aof.sorular.net
İş Ve Sosyal Güvenlik Hukuku
İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU Dersi SOSYAL SİGORTA KOLLARI soru cevapları
İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU Dersi SOSYAL SİGORTA KOLLARI soru cevapları:
Toplam 60 Soru & Cevap#1
SORU: Ülkemizdeki sigorta kolları nelerdir?
CEVAP: Ülkemizdeki sosyal sigorta kollarından yapılan yardımların; • Bir bölümü kısa vadeli sigorta kollarından, • Bir bölümü de uzun vadeli sigorta kollarından yapılmaktadır.
#2
SORU: Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları arasındaki farklar nelerdir?
CEVAP: Kısa vadeli sigorta kolları, sigortalıların yararlanabilmek için kısa süre prim ödemeleri yeterli olan, ancak yapılan yardımların da kısa süreli olduğu sigortalardır. Uzun vadeli sigorta kollarından yararlanmak ise nispeten daha uzun sürelerle prim ödenmesini gerektirir. Buna karşılık yardımlar da çok daha uzun süreler devam eder.
#3
SORU: Kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin hükümler kimlere uygulanmaz?
CEVAP: 4/1-a sigortalıları, çoğunluğu hizmet akdiyle çalışan bağımlı çalışanlardır. 4/1-b sigortalıları bağımsız çalışanlar ve 4/1-c sigortalıları ise kamu kesiminde çalışanlardır. Kamu çalışanlarının durumu 5510 sayılı Kanun’un 5. Bölümünde ayrıca düzenlendiği için onlara kısa vadeli sigorta hükümleri uygulanmayacaktır.
#4
SORU: Kısa vadeli sigortalar hangileridir ve kapsamı nedir?
CEVAP: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda düzenlenen kısa vadeli sigortalar; • İş kazaları, • Meslek hastalıkları, • Hastalık ve • Analık sigortalarıdır. Kısa vadeli sigorta kollarından sadece parasal yardım yapılır, sağlık hizmeti verilmez. Sağlık hizmetleri genel sağlık sigortası hükümlerine göre verilir. İşsizlik sigortası da kısa vadeli bir sigorta koludur. Ancak, 4447 sayılı ayrı bir kanunla düzenlenmiştir.
#5
SORU: İş kazası nedir?
CEVAP: İş kazası; • Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, • İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, sigortalı adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, • Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, • 4/1-a kapsamında emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, • Sigortalının, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen ve sonradan özre uğratan olaydır.
#6
SORU: İş kazasının bildirimi kim tarafından ve ne zaman yapılır?
CEVAP: İş kazasının 4/1-a sigortalıları ile 5. madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından bunları çalıştıran işveren tarafından, o yer kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde, 4/1-b kapsamında bulunan sigortalı (bağımsız çalışanlar) bakımından ise kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlıklarının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde doğrudan veya taahhütlü posta ile Kuruma bildirilmesi zorunludur.
#7
SORU: Meslek hastalığı nedir?
CEVAP: Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütülme şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.
#8
SORU: İşten ayrıldıktan sonra ortaya çıkması durumunda meslek hastalığı sigorta kapsamında olur mu?
CEVAP: Meslek hastalığı işten ayrıldıktan sonra ortaya çıkmış ve sigortalı olarak çalıştığı işten kaynaklanmışsa işten ayrılınan tarih ile hastalığın ortaya çıkışı arasında fazla uzun bir zaman geçmemelidir. Fazla uzun bir zaman geçmişse kişi, kanunun sağladığı haklardan yararlanamaz. Bu sürelere ilişkin sınırlar Kurumca çıkarılacak bir yönetmelikte belirlenir. Herhangi bir meslek hastalığı klinik ve laboratuvar bulgularıyla belirlenmişse ve meslek hastalığına yol açan etkenler işyerinde yapılan incelemelerde tespit edilmişse, meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, hastalık kurumun veya ilgilinin başvurusu üzerine incelenir ve Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu onayı ile meslek hastalığı sayılabilir.
#9
SORU: Emzirme ödeneği verilebilmesinin şartları nelerdir?
CEVAP: Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilebilmesi için; 4/1-a kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olası gerekirken 4/1-b kapsamında olanlar için ise doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.
#10
SORU: Sürekli işgöremezlik gelirine ne zaman hak kazanılır?
CEVAP: İş kazası ve meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulu’nca meslekte kazanma gücü en az %10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır.
#11
SORU: Sürekli tam iş göremezlik ve sürekli kısmi işgöremezlik gelirleri nasıl hesaplanır?
CEVAP: Sürekli tam iş göremezlikte sigortalıya Kanuna göre hesaplanan aylık kazancının %70’i oranında gelir bağlanırken sürekli kısmi işgöremezlikte ise orantı uygulanır. Diğer bir ifadeyle sürekli kısmi işgöremezlikte sigortalıya bağlanacak gelir, tam işgöremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun iş göremezlik derecesi oranındaki tutarıdır.
#12
SORU: İşsizlik sigortasından kimler yararlanabilir?
CEVAP: İşsizlik sigortasından yararlanabilecek kişiler şöyle sıralanabilir: • İş sözleşmesi ile bir işverene tabi olarak çalışanlar: Bu grupta yer alanlar 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında tam ve kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar, başka kanunlara göre iş sözleşmesiyle çalışanlar ve karşılıklılık esasına göre hizmet akdi ile (iş sözleşmesi) çalışan yabancılar olmaktadır. • 5510 sayılı Kanunun 52/1. maddesi kapsamında işsizlik primi ödeyen isteğe bağlı sigortalılar, • 5510 sayılı Kanunun ek 6. maddesi kapsamındaki sigortalılar, • 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20. maddesi kapsamındaki sandıklara tabi olarak çalışanlar.
#13
SORU: İşsizlik ödeneği nedir ve verilebilmesinin şartları nelerdir?
CEVAP: İşsizlik ödeneği, iş ilişkisinin sona erdiği bazı hallerde işsiz kalanlara yapılan bir ödemedir. Ayrıca, Sosyal Güvenlik Kurumu’na belli bir süre prim ödemiş olmak ve İş Kur’a başvuru yapmış olmak gerekir. İş ilişkisinin sona ermesinde yani işsizlik durumunun ortaya çıkmasında işçinin herhangi bir kusurunun bulunmaması gerekir, aksi halde işsizlik ödeneği verilmez.
#14
SORU: Uzun vadeli sigortalar hangileridir ve kapsamı nedir?
CEVAP: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda düzenlenen uzun vadeli sigortalar; • Malullük, • Yaşlılık ve • Ölüm sigortalarıdır. Bu sigortalar, uzun süre prim ödedikten sonra yararlanılan sigortalardır. Buna karşılık sağlanan yardımlar da uzun sürelidir. Genel sağlık sigortası da aynı kanunda yer alan ve adından da anlaşılacağı gibi sağlık hizmetlerini düzenleyen sigorta koludur.
#15
SORU: Malullük aylığı nasıl hesaplanır?
CEVAP: Malullük aylığı prim ödeme gün sayısı 9000 günden az olan sigortalılar için 9000 gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden, 29. madde hükümlerine göre hesaplanır. Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaçsa tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan arttırılır. Ancak 4/1-a sigortalıları için (hizmet akdiyle çalışanlar) 9000 gün prim gün sayısı 7200 gün olarak uygulanır.
#16
SORU: Yaşlılık aylığı bağlanmasının şartları nelerdir?
CEVAP: 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra ilk kez sigortalı olanlardan kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını dolduranlara en az 9000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olma şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır. Ancak 4/1-a sigortalıları için prim gün sayısı şartı 7200 gün olarak uygulanır. Ayrıca sosyal güvenlik sistemindeki finansman zorlukları nedeniyle ilerideki yıllarda aylık bağlama koşulları ağırlaşacak ve 2036 yılından itibaren bugün için 58 ve 60 olan yaş sınırı her yıl artacak 2048 yılından itibaren kadın ve erkek için 65 olarak uygulanacaktır.
#17
SORU: Yaşlılık aylığı nasıl hesaplanır?
CEVAP: Yaşlılık aylığı, sigortalıların ortalama aylık kazançları ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucu bulunan tutardır: Yaşlılık aylığı Ortalama günlük kazanç x 30 x Aylık bağlama oranı Ancak 4/1-c sigortalıları (kamu çalışanları), eğer 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra çalışmaya başlamışlarsa yaşlılık aylıkları aynı şekilde hesaplanır. Daha önceki tarihlerde çalışmaya başlayan kamu çalışanlarının yaşlılık aylıkları 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı hükümlerine göre hesaplanır.
#18
SORU: Yaşlılık aylığı ne zaman bağlanır?
CEVAP: 4/1-a ve 4/1-b sigortalılarına yaşlılık aylığına hak kazanmışlarsa, yazılı istekte bulundukları tarihi izleyen aybaşından itibaren yaşlılık aylığı bağlanır. 4/1-c sigortalılarına da yaşlılık aylığına hak kazanmışlarsa, görevleriyle ilişkilerinin kesildiği tarihi izleyen aybaşından itibaren yaşlılık aylığı bağlanır. 4/1-c sigortalılarından her ne şekilde olursa olsun görevinden ayrılmış ve daha sonra başka bir sigortalılık haline tabi olarak çalışmamış olanlar ile kontrol muayenesi sonucu aylığı kesilenlerden yaşlılık aylığına hak kazananlara, istek tarihini izleyen aybaşından itibaren aylık bağlanır.
#19
SORU: Yaşlılık toptan ödemesi nedir ve hangi şartla verilir?
CEVAP: Toptan ödeme, malullük ve yaşlılık aylığı bağlanması imkânı olmayan sigortalılara bazı şartları yerine getirmişlerse, kendileri için ödenen veya bildirilen primlerin toplu para olarak geri verilmesidir. 4/1-a ve 4/1- b sigortalıları ve ilk kez 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olan 4/1-c sigortalıları, herhangi bir nedenle işten ayrılır, işyerini kapatır ve yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartlarını doldurdukları halde kendilerine malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına sigortalılık süresi-prim ödeme gün sayısı yetmediği için imkan yoksa, 4/1-a ve 4/1-c sigortalısı iseler kendi adlarına bildirilen, 4/1-b sigortalısı iseler ödedikleri malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin her yıla ait tutarının bugünkü değerleri hesaplanıp toplanarak toptan ödeme şeklinde verilir.
#20
SORU: İhya nedir ve hangi hizmetler ihya edilir?
CEVAP: İhya, toptan ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edilenlerin, tasfiye edilen hizmetlerinin yani sigortalılık sürelerinin yeniden canlandırılması ve işlerlik kazandırılmasıdır. 5510 sayılı Kanuna göre toptan ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edilmiş bulunanlar, yeniden çalışmaya başlarlar, kendileri için malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilirse ve yazılı olarak Kuruma başvururlarsa, toptan ödeme tutarının ödendiği tarih ile Kuruma yazılı başvuru tarihi arasında geçen yıllar için güncelleme katsayıları ile güncellenerek bulunan tutar (toptan ödeme tutarının bugünkü değeri) ilgiliye bildirilir. Bildirim tarihini izleyen ayın sonuna kadar bu tutar Kuruma ödenirse, bu hizmetler ihya edilir. Yani sigortalılık süresi olarak dikkate alınır ve değerlendirilir.
#21
SORU: Ölüm sigortası ile sağlanan haklar nelerdir?
CEVAP: Ölüm sigortasından sağlanan haklar; • Ölüm aylığı bağlanması, • Ölüm toptan ödemesi yapılması, • Aylık alan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi ve • Cenaze ödeneği verilmesidir.
#22
SORU: Ölüm aylığı eşe nasıl paylaştırılır?
CEVAP: Dul eşe, 33. maddeye göre hesaplanan aylığın % 50 si, aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşe ise (hükümlü ve tutuklu olarak çalışan, aday çırak/çırak/meslek eğitimi gören/zorunlu stajyer olarak çalışan ve Türkiye İş Kurumu Kurslarına katılanlar hariç) Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde %75’i bağlanır.
#23
SORU: Ölüm aylığı çocuklara nasıl paylaştırılır?
CEVAP: Çocuklara aylık bağlanabilmesi için, 5510 sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmamaları ve kendi sigortalılıkları nedeniyle kendilerine gelir veya aylık bağlanmamış olması gerekir. Ancak hükümlü ve tutuklu olarak, çırak, aday çırak, zorunlu stajyer olarak çalışıyorlarsa, meslek eğitimi görüyorlarsa, Türkiye İş Kurumu kurslarına devam ediyorlarsa bu durum kendilerine ölüm aylığı bağlanmasına engel değildir.
#24
SORU: Hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması durumunda nasıl bir yol izlenir?
CEVAP: 4/1-a ve 4/1-b sigortalıları ile 5510 sayılı Kanun kapsamında ilk defa 4/1-c sigortalısı olanların ölümü halinde, hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamıyorsa, ölüm tarihi itibariyle 31. maddeye göre hesaplanan tutar, 34. madde uyarınca, payları oranında hak sahiplerine toptan ödeme olarak verilir.
#25
SORU: Evlenme ödeneği hangi durumda ne kadar ödenir?
CEVAP: Evlendikleri için gelir ve aylıkları kesilecek olan kız çocuklarına, talepte bulunulursa almakta oldukları aylık veya gelirin 2 yıllık tutarı bir defaya mahsus olarak, evlenme ödeneği şeklinde peşin ödenir.
#26
SORU: Hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya hangi aylık bağlanır?
CEVAP: Hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya, bu aylıklardan yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnızca yaşlılık aylığı bağlanır.
#27
SORU: Anne ve babadan ayrı ayrı gelire hak kazananlara hangisi ödenir?
CEVAP: Ana ve babadan ayrı ayrı gelire hak kazananlara, yüksek olan gelirin tamamı, az olanın yarısı ödenir.
#28
SORU: Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, hangisi ödenir?
CEVAP: Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercih ettiği herhangi birisi ödenir.
#29
SORU: Uzun ve kısa vadeli sigorta kollarından aylık ve gelirler birleşirse hangisi/hangileri bağlanır?
CEVAP: Malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları ve vazife malullüğü ile iş kazası ve meslek sigortasından hak kazanılan aylık ve gelirler birleşirse, sigortalıya veya hak sahibine bu aylık veya gelirlerden yüksek olanın tamamı, az olanın yarısı, eşitliği halinde ise iş kazası ve meslek hastalığından bağlanan gelirin tümü, malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığının yarısı bağlanır. Bir kişide ikiden fazla gelir veya aylık birleştiği takdirde, bu gelir ve aylıklardan en fazla ödemeye imkân veren 2 dosya üzerinden gelir veya aylık bağlanır; diğer dosya veya dosyalardaki gelir ve aylık hakları durum değişikliği veya diğer bir dosyadan gelir veya aylığa hak kazanıldığı tarihe kadar düşer.
#30
SORU: Hangi hallerde aylık ve gelirler ödenmez?
CEVAP: Ölen sigortalının hak sahiplerinden kendisinden aylık bağlanacak sigortalıyı veya gelir ya da aylık bağlanmış olan sigortalıyı kasten öldürdüğü veya öldürmeye teşebbüs ettiği veya Kanun gereğince sürekli iş göremez hale veya malül duruma getirdiği hususunda kesinleşmiş yargı kararı bulunan kişilere gelir veya aylık ödenmez. Ödenmiş bulunan gelir ve aylıklar, 96. madde hükümlerine göre geri alınır. Ölen sigortalının hak sahiplerinden kendisinden aylık bağlanacak sigortalıya veya gelir ya da aylık bağlanmamış olan sigortalıya veya hak sahibine karşı ağır bir suç işlediği veya bunlara karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemesi nedeniyle, ölüme bağlı bir tasarrufla mirasçılıktan çıkarıldıkları hususunda kesinleşmiş yargı kararı bulunan kişilere, gelir veya aylık ödenmez. Ödenmiş bulunan gelir ve aylıklar, 96. madde hükümlerine göre geri alınır. Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eş ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları kesilir. Bu kişilere ödenmiş olan tutarlar, 96. madde hükümlerine göre geri alınır.
#31
SORU: Genel sağlık sigortası nedir?
CEVAP: Genel sağlık sigortası, kişilerin ekonomik güçlerine ve istekli olup olmamalarına bakılmaksızın gelecekte ortaya çıkabilecek sağlık risklerine karşı, öncelikle sağlıklarının korunmasını ve böyle bir durumda gereken harcamaların finansmanını sağlayan, toplumun tüm bireylerinin sağlık hizmetlerinden yaygın, adil ve etkili bir şekilde faydalanmasını sağlamayı amaçlayan primli bir sosyal güvenlik aracıdır. Genel sağlık sigortası zorunludur.
#32
SORU: Genel sağlık sigortası ne zaman başlar ve tescil edilir?
CEVAP: 4/1-a, (b), (c) ve isteğe bağlı sigortalı olanlar; sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı olarak tescil edildikleri tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır ve ayrıca bir bildirime gerek olmaksızın tescil edilmiş sayılır. Aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar, Kurumca tescil edildiği tarihte genel sağlık sigortalısı sayılır. Genel sağlık sigortalısı iken durumunda değişiklik olan kişilerden, aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlarla, genel sağlık sigortasının kapsamı dışında olan ve başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlar, durumlarında değişiklik olduğu tarihten itibaren en geç bir ay içinde Kuruma başvurmak zorundadır.
#33
SORU: Genel sağlık sigortası ne zaman sona erer?
CEVAP: Genel sağlık sigortalılığı, genel sağlık sigortalısının yerleşim yerinin Türkiye olmaması durumunda veya ölüm durumunda yahut da genel sağlık sigortası kapsamı dışına çıkılan tarihten itibaren sona erer.
#34
SORU: Genel sağlık sigortasıyla hangi hizmetler sağlanır?
CEVAP: Genel sağlık sigortasından başlıca üç grup hizmet sağlanmaktadır. Bunlar; • Sağlık hizmetleri, • Yol gideri, gündelik ve refakatçi gideri ödenmesi ve • Yurt dışında tedavi şeklindedir.
#35
SORU: Herhangi bir şart aranmadan sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek kişiler kimlerdir?
CEVAP: Herhangi bir şart aranmadan sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek kişiler şöyle sıralanabilir: • 18 yaşını doldurmamış olan kişiler, • Tıbben başkasının bakımına muhtaç olan kişiler, • Acil sağlık hali olan kişiler, • İş kazası ile meslek hastalığına uğramış kişiler, • Kişilerin hastalanmalarına bakılmaksızın kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile insan sağlığına zararlı madde bağımlılığını önlemeye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri alacak kişiler, • Analık sebebiyle ayakta veya yatarak; hekim tarafından yapılacak muayene, hekimin göreceği lüzum üzerine teşhis için gereken klinik muayeneler, doğum, laboratuvar tetkik ve tahlilleri ile diğer tanı yöntemleri, konulan teşhise dayalı olarak yapılacak tıbbi müdahale ve tedaviler, hasta takibi, rahim tahliyesi, tıbbi sterilizasyon ve acil sağlık hizmetleri, ilgili kanunları gereğince sağlık meslek mensubu sayılanların hekimlerin kararı üzerine yapacakları tıbbi bakım ve tedavi alacak kişiler, • Bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklara muhatap olmuş kişiler, • Trafik kazasına uğrayan kişiler, • Grev ve lokavt esnasında sağlık hizmetlerine ihtiyaç duyanlar, • 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun kapsamındaki afetler ile 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu gereğince ilan edilen savaş halinde genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler.
#36
SORU: Katılım payı nedir?
CEVAP: Katılım payı, sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için, genel sağlık sigortalısının veya bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, aldıkları sağlık hizmetinin bedelinin kanunla belirlenmiş belli bir oranını veya miktarını karşılamak üzere ödeyecekleri tutardır.
#37
SORU: Katılım payı alınmayacak sağlık hizmetleri nelerdir?
CEVAP: Katılım payı alınmayacak sağlık hizmetleri şöyle sıralanabilir: • İş kazası ile meslek hastalığı halleri ile askeri tatbikat ve manevralarda sağlanan sağlık hizmetleri, • 75. maddede yer alan afet ve savaş hali nedeniyle sağlanan sağlık hizmetleri, • Aile hekimi muayeneleri ve kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri, • Sağlık raporu ile belgelendirilmek şartıyla; Kurumca belirlenen kronik hastalıklar ve hayati önemi haiz vücut dışı protez ve ortezler ile sağlık hizmetleri ile organ, doku ve kök hücre nakli, • 94. maddede tanımlanan kontrol muayeneleri.
#38
SORU: Katılım payı alınmayacak kişiler kimlerdir?
CEVAP: Şeref aylığı alanlar, Vatani Hizmet Tertibinden aylık alanlar, Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alanlar, SHÇEK Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz faydalananlar, harp malullüğü aylığı alanlar, Terörle Mücadele Kanunu kapsamında aylık alanlar, vazife malulleri, harp okullarında, astsubay meslek yüksekokullarında, polis akademisinde okuyan öğrenciler, diğer üniversite ve yüksekokullarda Silahlı Kuvvetler veya Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrenciler. Sağlık kurulu raporuyla ihtiyaç duydukları her türlü ortez/protez ve diğer iyileştirici araç/gereçler herhangi bir katılım payı veya fark alınmaksızın ve kısıtlama getirilmeksizin karşılanır.
#39
SORU: Genel sağlık sigortası primi uzun ve kısa vadeli sigorta kollarına tabi olanlar için ne kadardır?
CEVAP: Genel sağlık sigortası primi kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına tabi olanlar için prime esas kazancın %12,5’dir. Bu primin %5’i sigortalı, %7,5’i ise işveren hissesidir. Yalnızca genel sağlık sigortasına tabi olanların genel sağlık sigortası primi ise, prime esas kazancın % 12’sidir.
#40
SORU:
Kısa vadeli sigorta kolları kavramını açıklayınız?
CEVAP:
Kısa vadeli sigorta kolları, sigortalıların yararlanabilmek için kısa süre prim ödemeleri yeterli olan, ancak yapılan yardımların da kısa süreli olduğu sigortalardır.
#41
SORU:
Uzun vadeli sigorta kollarından yararlanmak için koşul nedir?
CEVAP:
Uzun vadeli sigorta kollarından yararlanmak ise nispeten daha uzun sürelerle prim ödenmesini gerektirir. Buna karşılık yardımlar da çok daha uzun süreler devam eder.
#42
SORU:
İş kazası kavramını açıklayınız?
CEVAP:
İş kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen ve sonradan özre uğratan olaydır:
- Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
- İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, sigortalı adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
- Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
- 4/1-a kapsamında emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
- Sigortalının, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında.
#43
SORU:
4/1-a ve 5. madde kapsamındaki sigortalıların iş kazası bildirimindeki kural nasıldır?
CEVAP:
İşverenleri tarafından, o yer kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde doğrudan veya taahhütlü posta ile bildirilecektir.
#44
SORU:
4/1-b sigortalıları (bağımsız çalışanlar) iş kazaları bildirimleri nasıl olmalıdır?
CEVAP:
Kendileri, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlıklarının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde doğrudan veya taahhütlü posta ile Kuruma bildireceklerdir.
#45
SORU:
Meslek hastalığı kavramını açıklayınız?
CEVAP:
Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütülme şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.
#46
SORU:
İş kazası veya meslek hastalığı hallerinde sağlanan yardımlar nelerdir?
CEVAP: - Sigortalıya geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi,
- Sigortalıya sürekli işgöremezlik geliri bağlanması,
- İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması,
- Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi,
- İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi.
#47
SORU:
Hastalık ve Analık hallerinde sağlanan yardımları açıklayınız?
CEVAP: - Sigortalıya hastalık veya analık hallerine bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik süresince; günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilir.
- Analık sigortasından sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, 4/1-a ve 4/1-b kapsamındaki sigortalılardan; kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine, her çocuk için yaşaması şartıyla, doğum tarihinde geçerli olan ve Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden emzirme ödeneği verilir.
- Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilebilmesi için; 4/1-a kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olmalıdır. 4/1-b kapsamında olanlar için ise doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.
- Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalılardan sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten başlamak üzere 300 gün içinde çocukları doğarsa, sigortalı kadın veya eşi analık sigortası haklarından yararlanacak sigortalı erkek, doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneğinden yararlandırılır.
#48
SORU:
Geçici iş göremezlik ödeneğini açıklayınız?
CEVAP:
4/1-a sigortalıları ile 5. madde kapsamındaki sigortalılardan, hastalık sigortasına tabi olan sigortalıların hastalık sebebiyle iş göremez duruma düşmeleri halinde, işgörmezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla, geçici iş göremezliğin 3. gününden başlamak üzere her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir.
#49
SORU:
Geçici iş göremezlik ödeneği hangi durumlarda verilmektedir?
CEVAP: - İş kazası ve meslek hastalığı halinde, iş göremez duruma düştüğü her gün için iş göremezlik durumu devam ettiği müddetçe, iş göremez duruma düştüğü her gün için
- Hastalık halinde, 4/1-a ve 5. Madde kapsamındaki sigortalılar için , iş göremezliğin başladığı 3. Günden başlamak üzere hergün
için - Analık halinde, sigortalı kadının doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık süre boyunca, eğer çoğul gebelik söz konusu ise
doğumdan önceki süreye iki hafta ilave edilerek çalışmadığı her gün için - Analık halinde, sigortalı kadının isteği ve hekimin onayı ile sigortalı kadının doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde,
doğum öncesi dönemden doğum sonrasına aktarılan süreler de dahil olmak üzere sigortalı kadının çalışmadığı her gün için verilmektedir.
için
doğumdan önceki süreye iki hafta ilave edilerek çalışmadığı her gün için
doğum öncesi dönemden doğum sonrasına aktarılan süreler de dahil olmak üzere sigortalı kadının çalışmadığı her gün için verilmektedir.
#50
SORU:
Sürekli iş göremezlik gelirini açıklayınız?
CEVAP:
İş kazası ve meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulu’nca meslekte kazanma gücü en az %10
oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır. Sürekli tam işgöremezlikte sigortalıya aylık kazancın %70’i oranında gelir bağlanır. Sürekli kısmi işgöremezlikte ise sigortalıya bağlanacak gelir, tam iş göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun iş göremezlik derecesi oranındaki tutarı kendisine ödenir. Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise, gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanır.
#51
SORU:
İşsizlik sigortasının kapsamını açıklayınız?
CEVAP: - İş sözleşmesi ile bir işverene tabi olarak çalışanlar: Bu grupta yer alanlar 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında tam ve kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar, başka kanunlara göre iş sözleşmesiyle çalışanlar ve karşılıklılık esasına göre hizmet akdi ile (iş sözleşmesi) çalışan yabancılar olmaktadır.
- 5510 sayılı Kanunun 52/1. maddesi kapsamında işsizlik primi ödeyen isteğe bağlı sigortalılar,
- 5510 sayılı Kanunun ek 6. maddesi kapsamındaki sigortalılar,
- 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20. maddesi kapsamındaki sandıklara tabi olarak çalışanları kapsamaktadır.
#52
SORU:
İşsizlik sigortasından sağlanan yardımlar nelerdir?
CEVAP: - İşsizlik Ödeneği Verilmesi
- 5510 Sayılı Kanun Uyarınca Sosyal Sigorta Primlerinin Ödenmesi
- Mesleki Eğitim ve İş Bulma
- İşverenin Ücret Ödeme Güçlüğüne Düşmesi Halinde İşsizlik Sigortasından Ödeme Yapılması
- Kısa Çalışma Ödeneği Verilmesi
- Doğum ve Evlat Edinme Sonrası Yarım Çalışma Ödeneği
#53
SORU:
İşsizlik ödeneğinden faydalanılması için gerekli koşullar nelerdir?
CEVAP:
İş sözleşmesi işçinin herhangi bir kusuru olmaksızın sona ermişse, sona ermeden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak çalışmak ve işsizlik sigortası primi ödemek şartlarını yerine getirmiş olmak ve işten ayrılmadan önceki son 120
gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak gerekmektedir. Son olarak da işsiz kalan kimse, işverenden alacağı işten ayrılma bildirgesi ile birlikte, iş ilişkisinin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde İşKur’a başvurmuş olmalıdır.
#54
SORU:
Uzun vadeli sigortalar grubunda neler yer almaktadır?
CEVAP:
Bu grupta yer alan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları, uzun süre prim ödedikten sonra yararlanılan sigortalardır.
#55
SORU:
Malul sayılmayı açıklayınız?
CEVAP:
Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucunda, 4/1-a ve 4/1-b sigortalılarından çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az %60’ını kaybedenler malul sayılırlar. 4/1-c sigortaları olarak bilinen kamu çalışanları da çalışma gücünün en %60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettikleri Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilirse malul sayılırlar.
#56
SORU:
Malullük sigortasından faydalanmak için koşullar nelerdir?
CEVAP:
• 5510 sayılı Kanunun 25. maddeye göre malul sayılmak,
• En az on yıllık sigortalı olup, toplam 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
• Maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra Kurumdan yazılı istekte bulunmak şeklinde sıralanabilir.
#57
SORU:
Yaşlılık aylığını açıklayınız?
CEVAP:
5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra ilk kez sigortalı olanlardan kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını dolduranlara en az 9000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olma şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır. Ancak 4/1-a sigortalıları için prim gün sayısı şartı 7200 gün olarak uygulanır. Yani hizmet akdiyle çalışanlara daha kısa süre prim ödenmesi halinde yaşlılık aylığı bağlanabilecektir. Ancak aylık bağlanırken daha az süre prim ödendiği için aylık bağlama oranı düşecek ve daha düşük miktarda bir aylık bağlanması sözkonusu olacaktır.
#58
SORU:
Ölüm Aylığını açıklayınız?
CEVAP: - En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4/1-a sigortalısı sayılanlar için her türlü borçlanma
süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş, - 5510 sayılı Kanunun 47. maddesi kapsamında (vazife ya da harp malullüğü) vazifelerini yaptıkları sırada veya vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken,
bu işlerden veya kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken ya da
idarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında veya işyerinde kazaya uğramış; malullük, vazife malullüğü veya
yaşlılık aylığı almaktayken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış, - Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamış olmaları nedeniyle kesilmiş
durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde bağlanır.
süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş,
bu işlerden veya kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken ya da
idarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında veya işyerinde kazaya uğramış; malullük, vazife malullüğü veya
yaşlılık aylığı almaktayken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış,
durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde bağlanır.
#59
SORU:
Genel sağlık sigortası kapsamındaki kişiler kaça ayrılmıştır?
CEVAP:
Genel sağlık sigortası kapsamındaki kişiler, “genel sağlık sigortalısı sayılanlar” ve “genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişiler” olarak iki ana gruba ayrılabilir.
#60
SORU:
Katılım payı alınmayacak sağlık hizmetleri nelerdir?