satılabilmektedir.
#97
SORU:
Türev ürünler hangi amaçlarla kullanılır?
CEVAP:
Türev ürünler genellikle spekülasyon, arbitraj ve riskten korunma (hedging) olmak üzere üç genel amaçla kullanılmaktadır.
#98
SORU:
Spekülasyon nedir?
CEVAP:
Spekülasyon: Piyasanın değerledirilmesi ile oluşan
beklentiler doğrultusunda risk üstlenilerek gelir elde etmek amacıyla yapılan işlemlerdir
#99
SORU:
Arbitraj nedir?
CEVAP:
Arbitraj: Faiz oranı, döviz kuru veya emtia fiyatlarındaki farklardan yararlanmak amacıyla risk üstlenmeksizin farklı sözleşmelerin eşanlı olarak yapılmasıdır.
#100
SORU:
Hedging ne demektir?
CEVAP:
Korunma (Hedging): Nakit piyasada bulunulan bir
pozisyondan oluşan risklerden türev piyasalarda pozisyon alarak korunmak olarak tanımlanır.
#101
SORU:
Türev piyasaların finansal piyasalar üzerindeki olumlu etkileri nelerdir?
CEVAP:
Türev piyasalar finansal piyasalarda dolaşan para için alternatif yatırım olanakları sunarak, hem paranın piyasalardaki dolaşım hızının artmasına, hem de piyasaya gelen bilgilerin fiyatlara daha hızlı yansımasına yol açar. Böylece piyasa etkinliğini arttırır.
#102
SORU:
Türev piyasaların spot piyasalar üzerindeki olumlu etkileri nelerdir?
CEVAP:
Gelecekte oluşabilecek olumsuz fiyat hareketlerine karşı korunma imkanı olan piyasalarda, spot piyasada işlem gören mal veya kıymetlere olan yatırımcı ilgisini arttırması nedeniyle türev piyasalar, spot piyasanın daha likit olmasını sağlamaktadır.
#103
SORU:
Uzun pozisyon nedir?
CEVAP:
Uzun Pozisyon: Sözleşmeye konu olan varlığı belirlenen tarihte ve belirlenen fiyattan satın alma yükümlülüğüdür.
#104
SORU:
Kısa pozisyon nedir?
CEVAP:
Kısa Pozisyon: Sözleşmeye konu olan varlığı belirlenen tarihte ve belirlenen fiyattan satma yükümlülüğüdür.
#105
SORU:
Forward sözleşmelerinin çeşitleri nelerdir?
CEVAP:
Forward sözleşmeler, her tür malla ilgili yapılabilir ve yapıldıkları ürünlere göre çeşitlere ayrılabilirler. Bununla birlikte, forward sözleşmeler genellikle, döviz ve faiz üzerine yapılmaktadır. Bu nedenle forward sözleşmeleri, faiz ve döviz forward işlemler olarak iki grupta incelemek mümkündür.
#106
SORU:
Futures sözleşme ne demektir?
CEVAP:
Futures sözleşmeler, belli nitelikteki ve miktardaki bir varlığın, gelecekte belirlenmiş bir tarihte ve belirlenmiş bir fiyattan alım ya da satımını düzenleyen anlaşmalar olarak tanımlanabilir.
#107
SORU:
Forward sözleşmeler ile futures sözleşmeler arasında ne fark vardır?
CEVAP:
Future sözleşmeleri esasen standart hale getirilmiş forward sözleşmelerdir. Forward sözleşmelerin aksine futures sözleşmeler organize bir piyasada işlem gören standart sözleşmelerdir. Futures sözleşmelerin tarafları birbirini tanımak zorunda değildir; tarafların birbirlerine olan yükümlülüklerinin yerine getirileceği borsa takas merkezi tarafından garanti edilmektedir.
#108
SORU:
Opsiyon sözleşmesi ne demektir?
CEVAP:
Opsiyon sözleşmesi, belli bir vadeye kadar (veya belirli bir vadede), opsiyona dayanak varlık oluşturan belli miktardaki bir varlığı belli bir fiyattan alma ya da satma hakkını, belirli bir prim karşılığında opsiyonu satın alan kişiye veren, ancak zorunlu tutmayan, buna karşın opsiyonun satıcısını alıcı tarafından talep edilmesi halinde satmaya zorunlu tutan sözleşmedir.
#109
SORU:
Swap sözleşmesi ne demektir?
CEVAP:
Swap Sözleşmeleri: Tarafların belirli bir referans
varlık veya tutar üzerinden hesaplanacak gelecekteki nakit akımlarının beliri bir
zaman aralığında takas etmeleri işlemidir.
#110
SORU:
Swap işlemlerinin yapılması hangi durumlarda gerekli olmaktadır?
CEVAP:
Swap işleminin yapılmasına şu farklılıklar neden olabilmektedir :
• Belirli dövizlere erişebilme yeteneği veya erişme güçlükleri.
• Değişken faizli fon sağlayabilme yeteneğine karşın sabit faizli fon sağlamada karşılaşılan sorunlar.
• Belirli bir döviz üzerinden elde edilebilen ihracat ve diğer kredilerin varlığı ve faklı bir döviz cinsinden fon edinme zorunluluğu.
• Belirli bir piyasada birincil borçlanma için gerekli likiditenin bulunmaması.
• Bazı piyasalarda erişilen vadelerin kısalığı.
• Tarafların farklı finans piyasalarında farklı kredi değerliliklerine sahip olmaları.
• Farklı finansal piyasalarda kurumsal ve yapısal faklılıkların bulunması
#1
#2
#3
#4
#5
#6
#7
#8
#9
#10
#11
#12
#13
#14
#15
#16
#17
#18
#19
#20
#21
#22
#23
#24
#25
#26
#27
#28
#29
#30
#31
#32
#33
#34
#35
#36
#37
#38
#39
#40
#41
#42
#43
#44
#45
#46
#47
#48
#49
#50
#51
#52
#53
#54
#55
#56
#57
#58
#59
#60
#61
#62
#63
#64
#65
#66
#67
#68
#69
#70
#71
#72
#73
#74
#75
#76
#77
#78
#79
#80
#81
#82
#83
#84
#85
#86
#87
#88
#89
#90
#91
#92
#93
#94
#95
#96
#97
#98
#99
#100
#101
#102
#103
#104
#105
#106
#107
#108
#109
#110