Kuram

Normatif kuramlar

Dünyada “en çok bilinen” basın sınıflandırma sistemlerinin başında Fredrick Siebert, Theodore Peterson ve Wilbur Schramm’ın ilk basımı 1954 yılında yapılan Four Theories of the Press (Basının Dört Kuramı) adlı çalışması gelir.

• Otoriter
• Özgürlükçü (Liberal)
• Toplumsal (Sosyal) Sorumluluk
• Sovyet-Totaliter Kuram

Siyasi, idari güç; yaptırma, yasak etme, itaat ettirme hakkı ya da gücü, yetke, sulta, velayet.

Thomas Hobbes

• Medya, yerleşik siyasi güce her zaman bağlı olmalıdır.
• Medya, kanunları ya da kurulu düzeni bozucu şeyleri yapmaktan kaçınmalıdır.
• Medya, ahlaki ve siyasi değerlere ve çoğunluğa karşı saldırgan olmamalıdır.
• Bu ilkelerin geçerliliğini sağlamak için öndenetim ve sansür uygulaması meşru ve haklıdır.
• Otoriteye karşı kabul edilmez saldırılar, resmi politikalardan hoş görülmeyecek sapmalar ve ahlak kurallarına uymama cezai sorumluluk gerektiren bir suçtur.
• Gazeteciler ya da medya çalışanları, kendi medya organizasyonları içinde bağımsızdırlar.
• Medya üzerinde özel mülkiyet ancak bu şartlara uyma halinde kabul edilebilir.

Sansür: Her türlü eserin yayınının ve gösterilmesinin izne bağlı olması, sıkı denetimi; eserlerin yayınlanmadan ya da sahnelenmeden önce hükümetlerce denetlenmesi.

Aydınlanma Çağı

Halk egemenliğine dayalı klasik kapitalist demokrasi anlayışı, başta bireyin hak ve özgürlüklerini tanımak olmak üzere, genel anlamda halkın oyu ile seçilen siyasi iktidarın ülke yönetimini üstlenmesini, çoğunluğun yönetim hakkını, azınlığın korunmasını ve azınlığın da bir gün çoğunluk oluşturma hakkının tanınmasını ve yasalar önünde herkesin eşit sayılmasını öngörmektedir.

Özgürlük: Herhangi bir kısıtlamaya, zorlamaya bağlı olmaksızın düşünme ya da davranma; herhangi bir şarta bağlı olmama durumu, serbesti; her türlü dış etkenden bağımsız olarak insanın kendi iradesine, kendi düşüncesine dayanarak karar vermesi durumu, hürriyet.

Liberalizm genel olarak bireysel özgürlük üzerine kurulmuş bir siyasi felsefe ya da dünya görüşüdür. Liberal görüşü savunanlar genel olarak ifade özgürlüğü, inanç özgürlüğü, basın özgürlüğü, serbest ticaret, sivil haklar, seküler develet, çoğulcu demokrasi ve özel mülkiyet gibi fikirleri desteklemektedirler.

Adam Smith

Fransız ayaklanması ve ihtilalinin ardından 26 Ağustos 1789’da ilan edilen 17 maddeden oluşan İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi’dir.

“İnsanlar, haklar yönünden özgür ve eşit doğarlar ve yaşarlar. Sosyal farklılıklar ancak ortak yarara dayanabilir”.

Serbest dolaşım ilkesi

Haber alma özgürlüğü

Sansasyon

• Medya topluma karşı belirli görevleri kabul etmeli ve yerine getirmelidir,
• Medya haber aktarımının sağlanması yanında kültür ve sanatın yayılması ve geliştirilmesi amaçlarını da benimsemeli, eğitici olmalıdır,
• Toplumun sağlıklı, demokratik işleyebilmesine yardımcı olmak için şiddet kullanımına, toplumsal kargaşaya, suça yol açabilecek öğelerin medyada yer bulamamasına özen gösterilmeli, toplumda kültürel ve siyasal bakımlardan azınlıkta kalanları incitecek mesajlardan uzak durulmalıdır.
• Toplumun çeşitliliğini yansıtma, bunun için değişik görüşlere ve bunlara verilecek yanıtlara yer sağlama, çoğulcu yapıyı bir bütün olarak aktarma gibi temel görevleri olduğunu benimsemeli ve bunları yerine getirmek için çaba göstermelidir,
• Temel görevler yerine getirilirken bilgi ve haber aktarımında gerçeklik, doğruluk, kesinlik, nesnellik ve dengelilik vazgeçilmez ilkeler olarak kabul edilmeli, bunları sağlayacak mesleksel standartlar geliştirilmelidir,
• Medya bu görevleri kabuleder ve uygularken kanunlar ve yerleşmiş kurumlar çerçevesinde kendi kendini düzenleyici olmalıdır,
• Toplumun da medyadan yüksek düzey beklemeye hakkı olduğu ve bu nedenle kamu adına genel yararı gözeten müdahaleler olabileceği kabul edilmelidir.

Modernizm sonrası ve ötesi. Modernitenin sorgulanması, insanı merkeze alan, seküler ve hümanist dünya görüşü anlamındaki modernizmi eleştirip sorgulayan, alternatif geliştirmeye çabalayan bütün düşünceler.

Marksizm, ideolojik alanda esas olarak sınıflar savaşımı teorisini ortaya atan ve bu savaşımın zorunlu sonucu olarak proletarya diktatörlüğüne ve oradan da toplumsal eşitlik ve özgürlük dünyası komünizme varılacağını öngören bir öğreti öğreti, insanın özgürleşmesiyle ilgili bir düşünce sistemidir.