Gayrimenkul kelime anlamı olarak, yabancı, başka anlamına gelen “gayr” sözcüğü ile nakledilmiş, taşınmış anlamına gelen “menkul” sözcüğünün birleşmesiyle oluşmuştur. Bu nedenle taşınmaz veya taşınmaz mal olarak da adlandırılmaktadır.

Bir kimsenin mülkiyet hakkını, önceki malikin mülkiyet hakkına isnad ederek, ondan devren elde ettiği hallerde, devren kazanmadan söz edilir. 

Bir kimse, bir taşınmaz üzerinde başkasının mülkiyet hakkına dayanmaksızın, ondan bağımsız olarak mülkiyet hakkı elde etmişse, buna aslen kazanma adı verilir.

TMK’nın 704. maddesinde sadece şu nesneler eşya hukuku anlamında taşınmaz eşya olarak sayılmıştır:
1. Arazi,
2. Tapu kütüğünde ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar,
3. Kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler.

Zilyet: Türk Medeni Kanununa göre zilyet, bir şey üzerinde fiili hakimiyeti bulunan kimseyi ifade eder. 

Mutasarrıf: Malik veya zilyetleri dışında, mal veya hakları hukuken veya fiilen tasarruf eden kişilere denir.

İrtifak hakkı sahibi: İrtifak hakkı, bir gayrimenkul sahibinin, başka bir gayrimenkulün bir kısmı veya tamamını doğrudan kullanma veya ondan yararlanma hakkı veren veya malike bir çekinme borcu yükleyen, sınırlı bir hakimiyet hakkıdır. Bu hakka sahip olan kimseye irtifa hakkı sahibi denir.

İntifa hakkı: Menkul, gayrimenkul, haklar veya bir malvarlığı üzerinde kurulabilen bu hak sahibine aksine düzenleme olmadıkça konusu üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlar. İntifa hakkı, taşınırlarda zilyetliğin devri, alacaklarda alacağın devri, taşınmazlarda tapu kütüğüne tescil ile kurulur.

Vergi değeri bina ve arazinin Emlak Vergisi Kanunu’nca tespit edilen değeridir. Maliyet bedeli ise iktisadi kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması dolayısıyla yapılan ödemelerde bunlara bağımlı her türlü giderlerin toplamını ifade etmektedir.

Gelirin beyan yoluyla bildirilmesi durumunda, yılık gelir vergisi beyannamesi takvim yılını izleyen üçüncü ay olan Mart ayının birinci gününden 25. günü akşamına kadar mükellefin ikametgâhının bulunduğu yerin vergi dairesine verilmelidir. 

193 sayılı GVK’nın 2. maddesinde gelir vergisine konu olan yedi gelir unsuru ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları, diğer kazanç ve iratlar olarak sayılmıştır

Gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan kazançların değer artış kazancı olarak vergilendirilebilmesi için; elden çıkarılan gayrimenkulün, bir bedel karşılığında edinilmiş olması, edinme tarihinden itibaren 5 yıl içinde elden çıkarılması, elde edilen kazancın, elde edildiği yıl için belirlenen istisna tutarını aşması, gerekir.

Safi değer artış kazancı = Hasılat- giderler = [elden çıkarma karşılığı elde edinilen menfaat toplamı - (endekslenmiş maliyet bedeli + alım satım
nedeniyle yapılan giderler + ödenen vergi/harçlar)]

Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), belirli bir referans döneminde ülke ekonomisinde üretimi yapılan ve yurtiçine satışa konu olan ürünlerin, üretici fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak fiyat değişikliklerini ölçen fiyat endeksidir.

Rüçhan hakları: Anonim şirketler ile eshamlı komandit şirketlerin sermaye artırımına gitmeleri durumunda, bu şirketlerin hisse senetlerini aktifinde bulunduran kurumlar, bedelli veya bedelsiz olarak yapılan bu sermaye artırımına katılabilecekleri gibi yeni hisse senedi rüçhan hakkı kuponlarını (öncelikli alım hakkı) başkalarına da satabilmektedirler. Söz konusu rüçhan haklarının satışından elde edilen kazançların %75’i istisnadan yararlanabilecektir.

İstisna uygulaması esas itibarıyla bütün kurumlar için geçerlidir. Ancak, faaliyet konusu menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ve kiralanması olan kurumların bu amaçla iktisap ettikleri ve ellerinde tuttukları kıymetlerin satışından elde ettikleri kazançlar için istisnadan yararlanmaları mümkün
değildir.

İstisna mal ve hakların elde çıkarma bedelinden endekslenmiş maliyet bedeli ile satıcı tarafından üstlenilen giderlerin toplamının düşülmesinden sonraki kazanca uygulanacaktır.

Kooperatif hissesini satanlarda ödedikleri her aidatı sattıkları ay hariç TÜİK aylık ÜFE oranına göre endeksleyerek yükselteceklerdir.

Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye’de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları hariç olmak üzere, çalışma veya oturma izni alarak altı aydan daha fazla bir süredir yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratları bakımından dar mükellefiyet esasında vergilendirilecekleri belirtilmiştir.

Yapı kooperatiflerinin istisnadan yararlanabilmesi mümkündür. Ancak, istisna edilen kazancın özel bir fon hesabında tutulması, hiç bir şekilde ortaklara dağıtılmayarak kooperatif amaçları doğrultusunda kullanılması gerekmektedir.