Hava kargo kavramı; hava yükü, posta ve her türlü amaçla gönderilmiş farklı küçük paketleri de içeren çok geniş bir anlamda kullanılmaktadır. Dar anlamda ise bir yolcu uçağında kargo bölümünde giden, yolcu bagajları dışında her şey hava kargo kapsamına girmektedir.

Dünya ticaretinde ürün çeşitliliğinin artmasına paralel olarak rekabetin şiddetlenmesi ve iş süreçlerinin hızlandırılması açısından uçağın bir taşıma aracı olarak sahip olduğu avantajlar, hava yolu kargo taşımacılığının giderek daha fazla tercih edilmesinin nedenlerindendir. 

1980’li yıllar boyunca bölgeler arası serbestleştirmeyi artırıcı nitelikte adımlar atılmış ve birçok anlaşma imzalanmıştır. 1989 yılında, ABD ve Kanada bir serbest ticaret anlaşması imzalamış 1982 yılında ise ABD ve Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC), Kuzey Atlantik rotalarındaki fiyat tarifelerini serbestleştirmeye yönelik adımlar atmışlardır. 

Uçağın mucit olarak kabul edilen Wright Kardeşlere ait Wright Şirketi’nin 10 Kasım 1910 tarihinde yolcu koltuklarında 5 top ipek kumaşı Dayton’dan Ohio Columbus’a 65 millik bir uçuşla götürmesi ilk hava nakliyatı olarak kabul edilmektedir. 

Hava kargo taşımacılığındaki yasal çerçeveyi hava yolu taşımacılığının ulusal ve uluslararası niteliği gereği ulusal ve uluslararası ölçekteki yasal düzenlemeler oluşturmaktadır. Ulusal ölçekte düşünüldüğünde, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün düzenlemeleri; uluslararası ölçekte ise Varşova Konvansiyonu, Lahey Protokolü ve Birleşmiş Milletler’in ilgili konvansiyonları akla gelmektedir. 

Uluslararası sivil havacılığın güvenli ve düzenli bir şekilde büyümesini sağlamak, Barışçıl amaçlara yönelik uçak tasarımı ve işletmesini teşvik etmek, Sivil havacılık için havayolları, havaalanları ve hava seyrüsefer gelişimini desteklemek, Uluslararası kamuoyunun güvenli, düzenli, verimli ve ekonomik hava taşımacılığı ihtiyaçlarını karşılamaktır.

Dünyadaki taşıma işleri komisyonculuğu endüstrisini birleştirmek,
• Ulaştırma ile ilgili uluslararası kuruluşların toplantılarına sektörü temsilen iştirak etmek ve sektörel çıkarları korumak ve tanıtmak,
• Yayınlar, duyurular ve broşürler v.b. yoluyla taşıma işleri komisyoncularının hizmetlerini kamuoyuna, ticaret ve sanayi dünyasında duyurmak,
• Tek tip dokümanlar ve standart ticaret koşulları yaratarak taşıma işleri komisyoncuları tarafından verilen hizmetlerin kalitesini iyileştirmek,
• Taşıma işleri komisyoncularının mesleki eğitim ihtiyaçlarına ve mesuliyet sigortası ile ilgili konularda yardımcı olmak, elektronik veri değişimi (EDI) ve barkod gibi teknolojilerin kullanılmasını sağlamak.

Kısa bir zaman diliminde ulaşması istenen değerli evraklar, yedek parçalar,
organlar, ilaçlar olarak acil kargo; Taze meyve sebze, kesilmiş çiçek, gazete, balık, moda giysileri olarak rutin bozulabilir kargo; Mücevher,
antika eşya, banknot, altın, pahalı ve hassas ileri teknoloji ürünleri, giysiler,
mikroçip gibi yarı mamul ürünler de rutin bozulmaz kargo olarak sınıflandırılmaktadır. 

Bunlar dökme, yığma (bulk) kargolar ve ULD (Igloo, palet veya konteyner hâline getirilmiş) kargolardır. 

• Çıkıştan varışa tüm uçuşları için rezervasyonları alınmış ve onaylanmış olmalıdır.
• Çıkış, varış ve varsa transfer ülkelerinin kuralları kontrol edilmiş ve yerine getirilmiş olmalıdır.
• Malın varışta tesliminin gecikmemesi için, gerekli önlem alınmış olmalıdır.
• IATA Hava Kargo Tarifeleri ve Kuralları kitabı dikkate alınarak kontrol yapılmalıdır.
• Yürürlükte olan yayın ve uygulamalar dikkate alınmalıdır.
• IATA Canlı Hayvan Kuralları kitabındaki şartlara uyulmuş olmalıdır.
• Taşıyıcı kurallarına uyulmuş olmalıdır.
• Karışık kargo içinde bulunmamalıdır.

Hava kargo sektöründe, kendine özgü karakteristikleri ve kargo taşıyış biçimleri ile ilgili olarak 4 tip işletme örneği bulunmaktadır. Bunlar; kombine taşımacılık yapan hava kargo işletmeleri, sadece kargo taşıyan hava kargo işletmeleri, kapıdan kapıya taşımacılık yapan hava kargo işletmeleri ve aracı hava kargo işletmeleridir. 

Hava kargo taşımacılığı sektöründe açık bir şekilde en önemli grubu hem yolcu hem de kargo taşımacılığı yapan tarifeli hava yolu işletmeleri oluşturmaktadır. Söz konusu bu işletmelere kombine taşıyıcılar adı da verilmektedir. Kombine hava yolu işletmeleri üç çeşit hava kargo hizmeti sunmaktadırlar. Yolcu ve kargoyu bir arada taşıyabildikleri gibi yalnızca
yolcuyu ya da yolcunun talebinin az olduğu zamanlarda da yalnızca kargo taşımacılığını gerçekleştirmektedirler.

Tehlikeli maddeler ise; depolanması, yüklenmesi, boşaltılması ve taşınması sırasında çevreye, çalışanlara, yolculara ve havacılık emniyetine zarar verecek özelliklere sahip maddelerdir. Tehlikeli maddeler kapsamına; yanma ya da kaynama sıcaklığı düşük, çarpma ya da sürtünmeyle alev alabilen ya da patlayabilen, diğer maddelerle reaksiyona girebilen, göze zarar veren, zehirli, radyoaktivite içeren, basınçlı tüplerdeki sıvılaştırılmış gazlar vb.
girmektedir. 

Diplomatik kargoların sevkiyatında dikkat edilecek hususlar
aşağıdaki gibidir: 
• Kargoların üzerindeki mühür kontrol edilmelidir.
• Dış görünüşleri yönünden kargolar kontrol edilmeli, hasar durumunda kabul edilmemelidir.
• Karışık kargo içerisinde diplomatik kargo varsa kabul edilmemelidir.
• Gönderiler tartılmalı, beyan edilenle aynı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Konşimento üzerinde ‘Mal Cinsi’ hanesine kargonun diplomatik olduğu belirtilmelidir.

Ağır kargoların kabulu esnasında dikkat edilecek hususlar aşağıdaki
gibidir:
• Bulk kompartımanına yükleme söz konusu ise uçağın taban çekeri limitlerini aşmamak için destek kullanılmalıdır.
• Yere temas eden kısımlar aynı değilse (motor, pompa vs.) gerekli teçhizat (forklift) ile taşınacak şekilde tahta palet üzerine konulmalıdır.
• “HEA” etiketi ile etiketlenmeli ve dik yüklenmesi gerekiyorsa “Dik Duracak” etiketi dört kenarına da yapıştırılmalıdır.

Kargonun gideceği ülkede bu kargo için herhangi bir kısıtlama olup olmadığı
kontrol edilmelidir.
• Taşıyıcının bu kargo için herhangi bir kısıtlamasının olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Kargo içerisindeki maddelerin akmasını önleyecek nitelikte, IATA Tehlikeli Maddeler Düzenlemeleri’ne uygun olmalıdır.
• Konulduğu kaplar ‘su sızdırmaz konteyner’ olmalıdır.
• Karışık yükler içerisinde “ıslak kargo” sınıfına giren yük varsa kabul edilmemelidir.
• Kargo üzerine Dik Tutunuz (This Way Up) işareti konulmalıdır.

Çıkıştan varışa kadar bozulmadan gidebilecek sağlamlıkta ve uygun ambalajda olmalıdırlar.
• Gönderici tarafından bildirilen özel handling işlemi varsa kabulü buna göre yapılmalıdır.
• Teslim saati gönderici ve acente yetkilisi ile yapılan ön anlaşmalarla saptanmalıdır.
• Karışık kargo içinde bulundurulmazlar.
• Kurubuz ile paketlenmişlerse güncel IATA Tehlikeli Maddeler Kurallarına göre işlem yapılmalıdır.
• Navlun bedeli peşin ödenmelidir.
• Hava yolu taşıyıcısının bu tür kargo için herhangi bir kısıtlamasının bulunup bulunmadığı incelenmelidir.
• Kargonun gideceği ülkede bu tür kargo için herhangi bir kısıtlama olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Birlik özelliği taşıyan Uluslararası Hava yolu Taşımacılığı Birliği (International Air Transport Association-IATA), Uluslararası Taşımacılık İşleri Organizatörleri Dernekleri Federasyonu (FIATA) ve Uluslararası Hava Kargo Birliği (The International Air Cargo Association-TIACA)’dir.

Günümüzde, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü verilerine göre, ülkemizde iç ve dış hatlarda tarifeli ve tarifesiz seferlerle kargo taşımacılığı yapmak üzere ruhsatlandırılmış 3 hava yolu işletmesi bulunmaktadır. Söz konusu bu hava yolu işletmeleri, MNG Havayolları, ULS Havayolları ve ACT Havayolları’dır. 

Özel kargolar; 

• Canlı Hayvanlar,
• Bozulabilir Kargolar,
• Islak Kargolar,
• Ağır Kargolar,
• Değerli Kargolar,
• Diplomatik Kargolar,
• Diğer Özel Kargolar,
• Tehlikeli Maddelerdir.