Millî Edebiyat Hareketinin köklerini ta Tanzimat yıllarında Türklük hakkındaki bilimsel çalışmalara kadar götürmek mümkündür. Daha sonra Mehmet Emin
Yurdakul’un Türkçe Şiirler’i aynı ruhu beslemiş, 1905’te Çocuk Bahçesi dergisindeki edebî tartışmalar da Millî Edebiyat Hareketinin yolunu açan oluşumlardandır

Millî edebiyat “Yeni Lisan” makalesinin Genç Kalemler dergisinde yayımıyla
kendini ifade etmeye başlayacaktır

25 Kânunıevvel 1908’de kurulan Türk Derneği, Türk milliyetçiliği düşüncesi etrafında oluşturulmuş ilk dernektir.

Kurucuları Ahmet Mithat Efendi, Emrullah Efendi, Necip Asım, Bursalı
Mehmet Tahir, Veled Çelebi, Akçuraoğlu Yusuf, Agop Boyacıyan Efendi, Arif Bey,
Akyiğitoğlu Musa Bey, Fuad Raif Bey, Rıza Tevfik Bey, Ferid Bey ve Celal Beydir.

1911 yılında Türk Derneği dergisini çıkarmaya başlar. Aylık yayımlanan bu dergi ancak 7 sayı çıkabilir.

Derginin ilk sayısında yer alan “Beyanname” başlıklı yazı,
derneğin nizamnamesiyle örtüşmektedir ve dönemin insanına derneğin Türkçe
konusundaki görüşlerini ve konuyla ilgili olarak nasıl bir yol takip edeceğini anlatır. Bu “Beyanname”ye göre Türk Derneği, Osmanlı coğrafyasında yaşayan gönülleri bir dilleri ayrı insanları aynı maksat etrafında birleştirmek için millî dille yaniTürkçeyle konuşmayı esas almaktadır. Ancak bunun için de dilin içeriğinin ortaya konulması, Türkçeyle ilgili olumsuz düşüncelerin değiştirilmesi, sadeleştirilmesi, anlaşılır bir hale gelmesi ve kolay öğrenilmesinin önü açılmalıdır.

Türk Derneği çok idealist bir anlayışla yola çıkmış olmasına rağmen daha çok
yöneltilen suçlamaları cevaplamak ve kendilerini anlatmak için gösterdikleri çabalar arasında hedef­lerine varmış gibi görünmez. Yine de Türk Derneği dergisiyle yazı diliyle konuşma dilini birleştirmek ve bu dilin etrafında millî bir edebiyat meydana getirmek isteyen Yeni Lisan anlayışı için önemli bir son adım olur. Çünkü onlar bu tartışma ortamında hem görüşlerini bir kez daha sağlamlaştırma imkânı bulmuşlardır hem de zemin kendilerine biraz daha hazır hale gelmiştir.
Diğer yandan dergide yer alan Orta Asya Türklüğü konusundaki yazılar, Osmanlı
Türklerinin bu konuyu tanımalarını sağlaması açısından önemlidir

Fazla geniş olmayan üye sayısıyla uzun bir zaman tasfiyecilik suçlamalarıyla uğraşan Türk Derneği’nin 1911’den itibaren çalışmaları azalır. Bunun üzerine
üyelerinin bir kısmı yeni kurulan ve daha faal olan Türkçü derneklere geçer.

Yeni Lisan, 19. yüzyıl ortalarından itibaren ilmî
alanda başlayan ve fikrî bir akım haline gelmiş olan Türk milliyetçiliğinin daha fazla yayılarak benimsenmesini edebiyat üzerinden sürdürmüş, Türk milletinde bir uyanışı gerçekleştirmiştir.

‘Yeni Lisan’ hareketi 1911’de Selanik’te çıkmakta olan Genç Kalemler dergisinde
başlar.

Sadece dil ve edebiyat odaklıymış gibi görünmesine rağmen çalışmalarına,
uzun yıllar boyunca farklı yayın organlarındaki devamlılığına ve yansımalarına
bakılırsa aslında çok yönlü ilmî, fikrî ve siyasi boyutları olan bir harekettir.

Öncüleri Ömer Seyfettin, Ali Canip ve Ziya Gökalp’tır. Ancak bu hareketin fikir babası olma sıfatı Ziya Gökalp’a aittir.

‘Yeni Lisan’ bir anlayış olarak Türk millî edebiyatının yeniden doğuşunu sağlayacak prensipleri içermektedir

Prensipler, Genç Kalemler dergisinin 11 Nisan 1911
tarihli sayısında yer alan “Yeni Lisan” makalesinde ortaya konur. Bu sayı Genç Kalemler dergisinin ikinci cildinin birinci sayısıdır.

Sonraki yıllarda ‘Yeni Lisan’ bir edebiyat hareketi olmanın ötesine geçerek daha geniş bir etki alanı oluşturur ve ‘Yeni Hayat’ adı verilen bir yaşama biçimi ortaya çıkarır.

1922’ye kadar devam eden edebî süreç, kendi içinde Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı ile mütareke yılları ve İstiklal Savaşı olmak üzere bir ‘tükenme’ ve
‘yeniden doğma’ ruhunu içinde barındırması bakımından iki ana devrede değerlendirilebilir.

“Yeni Lisan” Genç Kalemler’de yayımlanan ve bir beyanname niteliği taşıyan makaledir. Hareketi etraf­lıca anlatmak, tenkitlere cevap vermek ve giderek sistemleştirmek arzusuyla diğer sayılarda da “Yeni Lisan” başlıklı makalelerin yayımı sürdürülür.

Millî dil ve millî edebiyat şeklinde iki ana başlık etrafında toplanabilecek olan bütün bu fikirler “Yeni Lisan” makalesinin esasını oluşturmaktadır

“Yeni Lisan” makalesinde anlatıldığına göre Genç Kalemler milletçe ilerleme fikrinin temelinde millî dil vardır.

Millî edebiyat, Yeni Lisancıların önerdikleri dil ve edebiyat anlayışının
benimsendiği edebiyattır. Her ne kadar Yeni Lisan daha çok bir dil hareketi olarak
ortaya çıkmışsa da bizzat öncülerinin hedefi, millete ruh kazandıracak bir edebiyat meydana getirmektir. Bunun için de Yeni Lisancılar sadece dille ilgili teklif­lerle kalmamışlar, bu dil anlayışının dayandığı temel fikirlerin yaşama geçebilmesi için edebiyatla ilgili görüşler de ileri sürmüşlerdir.