İnsan gelişim basamaklarından ilki doğum öncesi
dönemdir. Bu dönem gebelik ile başlayan ve doğuma
kadar devam eden süreçtir.

Anne, baba ve bebeğin sağlığı ve iyilik hâli
sosyal hizmetin doğum öncesi dönemde ilgilendiği anahtar
noktalardır.

Döllenme için en uygun aralık yumurtlama
döneminden üç gün öncesi ile yumurtlama döneminden
sonraki gündür. Çünkü sperm ve yumurta sınırlı bir zaman
için canlı kalabilirler.

Döllenmiş yumurtaya zigot denir.

Doğum öncesi gelişim 3 aşamaya ayrılır. Bunlar,
• Germinal,
• Embriyonik ve
• Fetal dönem olarak adlandırılırlar.

Germinal dönem, döllenme gerçekleştikten
sonraki 2 haftayı kapsar. Bu dönemde zigot oluşur.

Germinal dönem, döllenme gerçekleştikten
sonraki 2 haftayı kapsar. Bu dönemde zigot oluşur.

Embriyonik dönem, doğum öncesi gelişimin
ikinci basamağıdır ve 2 ile 8 haftalık bir süreye sahiptir.
Bu dönemde hücrelerin bölünmesi artmıştır ve organlar
görünür olmaya başlar. Bölünmüş hücreler yığınına artık
embriyo denilmektedir.

Fetal dönem, döllenmeden sonraki ikinci aydan
başlar ve yaklaşık olarak yedinci aya kadar devam eder.
Kollar, bacaklar ve eller oluşmaya başlar ve hareket
etmeye başlar. Kıkırdak dokunun yerini artık kemikler
almaya başlar. Bu dönemde artık bebeğe fetüs
denilmektedir. Fetüsün hareketlerinin anne tarafından ilk
kez hissedilmesi bu döneme rastlar.

Düşük, gebelik sırasında gelişen organizmanın
rahim dışında yaşayabilecek kadar gelişemediğinde
gebeliğin sonlanmasıdır.

Gebeliğin bilinçli olarak sonlandırılması ise
kürtaj olarak adlandırılır. Kürtaj konusu tıbbi, psikolojik,
sosyal, yasal ve manevi boyutları olan oldukça karmaşık
bir konudur. Kürtaj tıbbi nedenlerle gerçekleşebilir.
Gebelik, annenin sağlığını tehdit ediyor olabilir veya
gelişen fetüste bazı ciddi sorunlar olabilir.

Doğum öncesi faktörleri tanımak ve doğum
öncesi gelişime ve ebeveynlerin sağlığına nasıl etki
ettiğini bilmek oldukça önemlidir. Bu şekilde sosyal
hizmet uzmanları müracaatçılarına daha etkili yardımcı
olabilir ve sağlıklı yönlendirmeler yapabilirler.

Anne karnında gelişmekte olan fetüs, beslenmek
için tamamen anneye bağımlıdır. Bu nedenle annenin
sağlıklı beslenmesi önem taşımaktadır. Ne kadar kalori
alındığı, vitamin, mineral ve protein alımı, dengeli
beslenmek önemli kriterlerdendir.

Annenin çok zayıf olması veya çok kilolu
olmasının getirdiği bazı sorunlar vardır. Zayıf olmak
düşük doğum ağırlığına, motor beceri geriliğine ve bebek
ölümüne yol açabilirken aşırı kilo, fetüs ölümü, ölü doğum
veya bebekte sinir sistemi rahatsızlıklarına neden olabilir.

Bazı ilaçların, uyuşturucu maddelerin, sigaranın
ve alkol kullanımının gelişmekte olan fetüs üzerinde
olumsuz etkileri vardır. Her ilaç, gelişim sürecine olumsuz
etki etmese de gebelik boyunca zorunlu hâllerde ilaç
kullanımı doktor kon rolünde olmalı ve gebelikteki etkileri
üzerine araştırmaları yapılmış ilaçlar olmalıdır.

Uyuşturucu maddeler, sigara ve alkol fetüsün
gelişimine etki eder. Araştırmalar gebelik sürecinde
uyuşturucu madde kullanan veya sigara içen annelerin
çocuklarında düşük bilişsel gelişim, zayıf dil gelişimi ve
düşük doğum kiloları gibi sorunların ortaya çık tığını
göstermektedir.

Gebelik döneminde yoğun alkol kullanan
annelerin çocuklarında ise Fetal Alkol Sendromu denilen
bir rahatsızlık görülebilir. Bu rahatsız bebeğin yüzünde
deformasyon, uzuvlar ve kalpte anomaliler olarak kendini
gösterir. Bu rahatsızlığa sahip olarak doğan çocuklarda
zekâ geriliği de görülebilir.

Doğum öncesi dönem açısından annenin yaşı da
önemli faktörlerdendir. Fetüsün sağlıklı gelişimi ve annenin
sağlıklı olabilmesi bir miktar annenin yaşına da bağlıdır.

Gebe bir kadın yoğun korku, endişe, stres veya
diğer duyguları yaşarsa psikolojik birtakım sorunlar ortaya çıkabilir ve bu durum solunum yolu düzensizlikleri ile
hormonsal artışlara neden olabilir.

Frengi, herpes (uçuk), AIDS gibi cinsel yolla
bulaşan hastalıklar fetüs gelişimini etkileyerek organların
zarar görmesine, merkezî sinir sistemi sorunlarına, ölüme
veya beyin zararına neden olabilir.

Radyasyon, çeşitli kimyasallar, atıklar ve diğer
çevresel tehlikeler sanayileşmiş toplumlarda anne ve fetüs
sağlığına karşı risk üretmektedir. Radyasyona maruz
kalındığında fetüste genetik mutasyonlar (değişim) ve
kromozomlarda anormallikler ortaya çıkabilir.

Fetüs gelişimini riske sokan Rh faktörü olarak
bilenen kandaki protein oranlarıdır. Gebelik durumunda
Rh uyumsuzluğu için anne ve baba kontrol edilerek önlem
alınmalıdır.

İnfertilite (kısırlık), bir sene korunmasız cinsel
ilişki yaşandıktan sonra gebelik oluşmaması olarak
tanımlanır.

İnfertilite kadında ve erkekte ya da ikisinde
birden görülebilir. Enfeksiyon, yaralanmalar, yaş ve diğer
organik nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir.

Kadınlarda genel olarak infertilite yumurtlama ile
ilgili sıkıntılardan kaynaklanır. Buna ek olarak fallop
tüplerinin herhangi bir iltihap, doku yaralanmaları, bazı
cinsel yolla bulaşan hastalıklar, tümör ve doğuştan gelen
kusurlara bağlı olarak tıkanması da önemli bir infertilite
nedenidir.

Erkeklerde ise infertilite genel olarak düşük
sperm sayısı ve düşük sperm hareketliliğinden
kaynaklanır.
Erkekte sperm sayısı ve kalitesini etkileyen faktörler yaş,
çevresel toksinlere maruz kalma, alkol, uyuşturucu,
sigara, bazı ilaçların kullanımı, tıbbi problemler ve
önceden geçirilmiş hastalıklar olabilir.

İnfertilite tedavisinde;
• Cerrahi işlemler,
• Doğurganlığı destekleyici ilaç tedavisi,
• Evlat edinme/koruyucu ailelik,
• Tüp bebek tedavisi,
• Yapay döllenme,
• Taşıyıcı annelik gibi tedaviler denenebilmektedir.

Kadınlar için tıkalı fallop tüplerinin açılması,
endometriyozi (rahim içi oluşan küçük kütleler) olan
hastaların rahim içine müdahale işlemleri buna örnek
erkeklerde ise testislerdeki genişleyen damarların
onarılması cerrahi tedavi yöntemi olarak gösterilebilir.

Yumurtlama sorunu yaşayan kadınlar bazı ilaçlar
kullanarak tedavi edilebilir.

Çiftler bazen tıbbi yöntemleri denedikten sonra
hâlâ çocuk sahibi olamadığında evlat edinme veya
koruyucu aile olmaya karar verebilirler.

İnfertilite tedavisinde kullanılan yöntemlerden
biri tüp bebek yöntemi, kadından alınan yumurtalar ve
erkekten alınan sperm laboratuvar ortamında döllenir ve
belirli bir gelişim aşamasına geldikten sonra kadının
rahmine yerleştirilmesi uygulamasıdır.

Erkeğin sperminin doğrudan kadının rahminin
içine aktarılması işlemi yapay döllenmedir.

Kadın ve erkekten alınan sperm ve yumurta
döllenerek sağlıklı bir başka kadının rahmine
yerleştirilmesi olan taşıyıcı annelik ülkemizde yasal bir
tedavi değildir.

Çocuk sahibi olmak psikolojik ve biyolojik bir
ihtiyaçtır. Genel olarak çiftlerin çocuk sahibi olması
sosyal ve kültürel olarak yaygın bir inanıştır. Bu nedenle
de çocuk sahibi olmak konusunda sorunlar yaşayan
çiftlerin baskıyla karşı karşıya kalması kaçınılmaz
olmaktadır.

İnfertilite tanısı almış olan çiftlerde suçluluk
duyma, hayal kırıklığı, psikolojik rahatsızlıklar, boşanma
korkusu ve stres gibi sorunlar ortaya çıkabilir.

İnfertilite tanısı konulan bireylerde;
• Şok ve inanmama,
• Yadsıma,
• Anksiyete,
• Öfke,
• Kontrol kaybı,
• Yalnızlık ve yabancılaşma,
• Suçluluk,
• Depresyon ve
• Çözülme tepkileri görülmektedir.

Şok, ilk verilen tepkidir. Çift, konulan tanıya
inanmakta zorluk çeker.

Çift kendilerine konan infertilite tanısını inkâr
eder. Hâlâ devam eden bir inanmama davranışı söz
konusudur.

Anksiyete, eşlerden biri veya her ikisi birden terk
edilme, boşanma, eşinin sevgisini kaybetme, kendini eksik
hissetme, öz güven kaybı ve erkekliğini/kadınlığını
yetersiz görme gibi duygusal tepkiler gösterebilirler. Bu
durum anksiyete yol açar.

Anksiyete, eşlerden biri veya her ikisi birden terk
edilme, boşanma, eşinin sevgisini kaybetme, kendini eksik
hissetme, öz güven kaybı ve erkekliğini/kadınlığını
yetersiz görme gibi duygusal tepkiler gösterebilirler. Bu
durum anksiyete yol açar.

Çift haksızlığa uğramış gibi hisseder. Neden
kendilerinin başına böyle bir şey geldiğini düşünmeye
başlar. Nedenlerin aranmasında geçmişte yaşanan
sıkıntılar, kürtajlar veya cinsel ilişkiler üzerine odaklanma
başlayabilir.

Kontrol Kaybı, çiftler, hayatlarının kontrolünün
kendi ellerinde olmadığı hissine kapılabilirler. İnfertilite
tanısı için doğru olan bu düşünce, eğer hayatın her alanına
yansımaya başlarsa sorun hâline gelebilir.

Çiftler, sosyal çevrelerinden gelen infertilite
tanısı ile ilgili özellikle duyarlı olmayan yorumlar ve
konuşmalardan dolayı kendilerini yalnız hissedebilirler ve
bunun sonucunda kendilerini sosyal veya ailevi
ortamlarından soyutlama davranışında bulunabilirler.

Suçluluk, çiftler kendilerini eşlerine ve ailelerine
karşı sorumlu hissederek onları bir torun veya çocuk
sahibi olmaktan mahrum bıraktığını düşünebilir, suçluluk
duygusu hissedebilir.

Psikolojik olarak sıkıntılı bir dönemden geçmekte
olan infertil çiftlerde depresyon görülebil depresyon için
ayrıca tedavi görülmesi veya destek alınması ihtiyacı
doğabilir.

Çift, artık infertilite tanısını kabullenir ve doğal
yollardan çocuk sahibi olamayacağının farkına varır. Bu
noktadan sonra çifti ise daha ciddi kararlar beklemektedir.

İnfertilite hem erkek hem kadından kaynaklı
olabilir. Fakat kültürel, toplumsal ve sosyal etmenle ve
inanışlar nedeniyle birçok toplumda infertilite kadınları
daha fazla etkilemektedir.

Sosyal hizmet uzmanlarının doğurganlık, üreme
sağlığı ve infertilite hakkında bilimsel bilgiye sahip olması
ve bunu müracaatçıları ile paylaşması gerekir. Ayrıca
sosyal hizmet uzmanı, infertilitenin çiftleri psikolojik ve
sosyal olarak nasıl etkileyeceğine dair de bilgiye sahip
olmalıdır.

Kadınların gebelik döneminde kendilerini
endişeli hissetmeleri sık görülen bir durumdur. Bu
endişeler bazı durumlarda ruh sağlığı sorunlarının
gelişmesine neden olabilir.

Gebelik dönemi ruh sağlığı sorunların nedenleri;
• Önceden geçirilmiş olan ruh sağlığı
rahatsızlıkları,
• Bu rahatsızlıklara yönelik görülen tedavi,
• Kadının sosyal çevresinde yaşanmış güncel stres
yaratabilecek olaylar,
• Gebelik hakkında kadının ne hissettiği olarak
sıralanabilmektedir.

Kadının gebelik, konusunda ne hissettiği
gebeliğin planlı veya plansız olmasına göre de
değiştirebilmektedir. Plansız gebelik genel olarak endişe,
korku veya telaş yaratabilir.

Gebelik döneminde sosyal hizmet uzman stresi
azaltma, başa çıkma mekanizmalarının geliştirilmesi,
güçlendirme, çift terapisi, sosyoekonomik destek sağlama,
sosyal destek sistemlerini harekete geçirme ve toplum
kaynaklarını harekete geçirme gibi mesleki çalışmalar
yürütebilir.

Gebelik döneminde ruhsal sorunlar yaşayan
kadınlar için ilaç tedavisi tercih edilmese de doktorların
kontrolünde zararı olmayan ilaç tedavileri de
uygulanabilir.

Gebelik döneminde eş veya ailesi ile sorunlar
yaşayan kadınlar için de destekleyici hizmetler
sunabilecek olan sosyal hizmet uzmanları, çift görüşmeleri
yaparak çiftin gebelik süreci hakkında bilgilenmesini, birbirlerine destek olmasını ve sorunlarla nasıl başa
çıkacaklarını öğrenmesi için çalışmalar yürütebilir. 

Bağlanma, anne veya bakım veren ile bebek
arasında kurulan karşılıklı duygusal etkileşimdir. Bu
etkileşimde hem anne veya bakım veren hem de aktif birer
katılımcıdır.

Bebek, fiziksel olarak rahatlığının sürmesi,
hayatta kalabilmesi ve kendini güvende hissedebilmesi
için anneye bağlıdır ve karşılığında anne de bebeğe
gereken güveni ve bakımı vererek psikolojik olarak
bağlılık ve tatmin geliştirmektedir.

Hayatının ilk üç yılında anne yoksunluğu çeken
çocukların yetişkinliklerinde daha fazla ruhsal ve fiziksel
hastalıklar geçirmesi ihtimali vardır.

Bağlanma;
• Güvenli bağlanma,
• Kaygılı/kaçınan bağlanma ve
• Kaygılı/dirençli bağlanma olarak üç grupta
incelenebilir.

Güvenli bağlanan bebek, annesini çevreyi
araştırmak için kullanır ve güvende hisseder. Anneden
ayrı kaldığında kaygı hissetse de anne geri döndüğü
zaman kolayca çevreyi araştırmaya devam edebilir.

Bu tür bebekler annenin yanından ayrıldıktan
sonra geri döndüğünde annesinden kaçınarak güvensizlik
davranışı gösterir.

Bu bebeklerde yalnız kaldıklarında diğer
bebeklere oranla daha az sıkıntı çekerler. Kaygılı/dirençli
bağlanma geliştiren bebekler, anneden ayrı kalınan
zamandan sonra annelerine karşı direnç göstererek
güvensizlik davranışları gösterir.

Doğum öncesi dönemde gerçekleşen bağlanmaya
ise prenatal (doğum öncesi) bağlanma denilmektedir.
Anne, karnındaki bebeği ile duygusal olarak bir bağ
geliştirir ve onu ayrı bir birey olarak görmeye başlar.

Doğum öncesindeki bağlanma aslında annenin
gebeliğe karşı ilk olumlu tepkisini verdiği zaman
oluşmaya başlar.

Annenin bebeğe bağlanmasını etkileyen
etmenler;
• Gebeliği planlamak,
• Gebeliği hissetmek,
• Gebeliği kabul etmek,
• Bebeğin hareketlerini hissetmek,
• Anne karnındaki bebeği ayrı bir birey olarak
kabul etmek,
• Doğum yapmak,
• Bebeği görmek,
• Bebeğe dokunmak ve
• Bebeğe bakım vermek olarak sıralanabilmektedir.

Sağlıklı bağlanan çocuklar güven duygusunu,
güvenmeyi ve sağlıklı etkileşimde bulunmayı öğrenmiş
olmaktadır. Benzer şekilde, sağlıklı bağlanma
geliştiremeyen çocukların ise ileriki yaşlarında sosyal
ilişkilerinde ve psikososyal iyilik hâllerinde sorunların
ortaya çıktığı söylenebilir.

Sosyal hizmet meslek olarak ileride sağlıklı ve
psikosoyal olarak işlevsel bireylerin yetişmesi için ilk
olarak doğum öncesi dönemde annenin bebeğine
bağlanmasına etki edecek olumsuz faktörleri tespit etmeli
ve müdahalede bulunabilmelidir.

Bir sosyal hizmet uzmanının belirli bir duruma ne
şekilde yaklaşacağı ve müdahale edeceğini belirleyen
faktörlerin en önemlisi insan gelişimidir.

Bir insanın gelişim açısından içinde bulunduğu
dönem, sorunların neler olduğuna, sorun ve güçlüklere
nasıl çözüm bulunacağına dair tüm değişkenlere etki eden
bir faktördür.

İlgili mesleki beceriler;
• İnsan gelişimi bilgisi,
• Doğum öncesi gelişim bilgisi,
• Kültürel hassasiyet,
• Evlat edinme,
• Kürtaj,
• Gebelik ve doğumla alakalı güncel yasal
uygulamalar ve kanunlar,
• Etik bilgisi,
• Gebelik, doğum ve doğum öncesi dönemi
etkileyen faktörler hakkında bilgi,
• Gebelik psikolojisi olarak sıralanabilmektedir.

Gebelik ve doğum süreçleri biyolojik ve
psikolojik değişimin yanı sıra kültürel, toplumsal ve
ekonomik boyutları da olan süreçlerdir.

Gebelik ve çocuk sahibi olmak farklı kültürlerde
farklı anlamlara gelmekte ve anne ve baba adaylarından
beklentilerin değişmesine neden olmaktadır. Bazı
durumlarda bu beklentiler anne ve baba üzerinde baskılar
oluşmasına ve onların iyilik hâllerinin etkilenmesine
neden olabilmektedir.

Gebelik döneminde anne, baba ve bebeğin
sağlığına bütüncül olarak yaklaşmak gerekir. Sosyal
hizmet uzmanı aileleri tıbbi, psikolojik, kültürel, sosyal ve
ekonomik değerlendirmelidir.

Sosyal hizmet uzmanı, Anne ve babanın
gelişimsel dönemleri incelenmeli, geçmişleri, yetiştirilme
tarzları, geldiği sosyal, kültürel ve ekonomik yapıları da
göz ardı etmeden bir değerlendirme yapmalıdır.

Kürtaj, evlilik dışı gebelikler ve babalık davaları
beraberinde bazı etik ikilemleri getiren konulardır. Sosyal
hizmet uzmanı, mesleğinin şart koyduğu değer ve etik
ilkelere uygun olarak çalışmalıdır.

Döllenmiş yumurtaya zigot denilir.

Doğum öncesi gelişim 3 aşamaya ayrılır. Bunlar, germinal, embriyonik ve fetal dönem olarak adlandırılırlar. Germinal dönem, döllenme gerçekleştikten sonraki 2 haftayı kapsar. Embriyonik dönem, doğum öncesi gelişimin ikinci basamağıdır ve 2 ile 8 haftalık bir süreye sahiptir. Fetal dönem, döllenmeden sonraki ikinci aydan başlar ve yaklaşık olarak yedinci aya kadar devam eder.

Gebeliğin herhangi bir tıbbi sorun, çevresel veya biyolojik etmenlerin sonucunda kendiliğinden sonlanmasına düşük; gebeliğin annenin isteği, cinsel saldırı suçu, annenin hayatını tehdit eden tıbbi bir sorun sonucu bilinçli olarak sonlandırılmasına ise kürtaj denilmektedir.

Beslenme, ilaç, uyuşturucu, ve alkol kullanımı, yaş, stres, annenin sahip olduğu hastalıklar, çevresel tehlikeler veya toksinler ile kan grubu uyuşmazlığıdır.

Gebelik döneminde yoğun alkol kullanan annelerin çocuklarında ise Fetal Alkol Sendromu denilen bir rahatsızlık görülebilir. Bu rahatsızlık bebeğin yüzünde deformasyon, uzuvlar ve kalpte anomaliler olarak kendini gösterir. Bu
rahatsızlığa sahip olarak doğan çocuklarda zekâ geriliği de görülebilir.

Kadınlarda genel olarak infertilite yumurtlama ile ilgili sıkıntılardan kaynaklanır. Buna ek olarak fallop tüplerinin herhangi bir iltihap, doku yaralanmaları, bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar, tümör ve doğuştan gelen kusurlara bağlı olarak tıkanması da önemli bir infertilite nedenidir. Erkeklerde ise infertilite genel olarak düşük sperm sayısı ve düşük sperm hareketliliğinden kaynaklanır. Erkekte sperm sayısı ve kalitesini birçok faktör etkiler. Bunlar yaş, çevresel toksinlere maruz kalma, alkol, uyuşturucu, sigara, bazı ilaçların kullanımı, tıbbi problemler ve önceden geçirilmiş hastalıklar olabilir.

Cerrahi işlemler, doğurganlığı destekleyici ilaç tedavisi, evlat edinme/koruyucu ailelik, tüp bebek tedavisi, yapay döllenme ve taşıyıcı annelik çiftlerin deneyebilecekleri yöntemler arasındadır.

İnfertilite tanısına karşın çiftlerin verdikleri tepkiler şu şekilde sıralanabilir.

1. Şok ve İnanmama
2. Yadsıma
3. Anksiyete
4. Öfke
5. Kontrol Kaybı
6. Yalnızlık ve Yabancılaşma
7. Suçluluk
8. Depresyon
9. Çözülme

Depresyon ve anksiyete gebelikte görülen ruh sağlığı sorunlarının başında gelmektedir. Ayrıca anksiyete bozuklukları ve tokophobia denilen doğum yapmaktan aşırı derecede korku duymak rahatsızlığı ortaya çıkabilir. Yeme bozuklukları olan kadınlarda veya vücut kilosu ile ilgili sorunları olan kadınlarda ise gebelikten kaynaklanan kilo alma durumu oldukça ciddi bir risk oluşturabilir. Gebelik öncesinde psikoz, şizofreni veya bipolar bozukluk tanısı olan kadınlarda bu rahatsızlıkların gebelik döneminde tekrar etmesi ihtmali diğer dönemlere göre daha yüksektir.

Gebe kadınlarda genel olarak aşağıda sıralanan konularda endişeler ortaya çıkabilir:
• Sadece eş rolünde olan bir kadının gebelikle birlikte anne olma rolünün ortaya çıkması
• Bu değişimle bağlantılı olarak sosyal ilişkilerde de değişimler
• İyi bir anne olup olamayacağı endişesi
• Gebelik süresince veya bebek ile ilgili sorunların ortaya çıkmasından duyulan korku
• Doğum ile ilgili korkular

Gebelik döneminde sosyal hizmet uzmanları; stresi azaltma, başa çıkma mekanizmalarının geliştirilmesi, güçlendirme, çift terapisi, sosyoekonomik destek sağlama, sosyal destek sistemlerini harekete geçirme ve toplum kaynaklarını harekete geçirme gibi mesleki çalışmalar yürütebilir.

Bağlanma üç kategoriye ayırmıştır. Bunlar güvenli bağlanma, kaygılı/kaçınan bağlanma ve kaygılı/dirençli bağlanmadır. Güvenli bağlanan bebek; annesini çevreyi araştırmak için kullanır ve güvende hisseder. Anneden ayrı kaldığında kaygı hissetse de anne geri döndüğü zaman kolayca çevreyi araştırmaya devam edebilir.

Kaygılı/kaçınan bağlanma geliştiren bebekler ise annenin yanından ayrıldıktan sonra geri döndüğünde annesinden kaçınarak güvensizlik davranışı gösterir. Kaygılı/kaçınan bağlanma geliştiren bebekler, yalnız
kaldıklarında diğer bebeklere oranla daha az sıkıntı çekerler.

Kaygılı/dirençli bağlanma geliştiren bebekler ise anneden ayrı kalınan zamandan sonra annelerine karşı direnç göstererek güvensizlik davranışları gösterir. Bu bağlanma tipinde bebek annesine sıkı sıkı tutunur ama aynı zamanda yakınlık davranışlarına karşı savaşır. Hem anneye yakın olmak ister gibi görünürler hem de anne kendilerine yöneldiğinde yumruklarını savurur veya tekme atabilirler. 

• Gebeliği planlamak
• Gebeliği hissetmek
• Gebeliği kabul etmek
• Bebeğin hareketlerini hissetmek
• Anne karnındaki bebeği ayrı bir birey olarak kabul etmek
• Doğum yapmak
• Bebeği görmek
• Bebeğe dokunmak
• Bebeğe bakım vermek

Bağlanma; anne veya bakım veren ile bebek arasında kurulan karşılıklı duygusal etkileşimdir. Bu etkileşimde hem anne veya bakım veren hem de bebek aktif birer katılımcıdır.

Hayatlarının erken yıllarında anne veya bakım verenlerle sağlıklı ve güvenli bağlanma kurmuş olan bireyler yaşları ilerlediğinde daha yakın arkadaşlıklar kurabilemektedir. Sağlıklı bağlanan çocuklar güven duygusunu, güvenmeyi ve sağlıklı etkileşimde bulunmayı öğrenmiş olmaktadır. Benzer şekilde, sağlıklı bağlanma geliştiremeyen çocukların ise ileriki yaşlarında sosyal ilişkilerinde ve psikososyal iyilik hâllerinde sorunların ortaya çıktığı söylenebilir.

Gebelik döneminde olan müracaatçılarla çalışırken sosyal hizmet uzmanı, belirli mesleki becerilere ek olarak bazı sağlam bilgilere de sahip olmalıdır. Bunlar;
• İnsan gelişimi bilgisi
• Doğum öncesi gelişim bilgisi
• Kültürel hassasiyet
• Evlat edinme
• Kürtaj
• Gebelik ve doğumla alakalı güncel yasal uygulamalar ve kanunlar
• Etik bilgisi
• Gebelik, doğum ve doğum öncesi dönemi etkileyen faktörler hakkında bilgi
• Gebelik psikolojisidir.

Evlilik dışı gebelik, 18 yaş altı gebelikler, nikâhsız evlilikler sonucunda oluşan gebelikler ve babalık davaları yasal boyutları ile değerlendirilmesi gereken durumlardır. Bu nedenle bu alanda çalışan sosyal hizmet uzmanlarının yürürlükte olan ilgili yasa ve düzenlemeleri mutlaka çok iyi bilmesi gerekmektedir.

Kürtaj, evlilik dışı gebelikler ve babalık davaları beraberinde bazı etik ikilemleri getiren konulardır. Sosyal hizmet uzmanı, mesleğinin şart koyduğu değer ve etik ilkelere uygun olarak çalışmalıdır. Bu nedenle evlilik dışı gebelikler veya kürtaj kararı gibi konularda sosyal hizmet uzmanı sahip olduğu ahlaki değerlerden ve ön yargılarından sıyrılmalı ve her zaman müracaatçısının yararına olacak şekilde müdahalelerde bulunmalıdır.

Bağlanma kuramı genel olarak ebeveyn veya bakım verici ile bebek veya çocuk arasındaki duygusal bağ sonucunda ortaya çıkan etkileşimin göz ardı edilemez önemine odaklanmaktadır. Bu nedenden dolayı Freud’un psikoseksüel gelişim aşamalarından olan oral dönem ile arasında büyük bir fark vardır. Freud’a göre 0-2 yaş arasında bebek tamamen pasiftir ve kendisine bakım veren kişiye bağımlıdır. Fakat bağlanma kuramında bebek, duygusal bir sürecin aktif bir elemanı olarak görülür. Çünkü kendisine bakım verenlerin davranışlarına göre tepkiler vermektedir.

Bir kadının gebelik döneminde karşılaşacağı ruh sağlığı sorunları birçok etmene bağlıdır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.
• Önceden geçirilmiş olan ruh sağlığı rahatsızlıkları
• Bu rahatsızlıklara yönelik görülen tedavi
• Kadının sosyal çevresinde yaşanmış güncel stres yaratabilecek olaylar
• Gebelik hakkında kadının ne hissettiği