İş planı yapılırken, çevresel faktörler kapsamında göz önüne alınması gereken en önemli adımlardan biri, faaliyet gösterilmesi hedeflenen sektörün analiz edilmesidir. Sektör analizi, ekonomi içerisindeki her bir sektörün girdilerini, çıktılarını, üretim süreçlerini, problemlerini ve doğal kaynak kullanımlarını göz önüne almaktadır. Sektör analizi sayesinde girişimci, sektörü biçimlendiren özellikleri keşfetmeyi, bu özelliklere göre strateji ve taktikler belirlemeyi ve gelecekte sektörün nasıl bir yöne gideceği hakkında öngörü geliştirebilmeyi sağlayacak bilgilere ulaşabilmektedir. 

İş planının hazırlanmasındaki çevresel faktörler; teknolojik faktörler, sosyal faktörler, ekonomik faktörler, politik faktörler, müşteriler, mevcut rakipler, potansiyel rakipler ve tedarikçilerdir.

Politik, Ekonomik, Sosyal ve Teknolojik Analiz ifadesinin kısaltması olan ve girişimcilerin iş planlarını hazırlarken kullanabilecekleri başlıca analiz modeli PEST analizidir.

Politik faktörlerin etkisini hesaba katmak üzere Freedom House (Özgürlük Evi) tarafından yayınlanan sivil özgürlükler endeksinden söz edilebilir. Kurum, bu endeksi bütün ülkeler için 1972 yılından beri yayınlamaktadır. 1–7 arasında değerlerin yer aldığı bir skala ile politik ve sivil özgürlüklerin her bir ülke için ayrı derecelendirildiği endekste, 1 değeri tam özgür bir ortamı, 7’ye doğru artan değerler ise özgürlüklerin giderek azaldığı bir yapıyı ifade etmektedir.

Politik faktörler, hem toplumun refah seviyesini etkilerken hem de yatırım kararlarını etkilemektedir. Baskıcı yönetimler ve özgür olmayan siyasî ortamlar, genellikle ekonomik kuralların da baskı altında kalmasına yol açtığından risk unsurunu artırmakta ve yabancı yatırım kararları üzerinde caydırıcı rol oynamaktadır.

Etkin bir nakit akışı sağlamak amacıyla işletmeler tahsilât ve ödeme politikalarını farklı
koşullara bağlı olarak değiştirirler. Fon maliyetlerinin en temel belirleyicisi faiz oranlarıdır ve faiz
oranlarının artma eğilimine girdiği dönemlerde, işletmeler tahsilât sürelerini kısaltmaya, ödeme sürelerini uzatmaya çalışır.

Demografik göstergeler arasında yıllık nüfus artış hızı, ortalama hane halkı büyüklüğü, kentleşme oranı ve doğurganlık hızı yer almaktadır.

Teknolojik gelişme ve eğilimlerin bir işletmenin rekabet gücü üzerinde ve maliyet avantajını koruyup koruyamaması üzerinde çeşitli etkiler vardır. Bu etkiler şu şekilde sıralanabilir:
• Teknolojik gelişmeler, işletmenin sunduğu ürün ya da hizmetlerin piyasa payını ve kullanımını etkileyerek satış artışını hızlandırabilir ya da yavaşlatabilir.
• Teknolojik gelişmeler, bir işletmenin kullandığı üretim süreçlerinin üretkenliğini ve maliyet verimliliğini ve buna bağlı olarak maliyet rekabet gücünü etkileyebilir.
• Teknolojik gelişmeler, işletmenin kullandığı satış ve dağıtım sistemlerinin üretkenliğini ve maliyetini etkileyebilir.
• Teknolojik gelişmeler, bir işletmenin ihtiyaç duyduğu personel becerilerinin bileşimini önemli ölçüde etkileyebilir.

Bir sektör analiz edilirken cevaplandırılmaya çalışılacak sorulardan bazıları aşağıda yer almaktadır:
• Sektörde kaç işletme faaliyet göstermektedir ve bu işletmelerin boyutları nelerdir?
• İkame ürünlerin sektörde yer bulma olasılığı var mıdır?
• Sektör genişlemekte mi yoksa daralmakta mıdır?
• Tedarikçiler, alıcılar ve rakipler gibi çevresel faktörler ne kadar güçlüdür?
• Sektöre giriş için engeller bulunmakta mıdır?
• Rekabeti etkileyen çevresel faktörler nelerdir?

Porter (1980) bir sektörde kârlılığı belirleyen beş faktörün olduğunu belirtmiştir. Bunlar; yeni girenlerin tehdidi, tedarikçilerin pazarlık gücü, alıcıların pazarlık gücü, sektördeki mevcut rekabet yoğunluğu, ikame mal ve hizmetlerin tehdididir.

İş planının hazırlanmasında öncelikle sahip olduğumuz kaynak ve yetenekleri ile çevre şartları arasında bir uyumun sağlanması gerekmektedir. Çevresel faktörlerin yarattığı fırsat, biz bu fırsattan faydalanmak için kaynaklarımızı kullanmadığımız sürece işletmemize bir fayda sağlamamaktadır. Bu sebeple, çevresel faktörleri işletmemizin güçlü ve zayıf yönleri ile birlikte değerlendirmek gerekmektedir. İşletmelerin
çevresel faktörlere bağlı olarak karşı karşıya kaldıkları fırsat ve tehditler ile sahip oldukları üstünlük ve zayıflıkları bir arada değerlendiren analiz yöntemi SWOT analizidir.

Giyim sektöründe üretilen eteklerin alıcıları yalnızca kadınlardır ve her kadın etek giymeyebilir. Burada kadınların tamamı potansiyel piyasayı oluşturmaktadır. Bu noktada dikkat edilmesi gerekilen husus, potansiyel piyasa içinde yer aldığını düşündüğümüz tüketicilerin gerçekte alıcı olmayabileceğidir. Bunları potansiyel piyasadan çıkardığımız zaman, potansiyel piyasa içinde yer alıp da talebi olan tüketicilerin oluşturduğu yeni bir piyasa türüne hazır (gerçek) piyasaya ulaşırız. Bu piyasa içerisinde yer alan tüketicilerin mal ya da hizmetlere ihtiyaçları vardır.

Girişimciler hazır piyasayı belirledikten sonra, talebin durumunu ve rekabetin yapısını incelemelidirler. Eğer kurmayı planladığımız girişimin kaynakları hazır piyasanın tamamının talebini karşılamakta yetersiz kalacaksa, o zaman hazır piyasanın rakiplerinin de olduğu bir ortamda işletmenin mal ve hizmet sunmayı düşündüğü tüketici kitlesi, işletmenin hedef piyasasını oluşturmaktadır. 

İş çevresinin ve piyasa güçlerinin genel olarak; müşterilerin, rakiplerin, işletmenin bugün nerede olduğunun anlaşılması ve gelecekte nerede olacağının araştırılmasına piyasa analizi adı verilmektedir.

Piyasa payını arttırtmayı amaçlayan bir işletme, hangi piyasalar üzerinde odaklanılması gerektiğine karar verilirken piyasa bölümlemesi kapsamında üç aşamadan geçer:
• Piyasayı, ayrı birer bölüm olarak nitelendirilebilecek özelliklere sahip olan alt gruplara ayırma (bölümlendirme stratejisi).
• Bu bölümlerden hangilerinin işletmenin güç ve yeteneklerine en yakın olduğuna karar vermek (hedefleme stratejisi).
• Hedeflenen beklentilere ne tarz mesajlarla ulaşılabileceğine karar vererek müşterilerin onlara sunulan faydayı algılamasına yardımcı olma (konumlandırma stratejisi).

Güvenilir bir piyasa araştırması aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır:
• Kesin olmalı. Söz konusu olan para, insan kaynağı ve zaman kullanımını etkileyen kritik kararlardır.
• İyi bir zamanlamaya sahip olmalı. Olayların döngüleri vardır. Bir noktayı geçtikten sonra fırsat tekrar gelmeyebilir.
• Kullanışlı olmalı. Uygulama olmadan bilgi önemsiz olur. İyi bir piyasa araştırması bilgi
boşluklarını doldurmalıdır.
• Anlaşılabilir olmalı. Ortalama bir yönetici tarafından kolaylıkla yorumlanamayan ve stratejiler ve taktikler geliştirmede kullanılamayan bilgi neredeyse işe yaramaz.
• Anlamlı olmalı. Edinilen bilgi önemli değilse, yalnızca hoş fakat boş bilgi ise piyasa
araştırmasının başlıca amacı olan hayatta kalma ve büyümeden sapılmış olur.

Girişimciler için talebi tahmin etmek oldukça önemlidir. Talebi tahmin ettikten sonra talebin fiyat esnekliği belirlenmelidir. Talebin fiyat esnekliği; talep edilen miktardaki % değişmenin, fiyattaki % değişmeye bölümü ile hesapplanmaktadır.

Maliyet dikkate alınarak yapılacak bir fiyatlamada, toplam birim maliyete belirli bir kâr eklenir. Maliyet ve kar marjının toplamı satış fiyatını vermektedir.

Rekabete dayalı fiyatlamada işletme, maliyetleri ve piyasa talebini göz ardı eder. Kendi
fiyatını belirlemek için rakiplerin fiyatlarını temel alır. Bu yöntem, özellikle ürünler benzer olduğunda ya da fiyatın tek önemli pazarlama karma elemanı olması durumunda etkin ve önemlidir. Rakipler hangi fiyatı uyguluyorsa, aynı fiyat benimsenir ve uygulanır.

Fiyat farklılaştırmasının başarıyla uygulanabilmesi için;

• Piyasa bölümleri arasında farklı talep özellikleri bulunmalıdır.
• Yüksek fiyatın uygulandığı piyasa bölümünde düşük fiyat uygulama olanağı bulunmamalıdır.
• Ucuza satın alan tüketicilerin bu malları yüksek fiyat uygulanan piyasa bölümünde satma olasılıkları bulunmamalıdır.