Katma değer vergisi (KDV), mal ve hizmetlerin fiyatlarının belli bir oranı şeklinde alınan genel bir tüketim vergisidir. 

Türkiye’de 3065 sayılı KDV Kanununun uygulanması, 1 Ocak 1985’de başlamıştır. Kanunun hazırlanmasında büyük ölçüde Avrupa Birliğinin 6. Direktifinden yararlanılmıştır.

Değiş-tokuş anlamına gelen trampa iki ayrı teslim hükmündedir. Bir hak veya malın, başka bir hak veya mal ile değiştirilmesini ifade eder.

KDV’nin mükellefi verginin konusuna giren işlemleri yapan herkestir. Çünkü, KDV işlemleri vergilendiren bir vergidir. İşlemi yapan kişilerin önemi yoktur. 

3065 sayılı KDV Kanununun 28. maddesinde, verginin oranının % 10 olduğu hüküm altına alınmıştır. Ancak, maddenin izleyen satırında Cumhurbaşkanına bu oranı, dört katına kadar artırmaya, % 1’e kadar indirmeye, bu oranlar dahilinde muhtelif mal ve hizmetler ile bazı malların perakende safhası için farklı vergi oranları tespit etmeye yetkili olduğu belirtilmektedir.

Gerçek KDV’nin ortaya çıkartılmasında takip edilecek sıra ve aşamalar şöyledir:

1. Mükelleflerin vergiye tabi işlemleri üzerinden KDV’nin hesaplanması (hesaplanan gerçek vergi).
2. Vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV’den alış belgelerinde gösterilen KDV’lerin indirilmesi (indirilecek gerçek vergi).
3. İndirimden sonra vergi kalırsa (gerçek vergi) bunun beyan edilerek ödenmesi

Gayrimenkul satışlarında iki farklı oran uygulanmaktadır. Buna göre;
• Net alanı 150 m2’ye kadar konut teslimlerinde % 1
• Net alanı 150 m2’nin üzerinde olan konut teslimleri ile işyeri ve diğer gayrimenkullerin tesliminde % 18.

Faydalı alan konut içerisinde, duvarlar arasında kalan temiz alanı ifade etmektedir. Bu alana kömürlük, garaj, asansör boşluğu gibi yerler dahil edilirken, samanlık, ahır, odunluk, ekmek fırını gibi yerler dahil edilmemektedir.

Müteahhit tarafından arsa sahibine arsa payının karşılığı olarak yapılan konut veya işyeri teslimlerinde, konut veya işyerinin 213 sayılı Kanunun 267 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ikinci sıradaka maliyet bedeli esasına göre belirlenen tutarı üzerinden katma değer vergisi uygulanmaktadır.

Özel mülk konusu bir arsanın (müzayede mahallinde yapılan satış hariç) doğrudan kooperatiflere teslimi, KDV’nin konusuna girmemektedir. Ancak kooperatiflerin ticari bir işletmeye dahil olan veya özel mülk konusu olmakla beraber müzayede mahallinde satılan bir arsayı satın almaları işlemi, KDV’ye tabi olacaktır

Bankalar gayrimenkullerini satarken satış tutarı üzerinden KDV hesaplamayacaklardır.

Devre mülk sisteminde konut teslimi söz konusu olduğundan bahse konu
konutun net alanını 150 metrekarenin altında olması halinde uygulanacak KDV oranı %1, 150 metrekarenin üstünde olması halinde %18 olacaktır. 

Müteahhitlerin ileride tamamlayarak teslim edecekleri konut veya iş yerlerini henüz inşaat devam ederken hatta temel bile atmadan önce arsa üzerine kat irtifakı kurarak satmaları işlemi, uygulamada “kat irtifaklı taşınmaz satışı” olarak adlandırılmaktadır.

• Kooperatifin konut yapı kooperatifi olması,
• İşin konut yapı kooperatifine yapılması,
• Yapılan işin inşaat işi olması ve taahhüde dayanması,
• İnşaat ruhsatının münhasıran konut yapı kooperatifi adına düzenlenmiş olması,
• İnşaat yapı ruhsatının 29.07.1998 tarihinden önce alınmış olması.

Devre mülk hakkı sadece mesken nitelikli binalarda veya bunların bağımsız
bölümlerinde kurulabilir Dolayısı ile işyeri, dükkan nitelikli bina ve bina bölümlerinde devre mülk hakkı kurulamaz.

3065 sayılı KDV Kanununun 1/1. maddesinde, Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin; 1/3-f maddesinde, Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin KDV’nin konusuna girdiği hüküm altına alınmıştır. 

Gayrimenkul kiralama işleminin vergiye tabi tutulabilmesi için; kiralama şeklinde bir işlemin olması, kiralama işleminin Türkiye’de gerçekleşmesi ve işlemin istisnaya tabi olmaması gerekir. 

Katma değer vergisinin mükellefi esas itibariyle vergiye tabi işlemleri yapanlardır. Kiralama işlemlerinde verginin mükellefi, KDV Kanunun 8/1-h. maddesinde,“Gelir Vergisi Kanunun 70. maddesinde sayılan mal ve hakların kiraya verenler“ olarak belirlenmiştir. 

Kiralama işlemlerinde katma değer vergisinin matrahı, mal ve hakların kiralanması karşılığında alınan veya borçlanılan bedeldir. 

KDV Kanununun 1. maddesinin 3. fıkrasının (g) bendinde sayılan; genel bütçeye dahil idareler, katma bütçeye dâhil idareler, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birlikler, üniversiteler, dernek ve vakıflar ile her türlü mesleki kuruluşların kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetleri KDV Kanunu kapsamına girmediğinden vergiye tabi olmamaktadır.