İşlem tablosu yazılımları verilerin saklanması,
düzenlenmesi ve analiz edilmesi için oluşturulmuş genel
amaçlı uygulama yazılımlarıdır. İşlem tablosu
yazılımlarının masaüstü bilgisayarlara kurulmak suretiyle
ya da bulut üzerinde İnternet tarayıcılar vasıtasıyla
kullanılabilen sürümleri mevcuttur.

Veri listeleri, ilgilendiğimiz varlıkların
örneklerini ve özelliklerini tablo hâlinde depoladığımız
yapılar olarak tanımlanabilir. Günlük işlerimizde ve iş
hayatında çok sık olarak listeler oluşturur, düzenler ve
kullanırız. Alışveriş listeleri, harcama listeleri, personel
listeleri, sipariş ve teslimat listeleri ilk akla gelen
listelerdir. MS Excel ve diğer işlem tabloları yazılımları
bu listelerin oluşturulması, sıralanması, hesaplanması ve
analiz edilmesini sağlayan birçok işleve sahiptir.

Tablolar veri listelerinin yönetilmesinde ve analiz
edilmesinde kolaylık sağladığı gibi filtreleme, sıralama ve
satır gölgelendirme özellikleri de sunmaktadır. Veri
listelerini tablo olarak tanımlamanın bir diğer faydası da
veri listesinin bütünlüğünü korumaktır.

Bir çalışma sayfasında bulunan veri listenizi
“Tablo” olarak kullanabilmek için önce komut şeridinin
“Ekle” sekmesinde soldan 3. komut olan Tablo düğmesine
tıklanır. İlgili veri listesi seçilerek tablo hâline getirilir. Bir
veri listesini tablo olarak oluşturmak, bir veri listesi
üzerinde gerçekleştirilecek işlemlerin hızlı olarak
gerçekleştirmenizi sağlar. Bir tablo oluşturduğumuzda veri
listemizin başlık sütunu hücrelerinin sağ kenarında filtre
okları oluşur. Ayrıca liste satırlarının daha rahat
okunmasını sağlayan “Şeritli Satır” görünümü uygulanır

Veri listelerinde tablo oluşturmak için “Ctrl L”
kısa yol tuşu kullanılabilir.

Tablo tasarım şeridindeki komutlar ve işlevleri
kısaca şöyle açıklanabilir:
• Özellikler: Tabloya verilen isim yer alır.
Varsayılan olarak Tablo 1 ismi verilir. Kullanıcı
tarafından değiştirilebilir. Ayrıca tablonun
kapsadığı veri listesinin boyutları bu kısımdan
tekrar değiştirilebilir.
• Araçlar: Tablo üzerinde uygulanabilecek 4 farklı
aracın ulaşım komutları bu kısımda yer
almaktadır. Oluşturulan tablonun pivot tablo ile
özetlenmesi, tablo içinde yer alan yinelemelerin
kaldırılması, dilimleyici olarak adlandırılan özel
filtre yapıları oluşturulabilmektedir. Oluşturulan
bir Tablo yapısının iptal edilmesi için bu kısımda
yer alan “Aralığa Dönüştür” komutu
uygulanmalıdır.
• Dış Tablo Verileri: Tabloda yer alan verilerin
dışarı aktarılması ya da tablonun içeriği dış veri
kaynağından sağlanıyorsa verinin yenilenmesi
gibi işlemler bu kısımdan kullanılabilmektedir.
• Tablo Stili Seçenekleri: Tablonun kullanıcıların
isteğine göre farklı şekilde görüntülenmesini
sağlayacak seçenekler yer almaktadır. Tablonun
başlık satırının görüntülenmesi (Üstbilgi Satırı),
ilk ve son sütunlardaki metnin koyu
görüntülenmesi (İlk Sütun, Son Sütun), sütun
başlıklarında yer alan filtre düğmelerinin
görüntülenmesi (Filtre Düğmesi), en alt satırda
toplamların hesaplanması (Topla Satırı), satır ve
sütunların kolay okunmasını sağlayan birbirini
takip eden satır veya sütunların farklı zemin rengi
ile boyanması (Şeritli Satırlar, Şeritli Sütunlar) bu
kısımdaki seçenek kutuları ile kolayca
ayarlanabilmektedir.
• Tablo Stilleri: Tablonun görüntüsünün önceden
hazırlanmış stiller sayesinde kolayca
uygulanması sağlanabilmektedir.

Tablolara yeni bir nesne diğer bir deyişle
ilgilendiğimiz varlığın bir örneğini eklemek istersek en
altta yer alan satıra veri girişi yapmamız yeterli olacaktır.
Bu durumda Excel tablonun alanını eklenen son satırı da
içine alarak genişletecektir. Klavyeden giriş ile değil de
başka bir tablodan verinin kopyalanarak bir alt satıra
kopyalanması da yeni satırların tabloya otomatik olarak
eklenmesini gerçekleştirir.

Tabloya yeni bir sütunun eklenmesi ise
ilgilendiğimiz varlığın bir özelliğini daha tablomuza
eklemek anlamına gelmektedir. Örnek tablomuzda müşteri
varlığının yaşadığı şehir bilgilerini de tablomuzda
depolamak istersek bu defa en sağdaki sütunun ilk satırına
giderek bir sütun ismi yazmamız gerekmektedir. Bu
sayede tablomuza otomatik olarak yeni bir sütun ilave
edilmiş olur.

Bir tabloya sütun eklemek satır eklemekten
oldukça farklıdır. Bunun nedeni eklenen sütunun tüm
örnekler için doldurulması gerekliliğidir. Müşteri
tablosuna “iller” sütunu eklendiğinde tüm müşteriler için
bu verinin tamamlanması gerekebilecektir.

Mevcut sütunlardaki veriler kullanılarak yeni bir
sütunun elde edilmesi mümkündür. Ancak bu bir veri
listesi olduğu için oluşturulan sütun ilgilendiğimiz varlığın
bir özelliği olacağı için tüm satırlar için aynı formülün
kullanılması gerekebilmektedir. İşte bu nedenle tablonun
en sağında ve üstünde bir satır formül girdiğimizde tablo
yapısı bu formülü tüm satırlara kopyalayacaktır

Veritabanı ya da veri listelerinde her bir satırın
birbirinden benzersiz olması veri tutarlılığı açısından
önemli olabilmektedir. Bunun en önemli nedeni aynı
nesnenin birden fazla kopyasının hataya neden
olabilmesidir. Örneğin; bir öğrencinin sınıf listesinde iki
kere yer alması, bir müşterinin aynı siparişinin iki kere
girilmesi büyük hatalara neden olabilmektedir.

Büyük listelerde bu tür kontrolün gözle yapılması
çok kolay olmamaktadır. Bu nedenle tablo tasarım komut
şeridinde “Yinelenenleri Kaldır” komutu kullanılarak tüm
liste için tekrarlı satırlar bir adet bırakılacak şekilde
kopyaları silinebilir. Yinelenen satırların taranması ve
silinmesi için komut kullanıcıya hangi sütunlarda tekrarlı
verinin taranacağını sorar. Komut uygulandığında x.
satırdaki veri silinerek y adet benzersiz satır kaldığı
kullanıcıya bildirilmektedir.

Bir tablodaki ilgilendiğimiz satırları
görüntülemek ya da gizlemek için “Filtre” özelliği
kullanılır. Tablo olarak tanımlanmamış bir veri listesinde
“Filtre” işlemi otomatik olarak uygulanmaktadır. Böylece
en üst başlık satırlarında ok işaretlerine basarak filtreleme
seçenekleri kullanılabilir hâle gelmektedir. Filtrelenmek
istenen sütunda yer alan verinin sayısal ya da metin
içerikli olması filtre türlerini de farklılaştırmaktadır. Sayı
ve metin veri türlerine göre filtre seçeneklerini
görülmektedir. Oka basınca açılan komut listesinde tüm
seçeneklerin yer aldığı en alt kısımda kullanıcı istediği
veriyi seçmek suretiyle filtreleme yapabilmektedir. Daha
ayrıntılı filtreleme işlemleri için “Sayı Filtreleri”, “Metin
Filtreleri” ve “Tarih Filtreleri” seçenekleri
kullanılmaktadır.

Sayısal verilerin filtrelenmesinde sayı değerlerine
göre filtre uygulanabilir. Sayısal değerin istenilen sınırdan
büyük, büyük veya eşit, küçük, küçük veya eşit, ya da eşit
olmaması gibi kısıtlar girilebilmekte ya da istenilen bir
aralık ile sınırlanabilmektedir. Ayrıca “İlk 10”, “ortalama
değerinin üstünde” ya da “ortalama değerin altında”
seçenekleri ile filtreleme yapmak mümkün olabilmektedir.

Metin verilerin filtrelenmesinde ise sütunlar
herhangi bir metine eşit ya da eşit olmaması,
başlangıcında ya da sonunda ilgilenilen metin ifadelerinin
olması ile kısıtlanabilmektedir. Metin filtre
seçeneklerinden biri olan “içerir” seçeneği de ilgili
metinler içerisinde istenilen değerinin olması şartı ile
satırların görüntülenmesini sınırlandırmaktadır.

Tarih verilerinin filtrelenmesi için çok sayıda
seçenek bulunmaktadır. Belirli bir tarihten önce ya da
sonra, dün, bugün, yarın gibi seçeneklerin yanı sıra
haftalık, aylık ve çeyrek temelinde filtreleme
yapılabilmektedir.

Excel’de sıralama işlemenin uygulanabilmesi için
aşağıdaki işlemlerin sırası ile uygulanması gerekmektedir:
• Aktif hücreninsıralanmak istenen tablo
üzerinde herhangibir hücrede bulunması sağlanır.
• Komut şeridindeki “Veri” sekmesinde yer alan
“Sırala” düğmesine basılır.
• Açılan sıralama kutusunda sıralama ölçütleri
seçilir. Veri listesi hangi sütunlara göre
sıralanmak isteniyorsa her bir sütun için “Düzey
Ekle” düğmesine basılır. Daha sonra her bir sütun
için sıralama ölçütleri, sıralama koşulları ve
sıralama düzeni bilgisi girilir. Sıralama düzeni
değerlere göre artan veya azalan belirlenebildiği
gibi özel listelere göre (ay, gün, kullanıcı listeleri
vb.) belirlenebilmektedir.
• “Tamam” tuşuna basılarak listenin sıralanması
sağlanır

Bir veri dosyasına erişmek için gerekli iki temel
bilgi verinin nerede olduğunu bilmek ve veriye erişim
yetkisi için oturum açma gereksinimlerinin sağlanması
gerekmektedir. Bu genellikle ilgili veri kaynağının
güvenlik ayarlamaları ve sistem yöneticisinin belirlediği
güvenlik politikalarına göre belirlenmektedir.

Veri kaynağının konumu aşağıdaki seçeneklerden
biri olabilmektedir:
• Bilgisayar: Erişmeye çalışılan veri Excel’in
kullanıldığı bilgisayarın sabit sürücüsünde, CD
veya DVD medyasında, ya da taşınabilir hafıza
ürünlerinin birinde dosya olarak
bulunabilmektedir. Bu durumda veri dosyasının
hangi klasörde olduğunu tanımlamanız
gerekecektir.
• Ağ Ortamı: Veri dosyası yerel ağ ya da geniş
alan ağına bağlı bir bilgisayarın klasöründe diğer
kullanıcılar ile paylaşılmış olabilir. Bu durumda
veriye erişim için ilgili ağ adresi ve erişim için
kullanıcı adı ve parolanın bilinmesi gerekecektir.
• Sunucu: Veri SQL Server veya Oracle gibi
sunucu tabanlı veritabanı yönetim sistemlerinde
olabilmektedir. Bu durumda erişim için
sunucunun adı veya ağ adresi bilinmelidir.
• Web sayfası: Verinin bir web sayfasında metin
ya da tablo şeklinde bulunması durumda ilgili
web sayfasının adresinin tam olarak bilinmesi
gerekir.
• Web sunucu: Web sunucular İnternet üzerinden
iletilen veri taleplerini gerekli şartların
sağlanması durumunda talep istemciye
ulaştırabilmektedir. Veriye erişmek için web
sunucusunun servis özelliklerinin (login bilgileri,
veri parametreleri, geri dönen veri yapısı vb. gibi)
bilinmesi gerekir.

Ağ üzerinden veritabanı yönetim sistemlerine
bağlanmak için güvenlik duvarlarının yapılandırılmış
olması gerekebilir. Veritabanları yönetim sistemleri
genellikle farklı erişim portlarından hizmet verdiği için
ilgili portların kullanılan bilgisayar ve ağ cihazları
tarafından erişime izin verecek şekilde ayarlanmasını
gerektirebilir.

Access Veritabanı yazılımı kullanıcıların küçük
ölçekli ilişkisel veritabanı oluşturmaları için tasarlanmış
bir ofis yazılımıdır. Access Yazılımı kullanıcıların veri
görüntüleme, veri girişi ve düzenleme yapmak için basit
ve hızlı kullanıcı arayüzü tasarlayabildikleri, raporlama ve
programlama yapabildikleri kullanışlı bir yazılımdır.

Access dosyasında yer alan veri tablosunun 4
adımda Excel çalışma sayfasına alınma işlemleri
görüntülenmektedir. Bu dört adım sırasıyla şöyledir:
• Adım1: Komut şeridinde veri sekmesinde yer
alan “Acces’ten” seçeneği tıklanır.
• Adım2: Dosya seçme penceresinden veri almak
istediğimiz Access dosyası seçilir.
• Adım3: Access dosyasının içerisinde veri
sağlayacak veritabanı nesneleri görüntülenir. Bu
listeden Excel’e almak istenen nesne seçilir.
Tablo Seç iletişim kutusunun üzerindeki “birden
fazla tablo seçimini etkinleştir seçeneği” çok
sayıda veri tablosu seçilebilir. Bu durumda
seçilen her bir tablo yeni bir veri sayfasına
eklenecek şekilde Excel’e getirilir.
• Adım4: “Veri İçeri Aktar” iletişim kutusu verinin
çalışma kitabında nasıl görüntüleneceğinin
belirlenmesi için kullanılmaktadır. Veriler
“Tablo”, “Pivot Tablo”, “Pivot Grafiği”, “Power
View Raporu” ya da bağlantının daha sonra
kullanılabilmesini sağlayan “Yalnızca Bağlantı
Oluştur ” seçeneği ile Excel’e alınabilir. Verinin
sayfa içinde bir konuma mı alınacağı ya da yeni
bir çalışma sayfasına mı getirileceği de bu
iletişim kutusunda yer alır.

Metin İçeri Aktarma Sihirbazında belirlenmesi
gereken önemli seçenekler şöyle sıralanabilir:
• Metin verisi içerisinde sütunların özel
karakterlerle mi yoksa sabit genişliklerle mi
ayrıldığı belirtilir.
• Verilerin en üst satırında başlık satırının olup
olmadığı işaretlenir.
• Sütunları sabit genişlikle ayrılan metin dosyası
seçeneği işaretlenmiş ise kullanıcının el ile sütun
genişliklerini işaretlemesi gerekir.
• Sütunları “sınırlandırılmış” seçeneği seçilmişse
hangi karakterler ile sütunların ayrıldığı belirtilir,
metin ayracı kullanılmış ise belirtilir. Sihirbazın
son aşamasında sütunlar ön izleme gösterilerek
veri türlerinin işaretlenmesi gerçekleştirilir.

Komut şeridinin veri sekmesinde yer alan “Diğer
Kaynaklardan” seçeneği tıklanarak aşağıdaki veri
kaynaklarından veri almak için ilgili sihirbazlara
ulaşılabilmektedir:
• SQL Server’dan: MS Sql Server veritabanı
yönetim sistemine bağlantı oluşturularak veri
almak için kullanılan seçenektir. Bu seçenekle bir
veritabanı tablosundan, sorgudan veri
sağlanabilmektedir.
• Analysis Services’nden: Büyük ve çok boyutlu
veri kümeleri üzerinde hızlı hesaplamalar
yapmaya olanak sağlayan bir veritabanı yönetim
sunucusuna bağlanmak için kullanılır.
• Windows Azur Marketi’nden: Microsoft
firmasının bulut üzerinde çalışan veritabanı
yönetim sistemlerinden veri almayı sağlar.
• OData Veri Akışından: OData (Open Data
Protocol) veri akışına bağlantı oluşturur.
• XML Verisi İçeri Aktarma İşlemlerinden: XML
dosyalarının Excel’de açılmasını sağlar.
• Veri Bağlantı Sihirnazı’ndan: Microsoft Sorgu
Sihirbazı’nı ve ODBC’yi kullanarak veriin
aktarılmasını sağlar.
• Microsoft Query’den: Microsoft Sorgu
Sihirbazı’nı ve ODBC’yi kullanarak verilerin
Excel çalışma sayfasına getirilmesi için
kullanılır.

“Al ve Dönüştür” bir veri dosyasından veri
almanın ötesinde farklı veri kaynaklarından veri sorgulama
bu verileri dönüştürme ve birleştirme yeteneklerini de
sağlamaktadır. Bu araç kullanıcılara veri analizi için veri
kümelerini Excel ortamında hazırlamalarına olanak
sağlamaktadır. “Power Query” olarak da adlandırılır.

Sorgu düzenleme uygulaması yapılandırılmış veri
sorgulama (SQL) dili kullanmaksızın kullanıcıların grafik
ortamda kendi verilerini düzenlemesi için geliştirilmiş
kullanışı bir ara-yüzdür.

Sorgu düzenleyici komutları kısaca şöyle
açıklanabilişr:
• Sütunları Yönet: Veritablosunda görüntülenecek
sütunların seçilmesini sağlayan komutlardır.
• Sütunları Azalt: Veri tablosunun satırlarının
azaltılması, yinelemelerin kaldırılması, hata
bulma işlevleri bu kısımda yer alır
• Sırala: Veri tablosunun seçili sütunu için
sıralama işlemini gerçekleştirir.
• Dönüştür: Sütunları bölme, veri kümesini
gruplandırma, veri türünü değiştirme, sütun
değerlerini “bul ve değiştir” gibi işlem komutları
yer alır.
• Birleştir: Sorgu tablolarının alanlarını
eşleştirerek birleştirme (join), tabloları alt alta
ekleme (Union) işlemlerini gerçekleştiren
işlevlerdir.
• Yeni Sorgu: Sorgu ekranındayken yeni bir veri
kaynağından sorgu oluşturmayı sağlar.
• Tablo: Kaynaktan gelen veri tablosunu istenilen
sütun ya da sütunlara göre gruplama, tablonun
satırlarını sütun sütunlarını ise satır olarak
dönüştürülmesi, veri satır sırasının tam tersine
çevrilmesi, tablodaki satır sayılarının
hesaplanması “Dönüştür” komut sekmesinin
“Tablo” kısmındaki işlevler olarak sunulmuştur.
• Herhangi Bir Sütun: Bu kısımda sütun işlemleri
bir arada yer almaktadır. Sütunun veri türünün
belirlenmesi ya da otomatik algılanması, sütun
isimlerinin değiştirilmesi, sütundaki değerlerin
istenilen değerle değiştirilmesi, boş sütunların
komşu değerlerle doldurulması gibi işlemler bu
kısımda yer alır.
• Metin Sütunu: Metin veri içeren sütunlar için
sütunlara bölme, metin biçimleme, sütunları
birleştirme, Ayıklama işlemlerinin yanı sıra XML
ve JSON türündeki veri türlerinin ayrıştırılması
işlemleri “Metin Sütunu” kısmında
gerçekleştirilir.
• Sayı Sütunu: Sayısal veri türünde değer içeren
sütunlardaki veriler üzerinde istatistik
hesaplamalar, aritmetik işlemler, basit işlevler,
trigonometric işlemler, yuvarlama ve benzeri
işlemlerin uygulanmasını sağlayan komutlardır.
• Tarih veSaat Sütunu: Tarih ve saat türündeki
sütunlar üzerinde gerçekleştirilecek işlemler bu
kısımda yer alır. Tarih türündeki veriden yıl, ay,
gün, saat ve dakika.
• Yapılandırılmış Sütun: İç içe geçmiş verilerin
bir üst düzeye taşınmasını sağlar.
• Genel: Sütün ekleme ile ilgili komutlar bu
kısımda alır. Mevcut sütunlardan yeni sütun
ekleme, dizin sütunu oluşturma ve mevcut
sütunların kopyalarının üretilmesi bu kısımdaki
komut düğmeleri ile gerçekleştirilebilir.
• Metinden, Sayıdan, Tarih&Saatten: Dönüştür
kısmındaki metin, sayı ve tarih işlemlerinin
aynıları bu kısımda yer alır. Buradaki komutlar
ilgili sütunların istenilen şekilde
dönüştürüldükten sonra veri tablosunda yeni bir
sütun olarak kopyalanmasını sağlar.

İşlem tablosu

Veri listeleri

Tablo

Ctrl L

Tabloya verilen isim yer alır.

Tablo üzerinde uygulanabilecek 4 farklı aracın ulaşım komutları bu kısımda
yer almaktadır.

Tabloda yer alan verilerin dışarı aktarılması ya da tablonun içeriği
dış veri kaynağından sağlanıyorsa verinin yenilenmesi gibi işlemler bu kısımdan kullanılabilmektedir.

Tablonun kullanıcıların isteğine göre farklı şekilde görüntülenmesini sağlayacak seçenekler yer almaktadır.

Tablonun görüntüsünün önceden hazırlanmış stiller sayesinde kolayca
uygulanması sağlanabilmektedir.

veri listesine yeni bir üyenin eklenmesi

yeni bir özelliğin eklendiği

“Filtre” özelliği

Veri- Webden

MS Sql Server veritabanı yönetim sistemine bağlantı oluşturularak
veri almak için kullanılan seçenektir

Büyük ve çok boyutlu veri kümeleri üzerinde hızlı hesaplamalar yapmaya olanak sağlayan bir veritabanı yönetim sunucusuna bağlanmak
için kullanılır.

Microsoft firmasının bulut üzerinde çalışan veritabanı yönetim sistemlerinden veri almayı sağlar.

Open Data Protocol veri akışına bağlantı oluşturur.

XML dosyalarının Excel’de açılmasını
sağlar.

Microsoft Sorgu Sihirbazı’nı ve ODBC’yi kullanarak
veriin aktarılmasını sağlar.

Microsoft Sorgu Sihirbazı’nı ve ODBC’yi kullanarak verilerin
Excel çalışma sayfasına getirilmesi için kullanılır.