Yük kontrolü; uçağın belirlenmiş limitler içerisinde izin verilen en fazla trafik yükünün tespit edilerek, emniyetli biçimde yüklenmesinin sağlanmasıdır.

Kitap içerisinde anlatılan ve uçağın yüklemesi sırasında dikkat edilmesi gereken
maksimum ağırlık limitleri aşağıdaki gibidir:
• Maksimum Taksi Ağırlığı (MTW)
• Maximum Kalkış Ağırlığı (MTOW)
• Maximum İniş Ağırlığı (MLW)
• Maksimum Sıfır Yakıt Ağırlığı (MZFW)
• Maksimum Sıfır Paralı Yük Ağırlığı (MZPW)

Uçaklardaki yükleme bölümleri 2 temel bölümde incelenebilir:
• Ana Kat (Main Deck)
• Alt Kat (Lower Deck)
     ? Ön (Fwd)
     ? Arka (Aft)

Alt Kat: Bagaj, kargo ve posta gibi yüklerin taşındığı bölümdür.

Yığma (Bulk): Yığma yükleme uçağın alt katındaki kompartıman içerisine yükün
üst üste istiflenmesi ile yapılan yükleme türüdür. Bagajlar ve yüklerin karışmaması
için bölümler (sections) ağ yardımı ile birbirlerinden ayrılır.

Uçak kompartımanlarına yükleme yapılırken aşağıdaki sınırlamalara (tahditlere) dikkat
etmek gerekir:
• Ağırlık Sınırlaması (Weight Limitation)
• Boyut Sınırlaması (Dimension Limitation)
• Alan Sınırlaması (Area Limitation)
• Zemin Dayanımı (Local Strength)

Uçak ağırlık ve denge hesaplamalarında ve yüklemelerinde kullanılan çizelgeler aşağıdaki
gibi sıralanabilir:
• Yükleme talimatı (Loading Order),
• Yük hesaplama formu (Load Sheet)
• Yük dağılım çizelgesi (Trim Sheet)

Havayolu taşımacılığında sivil uçaklar taşıdıkları yüke bağlı olarak sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmaya göre uçaklar:
• Yolcu uçakları
• Kargo uçakları
• Yolcu/Kargo uçakları şeklinde sınıflandırılabilir.

Yükleme talimatı, kargo uçaklarında genellikle havayolu bünyesinde çalışan ve uçağın
içerisinde seyahat eden Yükleme Uzmanları (Load Master) tarafından hazırlanır.

Yükleme talimatı yolcu uçaklarında ise havaalanı yer hizmetleri bünyesinde çalışan harekât personeli veya havayolu işletmesinin yer hizmet birimi personeli tarafından hazırlanır.

Uçak yükleme, havaalanı yer hizmetlerindeki ramp birimi personelleri tarafından gerçekleştirilir.

Yükleme talimatında belirtilen yükün uçağa yüklenmesinde dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Uçaklar yüklenirken ilk olarak ön kargo kompartımanları yüklenir. Yük boşaltılırken ise önce arka kompartımanları boşaltılır.
• Uçağa ilk olarak en son inilecek olan istasyonun yükleri yüklenir.
• En son olarak yüklenecek yükler ise ilk inilecek istasyona ait olan yükler olmalıdır.
• Mümkünse her ambar bir istasyona ait yüklere tahsis edilmelidir.
• En ağır yükler ilk olarak yüklenmeli ve tek olarak bağlanıp emniyete alınmalıdır.
• Yaş kargo ile ağır kargolar, canlı hayvanlarla, cenazeler, tabii olarak birbirine düşman hayvanlar aynı kompartımana yüklenmez.
• Yolcu uçaklarında yüklemede öncelik yolcu bagajlarındadır.
• Aşırı yükleme (overload) sebebi ile bir miktar yük indirilmesi gerekli olduğunda
önce kargo ve posta indirilmeli mümkün olduğu kadar sahibine bilgi verilmeden
bagaj indirilmemelidir.
• Yolcu uçaklarında mümkün olduğu kadar yolcu kabininde koltuklar üzerine yükleme (seat loading) yapılmamalıdır; fakat yüklemek zorunda kalınınca da koltuğun baş dayama seviyesi geçilmemelidir.
• Her koltuğa yüklenecek yük miktarı insan ağırlığı ile orantılı olmalıdır.
• Canlı hayvan, koku yayan madde ve sulu maddeler yolcu kabinine yüklenmemelidir.
• Yolcu ile birlikte yolcu kabinine yükleme yapılırken acil çıkış kapıları (emergency
exit) kapanmayacak ve kabindeki geliş gidişlere engel olunmayacak şekilde yükleme yapılmalıdır.
• Uçak yüklenirken ve boşaltılırken yüklere ve uçağa zarar verilmesini önlemek için
gerekli donanımlar (konveyör, forklift vb.) kullanılmalıdır.

Yük ve denge formu (Load & Trim Sheet) bir uçağın ağırlık ve dengesinin hesaplanması
için kullanılan yöntemlerden biridir.

Havayolu işletmelerinin yük ve denge formunu kullanmasının nedenlerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür (THY , 2016):
• Ağırlık ve denge işlemlerinin hızlandırılması
• Uçuş ekibine gerekli bilginin kolay kullanılabilecek bir biçimde sağlanması
• Gerektiğinde yetkililer tarafından gerekli dokümanların sağlanması.

Avrupa bölgesinde bir yük dağılım formunda olması gereken bilgiler EU-OPS Subpart J’de aşağıdaki şekilde belirtilmiştir:
• Uçak kaydı ve tipi
• Uçuş Numarası
• PIC
• Yükleyicinin tanımı
• DOM ve CG pozisyonu                                                                                           • Uçuş ve kalkış yakıt ağırlığı
• Yakıtın haricindeki diğer tüketilenlerin ağırlıkları
• Yolcu, bagaj ve nakliye
• TOM, LM ve ZM
• Yük dağılımı
• Uçak CG pozisyonları
• Ağırlık ve CG değerleri limitlendirmesi.

Prefix: Öncelik kodu. İnternet teknolojisinden önce havacılıkta mesajlaşmada teleks
alt yapısını kullanan sistemler kullanılıyordu. Mesaj iletimlerine öncelik tanımlanarak
önemli ve hızlı gitmesi istenen evraklar belirtiliyordu.

Recharge: Başkası adına verilen hizmetin belirtilen şirkete faturalandırılmasında kullanılır. Örneğin havaalanı yer hizmeti işletmesi tarafından hazırlanan bir yükleme dağıtım formunun asıl ödeyicisi havayolu işletmesidir. Çünkü havayolu yer hizmeti işletmesi kendisinin değil havayolu işletmesinin yüklemesini yapmaktadır.

Registration: Uçağın tescil işaretidir. İlk 2 karakter ülkeyi, son 3 karakter ise uçağı nitelendirir. Örneğin TCONN, Türkiye Cumhuriyetindeki ONN kodlu uçağı temsil eder.

Crew: Uçuş mürettebatının ve uçuşta görevlilerinin sayılarının yazıldığı bölümdür.
İlk rakam kokpit personelini, ikinci rakam kabin personelini, ayraçtan sonraki rakam ise
uçakta görevli bulunan ilave personeli ifade eder. Örneğin Crew hanesinde yazan 2 6/1;
uçağın kokpitinde 2 pilot, kabininde 6 kabin görevlisi ve uçakta görevli ilave 1 kişinin
olduğunu gösterir.

Yolcu ve yük dağılımının gösterildiği Şekil 6.15’de yolcu bilgileri ağırlık bakımından
değerlendirilir. Yük bakımından yolcunun dağılımının yapılması için yolcuya ait özellikler aşağıdaki gibi kodlanır:
• Ma (Male)-Erkek: 12 yaşından büyük erkeklerdir.
• Fe (Female)-Kadın:12 yaşından büyük kadınlardır
• Ch (Child)-Çocuk: 24 aydan büyük 12 yaşından küçük çocuklardır.
• In (Infant)-Bebek: 0-24 aylık bebekleri kapsar.

Yüklerin türleri ile ilgili kısaltmalar aşağıdaki gibidir:
• TR: Transit (Transit)
• B: Bagaj (Bagagge)
• C: Kargo (Cargo)
• M: Posta (Mail)

Yolculara ait kodlanan özellik bilgileri aşağıdaki gibidir (Şekil 6.18):
• Pax: Yolcu (Passenger)
• Pax F: 1nci Sınıf Yolcu (First Class)
• Pax C: İşadamları Kulübü Sınıfı Yolcu (Club Business)
• Pax Y: Ekonomi Sınıfi Yolcu (Economy Class)

Kalkış yapan uçak uçuş süresince yakıt harcar. Uçak motorlarının yakıt sarfiyatı oldukça fazladır. İnişte uçak ağırlığı önemli ölçüde azalacaktır. Bir sonraki aşamada uçağın
gerçek iniş ağırlığı (LW) hesaplanır. Uçağın gerçek kalkış ağırlığından (TOW) seyahat
yakıtı (TF) çıkartıldığında gerçek iniş ağırlığı bulunmuş olur:
LW=TOW- TF

Yük ve denge formu uçuş yolcu check-in kontuarı kapandıktan sonra kontuardan alınan bilgiye göre hesaplanır. Bazı durumlarda yolcu son dakika uçağa binebilir veya inebilir. Benzer durum kargo uçaklarında da geçerlidir. Bu durumda yük ve denge formunda
son dakika değişiklik bölümü (Last Minute Change-LMC) tablosu doldurulur. LMC tablosunda kargo veya yolcuya ait:

• Varış yeri bilgisi (Destination-Dest.),
• Özellikler bilgisi (Specication),
• Kaptan bilgisi (Captain Information-CI),
• Artan yük miktarı (Plus),
• Azalan yük miktarı (Minus),
• Toplam son dakika değişikliği (Load LMC Total),
• Kalkış için ayarlama (Take off Adjustment).
• Toplam son dakika değişikliğinin pozitif veya negatif yönü (Total LMC +/-) yer alır.